«θρηνεί» για το χαμό της Μαντουμπάλας: «Μαντουμπάλα, αγάπη γλυκιά μου, λαχταρώ να ‘ρθεις πάλι κοντά μου….»
Στην ηχογράφηση έπαιξαν μπουζούκια ο Στέλιος Μακριδάκης και ο Ανέστος Αθανασίου ή Γύφτος, ακορντεόν ο Γιώργος Κουλαξίζης, μπάσο ο Σπύρος Αναγνώστου ενώ ο Στέλιος Χρυσίνης έκανε την ενορχήστρωση και έπαιξε κιθάρα. Το τραγούδι κυκλοφόρησε τόσο σε δίσκο γραμμοφώνου, όσο και σε 45άρι, έχοντας από την άλλη πλευρά, ένα από τα 4-5 διαχρονικότερα κομμάτια του λαϊκού πενταγράμμου, με λόγια της «γριάς» του στίχου, της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου: «Το τελευταίο βράδυ μου, απόψε το περνάω…»
Συζητώντας με τον Κώστα Μπαλαχούτη, ο Στέλιος Καζαντζίδης αναφέρθηκε στην εποχή της «Μαντουμπάλας»: H «γριά», όπως την αποκαλούσαν χαρακτηριστικά, ήταν μεγάλο μυαλό. Μαστόρισσα στο λόγο. Ήταν καλός κι αξιόλογος άνθρωπος η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Μια «ψυχούλα» που πουλούσε τα στιχάκια της για να ικανοποιεί τις ανάγκες της, το πάθος της για το χαρτί. Κι έχει χαρίσει τόσα και τόσα τραγούδια. Το μεγάλο τραγούδι που κάναμε μαζί ήταν το «Δυο πόρτες έχει η ζωή». Βγήκε το 1959, νομίζω, και στο ίδιο δισκάκι 45 στροφών μαζί με τη «Μαντουμπάλα». Εγώ τη «Μαντουμπάλα» την είδα σαν ένα απλό τραγουδάκι. Είχα φτιάξει ένα μέρος από τους στίχους και άρεσε, θυμάμαι, πάρα πολύ στη μητέρα μου. Μάλιστα μου είχε πει ότι «θα γίνει μεγάλη επιτυχία». Έτσι το πήγα στην Παπαγιαννοπούλου, η οποία ήταν παραγωγικότατη, για να το ολοκληρώσει. Έγραφε με μεγάλη μαεστρία και πολύ γρήγορα. Τις έδινες τις κατευθύνσεις για το θέμα που ήθελες και την άλλη μέρα, για να μην πω την άλλη ώρα, το τραγούδι ήταν έτοιμο. Με το συγκεκριμένο τραγούδι όμως αργούσε. Έτσι «αναγκάστηκα» να το γράψω μόνος μου. Πήρα κάποιες φράσεις που είχε γράψει εκείνη, έκανα αλλαγές, πρόσθεσα άλλες δικές μου… κι έτσι ολοκληρώθηκε. Ήταν της μόδας τότε τα τραγούδια με ινδικά ονόματα και ανάλογη μουσική. Ο κόσμος έκανε ουρές για να δει τις ταινίες με τη Ναργκίς και τον Ρατζ Γκαμπούρ. Το έργο «Γη ποτισμένη με ιδρώτα» είχε σημειώσει τρομαχτική επιτυχία. Εγώ πίστευα πολύ στη δύναμη του στίχου που είχε το «Δυο πόρτες έχει η ζωή» ή «Το τελευταίο βράδυ μου», όπως το ξέρει μια μερίδα του κόσμου. Η επιτυχία όμως της «Μαντουμπάλας» σάρωσε τα πάντα…. Πήγαινα στα πρατήρια των δίσκων και ρωτούσα με ποιο τραγούδι ζητάει ο κόσμος το δισκάκι. Έτσι καταλαβαίναμε τότε ποιο τραγούδι είχε επιτυχία. Όλοι μου απαντούσαν: «Με τη Μαντουμπάλα». «Δεν θα το ζητάνε για πολύ καιρό έτσι», απαντούσα εγώ. Οι πρατηριούχοι κουνούσαν το κεφάλι τους. Σου λέει, τι μας «τραγουδάει» αυτός τώρα. Εδώ χαλάει ο κόσμος όλος με τη «Μαντουμπάλα»… Με τον καιρό όμως δικαιώθηκα. Χαίρομαι που ακόμα και σήμερα το τραγούδι αυτό εξακολουθεί να αγαπιέται, να τραγουδιέται και να χορεύεται από τον κόσμο. (1)
Σε συζήτηση που είχε με τον Κώστα Μπαλαχούτη ο μεγάλος λαϊκός συνθέτης Θόδωρος Δερβενιώτης, μαέστρος και συνεργάτης του Καζαντζίδη για δεκαετίες, βεβαίωσε πως πράγματι ο Καζαντζίδης είχε φτιάξει τη μουσική που ακούμε στο ρεφρέν της «Μαντουμπάλας», αλλά το υπόλοιπο μουσικό μέρος το συμπλήρωσε εκείνος στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του ως μαέστρος στην Columbia.
Ο τρόπος της δημιουργίας της «Μαντουμπάλας» αποτυπώθηκε και σε συζητήσεις του Καζαντζίδη με το Γιώργο Τσάμπρα. Λέει λοιπόν ο λαϊκός βάρδος: «Μαντουμπάλα» πρέπει να λεγότανε σε κάποια ταινία της η πολύ μεγάλη ηθοποιός η Ναργκίς. Είχα φτιάξει το ρεφρέν που λέει «Με μάτια κλαμένα στους δρόμους γυρνώ» και, κατόπιν επιθυμίας της μητέρας μου θυμάμαι τότε, το πήγα για να γράψει στίχο η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Ήταν πολύ της μόδας τότε τα ινδικά. Είχε μπει στο πετσί της συνοικίας ο κινηματογράφος «Mother India» και τέτοια. Είχα ήδη τραγουδήσει τη «Μανώλια». Που κι εγώ είχα την εντύπωση ότι είναι γυναικείο όνομα, αλλά τελικά είναι δέντρο. Το έμαθα πολύ μετά. Ο Αγγελόπουλος είχε τραγουδήσει μια «Μαγκάλα», άλλοι άλλα…. Εγώ το είδα ότι ήτανε τραγουδάκι. Το μικρό δισκάκι είχε από την άλλη μεριά το «Δυο πόρτες έχει η ζωή». Το μεγάλο τραγούδι της Ευτυχίας. Πήγαινα στα πρατήρια και ρώταγα: «Με ποιο τραγούδι ζητάει ο κόσμος το δίσκο»; «Με τη Μαντουμπάλα» μου λέγανε. «Δε θα το ζητάει για πολύ έτσι» απαντούσα. «Πάψε και χαλάει ο κόσμος» λέει…
Η επιτυχία της «Μαντουμπάλας» είχε ως αποτέλεσμα να ονομαστούν έτσι δυο από γνωστότερα λαϊκά κέντρα της εποχής, η «Φλορίντα» στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας και το «Πράσινο μήλο» ή «Πράσινος Μύλος» των αδελφών Γιγουρτάκη, στην παλιά Κοκκινιά. Πολλές είναι και οι δισκογραφικές εκτελέσεις που ακολούθησαν. Από το Σπύρο Ζαγοραίο, την Πόλυ Πάνου, το Σταύρο Τζουανάκο, τη Μαίρη Λίντα, τον Ανδρέα Ζακυνθινάκη, μέχρι τη Φλέρυ Νταντωνάκη και στα νεώτερα χρόνια το Γιώργο Μπαγιώκη. Όσον αφορά την πατρότητα του τραγουδιού, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτά που γράφουν η Ελένη Αμπατζή και ο Μανουήλ Τασούλας στο βιβλίο τους «Ινδοπρεπών αποκάλυψις»: Όλοι οι Έλληνες ξέρουν την «Μαντουμπάλα». Αλλά δεν είναι γενικώς γνωστό ότι η εκτέλεση αυτή αποτέλεσε σταθμό στη λαϊκή μουσική. Ήταν πιθανώς το δεύτερο ινδοελληνικό τραγούδι που εκδόθηκε και ένα από τα πρώτα που αργότερα αποκαλέστηκαν λαϊκά. Κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 1959, λίγες μέρες μετά τη «Μαγκάλα» του Μανώλη Αγγελόπουλου, που έχει μικρή σχέση με το πρωτότυπο. Ο ζωντανός της ρυθμός προκάλεσε αίσθηση . Το τραγούδι ήταν προοίμιο των ζωηρότερων εκτελέσεων που ακολούθησαν αργότερα. Πούλησε 96.000 δίσκους, σπάζοντας το ρεκόρ που είχε το «Γαρίφαλο στ’αυτί» των 45.000 του Χατζιδάκι. Οι πωλήσεις έμειναν σε υψηλά επίπεδα για μια δεκαετία και η «Μαντουμπάλα» μπήκε στην εθνική μνήμη.
«Μαντουμπάλα δεν έλεγαν τη Ναργκίς σε κανένα έργο. Όμως το όνομα της δημοφιλούς Ινδής ηθοποιού Μαντουμπάλα, που σημαίνει «γλυκό κορίτσι», ήταν σχετικά γνωστό στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’50, αφού είχαν παιχτεί αρκετές ταινίες της, προτού η Ναργκίς κατακτήσει τις ελληνικές οθόνες. Καθώς φαίνεται λοιπόν αυτή η ηθοποιός που αποκαλείται «Αφροδίτη του ινδικού κινηματογράφου» είχε κλέψει αρκετές καρδιές και στην Ελλάδα. Από το τραγούδι μόνο το ρεφρέν «με μάτια κλαμένα στους δρόμους γυρνώ…» είναι ινδικό. Είναι παρμένο από το πολύ γνωστό στην Ινδία «Άαjao taRapt hai arma~» (έλα, τα αισθήματά μου σε ποθούν ενώ η νύχτα κοντεύει να περάσει), που βρίσκεται στον «Αλήτη της Βομβάης» (Awaara). Είναι ένα αργό τραγούδι με τέσσερα μουσικά θέματα, που τα ερμήνευσε η Latά Mangeshkar. Στο έργο το τραγουδάει η πλούσια νεαρή δικηγόρος (Ναργκίς) καθισμένη στο πιάνο ενώ έξω οι υπηρέτες εν αγνοία της εμποδίζουν το φτωχό αγαπημένο της να μπει στο σπίτι.(3)
H επιτυχία της «Μαντουμπάλας» ώθησε τον Καζαντζίδη να ηχογραφήσει ολόκληρο το παραπάνω ινδικό τραγούδι το Δεκέμβριο του 1959, με τραγουδίστριες τη Μαρινέλλα και τη Γιώτα Λύδια. Το «Ήρθα πάλι κοντά σου» κυκλοφόρησε σε δίσκο γραμμοφώνου αλλά και σε δισκάκι 45 στροφών Columbia, έχοντας στην άλλο όψη ένα υπέροχο ζεϊμπέκικο του Καζαντζίδη σε στίχους Δημήτρη Γκούτη, το «Πικραμένο αηδόνι». Στο «Ήρθα πάλι κοντά σου» ακούγονται φωνητικά τα τρία από τα τέσσερα θέματα του πρωτότυπου, ενώ ένα μέρος από το τέταρτο παίζει το μπουζούκι. Η ιστορία της όμορφης κοπέλας δε σταματά όμως εκεί. Η «Επιστροφή της Μαντουμπάλας» γίνεται τελικά το 1964, μέσα από ένα τραγούδι-διάλογο που ηχογραφούν ο Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα σε 45άρι στην Odeon-Parlophone πλέον, σε στίχους Δημήτρη Γκούτη, και χρησιμοποιώντας δυο μουσικά θέματα από το πρωτότυπο ινδικό στα φωνητικά, καθώς και ένα μέρος του τρίτου στο μπουζούκι. Το 45άρι με το label της Parlophone έχει από την άλλη το «Η ζωή μου λιγοστεύει» του Καζαντζίδη…..
Η ιστορία της «Μαντουμπάλας» , μαζί με πολλές ακόμα ιστορίες «Τραγουδιών σε… συνέχειες» ακούστηκε στις 29/5 στην εκπομπή «Εγώ, δεν έχω βγάλει το… ωδείο» που επιμελείται και παρουσιάζει ο υπογράφων στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης στους 100,6 fm. Ολόκληρη η εκπομπή ΕΔΩ
Πηγές:
1) Κώστας Μπαλαχούτης «Στέλιος Καζαντζίδης-Κι όσο υπάρχεις θα υπάρχω» («Ατραπός» 2003)
2) Συνέντευξη Στέλιου Καζαντζίδη στον Γιώργο Τσάμπρα για Το Χρυσό Άλμπουμ του Ζάπινγκ (1996)
3) Ελένη Αμπατζή-Μανουήλ Τασούλας «Ινδοπρεπών αποκάλυψις» («Ατραπός»)
Στο video που ακολουθεί: «Μαντουμπάλα» (Στ.Καζαντζίδη) Τραγουδά ο Στέλιος Καζαντζίδης στην εκπομπή του Θανάση Λάλα «Στη φάρμα των ανθρώπων» στο ΣΚΑΙ το 1993. (Αρχείο Θανάση Γιώγλου)
