«Τα παιδιά της μεγάλης σιωπής», είναι ένα μυθιστόρημα που γράφτηκε για μια δύσκολη εποχή, για μια εποχή που οι συνθήκες της ζωής κάποιων ανθρώπων ήταν εξαρτημένες από τις αποφάσεις που έπαιρναν άλλοι γι' αυτούς. Είναι, επίσης, ένα μυθιστόρημα που περιγράφει την δύναμη κάποιων ανθρώπων να «ανθίσουν», έστω κι αν όλα, ήταν εναντίον τους. Περιγράφει μια γκρίζα εποχή, που τίποτα δεν χαριζόταν σε κανέναν.
Και για να μπούμε στο κλίμα του βιβλίου με ασφαλή τρόπο, αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
«Ανατολική Γερμανία, αρχές της δεκαετίας του '50. Ο Σταύρος, γεννημένος στη σκληρή ελληνική επαρχία ανήμερα της γερμανικής εισβολής το 1941, έχει εκπατριστεί την περίοδο του Εμφυλίου και, μαζί με εκατοντάδες άλλα παιδιά, γνωστά ως «παιδιά του Μάρκου», έχει εγκατασταθεί στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, όπου φοιτά στο δημοτικό σχολείο «Ελεύθερη Ελλάδα» στο Ράντεμποϊλ της Δρέσδης. Ο δάσκαλος Πέτρος Νικολάου, πολιτικός πρόσφυγας του οποίου η δράση στον ΕΛΑΣ ανακόπηκε από τη φυματίωση, θέτει τον χαρισματικό, εκ γενετής μονόχειρα , Σταύρο υπό την προστασία του. Στη Δρέσδη ζει και ο θείος του παιδιού Γιάννης Παπαδάκος, γιός του ιδρυτή της περίφημης καπνοβιομηχανίας Πάπαλαντ, που άλλαξε χέρια την περίοδο του ναζισμού. Όταν ο Σταύρος θα τον συναντήσει το 1964, θα ξεκινήσει και η αισθηματική αγωγή του. Θα νιώσει τα πρώτα του ερωτικά σκιρτήματα για τη Σιμόνε, την Εβραία γυναίκα του Παπαδάκου. Η γνωριμία του, όμως, με τη Μάρτα, ένα από τα «παιδιά του Χίμλερ», θα είναι η αρχή μιας παθιασμένης ερωτικής ιστορίας που θα εξελιχθεί σε ένα ψυχροπολεμικό κατασκοπευτικό θρίλερ υπό το άγρυπνο μάτι της Στάζι».
Ψυχροπολεμικό θρίλερ δεν είναι το συγκεκριμένο βιβλίο, είναι όμως μια προσπάθεια αποτύπωσης και περιγραφής μιας εποχής σκοτεινής. Τα χρόνια που ο εμφύλιος πόλεμος τελείωνε, οι συνθήκες που επικρατούσαν στην ελληνική ύπαιθρο, το τι σήμαινε να γεννηθεί ένα παιδί με κάποιο σωματικό πρόβλημα. Και μετά, όταν ο Σταύρος βρίσκεται στην Ανατολική Γερμανία, τον αγώνα που πρέπει να δώσει, πριν απ' όλα με τον εαυτό του, για να σταθεί στα πόδια του. Και δίπλα του, οι άνθρωποι που διέκριναν κάτι επάνω του, και τον βοήθησαν να ξεχωρίσει. Πρώτος απ' όλους ο δάσκαλός του, ο Πέτρος Νικολάου, πολιτικός πρόσφυγας κι αυτός, στην Ανατολική Γερμανία. Κι έπειτα, η συνάντησή του με την Μάρτα. Θύμα κι αυτή σκοτεινών πειραμάτων από την εποχή του πολέμου. Κι ο έρωτας, που του αλλάζει την ζωή.
«Δεύτερον - και αυτό ήταν που συγκλόνισε τη Σιμόνε το πρόγραμμα ευγονικής ήταν η άλλη όψη του Ολοκαυτώματος. Ο Χίμλερ επέβλεπε με εμμονικό ενδιαφέρον τη δημιουργία ανθρώπων μα αγνό αίμα στα ιδρύματα ευγονικής και συγχρόνως συντόνιζε την εξόντωση ανθρώπων με βρόμικο αίμα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το συν και το πλην σε μια παρανοϊκή μαθηματική πράξη».
Και τα φέρνει έτσι η ζωή που ερωτεύονται αυτά τα δύο νέα παιδιά. Η μία, η Μάρτα, αποτέλεσμα της ευγονικής, από δύο τέλεια δείγματα αρείων. Ο Σταύρος, μονόχειρας εκ γενετής, γεννημένος σε ένα φτωχικό χωριό της νότιας Ελλάδας, που αν δεν τον έστελνε η μάνα του με τα «παιδιά του Μάρκου» στην Ανατολική Γερμανία, το πιο πιθανό είναι να μην είχε επιζήσει.
«Τα δικά του μαθηματικά έκανε στο μυαλό του ο Σταύρος όταν στάθηκε στην εξώπορτα τα Μάρτα εκείνο το Σάββατο. Η συνάντησή τους ήταν η εξαίρεση που επιβεβαίωνε τον κανόνα ότι δύο παράλληλες ευθείες δεν τέμνονται ποτέ. Το επόμενο διάστημα ακόμη και ο ίδιος θα συνειδητοποιούσε έκθαμβος πόσα σημεία τομής είχαν οι παράλληλοι βίοι τους».
Η Μάϊρα Παπαθανασοπούλου στα «Παιδιά της μεγάλης σιωπής» καταπιάνεται με ένα δύσκολο θέμα. Των συνεπειών που είχαν στα παιδιά που γεννήθηκαν τότε αυτών των, ας πούμε, πολιτικών. Που δεν ήταν πολιτικές, αποτελέσματα κάποιων διεστραμμένων μυαλών ήταν. Και τα παιδιά αυτά, καλούνται να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες.
«Η κοπέλα κινήθηκε αμίλητη προς την κρεβατοκάμαρα και γύρισε με ένα ασημένιο κύπελλο.
«Για χρόνια αναρωτιόμουν τι δουλειά έχει ένα τέτοιο ακριβό πράγμα στο σπίτι μας. Γύρνα το ανάποδα», τον προέτρεψε. Ο Σταύρος διάβασε την σκαλισμένη αφιέρωση στον πάτο και σήκωσε έκπληκτος τα μάτια.
«Δεν ήμουν μονάχα παιδί του Χίμλερ. Με είχε βαφτίσει κι από πάνω», του είπε η Μάρτα.
Έτσι συνδέεται η γέννησή της μαζί του! Ξαφνικά ο Σταύρος θυμήθηκε αυτό που του είχε πει η Σιμόνε για τα ασημένια κύπελα. Δίνονταν στα παιδιά των στενών φίλων του. Ξεροκατάπιε αμήχανος στην σκέψη ότι ο πατέρας της Μάρτα ήταν κάποιο τέρας που ενδεχομένως ευθυνόταν για τον θάνατο των συγγενών της Σιμόνε. Στο δείπνο τους, του είχε αναφέρει πως ήταν αγνώστου πατρός και εκείνος της είχε πει πως ούτε η δική του μητέρα μιλούσε για τον πατέρα του. Σαν να μην είχε συμβάλει στην γέννησή του. Ο Σταύρος δεν θυμόταν καν το όνομά του. Μπορεί να ήταν κάποιος κακός άνθρωπος, σίγουρα όχι τόσο κακός όσο ο πατέρας της Μάρτα. Προφανώς η κοπέλα είχε μεγαλώσει μέσα στην αποσιώπηση της φρικτής αλήθειας για να μην στοιχειωθεί από το βαρύ παρελθόν του γεννήτορά της. Ο Σταύρος δεν σκόπευε να την βγάλει από την ευεργετική άγνοια. Αν έκανε το λάθος να της δώσει τέτοια καθοδηγητική πληροφορία, η Μάρτα θα εφορμούσε στην βιβλιοθήκη για να βρει υλικό από την Δίκη της Νυρεμβέργης.
Την φαντάστηκε να κρατά μεγεθυντικό φακό πάνω από τις φωτογραφίες με τα σκυθρωπά πρόσωπα των κατηγορουμένων προκειμένου να εντοπίσει τυχόν ομοιότητες των χαρακτηριστικών τους με τα δικά της. Δεν της άξιζε τέτοια αγωνία.»
Η Μάϊρα Παπαθανασοπούλου στα «Παιδιά της Μεγάλης Σιωπής» προσπαθεί να καταγράψει τις παράλληλες απώλειες των συνεπειών του πολέμου και των εγκληματικών πολιτικών που ακολούθησε το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας.
Δυο νέα παιδιά στην τρυφερή ηλικία της εφηβείας, καλούνται να λύσουν όλα αυτά που τα άρρωστα μυαλά των ναζί, προκάλεσαν. Έγραψε ένα μυθιστόρημα πιστό στην ιστορική αλήθεια προσπαθώντας να απεικονίσει την ψυχοσύνθεση αυτών των παιδιών.
Οι σκοτεινές εποχές έχουν και σκοτεινά αποτελέσματα.
Για το βιβλίο έγραψαν:
«"Τα Παιδιά της Μεγάλης Σιωπής" έχουν κινηματογραφική γραφή και προσφέρονται για μια πραγματικά Ευρωπαική σειρά, που με χιούμορ και ελαφράδα θα μας επιτρέψουν να βουτήξουμε σε ένα καθοριστικό κομμάτι της Ευρωπαϊκής μας ιστορίας», Ολγα Μαλέα -Σκηνοθέτις.
«Διαβάζοντας το βιβλίο είδα να αναδύεται μπροστά μου ένας ολάκερος κόσμος, εγκλωβισμένος στα γρανάζια συνθηκών και συστημάτων που ο ίδιος δεν είχε επιλέξει και τον απειλούσαν με συντριβή σε κάθε του βήμα. Ο Σταύρος, η Μάρτα, ο Δάσκαλος και οι υπόλοιποι ήρωες δεν είχαν μόνο να αντιδράσουν –όπως οι δύο πρωταγωνιστές του «1984»– απέναντι σε ένα πανίσχυρο ολοκληρωτικό καθεστώς. Είχαν και να αντιπαλέψουν τις οδυνηρές μνήμες του παρελθόντος που κουβαλούσαν μέσα τους ως δυσβάσταχτο φορτίο και με το οποίο διατηρούσαν ανοικτούς και ατακτοποίητους λογαριασμούς. Η ιδέα της Μάιρας Παπαθανασοπούλου να συμπεριλάβει και το «νορβηγικό ζήτημα» (στο άλλο άκρο της Ευρώπης απ' ό,τι η Ελλάδα) ήταν εξαιρετική και καταδεικνύει πως τα τραύματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν έχουν επουλωθεί οριστικά αλλά μεταφέρονται από γενιά σε γενιά – η κοινή μοίρα των κατακτημένων από τους Εθνικοσοσιαλιστές λαών» , Βάιος Καλογρηάς - Book Press.
«Η σκοτεινή σκιά της Ιστορίας και οι ανατροπές που αυτή θα φέρει στις ζωές των ανθρώπων, οι ξεριζωμένοι και η ταυτότητα που ψάχνουν, τα ψυχικά τραύματα που άφησε ανεξίτηλα ο Ψυχρός Πόλεμος και οι έρωτες που αναπτύσσονται στη δίνη του. Σε αυτά τα θέματα εστιάζει η Μάιρα Παπαθανασοπούλου στο νέο της βιβλίο, «Τα παιδιά της μεγάλης σιωπής», Αλεξάνδρα Σκαράκη - Καθημερινή.
Και για να μπούμε στο κλίμα του βιβλίου με ασφαλή τρόπο, αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
«Ανατολική Γερμανία, αρχές της δεκαετίας του '50. Ο Σταύρος, γεννημένος στη σκληρή ελληνική επαρχία ανήμερα της γερμανικής εισβολής το 1941, έχει εκπατριστεί την περίοδο του Εμφυλίου και, μαζί με εκατοντάδες άλλα παιδιά, γνωστά ως «παιδιά του Μάρκου», έχει εγκατασταθεί στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, όπου φοιτά στο δημοτικό σχολείο «Ελεύθερη Ελλάδα» στο Ράντεμποϊλ της Δρέσδης. Ο δάσκαλος Πέτρος Νικολάου, πολιτικός πρόσφυγας του οποίου η δράση στον ΕΛΑΣ ανακόπηκε από τη φυματίωση, θέτει τον χαρισματικό, εκ γενετής μονόχειρα , Σταύρο υπό την προστασία του. Στη Δρέσδη ζει και ο θείος του παιδιού Γιάννης Παπαδάκος, γιός του ιδρυτή της περίφημης καπνοβιομηχανίας Πάπαλαντ, που άλλαξε χέρια την περίοδο του ναζισμού. Όταν ο Σταύρος θα τον συναντήσει το 1964, θα ξεκινήσει και η αισθηματική αγωγή του. Θα νιώσει τα πρώτα του ερωτικά σκιρτήματα για τη Σιμόνε, την Εβραία γυναίκα του Παπαδάκου. Η γνωριμία του, όμως, με τη Μάρτα, ένα από τα «παιδιά του Χίμλερ», θα είναι η αρχή μιας παθιασμένης ερωτικής ιστορίας που θα εξελιχθεί σε ένα ψυχροπολεμικό κατασκοπευτικό θρίλερ υπό το άγρυπνο μάτι της Στάζι».
Ψυχροπολεμικό θρίλερ δεν είναι το συγκεκριμένο βιβλίο, είναι όμως μια προσπάθεια αποτύπωσης και περιγραφής μιας εποχής σκοτεινής. Τα χρόνια που ο εμφύλιος πόλεμος τελείωνε, οι συνθήκες που επικρατούσαν στην ελληνική ύπαιθρο, το τι σήμαινε να γεννηθεί ένα παιδί με κάποιο σωματικό πρόβλημα. Και μετά, όταν ο Σταύρος βρίσκεται στην Ανατολική Γερμανία, τον αγώνα που πρέπει να δώσει, πριν απ' όλα με τον εαυτό του, για να σταθεί στα πόδια του. Και δίπλα του, οι άνθρωποι που διέκριναν κάτι επάνω του, και τον βοήθησαν να ξεχωρίσει. Πρώτος απ' όλους ο δάσκαλός του, ο Πέτρος Νικολάου, πολιτικός πρόσφυγας κι αυτός, στην Ανατολική Γερμανία. Κι έπειτα, η συνάντησή του με την Μάρτα. Θύμα κι αυτή σκοτεινών πειραμάτων από την εποχή του πολέμου. Κι ο έρωτας, που του αλλάζει την ζωή.
«Δεύτερον - και αυτό ήταν που συγκλόνισε τη Σιμόνε το πρόγραμμα ευγονικής ήταν η άλλη όψη του Ολοκαυτώματος. Ο Χίμλερ επέβλεπε με εμμονικό ενδιαφέρον τη δημιουργία ανθρώπων μα αγνό αίμα στα ιδρύματα ευγονικής και συγχρόνως συντόνιζε την εξόντωση ανθρώπων με βρόμικο αίμα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το συν και το πλην σε μια παρανοϊκή μαθηματική πράξη».
Και τα φέρνει έτσι η ζωή που ερωτεύονται αυτά τα δύο νέα παιδιά. Η μία, η Μάρτα, αποτέλεσμα της ευγονικής, από δύο τέλεια δείγματα αρείων. Ο Σταύρος, μονόχειρας εκ γενετής, γεννημένος σε ένα φτωχικό χωριό της νότιας Ελλάδας, που αν δεν τον έστελνε η μάνα του με τα «παιδιά του Μάρκου» στην Ανατολική Γερμανία, το πιο πιθανό είναι να μην είχε επιζήσει.
«Τα δικά του μαθηματικά έκανε στο μυαλό του ο Σταύρος όταν στάθηκε στην εξώπορτα τα Μάρτα εκείνο το Σάββατο. Η συνάντησή τους ήταν η εξαίρεση που επιβεβαίωνε τον κανόνα ότι δύο παράλληλες ευθείες δεν τέμνονται ποτέ. Το επόμενο διάστημα ακόμη και ο ίδιος θα συνειδητοποιούσε έκθαμβος πόσα σημεία τομής είχαν οι παράλληλοι βίοι τους».
Η Μάϊρα Παπαθανασοπούλου στα «Παιδιά της μεγάλης σιωπής» καταπιάνεται με ένα δύσκολο θέμα. Των συνεπειών που είχαν στα παιδιά που γεννήθηκαν τότε αυτών των, ας πούμε, πολιτικών. Που δεν ήταν πολιτικές, αποτελέσματα κάποιων διεστραμμένων μυαλών ήταν. Και τα παιδιά αυτά, καλούνται να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες.
«Η κοπέλα κινήθηκε αμίλητη προς την κρεβατοκάμαρα και γύρισε με ένα ασημένιο κύπελλο.
«Για χρόνια αναρωτιόμουν τι δουλειά έχει ένα τέτοιο ακριβό πράγμα στο σπίτι μας. Γύρνα το ανάποδα», τον προέτρεψε. Ο Σταύρος διάβασε την σκαλισμένη αφιέρωση στον πάτο και σήκωσε έκπληκτος τα μάτια.
«Δεν ήμουν μονάχα παιδί του Χίμλερ. Με είχε βαφτίσει κι από πάνω», του είπε η Μάρτα.
Έτσι συνδέεται η γέννησή της μαζί του! Ξαφνικά ο Σταύρος θυμήθηκε αυτό που του είχε πει η Σιμόνε για τα ασημένια κύπελα. Δίνονταν στα παιδιά των στενών φίλων του. Ξεροκατάπιε αμήχανος στην σκέψη ότι ο πατέρας της Μάρτα ήταν κάποιο τέρας που ενδεχομένως ευθυνόταν για τον θάνατο των συγγενών της Σιμόνε. Στο δείπνο τους, του είχε αναφέρει πως ήταν αγνώστου πατρός και εκείνος της είχε πει πως ούτε η δική του μητέρα μιλούσε για τον πατέρα του. Σαν να μην είχε συμβάλει στην γέννησή του. Ο Σταύρος δεν θυμόταν καν το όνομά του. Μπορεί να ήταν κάποιος κακός άνθρωπος, σίγουρα όχι τόσο κακός όσο ο πατέρας της Μάρτα. Προφανώς η κοπέλα είχε μεγαλώσει μέσα στην αποσιώπηση της φρικτής αλήθειας για να μην στοιχειωθεί από το βαρύ παρελθόν του γεννήτορά της. Ο Σταύρος δεν σκόπευε να την βγάλει από την ευεργετική άγνοια. Αν έκανε το λάθος να της δώσει τέτοια καθοδηγητική πληροφορία, η Μάρτα θα εφορμούσε στην βιβλιοθήκη για να βρει υλικό από την Δίκη της Νυρεμβέργης.
Την φαντάστηκε να κρατά μεγεθυντικό φακό πάνω από τις φωτογραφίες με τα σκυθρωπά πρόσωπα των κατηγορουμένων προκειμένου να εντοπίσει τυχόν ομοιότητες των χαρακτηριστικών τους με τα δικά της. Δεν της άξιζε τέτοια αγωνία.»
Η Μάϊρα Παπαθανασοπούλου στα «Παιδιά της Μεγάλης Σιωπής» προσπαθεί να καταγράψει τις παράλληλες απώλειες των συνεπειών του πολέμου και των εγκληματικών πολιτικών που ακολούθησε το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας.
Δυο νέα παιδιά στην τρυφερή ηλικία της εφηβείας, καλούνται να λύσουν όλα αυτά που τα άρρωστα μυαλά των ναζί, προκάλεσαν. Έγραψε ένα μυθιστόρημα πιστό στην ιστορική αλήθεια προσπαθώντας να απεικονίσει την ψυχοσύνθεση αυτών των παιδιών.
Οι σκοτεινές εποχές έχουν και σκοτεινά αποτελέσματα.
Για το βιβλίο έγραψαν:
«"Τα Παιδιά της Μεγάλης Σιωπής" έχουν κινηματογραφική γραφή και προσφέρονται για μια πραγματικά Ευρωπαική σειρά, που με χιούμορ και ελαφράδα θα μας επιτρέψουν να βουτήξουμε σε ένα καθοριστικό κομμάτι της Ευρωπαϊκής μας ιστορίας», Ολγα Μαλέα -Σκηνοθέτις.
«Διαβάζοντας το βιβλίο είδα να αναδύεται μπροστά μου ένας ολάκερος κόσμος, εγκλωβισμένος στα γρανάζια συνθηκών και συστημάτων που ο ίδιος δεν είχε επιλέξει και τον απειλούσαν με συντριβή σε κάθε του βήμα. Ο Σταύρος, η Μάρτα, ο Δάσκαλος και οι υπόλοιποι ήρωες δεν είχαν μόνο να αντιδράσουν –όπως οι δύο πρωταγωνιστές του «1984»– απέναντι σε ένα πανίσχυρο ολοκληρωτικό καθεστώς. Είχαν και να αντιπαλέψουν τις οδυνηρές μνήμες του παρελθόντος που κουβαλούσαν μέσα τους ως δυσβάσταχτο φορτίο και με το οποίο διατηρούσαν ανοικτούς και ατακτοποίητους λογαριασμούς. Η ιδέα της Μάιρας Παπαθανασοπούλου να συμπεριλάβει και το «νορβηγικό ζήτημα» (στο άλλο άκρο της Ευρώπης απ' ό,τι η Ελλάδα) ήταν εξαιρετική και καταδεικνύει πως τα τραύματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν έχουν επουλωθεί οριστικά αλλά μεταφέρονται από γενιά σε γενιά – η κοινή μοίρα των κατακτημένων από τους Εθνικοσοσιαλιστές λαών» , Βάιος Καλογρηάς - Book Press.
«Η σκοτεινή σκιά της Ιστορίας και οι ανατροπές που αυτή θα φέρει στις ζωές των ανθρώπων, οι ξεριζωμένοι και η ταυτότητα που ψάχνουν, τα ψυχικά τραύματα που άφησε ανεξίτηλα ο Ψυχρός Πόλεμος και οι έρωτες που αναπτύσσονται στη δίνη του. Σε αυτά τα θέματα εστιάζει η Μάιρα Παπαθανασοπούλου στο νέο της βιβλίο, «Τα παιδιά της μεγάλης σιωπής», Αλεξάνδρα Σκαράκη - Καθημερινή.
