Ένα βιβλίο που μιλάει απερίφραστα για την αγάπη. Όχι την ερωτική, αλλά την αγάπη που υπάρχει, ή θα έπρεπε να υπάρχει μέσα στα πλαίσια της οικογένειας. Μην το θεωρήσετε αυταπόδειχτο. Δεν είναι. Η βραβευμένη με το βραβείο Πούλιτζερ το 2005 Marilynne Robinson έγραψε ένα υπέροχο μυθιστόρημα χαμηλών τόνων όπου από την αρχή μέχρι το τέλος το ζητούμενο είναι η αγάπη και η συγχώρεση. Η αγάπη που υπάρχει, ή θα έπρεπε να υπάρχει, μέσα σε μιά οικογένεια.
Η υπόθεση είναι απλή. Μιά συντηρητική οικογένεια στην Αιόβα της δεκαετίας του 1950. Ο πατέρας κληρικός, μιά οικογένεια με πολλά παιδιά που μεγάλωσαν, σπούδασαν κι έφυγαν από το σπίτι. Η μητέρα πέθανε, ο πατέρας υπερήλικος μένει στο ίδιο μεγάλο, άδειο πιά σπίτι, όπου μεγάλωσαν τα παιδιά του και κύλησε η ζωή του, μιά ζωή πιστή σε αυτά που πίστεψε. Η μικρή κόρη της οικογένειας,η Γκλόρι, επιστρέφει στην οικογενειακή εστία για να φροντίσει τον ηλικιωμένο της πατέρα. Είναι 38 χρονών, δασκάλα στο επάγγελμα, με μιά αποτυχημένη ερωτική σχέση που την έχει κάνει να παραιτηθεί από την προσωπική της ζωή. Και τότε, επιστρέφει ο μεγάλος γιός, ο μεγάλος αδελφός, ο Τζάκ, το μαύρο πρόβατο της οικογένειας. Εχει φύγει από το σπίτι 20 χρόνια πρίν, με άσχημο τρόπο, στιγματισμένος από την παραβατικότητα και την αποτυχία, ένα παιδί που αντιμετωπίστηκε με καχυποψία από την ευρύτερη κοινότητα.
΄΄Ο ιερέας πατέρας του και η μικρότερη αδελφή του τον υποδέχονται με ευγνωμοσύνη και τρυφερότητα. Φανερά αλλαγμένος, ο Τζακ επιθυμεί μια άλλη ζωή, που θα τον κάνει να αισθάνεται αξιοπρεπής και αξιοσέβαστος. Από μικρός είχε έφεση στη μοναχικότητα και τη μελαγχολία και συνήθιζε να νιώθει αποξενωμένος αποφεύγοντας συναναστροφές και συνάφειες. Φύση ανεξάρτητη, με ροπή προς την αταξία και την απειθαρχία, ο Τζακ μεταπήδησε από τις παιδικές σκανταλιές σε όλο και βαρύτερη παραβατικότητα καταλήγοντας τέλος στη φυλακή.
Στο πατρικό του γίνεται δεκτός με ευφρόσυνα αισθήματα από τον γέροντα πατέρα του, και τη μικρότερη αδελφή του Γκλόρι, που έχει κι αυτή επιστρέψει στο πατρικό ύστερα από μια δυσάρεστη προσωπική ιστορία. Τα δυο αδέλφια, ευάλωτα υπό το βάρος της αποτυχίας και της ήττας που αμφότερα κουβαλούν, προσπαθούν μαζί να ορθοποδήσουν στηρίζοντας το ένα το άλλο σε μια δύσκολη συγκυρία. Η επιστροφή και των δύο δεν είναι μια ελεύθερη επιλογή αλλά έχει υπαγορευθεί από παράγοντες εξωγενείς και τραυματικούς, ανεξάρτητους από τη θέλησή τους. Η απόφασή τους δεν είναι αποτέλεσμα μιας συνειδητής εσωτερικής βούλησης αλλά καθίσταται αναγκαστική και αναπόφευκτη, μετά από μια σειρά ατυχών συγκυριών. Και οι δυο τους είχαν προγραμματίσει αλλιώς τη ζωή τους αλλά οι περιστάσεις τούς οδηγούν τώρα πίσω στην παλιά οικογενειακή εστία, απέναντι στην οποία τρέφουν αμφίθυμα αισθήματα΄΄ έγραψε για το βιβλίο η Νίκη Κώτσιου.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
΄΄Επειτα από είκοσι χρόνια απουσίας, ο άσωτος γιός Τζακ Μπάουτον επιστρέφει στην πατρική εστία επιζητώντας να βρεί εκεί καταφύγιο και να συμφιλιωθεί με το παρελθόν του. Με μπλεξίματα ήδη από την παιδική του ηλικία, αλκοολικός και ανεπάγγελτος, ο Τζακ είναι διαρκώς σε δυσαρμονία με τον περίγυρό του και με τον παραδοσιακό πατέρα του, αν και εξακολουθεί να είναι το αγαπημένο του παιδί.
Στο σπίτι έχει επιστρέψει και η αδελφή του η Γκλόρι, για να φροντίσει τον γηραιό πατέρα, η οποία ωστόσο επίσης προσπαθεί να αφήσει πίσω της τα λάθη του δικού της παρελθόντος.
Τα δύο αδέρφια θα έρθουν αντιμέτωπα με την αβάσταχτη καλοσύνη του πατέρα τους και τους δαίμονες ο ένας του άλλου. Μαζί θα ανακαλύψουν πως η επιστροφή στο παρελθόν είναι η πιο επίπονη, και πως εκείνος τον οποίο δυσκολεύεσαι ενίοτε να συγχωρήσεις δεν είναι άλλος από τον ίδιο σου τον εαυτό΄΄.
Ο Τζάκ προσπαθεί να συμφιλιωθεί με το παρελθόν του. Προσπαθεί να επανενταχθεί στην οικογένεια αλλά και στην κοινωνία. Ο πατέρας του και η μικρότερη αδελφή του τον αγκαλιάζουν και τον στηρίζουν. Αλλά όχι και ο κοινωνικός περίγυρος. Για τους συμπατριώτες του είναι πιό εύκολο και βολικό να διατηρήσουν την παλιά εικόνα του. Η προσπάθεια του να τους δείξει ότι έχει αλλάξει ,ουσιαστικά, πέφτει στο κενό. Μόνο ο πατέρας του και η αδελφή του τον αγκαλιάζουν και τον δέχονται. Ολοι οι άλλοι είναι όχι μόνο επιφυλακτικοί, αλλά σίγουροι, ότι ένας άνθρωπος δεν αλλάζει. Δεν του αναγνωρίζουν αυτό το δικαίωμα, ξεχνώντας βέβαια, ότι ένας άνθρωπος που έχει γεννηθεί και μεγαλώσει σε μιά αγαπημένη οικογένεια, το κουβαλάει εφ΄όρου ζωής.
Η Marilynne Robinson έγραψε ένα υπέροχο μυθιστόρημα αγάπης και συγχώρεσης, απλό,όσο απλή είναι και η αγάπη και η συγχώρεση με την χριστιανική έννοια. Στέκεται κριτικά απέναντι σε μιά κοινωνία, έναν κοινωνικό περίγυρο, που διατείνεται ότι πρεσβεύει την χριστιανική καλοσύνη, αλλά αδυνατεί να συγχωρέσει έναν άνθρωπο για ότι έκανε 20 χρόνια πρίν. Καί από την άλλη, μας δείχνει την απέραντη και ανιδιοτελή αγάπη που μπορεί να έχει ένας πατέρας για το παιδί του, ακόμα, ή μάλλον περισσότερο γι΄ αυτό, ένα παιδί που υπήρξε μαύρο πρόβατο. Κατάφερε να αναπαραστήσει πιστά την εποχή και το κοινωνικό περιβάλλον, αλλά ,κυρίως, κατάφερε να ζωντανέψει τρία πρόσωπα που προσπαθούν με την αγάπη να ξεπεράσουν την κοινωνική πραγματικότητα.
΄΄Ο πατέρας του χτύπησε χαιδευτικά το γόνατό του.΄΄Βλέπεις τώρα πόσο εύκολο είναι΄΄είπε. ΄΄Ποτέ δεν σου ζήτησα πολλά,έτσι δεν είναι;΄΄
΄΄Οχι, κύριε, ποτέ΄΄.
΄΄Απλώς πρόσεχε τον εαυτό σου. Είναι το μόνο που σου ζητάω. Μην του κάνεις κακό. Μην παραμελείς όσα σου δίνει ο Θεός για δική σου παρηγοριά΄΄.
Με τους σημερινούς τρέχοντες όρους, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η συγγραφέας έγραψε ένα παλιομοδίτικο μυθιστόρημα. Οσο παλιομοδίτικη είναι η αγνή και ανιδιοτελής αγάπη. Ενα μυθιστόρημα που, ίσως, θα έπρεπε να διαβάσουμε όλοι όσοι διασχίσαμε τα περισσότερα χρόνια της ζωής μας τρέχοντας με υπερβολική ταχύτητα, πιστεύοντας ή θέλοντας να πιστεύουμε ότι τα απλά καθημερινά πράγματα, όπως η πατρική και η μητρική αγάπη είναι πράγματα δεδομένα, και γι΄ αυτό, δεν τους δώσαμε την στιγμή που έπρεπε, την σημασία που έπρεπε. Παρ΄όλα αυτά την κουβαλάμε πάντοτε μέσα μας.
΄΄Μακάρι να μετρούσε περισσότερο το ότι αυτοί οι τρείς αγαπιόντουσαν. Ή να μετρούσε λιγότερο, καθώς η ενοχή και η απογοήτευση έμοιαζαν να τρέφονται από την αγάπη. Ο πατέρας της και ο αδελφός της είχαν γονατίσει από τη θλίψη, σαν να τους είχε προσβάλει βαριά αρρώστια....Παράξενη υπόθεση τούτη η ζωή πάνω στη γή΄΄.
Η μετάφραση είναι της Κατερίνας Σχινά.
Η Marilynne Robinson, γεννημένη τo 1943,είναι ένας ζωντανός θρύλος των αμερικανικών γραμμάτων. Εκανε το ντεμπούτο της το 1980 με το μυθιστόρημα ΄΄Ρούθ΄΄ που κέρδισε το βραβείο Hemingway Foundation, και χαρακτηρίστηκε σαν ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών,σύμφωνα με τον Observer. Εκτοτε εξέδωσε κάποιους δοκιμιακούς τίτλους και ξαναεμφανίστηκε στην πεζογραφία μόλις το 2004 με το μυθιστόρημα ΄΄Γκίλιαντ΄΄ που βραβεύτηκε με το Βραβείο του Κύκλου των Αμερικανών Κριτικών και με το Πούλιτζερ. Το 2008 εξέδωσε το μυθιστόρημα ΄΄Στο Σπίτι΄΄ που κέρδισε το Βραβείο Orange ενώ το 2015 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της ΄΄Λάιλα΄΄ που τιμήθηκε με το Βραβείο του Κύκλου των Αμερικανών Κριτικών.
Για την ίδια και το έργο της έγραψαν:
΄΄Μιά από τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς΄΄ Sunday Times.
΄΄Το ΄΄Γκίλιαντ΄΄ και το ΄΄Στο Σπίτι΄΄ δένουν τέλεια, το καθένα τους ένα ολοκληρωμένο έργο, αλλά ταυτόχρονα το ένα εμπλουτίζει και φωτίζει το άλλο. Και τα δύο όμως βιβλία μεγάλης ομορφιάς και δύναμης΄΄ Los Angeles Times.
΄΄Τα μυθιστορήματά της διακρίνονται για την αίσθηση βιωμένης ζωής που μεταδίδουν στον αναγνώστη , σε συνδιασμό με μιά βαθιά και ακλόνητη συμπόνοια για τους χαρακτήρες της και μιά βαθιά κατανόηση του ψυχισμού τους΄΄ Colm Toibin,συγγραφέας.
Η υπόθεση είναι απλή. Μιά συντηρητική οικογένεια στην Αιόβα της δεκαετίας του 1950. Ο πατέρας κληρικός, μιά οικογένεια με πολλά παιδιά που μεγάλωσαν, σπούδασαν κι έφυγαν από το σπίτι. Η μητέρα πέθανε, ο πατέρας υπερήλικος μένει στο ίδιο μεγάλο, άδειο πιά σπίτι, όπου μεγάλωσαν τα παιδιά του και κύλησε η ζωή του, μιά ζωή πιστή σε αυτά που πίστεψε. Η μικρή κόρη της οικογένειας,η Γκλόρι, επιστρέφει στην οικογενειακή εστία για να φροντίσει τον ηλικιωμένο της πατέρα. Είναι 38 χρονών, δασκάλα στο επάγγελμα, με μιά αποτυχημένη ερωτική σχέση που την έχει κάνει να παραιτηθεί από την προσωπική της ζωή. Και τότε, επιστρέφει ο μεγάλος γιός, ο μεγάλος αδελφός, ο Τζάκ, το μαύρο πρόβατο της οικογένειας. Εχει φύγει από το σπίτι 20 χρόνια πρίν, με άσχημο τρόπο, στιγματισμένος από την παραβατικότητα και την αποτυχία, ένα παιδί που αντιμετωπίστηκε με καχυποψία από την ευρύτερη κοινότητα.
΄΄Ο ιερέας πατέρας του και η μικρότερη αδελφή του τον υποδέχονται με ευγνωμοσύνη και τρυφερότητα. Φανερά αλλαγμένος, ο Τζακ επιθυμεί μια άλλη ζωή, που θα τον κάνει να αισθάνεται αξιοπρεπής και αξιοσέβαστος. Από μικρός είχε έφεση στη μοναχικότητα και τη μελαγχολία και συνήθιζε να νιώθει αποξενωμένος αποφεύγοντας συναναστροφές και συνάφειες. Φύση ανεξάρτητη, με ροπή προς την αταξία και την απειθαρχία, ο Τζακ μεταπήδησε από τις παιδικές σκανταλιές σε όλο και βαρύτερη παραβατικότητα καταλήγοντας τέλος στη φυλακή.
Στο πατρικό του γίνεται δεκτός με ευφρόσυνα αισθήματα από τον γέροντα πατέρα του, και τη μικρότερη αδελφή του Γκλόρι, που έχει κι αυτή επιστρέψει στο πατρικό ύστερα από μια δυσάρεστη προσωπική ιστορία. Τα δυο αδέλφια, ευάλωτα υπό το βάρος της αποτυχίας και της ήττας που αμφότερα κουβαλούν, προσπαθούν μαζί να ορθοποδήσουν στηρίζοντας το ένα το άλλο σε μια δύσκολη συγκυρία. Η επιστροφή και των δύο δεν είναι μια ελεύθερη επιλογή αλλά έχει υπαγορευθεί από παράγοντες εξωγενείς και τραυματικούς, ανεξάρτητους από τη θέλησή τους. Η απόφασή τους δεν είναι αποτέλεσμα μιας συνειδητής εσωτερικής βούλησης αλλά καθίσταται αναγκαστική και αναπόφευκτη, μετά από μια σειρά ατυχών συγκυριών. Και οι δυο τους είχαν προγραμματίσει αλλιώς τη ζωή τους αλλά οι περιστάσεις τούς οδηγούν τώρα πίσω στην παλιά οικογενειακή εστία, απέναντι στην οποία τρέφουν αμφίθυμα αισθήματα΄΄ έγραψε για το βιβλίο η Νίκη Κώτσιου.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
΄΄Επειτα από είκοσι χρόνια απουσίας, ο άσωτος γιός Τζακ Μπάουτον επιστρέφει στην πατρική εστία επιζητώντας να βρεί εκεί καταφύγιο και να συμφιλιωθεί με το παρελθόν του. Με μπλεξίματα ήδη από την παιδική του ηλικία, αλκοολικός και ανεπάγγελτος, ο Τζακ είναι διαρκώς σε δυσαρμονία με τον περίγυρό του και με τον παραδοσιακό πατέρα του, αν και εξακολουθεί να είναι το αγαπημένο του παιδί.
Στο σπίτι έχει επιστρέψει και η αδελφή του η Γκλόρι, για να φροντίσει τον γηραιό πατέρα, η οποία ωστόσο επίσης προσπαθεί να αφήσει πίσω της τα λάθη του δικού της παρελθόντος.
Τα δύο αδέρφια θα έρθουν αντιμέτωπα με την αβάσταχτη καλοσύνη του πατέρα τους και τους δαίμονες ο ένας του άλλου. Μαζί θα ανακαλύψουν πως η επιστροφή στο παρελθόν είναι η πιο επίπονη, και πως εκείνος τον οποίο δυσκολεύεσαι ενίοτε να συγχωρήσεις δεν είναι άλλος από τον ίδιο σου τον εαυτό΄΄.
Ο Τζάκ προσπαθεί να συμφιλιωθεί με το παρελθόν του. Προσπαθεί να επανενταχθεί στην οικογένεια αλλά και στην κοινωνία. Ο πατέρας του και η μικρότερη αδελφή του τον αγκαλιάζουν και τον στηρίζουν. Αλλά όχι και ο κοινωνικός περίγυρος. Για τους συμπατριώτες του είναι πιό εύκολο και βολικό να διατηρήσουν την παλιά εικόνα του. Η προσπάθεια του να τους δείξει ότι έχει αλλάξει ,ουσιαστικά, πέφτει στο κενό. Μόνο ο πατέρας του και η αδελφή του τον αγκαλιάζουν και τον δέχονται. Ολοι οι άλλοι είναι όχι μόνο επιφυλακτικοί, αλλά σίγουροι, ότι ένας άνθρωπος δεν αλλάζει. Δεν του αναγνωρίζουν αυτό το δικαίωμα, ξεχνώντας βέβαια, ότι ένας άνθρωπος που έχει γεννηθεί και μεγαλώσει σε μιά αγαπημένη οικογένεια, το κουβαλάει εφ΄όρου ζωής.
Η Marilynne Robinson έγραψε ένα υπέροχο μυθιστόρημα αγάπης και συγχώρεσης, απλό,όσο απλή είναι και η αγάπη και η συγχώρεση με την χριστιανική έννοια. Στέκεται κριτικά απέναντι σε μιά κοινωνία, έναν κοινωνικό περίγυρο, που διατείνεται ότι πρεσβεύει την χριστιανική καλοσύνη, αλλά αδυνατεί να συγχωρέσει έναν άνθρωπο για ότι έκανε 20 χρόνια πρίν. Καί από την άλλη, μας δείχνει την απέραντη και ανιδιοτελή αγάπη που μπορεί να έχει ένας πατέρας για το παιδί του, ακόμα, ή μάλλον περισσότερο γι΄ αυτό, ένα παιδί που υπήρξε μαύρο πρόβατο. Κατάφερε να αναπαραστήσει πιστά την εποχή και το κοινωνικό περιβάλλον, αλλά ,κυρίως, κατάφερε να ζωντανέψει τρία πρόσωπα που προσπαθούν με την αγάπη να ξεπεράσουν την κοινωνική πραγματικότητα.
΄΄Ο πατέρας του χτύπησε χαιδευτικά το γόνατό του.΄΄Βλέπεις τώρα πόσο εύκολο είναι΄΄είπε. ΄΄Ποτέ δεν σου ζήτησα πολλά,έτσι δεν είναι;΄΄
΄΄Οχι, κύριε, ποτέ΄΄.
΄΄Απλώς πρόσεχε τον εαυτό σου. Είναι το μόνο που σου ζητάω. Μην του κάνεις κακό. Μην παραμελείς όσα σου δίνει ο Θεός για δική σου παρηγοριά΄΄.
Με τους σημερινούς τρέχοντες όρους, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η συγγραφέας έγραψε ένα παλιομοδίτικο μυθιστόρημα. Οσο παλιομοδίτικη είναι η αγνή και ανιδιοτελής αγάπη. Ενα μυθιστόρημα που, ίσως, θα έπρεπε να διαβάσουμε όλοι όσοι διασχίσαμε τα περισσότερα χρόνια της ζωής μας τρέχοντας με υπερβολική ταχύτητα, πιστεύοντας ή θέλοντας να πιστεύουμε ότι τα απλά καθημερινά πράγματα, όπως η πατρική και η μητρική αγάπη είναι πράγματα δεδομένα, και γι΄ αυτό, δεν τους δώσαμε την στιγμή που έπρεπε, την σημασία που έπρεπε. Παρ΄όλα αυτά την κουβαλάμε πάντοτε μέσα μας.
΄΄Μακάρι να μετρούσε περισσότερο το ότι αυτοί οι τρείς αγαπιόντουσαν. Ή να μετρούσε λιγότερο, καθώς η ενοχή και η απογοήτευση έμοιαζαν να τρέφονται από την αγάπη. Ο πατέρας της και ο αδελφός της είχαν γονατίσει από τη θλίψη, σαν να τους είχε προσβάλει βαριά αρρώστια....Παράξενη υπόθεση τούτη η ζωή πάνω στη γή΄΄.
Η μετάφραση είναι της Κατερίνας Σχινά.
Η Marilynne Robinson, γεννημένη τo 1943,είναι ένας ζωντανός θρύλος των αμερικανικών γραμμάτων. Εκανε το ντεμπούτο της το 1980 με το μυθιστόρημα ΄΄Ρούθ΄΄ που κέρδισε το βραβείο Hemingway Foundation, και χαρακτηρίστηκε σαν ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών,σύμφωνα με τον Observer. Εκτοτε εξέδωσε κάποιους δοκιμιακούς τίτλους και ξαναεμφανίστηκε στην πεζογραφία μόλις το 2004 με το μυθιστόρημα ΄΄Γκίλιαντ΄΄ που βραβεύτηκε με το Βραβείο του Κύκλου των Αμερικανών Κριτικών και με το Πούλιτζερ. Το 2008 εξέδωσε το μυθιστόρημα ΄΄Στο Σπίτι΄΄ που κέρδισε το Βραβείο Orange ενώ το 2015 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της ΄΄Λάιλα΄΄ που τιμήθηκε με το Βραβείο του Κύκλου των Αμερικανών Κριτικών.
Για την ίδια και το έργο της έγραψαν:
΄΄Μιά από τις σημαντικότερες σύγχρονες συγγραφείς΄΄ Sunday Times.
΄΄Το ΄΄Γκίλιαντ΄΄ και το ΄΄Στο Σπίτι΄΄ δένουν τέλεια, το καθένα τους ένα ολοκληρωμένο έργο, αλλά ταυτόχρονα το ένα εμπλουτίζει και φωτίζει το άλλο. Και τα δύο όμως βιβλία μεγάλης ομορφιάς και δύναμης΄΄ Los Angeles Times.
΄΄Τα μυθιστορήματά της διακρίνονται για την αίσθηση βιωμένης ζωής που μεταδίδουν στον αναγνώστη , σε συνδιασμό με μιά βαθιά και ακλόνητη συμπόνοια για τους χαρακτήρες της και μιά βαθιά κατανόηση του ψυχισμού τους΄΄ Colm Toibin,συγγραφέας.
