Το τρίτο βιβλίο της noir τριλογίας έχει σαν θέμα τα περίφημα Δεκεμβριανά ή με άλλα λόγια με την αρχή του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα. Μιά Ελλάδα που βγήκε βαριά τραυματισμένη από τον πόλεμο και την Γερμανική κατοχή και αμέσως μετά βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν εμφύλιο σπαραγμό.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου για να μπούμε στο κλίμα:΄΄΄Η Αθήνα βιώνει τις δραματικές ημέρες του Εμφυλίου, οι φονικές συγκρούσεις μαίνονται σε όλη την πόλη Ο Νίκος Αγραφιώτης, απότακτος πια αξιωματικός της Αστυνομίας, αναλαμβάνει να εντοπίσει έναν δικαστικό υπάλληλο, υπεύθυνο για υποθέσεις δωσιλόγων, που έχει εξαφανιστεί μαζί με μιά νεαρή τραγουδίστρια καμπαρέ. Κυνηγώντας τα ίχνη τους, θα εμπλακεί σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι που σύντομα θα ανακαλύψει ότι τον αφορά προσωπικά. Θα βρεθεί ανάμεσα σε διπλούς πράκτορες και αδίστακτους συνεργάτες των ναζί που ψάχνουν την ευκαιρία να απαλλαγούν από το ένοχο παρελθόν τους . Μέσα στους δρόμους του Εμφυλίου, με τον θάνατο να παραμονεύει κάθε στιγμή, θα ακροβατήσει ανάμεσα στην αγάπη και στην προδοσία αναζητώντας την αλήθεια και την κάθαρση. Μια συναρπαστική περιπέτεια στην τραγικότερη περίοδο της σύγχρονης Ελλάδας, μια προσωπική αναμέτρηση του Αγραφιώτη με τα πάθη του Διχασμού΄΄.
Είναι το τρίτο βιβλίο με πρωταγωνιστή τον Νίκο Αγραφιώτη, απότακτο αξιωματικό της αστυνομίας πιά, και γνωρίζουμε με ποιόν έχουμε να κάνουμε. Εναν άνθρωπο παλαιάς κοπής, με αρχές, που βάζει πάνω απ’ όλα την αλήθεια και την αγάπη για την πατρίδα του, βάζοντας στην άκρη σταδιοδρομία,προσωπική ανέλιξη και φιλοδοξίες. Δεν μπορεί τις ίντριγκες που βρίσκει μπροστά του και, κυρίως, δεν μπορεί να βάλει νερό στην εντιμότητά του, ή αυτό που θεωρεί ο ίδιος εντιμότητα. Αρνείται να εμπλακεί σε βρώμικα παιχνίδια και το πληρώνει αυτό. Δεν τον ενδιαφέρει το προσωπικό κόστος.
Στο ΄΄Φιλί του Δεκέμβρη΄΄ τα πρόσωπα της μυθοπλασίας συναντιούνται με ιστορικά πρόσωπα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εποχή αυτή. Ετσι, στις σελίδες του βιβλίου, συναντάμε τον Γεώργιο Παπανδρέου, τον Πάνο Κόκκα, εκδότη της εφημερίδας ΄΄Ελευθερία΄΄, τον Θρασύβουλο Τσακαλώτο, τον Ρήγα Ρηγόπουλο, ηγετική μορφή της αντιστασιακής οργάνωσης Ελληνική Πατριωτική Εταιρεία, τον Πέτρο Γαρουφαλιά, εκπρόσωπο τύπου του Παπανδρέου εκείνη την εποχή, καθώς και την περιγραφή χαρακτηριστικών κτιρίων της Αθήνας, που ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να πεί με δυό λόγια την ιστορία τους , μιά ιστορία που οι περισσότεροι απο εμάς αγνοούμε σήμερα. Το κάνει συχνά αυτό ο συγγραφέας,και στα προηγούμενα βιβλία του, σε σημείο να έχει γίνει στοιχείο του προσωπικού του ύφους:΄΄Εφτασε στον Οίκο Τυφλών, στην Καλλιθέα Το κτίριο ήταν επιβλητικό, με βαθύ κόκκινο χρώμα, σαν βυζαντινή πορφύρα και στοιχεία αιρετικά, όπως ήταν και ο αρχιτέκτονάς του, ο ανήσυχος Αριστομένης Βάλβης. Σύμβολα νεοβυζαντινά και νεογοτθικά έδιναν τη δική τους δυναμική στον οίκο. Ο Οίκος Τυφλών, που είχε ιδρυθεί στην Καλλιθέα στις αρχές του αιώνα, ύστερα από ιδέα του συγγραφέα Δημήτριου Βικέλα και του ποιητή Γεώργιου Δροσίνη, είχε κατασκευαστεί από τα αδέλφια Αμπετ, δύο τετραπέρατους εμπόρους από τη Συρία με περιουσία στην Αίγυπτο και απεριόριστη αγάπη για την Ελλάδα Πρώτη διευθύντρια του Οίκου η Ειρήνη Λασκαρίδου, που είχε βραβευτεί για το ψυχικό της κάλλος διδάσκοντας στα τυφλά παιδιά υφαντική και μεταφέροντας τη γραφή Μπράιγ στα ελληνικά για να αποκτήσουν πρόσβαση στα γράμματα΄΄.
Βέβαια, το σημαντικό σε ένα μυθιστόρημα που περιγράφει αυτή την εποχή, είναι η αμεροληψία του συγγραφέα. Και ο Πάνος Αμιράς, σαν έμπειρος δημοσιογράφος που είναι, κρατάει πολύ καλά την ισορροπία. Και θέτει, για μιά ακόμα φορά, το θέμα των δωσίλογων της Κατοχής, που πλούτισαν πατώντας κυριολεκτικά πάνω σε πτώματα αθώων Ελλήνων. Ουσιαστικά, δεν τιμωρήθηκαν ποτέ από το Ελληνικό κράτος, και , λίγο-πολύ, αποτέλεσαν την βάση της νεόπλουτης μεταπολεμικής Ελλάδας.
Όπως σημειώνει ο ίδιος ο συγγραφέας στο τέλος του βιβλίου: ΄΄Κατά τη διάρκεια των φονικών Δεκεμβριανών γεγονότων εξαφανίστηκαν από το Πρωτοδικείο Αθηνών χιλιάδες ποινικές δικογραφίες. Τις ημέρες εκείνες υπήρχε έντονη φημολογία περί καταστροφής των φακέλων που αφορούσαν υποθέσεις δωσιλόγων και συνεργατών τών της Κατοχής. Στα μέσα Ιανουαρίου και αφού επιτεύχθηκε η εκεχειρία μεταξύ κυβέρνησης –Βρετανών και ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, το υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι στις κλαπείσες δικογραφίες δεν περιλαμβάνονταν φάκελοι που αφορούσαν υποθέσεις δοσιλόγων.
Ωστόσο, το αίτημα για παραδειγματική τιμωρία όλων των συνεργατών των κατακτητών δεν ικανοποιήθηκε, όπως συνέβη σε αρκετές ευρωπαικές χώρες που βρέθηκαν κάτω από την μπότα των ναζί. Από το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων, που συστάθηκε μετά την Απελευθέρωση, το φθινόπωρο του 1944, δικάστηκαν 2.200 κατηγορούμενοι ως συνεργάτες των κατακτητών, από τους οποίους έξι στους δέκα έλαβαν απαλλακτική απόφαση. Μόλις το δέκα τοις εκατό καταδικάστηκε με θανατική ποινή ή ισόβια κάθειρξη, όμως σε ελάχιστες περιπτώσεις εφαρμόστηκε η ετυμηγορία, καθώς τα επόμενα χρόνια αρκετοί βαρυποινίτες έλαβαν χάρη. Αναλυτικά στοιχεία στο βιβλίο του Δημήτρη Κουσουρή ΄΄Δίκες των δωσιλόγων.
Στα Δεκεμβριανά , η Αθήνα για πρώτη φορά μετεβλήθη, με τόσο δραματικό τρόπο, λίγους μήνες πριν από τον τερματισμό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε πεδίο πολεμικών συγκρούσεων, και μάλιστα αδελφοκτόνων. Πάνω από 3.000 κτίρια σε όλη την πόλη καταστράφηκαν ολοσχερώς ή μερικώς, οι ανθρώπινες απώλειες και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές άγγιξαν τις 2.500 χιλιάδες ενώ μεγάλος ήταν ο αριθμός των άμαχων ομήρων που εκτελέστηκαν στα βουνά της Στερεάς Ελλάδας.
Μερικές εβδομάδες μετά την Απελευθέρωση της Ελλάδας, τον Οκτώβριο του 1944, η χώρα κυλίστηκε στο αίμα και έχασε πολύτιμο έδαφος για την πολιτική ανασυγκρότηση, την κοινωνική αναγέννηση και την κάθαρση της δημόσιας ζωής μέσω της τιμωρίας των δωσιλόγων. Ενώ η Ελλάδα βγήκε νικήτρια από τον πόλεμο κατά του φασισμού και του ναζοσμού, εισήλθε στον ζόφο του Εμφυλίου. Και το τίμημα ήταν βαρύ για όλους΄΄.
Αυτός είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο ο Πάνος Αμυράς χτίζει το μυθιστόρημά του. Διατηρεί όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν ένα noir αστυνομικό μυθιστόρημα και τα παντρεύει με τα ιστορικοκοινωνικά στοιχεία της εποχής. Ο κεντρικός ήρωάς του, ο Νίκος Αγραφιώτης , έχει όλα τα στοιχεία του κλασικού αστυνομικού που γνωρίζουμε από την Αμερικάνικη αστυνομική φιλολογία. Η ατμόσφαιρα του βιβλίου , με τις περιγραφές του καμπαρέ ή της λέσχης των εγγλέχων αξιωματικών, παραπέμπει στην κλασική noir μυθολογία, και βέβαια, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, που είναι η αρχή του Εμφύλιου στην Ελλάδα, είναι ιστορικά τεκμηριωμένη. Ο συγγραφέας παραθέτει και σχετική βιβλιογραφία στο τέλος του βιβλίου.
Συμβολικά, το γεγονός ότι ο Νίκος Αγραφιώτης βρίσκεται από την μια πλευρά και η Ελλη Δάμογλου, η σύντροφός του, βρίσκεται στην άλλη, δίνει ένα επιπλέον σημάδι πως μπορεί ένας Εμφύλιος να χωρίσει τους ανθρώπους.
Ο Πάνος Αμυράς έγραψε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, στα χνάρια του Φίλιπ Κερ και τόσων άλλων, με έντονο το ιστορικό στοιχείο. Δεν έγραψε βιβλίο ιστορίας. Στο ΄΄Φιλί του Δεκέμβρη΄΄, η ιστορία είναι παρούσα και καθορίζει τις ζωές των ανθρώπων. Βέβαια, η τελική επιλογή στάσης του κάθε ήρωα, είναι προσωπική του υπόθεση. Πάντα θα υπάρχουν οι καλοί και οι κακοί.
Τελευταίο, αλλά ουσιαστικό, το πολύ ωραίο εξώφυλλο.
Για το βιβλίο έγραψαν:
΄΄Το΄΄Φιλί του Δεκάμβρη΄΄ ολοκληρώνει με τον πλέον εντυπωσιακό τρόπο την Τριλογία της Αθήνας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Πάνος Αμυράς σε πλήρη ωριμότητα ύφους γραφής κατορθώνει να συνδιάσει την εξαιρετική ανάπλαση της ατμόσφαιρας της εποχής, μια πλοκή που κόβει την ανάσα, την υψηλού επιπέδου σκιαγράφηση χαρακτήρων και πάνω απ’ όλα να ενσωματώσει στο κείμενό του τα ευρήματα μιας επίμονα εξονυχιστικής έρευνας των ιστορικών γεγονότων. Ενα μεγάλο μυθιστόρημα που πρέπει να διαβάσουν όλοι οι Ελληνες.΄΄-Γρηγόρης Αζαριάδης-συγγραφέας.
΄΄Το ΄΄Φιλί του Δεκέμβρη΄΄ ζωντανεύει με θαυμαστή πιστότητα την Αθήνα του 1944. Μέρα τη μέρα-ώρα την ώρα σε κάποια κεφάλαια-, ξεκινούν και κλιμακώνονται τα Δεκεμβριανά σε μια πρωτεύουσα που θυμίζει βομβαρδισμένη Βαγδάτη ή διαλυμένη Καμπούλ. Η συναρπαστική έρευνα του γνωστού μας πιά, νουαρ αστυνομικού χαρακτήρα Νίκου Αγραφιώτη, ενός δυναμικού Πουαρό, αντάξιου του επιθεωρητή Γκούντερ του Φίλιπ Κέρ, μας οδηγεί σε μιά περιπλάνηση ζωής και θανάτου στις σπαρασσόμενες συνοικίες της πόλης. Με γεμάτη αισθήματα , ώριμη και πρισματική αφήγηση αναλύει βαθιά αλλά ταυτόχρονα απλά, με ελκυστικό λόγο, τα ιστορικά γεγονότα, υπογραμμίζοντας επιτέλους τη μόνη λογική, λυτρωτική λύση΄΄. Ευάγγελος Μαυρουδής-Συγγραφέας.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου για να μπούμε στο κλίμα:΄΄΄Η Αθήνα βιώνει τις δραματικές ημέρες του Εμφυλίου, οι φονικές συγκρούσεις μαίνονται σε όλη την πόλη Ο Νίκος Αγραφιώτης, απότακτος πια αξιωματικός της Αστυνομίας, αναλαμβάνει να εντοπίσει έναν δικαστικό υπάλληλο, υπεύθυνο για υποθέσεις δωσιλόγων, που έχει εξαφανιστεί μαζί με μιά νεαρή τραγουδίστρια καμπαρέ. Κυνηγώντας τα ίχνη τους, θα εμπλακεί σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι που σύντομα θα ανακαλύψει ότι τον αφορά προσωπικά. Θα βρεθεί ανάμεσα σε διπλούς πράκτορες και αδίστακτους συνεργάτες των ναζί που ψάχνουν την ευκαιρία να απαλλαγούν από το ένοχο παρελθόν τους . Μέσα στους δρόμους του Εμφυλίου, με τον θάνατο να παραμονεύει κάθε στιγμή, θα ακροβατήσει ανάμεσα στην αγάπη και στην προδοσία αναζητώντας την αλήθεια και την κάθαρση. Μια συναρπαστική περιπέτεια στην τραγικότερη περίοδο της σύγχρονης Ελλάδας, μια προσωπική αναμέτρηση του Αγραφιώτη με τα πάθη του Διχασμού΄΄.
Είναι το τρίτο βιβλίο με πρωταγωνιστή τον Νίκο Αγραφιώτη, απότακτο αξιωματικό της αστυνομίας πιά, και γνωρίζουμε με ποιόν έχουμε να κάνουμε. Εναν άνθρωπο παλαιάς κοπής, με αρχές, που βάζει πάνω απ’ όλα την αλήθεια και την αγάπη για την πατρίδα του, βάζοντας στην άκρη σταδιοδρομία,προσωπική ανέλιξη και φιλοδοξίες. Δεν μπορεί τις ίντριγκες που βρίσκει μπροστά του και, κυρίως, δεν μπορεί να βάλει νερό στην εντιμότητά του, ή αυτό που θεωρεί ο ίδιος εντιμότητα. Αρνείται να εμπλακεί σε βρώμικα παιχνίδια και το πληρώνει αυτό. Δεν τον ενδιαφέρει το προσωπικό κόστος.
Στο ΄΄Φιλί του Δεκέμβρη΄΄ τα πρόσωπα της μυθοπλασίας συναντιούνται με ιστορικά πρόσωπα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εποχή αυτή. Ετσι, στις σελίδες του βιβλίου, συναντάμε τον Γεώργιο Παπανδρέου, τον Πάνο Κόκκα, εκδότη της εφημερίδας ΄΄Ελευθερία΄΄, τον Θρασύβουλο Τσακαλώτο, τον Ρήγα Ρηγόπουλο, ηγετική μορφή της αντιστασιακής οργάνωσης Ελληνική Πατριωτική Εταιρεία, τον Πέτρο Γαρουφαλιά, εκπρόσωπο τύπου του Παπανδρέου εκείνη την εποχή, καθώς και την περιγραφή χαρακτηριστικών κτιρίων της Αθήνας, που ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να πεί με δυό λόγια την ιστορία τους , μιά ιστορία που οι περισσότεροι απο εμάς αγνοούμε σήμερα. Το κάνει συχνά αυτό ο συγγραφέας,και στα προηγούμενα βιβλία του, σε σημείο να έχει γίνει στοιχείο του προσωπικού του ύφους:΄΄Εφτασε στον Οίκο Τυφλών, στην Καλλιθέα Το κτίριο ήταν επιβλητικό, με βαθύ κόκκινο χρώμα, σαν βυζαντινή πορφύρα και στοιχεία αιρετικά, όπως ήταν και ο αρχιτέκτονάς του, ο ανήσυχος Αριστομένης Βάλβης. Σύμβολα νεοβυζαντινά και νεογοτθικά έδιναν τη δική τους δυναμική στον οίκο. Ο Οίκος Τυφλών, που είχε ιδρυθεί στην Καλλιθέα στις αρχές του αιώνα, ύστερα από ιδέα του συγγραφέα Δημήτριου Βικέλα και του ποιητή Γεώργιου Δροσίνη, είχε κατασκευαστεί από τα αδέλφια Αμπετ, δύο τετραπέρατους εμπόρους από τη Συρία με περιουσία στην Αίγυπτο και απεριόριστη αγάπη για την Ελλάδα Πρώτη διευθύντρια του Οίκου η Ειρήνη Λασκαρίδου, που είχε βραβευτεί για το ψυχικό της κάλλος διδάσκοντας στα τυφλά παιδιά υφαντική και μεταφέροντας τη γραφή Μπράιγ στα ελληνικά για να αποκτήσουν πρόσβαση στα γράμματα΄΄.
Βέβαια, το σημαντικό σε ένα μυθιστόρημα που περιγράφει αυτή την εποχή, είναι η αμεροληψία του συγγραφέα. Και ο Πάνος Αμιράς, σαν έμπειρος δημοσιογράφος που είναι, κρατάει πολύ καλά την ισορροπία. Και θέτει, για μιά ακόμα φορά, το θέμα των δωσίλογων της Κατοχής, που πλούτισαν πατώντας κυριολεκτικά πάνω σε πτώματα αθώων Ελλήνων. Ουσιαστικά, δεν τιμωρήθηκαν ποτέ από το Ελληνικό κράτος, και , λίγο-πολύ, αποτέλεσαν την βάση της νεόπλουτης μεταπολεμικής Ελλάδας.
Όπως σημειώνει ο ίδιος ο συγγραφέας στο τέλος του βιβλίου: ΄΄Κατά τη διάρκεια των φονικών Δεκεμβριανών γεγονότων εξαφανίστηκαν από το Πρωτοδικείο Αθηνών χιλιάδες ποινικές δικογραφίες. Τις ημέρες εκείνες υπήρχε έντονη φημολογία περί καταστροφής των φακέλων που αφορούσαν υποθέσεις δωσιλόγων και συνεργατών τών της Κατοχής. Στα μέσα Ιανουαρίου και αφού επιτεύχθηκε η εκεχειρία μεταξύ κυβέρνησης –Βρετανών και ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, το υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι στις κλαπείσες δικογραφίες δεν περιλαμβάνονταν φάκελοι που αφορούσαν υποθέσεις δοσιλόγων.
Ωστόσο, το αίτημα για παραδειγματική τιμωρία όλων των συνεργατών των κατακτητών δεν ικανοποιήθηκε, όπως συνέβη σε αρκετές ευρωπαικές χώρες που βρέθηκαν κάτω από την μπότα των ναζί. Από το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων, που συστάθηκε μετά την Απελευθέρωση, το φθινόπωρο του 1944, δικάστηκαν 2.200 κατηγορούμενοι ως συνεργάτες των κατακτητών, από τους οποίους έξι στους δέκα έλαβαν απαλλακτική απόφαση. Μόλις το δέκα τοις εκατό καταδικάστηκε με θανατική ποινή ή ισόβια κάθειρξη, όμως σε ελάχιστες περιπτώσεις εφαρμόστηκε η ετυμηγορία, καθώς τα επόμενα χρόνια αρκετοί βαρυποινίτες έλαβαν χάρη. Αναλυτικά στοιχεία στο βιβλίο του Δημήτρη Κουσουρή ΄΄Δίκες των δωσιλόγων.
Στα Δεκεμβριανά , η Αθήνα για πρώτη φορά μετεβλήθη, με τόσο δραματικό τρόπο, λίγους μήνες πριν από τον τερματισμό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε πεδίο πολεμικών συγκρούσεων, και μάλιστα αδελφοκτόνων. Πάνω από 3.000 κτίρια σε όλη την πόλη καταστράφηκαν ολοσχερώς ή μερικώς, οι ανθρώπινες απώλειες και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές άγγιξαν τις 2.500 χιλιάδες ενώ μεγάλος ήταν ο αριθμός των άμαχων ομήρων που εκτελέστηκαν στα βουνά της Στερεάς Ελλάδας.
Μερικές εβδομάδες μετά την Απελευθέρωση της Ελλάδας, τον Οκτώβριο του 1944, η χώρα κυλίστηκε στο αίμα και έχασε πολύτιμο έδαφος για την πολιτική ανασυγκρότηση, την κοινωνική αναγέννηση και την κάθαρση της δημόσιας ζωής μέσω της τιμωρίας των δωσιλόγων. Ενώ η Ελλάδα βγήκε νικήτρια από τον πόλεμο κατά του φασισμού και του ναζοσμού, εισήλθε στον ζόφο του Εμφυλίου. Και το τίμημα ήταν βαρύ για όλους΄΄.
Αυτός είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο ο Πάνος Αμυράς χτίζει το μυθιστόρημά του. Διατηρεί όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν ένα noir αστυνομικό μυθιστόρημα και τα παντρεύει με τα ιστορικοκοινωνικά στοιχεία της εποχής. Ο κεντρικός ήρωάς του, ο Νίκος Αγραφιώτης , έχει όλα τα στοιχεία του κλασικού αστυνομικού που γνωρίζουμε από την Αμερικάνικη αστυνομική φιλολογία. Η ατμόσφαιρα του βιβλίου , με τις περιγραφές του καμπαρέ ή της λέσχης των εγγλέχων αξιωματικών, παραπέμπει στην κλασική noir μυθολογία, και βέβαια, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, που είναι η αρχή του Εμφύλιου στην Ελλάδα, είναι ιστορικά τεκμηριωμένη. Ο συγγραφέας παραθέτει και σχετική βιβλιογραφία στο τέλος του βιβλίου.
Συμβολικά, το γεγονός ότι ο Νίκος Αγραφιώτης βρίσκεται από την μια πλευρά και η Ελλη Δάμογλου, η σύντροφός του, βρίσκεται στην άλλη, δίνει ένα επιπλέον σημάδι πως μπορεί ένας Εμφύλιος να χωρίσει τους ανθρώπους.
Ο Πάνος Αμυράς έγραψε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, στα χνάρια του Φίλιπ Κερ και τόσων άλλων, με έντονο το ιστορικό στοιχείο. Δεν έγραψε βιβλίο ιστορίας. Στο ΄΄Φιλί του Δεκέμβρη΄΄, η ιστορία είναι παρούσα και καθορίζει τις ζωές των ανθρώπων. Βέβαια, η τελική επιλογή στάσης του κάθε ήρωα, είναι προσωπική του υπόθεση. Πάντα θα υπάρχουν οι καλοί και οι κακοί.
Τελευταίο, αλλά ουσιαστικό, το πολύ ωραίο εξώφυλλο.
Για το βιβλίο έγραψαν:
΄΄Το΄΄Φιλί του Δεκάμβρη΄΄ ολοκληρώνει με τον πλέον εντυπωσιακό τρόπο την Τριλογία της Αθήνας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Πάνος Αμυράς σε πλήρη ωριμότητα ύφους γραφής κατορθώνει να συνδιάσει την εξαιρετική ανάπλαση της ατμόσφαιρας της εποχής, μια πλοκή που κόβει την ανάσα, την υψηλού επιπέδου σκιαγράφηση χαρακτήρων και πάνω απ’ όλα να ενσωματώσει στο κείμενό του τα ευρήματα μιας επίμονα εξονυχιστικής έρευνας των ιστορικών γεγονότων. Ενα μεγάλο μυθιστόρημα που πρέπει να διαβάσουν όλοι οι Ελληνες.΄΄-Γρηγόρης Αζαριάδης-συγγραφέας.
΄΄Το ΄΄Φιλί του Δεκέμβρη΄΄ ζωντανεύει με θαυμαστή πιστότητα την Αθήνα του 1944. Μέρα τη μέρα-ώρα την ώρα σε κάποια κεφάλαια-, ξεκινούν και κλιμακώνονται τα Δεκεμβριανά σε μια πρωτεύουσα που θυμίζει βομβαρδισμένη Βαγδάτη ή διαλυμένη Καμπούλ. Η συναρπαστική έρευνα του γνωστού μας πιά, νουαρ αστυνομικού χαρακτήρα Νίκου Αγραφιώτη, ενός δυναμικού Πουαρό, αντάξιου του επιθεωρητή Γκούντερ του Φίλιπ Κέρ, μας οδηγεί σε μιά περιπλάνηση ζωής και θανάτου στις σπαρασσόμενες συνοικίες της πόλης. Με γεμάτη αισθήματα , ώριμη και πρισματική αφήγηση αναλύει βαθιά αλλά ταυτόχρονα απλά, με ελκυστικό λόγο, τα ιστορικά γεγονότα, υπογραμμίζοντας επιτέλους τη μόνη λογική, λυτρωτική λύση΄΄. Ευάγγελος Μαυρουδής-Συγγραφέας.
