Διαβάσαμε: «Σκοτώνοντας τον Κομεντατόρε» του Χαρούκι Μουρακάμι (Ψυχογιός)

Αφήγηση ανάμεσα στον «Δυτικό» και την «Ιαπωνικό» τρόπο σκέψης
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Διάβασα κάπου να γράφουν για τον Χαρούκι Μουρακάμι ότι τα μυθιστορήματά του είναι η λογοτεχνία του 21ου αιώνα. Είναι σχετικά γνωστό, επίσης, ότι κάθε χρόνο το όνομά του είναι ανάμεσα σε αυτούς που είναι υποψήφιοι για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Αυτό που είναι σίγουρο, είναι ότι το «Σκοτώνοντας τον Κομαντατόρε» είναι το κλασικό βιβλίο του αύριο. Ένα μυθιστόρημα με αναφορές και επιρροές από την κλασική λογοτεχνία, από την διαφορετικότητα του ιαπωνικού τρόπου σκέψης , και από την συγγραφική ιδιαιτερότητα του συγγραφέα που μπορεί και γράφει για τα πιο σύνθετα πράγματα πολύ απλά. Ένα μυθιστόρημα δύο τόμων, που κάθε φορά που το άφηνα από τα χέρια μου, δεν έβλεπα την ώρα να το ξαναπιάσω. Ίσως να είναι και αυτό ένα κριτήριο: πως ο συγγραφέας καταφέρνει να κρατάει αιχμάλωτό του, τον αναγνώστη.

Το «Σκοτώνοντας τον Κομαντατόρε» περιγράφει την ιστορία ενός νεαρού, ταλαντούχου ζωγράφου, που ζει ζωγραφίζοντας κατά παραγγελία πορτρέτα. Θα έλεγε κανείς ότι ζωγραφίζει αυτά τα πορτρέτα με τον αυτόματο πιλότο. Εύκολα. Κάπως έτσι, όμως, έχει παρατήσει την Τέχνη. Ζει ευτυχισμένος με τη γυναίκα του, ώσπου μια μέρα, χωρίς προηγουμένως να έχει καταλάβει κάτι, η γυναίκα του, του ανακοινώνει ότι έχει εραστή και θέλει να χωρίσουν. Το γεγονός τον ταράζει, αλλά το αποδέχεται ψύχραιμα. Με το παλιό του αυτοκίνητο αρχίζει μια περιπλάνηση στην παραθαλάσσια βόρεια Ιαπωνία, όπου ζει κάποιες διαφορετικές εμπειρίες. Κάποια στιγμή αποφασίζει να βρει ένα σπίτι για να μείνει, και ένας φίλος του από την εποχή που ήταν και οι δύο φοιτητές στη Σχολή Καλών Τεχνών, ο Μασάχικο Αμάντα, του προτείνει να μείνει στο σπίτι του πατέρα του. Αυτό το σπίτι είναι στην κορυφή ενός βουνού, στην ερημιά, και ο πατέρας του φίλου του, ο Τομόχιτο Αμάντα, που τώρα πια σε προχωρημένη ηλικία μένει σε έναν πολυτελή οίκο ευγηρίας, είναι ένας από τους πιο ονομαστούς και εμβληματικούς Ιάπωνες ζωγράφους. Ο ήρωάς μας μένει εκεί, περιστοιχισμένος από τα αντικείμενα του σπουδαίου ζωγράφου. Δίσκους, βιβλία κλπ. Κάποια στιγμή, ανακαλύπτει στο πατάρι, τυλιγμένο καλά, έναν άγνωστο πίνακα του σπουδαίου ζωγράφου. Ο τίτλος του πίνακα είναι «Σκοτώνοντας τον Κομαντατόρε» και ο ήρωας μας είναι σε θέση να αντιληφθεί ότι έχει μπροστά του ένα άγνωστο στο κοινό, σπουδαίο έργο Τέχνης. Εκεί συμβαίνει κάτι μαγικό: Αρχίζει ο ίδιος να ζωγραφίζει διαφορετικά, με ένα πάθος που δεν φανταζόταν ποτέ ότι διαθέτει. Κάπου εκεί μπαίνει στην υπόθεση και ο μυστηριώδης κύριος Μενσίκι, ιδιοκτήτης ενός τεράστιου λευκού σπιτιού στην απέναντι πλαγιά του βουνού. Ζητά, έναντι ενός μυθικού ποσού, να του κάνει το πορτρέτο ο ήρωας μας. «Φυσικά εκείνη τη στιγμή δεν μπορούσα με κανέναν τρόπο να φανταστώ ότι αυτό το πρόσωπο σύντομα θα έμπαινε στη ζωή μου και θα της έδινε μια εντελώς νέα κατεύθυνση. Χωρίς εκείνον, κανένα από τα γεγονότα που μου συνέβησαν δεν επρόκειτο να λάβει χώρα, Ταυτόχρονα, αν δεν είχε βρεθεί εκεί, πιθανότατα η ζωή μου θα είχε χαθεί στο σκοτάδι, χωρίς κανείς να αντιληφθεί τίποτε απολύτως.

Οι ζωές μας φαντάζουν αλλόκοτες και μυστηριώδεις όταν τις εξετάζουμε εκ των υστέρων. Γεμάτες απίστευτα τρελές συμπτώσεις και απρόβλεπτες καμπές και αλλαγές πορείας. Τη στιγμή που ξεδιπλώνονται είναι δύσκολο να διακρίνεις οτιδήποτε παράξενο, όσο κι αν προσπαθείς να μη σου ξεφύγει τίποτα. Μες την καθημερινή ρουτίνα αυτά τα πράγματα μοιάζουν απόλυτα συνηθισμένα, απόλυτα αναμενόμενα. Μπορεί να μην έχουν καμία λογική, αλλά χρειάζεται να περάσει κάποιος χρόνος μέχρι να είσαι σε θέση να αποφανθείς τι είναι λογικό και τι όχι.

Σε γενικές γραμμές , το αν κάτι έχει λογική ή όχι κρίνεται από το αποτέλεσμα. Τα αποτελέσματα είναι ορατά στον καθέναν και μπορούν να επηρεάσουν αποφασιστικά τα πράγματα. Το δύσκολο είναι να εντοπίσεις την αιτία που παρήγαγε το αποτέλεσμα. Κι ακόμα πιο δύσκολο είναι να δείξεις στον κόσμο κάτι σαφές και απτό που το προκάλεσε , έτσι που να μπορείς να πεις: «Ορίστε, το βλέπεις». Φυσικά, πάντα υπάρχει κάπου μια αιτία. Δεν μπορεί να υπάρξει αποτέλεσμα χωρίς αιτία. Δε γίνεται να φτιάξεις ομελέτα αν δε σπάσεις αυγά. Όπως συμβαίνει με το ντόμινο, το ένα (αιτία) σπρώχνει το διπλανό του (αιτία) κι εκείνο το παραδιπλανό του (αιτία). Και καθώς αυτή η διαδοχή συνεχίζεται στο διηνεκές, στο τέλος παύεις να γνωρίζεις ποια ήταν αρχική αιτία. Ισως και να μην έχει σημασία. Ή ο κόσμος να μη νοιάζεται να μάθει. Και η ιστορία εντέλει να συμπυκνώνεται στο ότι «αυτό που συνέβη είναι πως έπεσαν πολλά ντόμινο». Η ιστορία που πρόκειται να διηγηθώ το πιθανότερο είναι ότι θ’ ακολουθήσει μια παρόμοια διαδρομή.

Σε κάθε περίπτωση, τα πρώτα πράγματα που θέλω να περιγράψω- με άλλα λόγια τα πρώτα δύο ντόμινο που πρέπει να παρουσιάσω- είναι ο μυστηριώδης γείτονας που ζούσε στη βουνοκορφή στην άλλη πλευρά της κοιλάδας και ο ζωγραφικός πίνακα; Με τον τίτλο «Σκοτώνοντας τον Κομαντατόρε». Θα ξεκινήσω με τον πίνακα».

Ο Χαρούκι Μουρακάμι έγραψε ένα κλασικό μυθιστόρημα, φροντίζοντας να ισορροπεί την αφήγησή του ανάμεσα στον «Δυτικό» και την «Ιαπωνικό» τρόπο σκέψης , γράφοντας όσο πιο απλά γίνεται για πράγματα δύσκολα. Εκεί που συναντιέται η πραγματικότητα και η «λογική» με το μεταφυσικό, η πραγματικότητα με την «μη πραγματικότητα» που δεν χωρά στην καθημερινότητα μας. Δεν είναι τυχαίο, που δεν βλέπουν και δεν ακούν όλοι οι ήρωες του μυθιστορήματος όλα όσα βλέπει και ακούει ο αφηγητής. Είναι μια διαφορετική πραγματικότητα στην οποία δεν συμμετέχουν όλοι. Ο σπουδαίος ζωγράφος Τομόχιτο Αμάντα, ας πούμε, έζησε όλη του τη ζωή απομονωμένος απ’ όλους και όλα, ακόμα και από τον μοναχογιό του. Τα βιώματά του προσπάθησε και τα έκανε σπουδαία τέχνη. Η ουσιαστική επικοινωνία ανάμεσα στα ανθρώπινα πλάσματα, δεν καθορίζεται από βαθμούς συγγενείας και δεσμούς αίματος. Καθορίζεται από άλλους παράγοντες.

«Η αλήθεια ένα σύμβολο είναι, και τα σύμβολα είναι η αλήθεια. Καλύτερα να δέχεται κανείς τα σύμβολα όπως είναι. Δεν υπάρχει λογική, ούτε χειροπιαστά γεγονότα, όπως τα γουρούνια δεν έχουν αφαλό και τα μυρμήγκια όρχεις. Όταν προσπαθείς να χρησιμοποιήσεις κάποια διαφορετική μέθοδο από την αλήθεια για να βαδίσεις στης γνώσης το δρόμο, είναι σαν να προσπαθείς να χρησιμοποιήσεις ένα κόσκινο για να κουβαλήσεις νερό», λέει κάποια στιγμή ο Κομαντατόρε – Ιδέα στον απορημένο αφηγητή.

Πραγματικότητα και φαντασία μπερδεύονται, δημιουργώντας ένα καινούργιο σύμπαν. Η ουσία της ζωής και η γνώση δεν απευθύνεται σε όλους με τον ίδιο τρόπο. Οι πιο ευαίσθητοι, οι πιο μυημένοι είναι αυτοί που θα βρουν την αλήθεια τελικά. Ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος είναι ένας νεαρός ζωγράφος που βολεύτηκε με το να ζωγραφίζει πορτρέτα πλούσιων ανθρώπων με ρεαλιστικό τρόπο. Παντρεύτηκε με την αγαπημένη του και βολεύτηκε σε έναν τρόπο ζωής που δεν ήταν αυτός που ονειρευόταν. Έμεινε εκεί όμως, μέχρι που, μια μέρα, ξαφνικά, η γυναίκα του, του ζητάει να χωρίσουν. Αναγκαστικά βγαίνει από το καβούκι που είχε φτιάξει ο ίδιος για να κρυφτεί. Όταν έρχεται αντιμέτωπος με ένα σπουδαίο έργο Τέχνης, τον πίνακα του Τομόχιτο Αμάντα που βρήκε κρυμμένο στο πατάρι του σπιτιού, πιο πολύ διαισθάνεται , παρά καταλαβαίνει, ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος να ζωγραφίσει, κι όχι μόνο ο εύκολος που έχει διαλέξει εκείνος. Υπάρχει και άλλος τρόπο να ζήσει, όχι μόνο αυτός που ο ίδιος βολεύτηκε μέσα του. Υπάρχει και μια άλλη πραγματικότητα εκεί έξω, αλλά κυρίως μέσα μας, που κινείται διαφορετικά από όλα όσα μας έχουν μάθει.

Εν κατακλείδι, ο Χαρούκι Μουρακάμι έγραψε ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα που διάβασα τα τελευταία πολλά χρόνια. Χρησιμοποιεί απλή και κατανοητή γραφή που απευθύνεται στον αναγνώστη σαν ίσος προς ίσο, όχι για να τον κολακέψει, αλλά για να κάνει και τον αναγνώστη συμμέτοχο στο σύμπαν που αποκαλύπτει όσο προχωρά η υπόθεση. Η γραφή του δεν είναι η γραφή ενός Δυτικού διανοούμενου συγγραφέα. Είναι η γραφή ενός συγγραφέα με αναφορές στον Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ και τον ΄΄Υπέροχο Γκάτσμπυ΄΄ του και τον Κάρολ Λούις της ΄΄Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων΄΄.

Ο ίδιος γεννήθηκε το 1949 στο Κιότο και παντρεύτηκε πολύ νωρίς, λίγο μετά τα είκοσι. Μαζί με τη γυναίκα του άνοιξαν ένα τζαζ κλάμπ στο Τόκιο με το όνομα Peter Cat. Ο Μουρακάμι αποδίδει την απόφασή του να γράψει σε μια παράδοξη στιγμή αιφνίδιας έμπνευσης , κατά τη διάρκεια ενός αγώνα μπέιζμπολ. Παράλληλα με τη νυχτερινή εργασία του, εξακολούθησε να γράφει και να μεταφράζει μεγάλους Αμερικανούς συγγραφείς, αλλά στράφηκε αποκλειστικά στη συγγραφή μόνο μετά την τεράστια επιτυχία του μυθιστορήματος «Νορβηγικό Δάσος» το οποίο έχει πουλήσει περισσότερα από 10.000.000 αντίτυπα σε όλο τον κόσμο και έγινε κινηματογραφική ταινία. Έκτοτε ο Μουρακάμι μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα στην Ιαπωνία και στη Χαβάη, δουλεύοντας με πρωτοφανή συνέπεια τα μυθιστορήματά του. Αγαπάει ιδιαίτερα, και έκανε κάποτε, μόνος του, τη διαδρομή του κλασικού μαραθωνίου της Αθήνας. Έχει τιμηθεί με τα βαβεία Franz Kafka, Jerousalem και Hans Christian Andersen, καθώς και το σημαντικότερο λογοτεχνικό βραβείο της Ιαπωνίας, το Yomiury ενώ βρίσκεται σταθερά ανάμεσα στους υποψήφιους για το βραβείο Νόμπελ.

Η μετάφραση είναι του Βασίλη Κιμούλη.

Για το βιβλίο έγραψαν:

«Κάποιοι συγγραφείς με το έργο τους καθρεφτίζουν τον κόσμο μας και κάποιοι άλλοι, όπως ο Μουρακάμι, χρησιμοποιούν τούτο τον καθρέφτη ως πύλη για ένα σύμπαν που κρύβεται πίσω από αυτόν. ..Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την ακαταμάχητη αφηγηματική του δεινότητα. Φτιάχνει αυτόν τον κλεισμένο στον εαυτό του κόσμο με επιτηδειότητα και συνέπεια, δημιουργώντας ίντριγκα και σασπένς, φροντίζοντας να υπάρχει κλιμάκωση της αγωνίας στο τέλος κάθε κεφαλαίου, όπως στα παλιά κλασικά μυθιστορήματα που διαβάζονταν σε συνέχειες΄΄-The Wall Street Journal.

«Μαγευτικό…Ο Μουρακάμι είναι εξαιρετικός στο να μπλέκει το τετριμμένο με το υπερφυσικό. Στο να ανακαλύπτει τη μαγεία που κρύβεται στις καθημερινές λεπτομέρειες της ζωής…. Η πρόζα του είναι ζεστή, κουβεντιαστή, ωστόσο διανθισμένη με βαθιές σκέψεις. Είναι εξαιρετική συντροφιά- κι αυτή είναι μια από τις πλέον πολύτιμες ιδιότητες ου αναζητάμε σ’ έναν συγγραφέα. Αφηνόμαστε στα χέρια του για να χάσουμε απολαυστικά τον δρόμο, αλλά και για να μας οδηγήσει , στο τέλος, σπίτι μας» - The Guardian.

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!