΄΄Αποφάσισα να διηγηθώ τη ζωή τους. Διότι οι άνθρωποι υπάρχουν μονάχα όταν λέγεται η ιστορία τους΄΄. Κάπως έτσι τελειώνει το μυθιστόρημα του ο Ζουλφί Λιβανελί, μέσα από τα λόγια της νεαρής αφηγήτριάς του. Και η αλήθεια είναι ότι μέσα από τη ζωή του γερμανικής καταγωγής Αμερικανού καθηγητή Μαξιμίλιαν Βάγκνερ και της γυναίκας του Νάντιας, περνάει ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του 20ου αιώνα, αλλά και ένα εξίσου σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της σύγχρονης Τουρκίας, από αυτά που οι σημερινοί κυβερνώντες θα ήθελαν να εξαφανίσουν.
Η ΄΄Σερενάτα΄΄ γράφτηκε το 2011 και ο Ζουλφί Λιβανελί θέτει επί τάπητος και την Αρμενική γενοκτονία από τους Τούρκους καθώς και τους διωγμούς των Ελλήνων αργότερα, το 1953.
΄΄Οταν η γιαγιά ήταν έξι ετών, ήρθαν οι στρατιώτες και πήραν τη μητέρα, τον πατέρα, τον παππού, τους θείους και τις θείες της. Διότι ήταν Αρμένιοι και οι Αρμένιοι στέλνονταν εξορία. Οταν κυκλοφόρησε η φήμη ότι σύντομα θα τους εξορίσουν, οι γονείς της την παρέδωσαν εκείνην και τα αδέλφια της στους μουσουλμάνους γείτονές τους. Δεν ήταν σίγουρο τι τους περίμενε στο δρόμο προς την εξορία. Οι φήμες έλεγαν πως τους λήστευαν, τους σκότωναν οι ληστές, ότι έκοβαν τα στήθη των γυναικών, ότι βίαζαν τα κορίτσια, ότι έκοβαν τα χέρια για να πάρουν τα χρυσά βραχιόλια. Γι΄αυτό θέλησαν να κρύψουν τα παιδιά τους. Είχαν πολύ καλές σχέσεις με τους μουσουλμάνους γείτονες, αμοιβαία αγάπη. Παρότι ήταν φτωχοί και πεινασμένοι. Οι γείτονες ούτε στιγμή δεν δίστασαν να πάρουν τα παιδιά. Τα μικρά παιδιά παρακολουθούσαν τους γονείς τους να μεταφέρονται από τους στρατιώτες. Εκλαιγαν μαζί με την καινούρια τους οικογένεια.
-Τι έγιναν τα αδέλφια σου γιαγιά;
-Ποτέ δεν έμαθα. Δεν ξέρω τι απέγιναν.
-Πως ξέρεις ότι σκότωσαν τους γονείς σου;
-Υστερα από πολλά χρόνια πήγα στο Εγιν. Βρήκα την οικογένεια που μας προστάτεψε. Οταν συναντηθήκαμε, κλαίγαμε όλοι μαζί απ΄τη συγκίνηση, Μου είπαν ότι το καραβάνι στο οποίο βρίσκονταν οι γονείς μου το σταμάτησαν σε μιά γέφυρα στα όρια της πόλης. Τούς έσφαξαν όλους και έριξαν τα σώματά τους στο ποτάμι. Δεν σώθηκε κανείς΄΄.
Γιατί τελικά το να είσαι σημαντικός συγγραφέας –και ο Λιβανελί με τον Ορχάν Παμούκ είναι δύο κορυφαίοι λογοτέχνες όχι μόνο της Τουρκίας αλλά του σύγχρονου κόσμου-σημαίνει μέσα από το τοπικό να δημιουργείς κάτι παγκόσμιο. Και ο Ζουλφί Λιβανελί μέσα από μιά ηρωική ιστορία έρωτα αφηγείται γεγονότα που πλήγωσαν τη νεαρή Τουρκική Δημοκρατία στα μέσα του προηγούμενου αιώνα αλλά και την παγκόσμια ιστορία από της εποχή της ανόδου του ναζισμού στη Γερμανία.
Η ιστορία ξεκινάει μιά κρύα μέρα του Φεβρουαρίου του 2001, όταν η Μάγια Ντουράν, τριάντα εξι ετών, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του Πανεπιστημίου της Ιστανμπούλ, υποδέχεται στο αεροδρόμιο της πόλης τον γερμανικής καταγωγής Αμερικανό καθηγητή Μαξιμίλιαν Βάγκνερ, ετών ογδόντα επτά. Πρόκειται για μιά συνάντηση που θα αλλάξει τη ζωή της. Μέσα από τις κουβέντες τους ανακαλύπτει ότι ο καθηγητής δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Ιστανμπούλ από το 1939 μέχρι το 1942. Κάποια χρόνια νωρίτερα, το 1933, μιά ομάδα σαράντα περίπου γερμανών καθηγητών σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους, εγκαταλείπει τη Γερμανία, λόγω της Εβραικής καταγωγής τους, και καταφεύγουν στην Τουρκία. Πρόκειται για μιά ομάδα σπουδαίων πανεπιστημιακών που έθεσαν τις βάσεις των επιστημών που δίδαξαν στην νεαρή κεμαλική Τουρκία. Ο καθηγητής Μαξιμίλιαν Βάγκνερ, βέβαια, χαρακτηριστικός τύπος Αρειου Γερμανού,και καθόλου Εβραικής καταγωγής, έρχεται στην Τουρκία έξι χρόνια μετά από τους πρώτους συναδέλφους του. Ο λόγος είναι ότι ερωτευμένος και παντρεμένος με Εβραία, αποφασίζει να εγκαταλείψει την ναζιστική Γερμανία και να ζήσουν μαζί με τη γυναίκα του σε ένα μέρος που να μη φτάνουν οι κραυγές του Χίτλερ. Πλήν όμως, η Νάντια, η γυναίκα του, συλλαμβάνεται στα σύνορα της Γερμανίας και στέλνεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Ο καθηγητής καταφέρνει να φτάσει στην Ιστανμπούλ και προσπαθεί να οργανώσει, με όσες επαφές έχει, την απόδραση της γυναίκας του από το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Τα καταφέρνει. Η Νάντια βρίσκεται στην Ρουμανία, πατρίδα των γονιών της, και μπαίνει σε ένα πλοίο που έχει νοικιαστεί για να μεταφέρει Εβραίους πρόσφυγες στην Παλαιστίνη. Πλήν όμως, όπως σε κάθε εποχή έτσι και τότε, κανείς δεν θέλει τους πρόσφυγες μέσα στα πόδια του. Ούτε η Αγγλική κυβέρνηση, ούτε η Τουρκική, οπότε το σαραβαλιασμένο πλοίο αναγκάζεται να σταματήσει στη Μαύρη Θάλασσα για επισκευές. Μέσα στους εννιακόσιους περίπου εγκλωβισμένους επιβάτες του και η Νάντια, η γυναίκα του καθηγητή. Η Τουρκική κυβέρνηση δεν επιτρέπει σε κανέναν πρόσφυγα Εβραίο να κατέβει από το πλοίο, οι Βρετανοί προσπαθούν να παρεμποδίσουν τη συνέχιση της πορείας του πρός την Παλαιστίνη και ο καθηγητής προσπαθεί να κατεβάσει την γυναίκα του από το πλοίο. Και ενώ προσπαθεί να το πλησιάσει ανεβασμένος σε ένα καίκι, το πλοίο ανατινάζεται μπροστά στα μάτια του, παρασύροντας στο βυθό και τους εννιακόσιους επιβάτες του. Χρόνια αργότερα θα αποδειχτεί ότι το πλοίο ΄΄Στρούμα΄΄, άνευ σημαίας, τορπιλίστηκε από Σοβιετικό υποβρύχιο.
Οι τουρκικές αρχές απελαύνουν τον καθηγητή, που βρίσκει πιά καταφύγιο στην Αμερική, όπου παίρνει πολιτικό άσυλο και διδάσκει στο Χάρβαρντ μέχρι το τέλος της ζωής του. Επιστρέφει στην Τουρκία το 2001, στα πλαίσια μιας διάλεξής του στο Πανεπιστήμιο και εκεί αρχίζει να ξετυλίγεται το κουβάρι των ξεχασμένων πιά γεγονότων. Γιατί ο κόσμος προχωρά και ξεχνάει. Αλλά χωρίς τη γνώση των ιστορικών γεγονότων του ΄΄τότε΄΄, πως μπορεί κανείς να τα εμποδίσει να ξαναγίνουν σήμερα ή αύριο;
΄΄Το ναζιστικό κόμμα, και όχι κάποια κρατική αρχή , κάλεσε τον κόσμο να μην αγοράζει εμπόρευμα από Εβραίους εμπόρους, να μη συναλλάσσεται με Εβραίους γιατρούς, δικηγόρους και άλλους Εβραίους ςπαγγελματίες. ΄΄Γερμανοί! Προστατευτείτε! Μη συναλλάσσεστε με τους Εβραίους! Έγραφαν οι αφίσες τις οποίες υποχρεώθηκαν να αναρτήσουν στα καταστήματα και στα γραφεία τους οι καταστηματάρχες και οι επαγγελματίες. Ετσι άρχισε η τρομοκρατία.
Η πραγματική ΄΄Ημέρα ντροπής για τους Γερμανούς΄΄ δεν είναι η ΄΄Νύχτα των Κρυστάλλων΄΄ τον Νοέμβριο του 1938, αλλά η ΄΄Ημέρα μποικοτάζ κατά των Εβραίων΄΄ που ξεκίνησε την 1η Απριλίου του 1933. Είναι αυτή η ημέρα κατά την οποία η γερμανική κοινωνία έδειξε την αδυναμία της να αντισταθεί στην αυθαιρεσία του ναζιστικού κόμματος΄΄.
΄΄-Εχετε δίκιο. Η ημέρα μποικοταρίσματος εβραικών καταστημάτων ήταν η πρώτη βάρβαρη ενέργεια που αποθράσυνε τους ναζί. Είχαν πάει στο ραφτάδικο του πατέρα της Νάντιας και τον είχαν ξυλοκοπήσει άγρια τον κακόμοιρο.
-Αναρωτιέμαι, ο γερμανικός λαός δεν μπορούσε να σταματήσει αυτή την αγριότητα;
Ο Μαξιμίλιαν χαμογέλασε. ΄΄Θα διαβάσατε το βιβλίο του Χίρς΄΄ είπε. ΄΄Ο Χίρς ποτέ δεν συγχώρεσε τον γερμανικό λαό που εκείνη την ημέρα παρέμεινε σιωπηλός. Ομως εγώ θεωρώ πως κάνει λάθος.΄΄
-Γιατί;
-΄΄Διότι ο λαός μονάχα εάν είναι εργανωμένος μπορεί να είναι αποτελεσματικός. Αλλιώς οι άνθρωποι, όταν είναι μονάδες, λουφάζουν απέναντι στη βία. Αυτό είναι γενικός κανόνας. Ο γερμανικός λαός δεν είχε καμιά δύναμη στα χέρια του. Αλλά, βεβαίως, τα κόμματα και οι άλλες οργανώσεις είναι σίγουρο πως έχουν σοβαρή ενοχή΄΄.
-΄΄Δεν καταλαβαίνω΄΄ επέμεινα. ΄΄Γιατί ένας λαός να μένει σιωπηλός όταν κακοποιούνται οι γείτονές του;΄΄. Ο Μαξιμίλιαν με κοίταξε κατάματα.
-΄΄Για θυμηθείτε τι συνέβη εδώ στις 6 και 7 Σεπτεμβρίου του 1955΄΄ είπε. ΄΄Μάλιστα σε αυτήν εδώ την περιοχή, το Πέραν. Αφού λεηλάτησαν τα καταστήματα των Ρωμιών, μερικές ομάδες αγρίων βγήκαν για κυνήγι πολιτών που δεν ήταν Τούρκοι και μουσουλμάνοι. Εκείνες οι μέρες δεν ήταν μέρες λιντσαρίσματος;΄΄
-΄΄Πράγματι, ήταν΄΄ είπα.
-΄΄Και ο απλός λαός μπόρεσε να βγάλει τη φωνή του;΄΄
-΄΄Απ΄όσο ξέρω , δεν μπόρεσε. Μονάχα μερικοί Τούρκοι έσωσαν τη ζωή των Ρωμιών και Αρμενίων γειτόνων τους΄΄.
-΄΄Δηλαδή, ατομικές προσπάθειες ευσυνείδητων ανθρώπων. Μη με παρεξηγήσετε. Στην ιστορία καθε λαού υπάρχουν τέτοια γεγονότα για τα οποία ο απλός λαός τσιμουδιά δεν βγάζει. Η κάθε εξουσία σκοτώνει! Αλλη περισσότερο, άλλη λιγότερο΄΄.
Ο Ζουλφί Λιβανελί έγραψε ένα συνταρακτικό μυθιστόρημα, ίσως ένα από τα καλύτερό του. Μέσα από μια ξεχασμένη ιστορία αγάπης, ερχόμαστε αντιμέτωποι με όλα εκείνα τα ιστορικά γεγονότα που καθόρισαν την Ιστορία. Μιά Ιστορία που προσπερνά τις μικρές, τις ανθρώπινες ιστορίες και στέκεται μόνο στα μεγάλα γεγονότα. Και είναι φυσικό. Μένει σε εμάς να αναλογιστούμε πίσω από τα μεγάλα γεγονότα , πόσες ανθρώπινες ζωές πολτοποιήθηκαν, πόσες συνταρακτικές ανθρώπινες ιστορίες ξεχάστηκαν. Γιατί πολύ απλά έτσι προχωράει ο κόσμος. Μένει στον ταλαντούχο συγγραφέα να ζωντανέψει κάποιες από αυτές και να κάνει και εμάς συμμέτοχους, όσο αυτό είναι δυνατόν, σε κομμάτια της Ιστορίας που μπορεί και να αγνοούμε. Και ο συγγραφέας, ως γνήσιος αριστερός φιλέλληνας, βλέποντας από την απέναντι όχθη του Αιγαίου τα ελληνικά νησιά , και αναλογιζόμενος την ομορφιά τους, κάποια στιγμή σκέφτεται: ΄΄Σε κάποια από αυτά εξορίστηκαν και βασανίστηκαν ο Γιάννης Ρίτσος και ο Μίκης Θεοδωράκης΄΄.
Ο Ζουλφί Λιβανελί γεννήθηκε το 1946. Είναι ο πιο γνωστός και πιο δημοφιλής Τούρκος μουσικοσυνθέτης στη χώρα του αλλά και σε όλόκληρο τον κόσμο. Τραγούδια του έχουν ερμηνεύσει η Joan Baez,η Maria del Mar Bonet,o Udo Lindenberg και η Μαρία Φαραντούρη. Με την έκδοση του πρώτου του μυθιστορήματος το 1997, κατέκτησε το αναγνωστικό κοινό μέσα κι έξω από την Τουρκία. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε όλες τις γνωστές μας γλώσσες και η φήμη του είτε ως συνθέτη είυε ως συγγραφέα είναι παγκόσμια.
΄΄Εάν το βραβείο Νόμπελ δινόταν σε ένα βιβλίο μονάχα, σίγουρα θα άξιζε να το κερδίσει με ομοφωνία το τελευταίο βιβλίο του Λιβανελί. Είναι συγκινητικό όπως το ΄΄Σινεμά ο Παράδεισος΄΄ και συγκλονιστικό όπως ΄΄Η λίστα του Σίντλερ΄΄, έγραψε για τη ΄΄Σερενάτα στην εφημερίδα Βατάν ο Σελαχαττίν Ντουμάν.
΄΄Με το βιβλίο του αυτό ο Ζουλφί Λιβανελί, γνωστός σε όλους μας για το πολιτικό του τραγούδι, καταφέρνει να αποδείξει ότι η τέχνη είναι μία ανεξάρτητα από το πεδίο στο οποίο κινείται κάθε φορά και τη μορφή την οποία παίρνει΄΄, έγραψε η Τέσσυ Μπάιλα στο Culturenow.gr
΄΄Ο Λιβανελί φέρνει στο προσκήνιο πτυχές της Ιστορίας, όχι μόνο του μεσοπολέμου και της γερμανικής μανίας εναντίον των Εβραίων, αλλά και της ουδέτερης στάσης της Τουρκίας (υπόγεια φιλογερμανικής), που έχτισε το πανεπιστημιακό της σύστημα σε γερμανικές βάσεις. Αλλά και η Μάγια ανακαλύπτει το δικό της παρελθόν, καθώς η μία της γιαγιά ήταν Αρμένισσα και δεινοπάθησε από τις διώξεις των Τούρκων, ενώ η άλλη ήταν Τουρκάλα της Κριμαίας και σώθηκε την τελευταία στιγμή από τον θάνατο. Κάπου μάλιστα ακούγονται και οι διώξεις των Τούρκων εναντίον των Ελλήνων το ’55. Το τουρκικό έθνος, λέει ο Λιβανελί, είναι ένα αμάλγαμα πολλών εθνοτήτων, θρησκειών, πολιτισμών, που κατασκευάστηκε από τον Κεμάλ, αφήνοντας πίσω το κουφάρι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.΄΄ In 2 life.
Η ΄΄Σερενάτα΄΄ γράφτηκε το 2011 και ο Ζουλφί Λιβανελί θέτει επί τάπητος και την Αρμενική γενοκτονία από τους Τούρκους καθώς και τους διωγμούς των Ελλήνων αργότερα, το 1953.
΄΄Οταν η γιαγιά ήταν έξι ετών, ήρθαν οι στρατιώτες και πήραν τη μητέρα, τον πατέρα, τον παππού, τους θείους και τις θείες της. Διότι ήταν Αρμένιοι και οι Αρμένιοι στέλνονταν εξορία. Οταν κυκλοφόρησε η φήμη ότι σύντομα θα τους εξορίσουν, οι γονείς της την παρέδωσαν εκείνην και τα αδέλφια της στους μουσουλμάνους γείτονές τους. Δεν ήταν σίγουρο τι τους περίμενε στο δρόμο προς την εξορία. Οι φήμες έλεγαν πως τους λήστευαν, τους σκότωναν οι ληστές, ότι έκοβαν τα στήθη των γυναικών, ότι βίαζαν τα κορίτσια, ότι έκοβαν τα χέρια για να πάρουν τα χρυσά βραχιόλια. Γι΄αυτό θέλησαν να κρύψουν τα παιδιά τους. Είχαν πολύ καλές σχέσεις με τους μουσουλμάνους γείτονες, αμοιβαία αγάπη. Παρότι ήταν φτωχοί και πεινασμένοι. Οι γείτονες ούτε στιγμή δεν δίστασαν να πάρουν τα παιδιά. Τα μικρά παιδιά παρακολουθούσαν τους γονείς τους να μεταφέρονται από τους στρατιώτες. Εκλαιγαν μαζί με την καινούρια τους οικογένεια.
-Τι έγιναν τα αδέλφια σου γιαγιά;
-Ποτέ δεν έμαθα. Δεν ξέρω τι απέγιναν.
-Πως ξέρεις ότι σκότωσαν τους γονείς σου;
-Υστερα από πολλά χρόνια πήγα στο Εγιν. Βρήκα την οικογένεια που μας προστάτεψε. Οταν συναντηθήκαμε, κλαίγαμε όλοι μαζί απ΄τη συγκίνηση, Μου είπαν ότι το καραβάνι στο οποίο βρίσκονταν οι γονείς μου το σταμάτησαν σε μιά γέφυρα στα όρια της πόλης. Τούς έσφαξαν όλους και έριξαν τα σώματά τους στο ποτάμι. Δεν σώθηκε κανείς΄΄.
Γιατί τελικά το να είσαι σημαντικός συγγραφέας –και ο Λιβανελί με τον Ορχάν Παμούκ είναι δύο κορυφαίοι λογοτέχνες όχι μόνο της Τουρκίας αλλά του σύγχρονου κόσμου-σημαίνει μέσα από το τοπικό να δημιουργείς κάτι παγκόσμιο. Και ο Ζουλφί Λιβανελί μέσα από μιά ηρωική ιστορία έρωτα αφηγείται γεγονότα που πλήγωσαν τη νεαρή Τουρκική Δημοκρατία στα μέσα του προηγούμενου αιώνα αλλά και την παγκόσμια ιστορία από της εποχή της ανόδου του ναζισμού στη Γερμανία.
Η ιστορία ξεκινάει μιά κρύα μέρα του Φεβρουαρίου του 2001, όταν η Μάγια Ντουράν, τριάντα εξι ετών, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του Πανεπιστημίου της Ιστανμπούλ, υποδέχεται στο αεροδρόμιο της πόλης τον γερμανικής καταγωγής Αμερικανό καθηγητή Μαξιμίλιαν Βάγκνερ, ετών ογδόντα επτά. Πρόκειται για μιά συνάντηση που θα αλλάξει τη ζωή της. Μέσα από τις κουβέντες τους ανακαλύπτει ότι ο καθηγητής δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Ιστανμπούλ από το 1939 μέχρι το 1942. Κάποια χρόνια νωρίτερα, το 1933, μιά ομάδα σαράντα περίπου γερμανών καθηγητών σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους, εγκαταλείπει τη Γερμανία, λόγω της Εβραικής καταγωγής τους, και καταφεύγουν στην Τουρκία. Πρόκειται για μιά ομάδα σπουδαίων πανεπιστημιακών που έθεσαν τις βάσεις των επιστημών που δίδαξαν στην νεαρή κεμαλική Τουρκία. Ο καθηγητής Μαξιμίλιαν Βάγκνερ, βέβαια, χαρακτηριστικός τύπος Αρειου Γερμανού,και καθόλου Εβραικής καταγωγής, έρχεται στην Τουρκία έξι χρόνια μετά από τους πρώτους συναδέλφους του. Ο λόγος είναι ότι ερωτευμένος και παντρεμένος με Εβραία, αποφασίζει να εγκαταλείψει την ναζιστική Γερμανία και να ζήσουν μαζί με τη γυναίκα του σε ένα μέρος που να μη φτάνουν οι κραυγές του Χίτλερ. Πλήν όμως, η Νάντια, η γυναίκα του, συλλαμβάνεται στα σύνορα της Γερμανίας και στέλνεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Ο καθηγητής καταφέρνει να φτάσει στην Ιστανμπούλ και προσπαθεί να οργανώσει, με όσες επαφές έχει, την απόδραση της γυναίκας του από το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Τα καταφέρνει. Η Νάντια βρίσκεται στην Ρουμανία, πατρίδα των γονιών της, και μπαίνει σε ένα πλοίο που έχει νοικιαστεί για να μεταφέρει Εβραίους πρόσφυγες στην Παλαιστίνη. Πλήν όμως, όπως σε κάθε εποχή έτσι και τότε, κανείς δεν θέλει τους πρόσφυγες μέσα στα πόδια του. Ούτε η Αγγλική κυβέρνηση, ούτε η Τουρκική, οπότε το σαραβαλιασμένο πλοίο αναγκάζεται να σταματήσει στη Μαύρη Θάλασσα για επισκευές. Μέσα στους εννιακόσιους περίπου εγκλωβισμένους επιβάτες του και η Νάντια, η γυναίκα του καθηγητή. Η Τουρκική κυβέρνηση δεν επιτρέπει σε κανέναν πρόσφυγα Εβραίο να κατέβει από το πλοίο, οι Βρετανοί προσπαθούν να παρεμποδίσουν τη συνέχιση της πορείας του πρός την Παλαιστίνη και ο καθηγητής προσπαθεί να κατεβάσει την γυναίκα του από το πλοίο. Και ενώ προσπαθεί να το πλησιάσει ανεβασμένος σε ένα καίκι, το πλοίο ανατινάζεται μπροστά στα μάτια του, παρασύροντας στο βυθό και τους εννιακόσιους επιβάτες του. Χρόνια αργότερα θα αποδειχτεί ότι το πλοίο ΄΄Στρούμα΄΄, άνευ σημαίας, τορπιλίστηκε από Σοβιετικό υποβρύχιο.
Οι τουρκικές αρχές απελαύνουν τον καθηγητή, που βρίσκει πιά καταφύγιο στην Αμερική, όπου παίρνει πολιτικό άσυλο και διδάσκει στο Χάρβαρντ μέχρι το τέλος της ζωής του. Επιστρέφει στην Τουρκία το 2001, στα πλαίσια μιας διάλεξής του στο Πανεπιστήμιο και εκεί αρχίζει να ξετυλίγεται το κουβάρι των ξεχασμένων πιά γεγονότων. Γιατί ο κόσμος προχωρά και ξεχνάει. Αλλά χωρίς τη γνώση των ιστορικών γεγονότων του ΄΄τότε΄΄, πως μπορεί κανείς να τα εμποδίσει να ξαναγίνουν σήμερα ή αύριο;
΄΄Το ναζιστικό κόμμα, και όχι κάποια κρατική αρχή , κάλεσε τον κόσμο να μην αγοράζει εμπόρευμα από Εβραίους εμπόρους, να μη συναλλάσσεται με Εβραίους γιατρούς, δικηγόρους και άλλους Εβραίους ςπαγγελματίες. ΄΄Γερμανοί! Προστατευτείτε! Μη συναλλάσσεστε με τους Εβραίους! Έγραφαν οι αφίσες τις οποίες υποχρεώθηκαν να αναρτήσουν στα καταστήματα και στα γραφεία τους οι καταστηματάρχες και οι επαγγελματίες. Ετσι άρχισε η τρομοκρατία.
Η πραγματική ΄΄Ημέρα ντροπής για τους Γερμανούς΄΄ δεν είναι η ΄΄Νύχτα των Κρυστάλλων΄΄ τον Νοέμβριο του 1938, αλλά η ΄΄Ημέρα μποικοτάζ κατά των Εβραίων΄΄ που ξεκίνησε την 1η Απριλίου του 1933. Είναι αυτή η ημέρα κατά την οποία η γερμανική κοινωνία έδειξε την αδυναμία της να αντισταθεί στην αυθαιρεσία του ναζιστικού κόμματος΄΄.
΄΄-Εχετε δίκιο. Η ημέρα μποικοταρίσματος εβραικών καταστημάτων ήταν η πρώτη βάρβαρη ενέργεια που αποθράσυνε τους ναζί. Είχαν πάει στο ραφτάδικο του πατέρα της Νάντιας και τον είχαν ξυλοκοπήσει άγρια τον κακόμοιρο.
-Αναρωτιέμαι, ο γερμανικός λαός δεν μπορούσε να σταματήσει αυτή την αγριότητα;
Ο Μαξιμίλιαν χαμογέλασε. ΄΄Θα διαβάσατε το βιβλίο του Χίρς΄΄ είπε. ΄΄Ο Χίρς ποτέ δεν συγχώρεσε τον γερμανικό λαό που εκείνη την ημέρα παρέμεινε σιωπηλός. Ομως εγώ θεωρώ πως κάνει λάθος.΄΄
-Γιατί;
-΄΄Διότι ο λαός μονάχα εάν είναι εργανωμένος μπορεί να είναι αποτελεσματικός. Αλλιώς οι άνθρωποι, όταν είναι μονάδες, λουφάζουν απέναντι στη βία. Αυτό είναι γενικός κανόνας. Ο γερμανικός λαός δεν είχε καμιά δύναμη στα χέρια του. Αλλά, βεβαίως, τα κόμματα και οι άλλες οργανώσεις είναι σίγουρο πως έχουν σοβαρή ενοχή΄΄.
-΄΄Δεν καταλαβαίνω΄΄ επέμεινα. ΄΄Γιατί ένας λαός να μένει σιωπηλός όταν κακοποιούνται οι γείτονές του;΄΄. Ο Μαξιμίλιαν με κοίταξε κατάματα.
-΄΄Για θυμηθείτε τι συνέβη εδώ στις 6 και 7 Σεπτεμβρίου του 1955΄΄ είπε. ΄΄Μάλιστα σε αυτήν εδώ την περιοχή, το Πέραν. Αφού λεηλάτησαν τα καταστήματα των Ρωμιών, μερικές ομάδες αγρίων βγήκαν για κυνήγι πολιτών που δεν ήταν Τούρκοι και μουσουλμάνοι. Εκείνες οι μέρες δεν ήταν μέρες λιντσαρίσματος;΄΄
-΄΄Πράγματι, ήταν΄΄ είπα.
-΄΄Και ο απλός λαός μπόρεσε να βγάλει τη φωνή του;΄΄
-΄΄Απ΄όσο ξέρω , δεν μπόρεσε. Μονάχα μερικοί Τούρκοι έσωσαν τη ζωή των Ρωμιών και Αρμενίων γειτόνων τους΄΄.
-΄΄Δηλαδή, ατομικές προσπάθειες ευσυνείδητων ανθρώπων. Μη με παρεξηγήσετε. Στην ιστορία καθε λαού υπάρχουν τέτοια γεγονότα για τα οποία ο απλός λαός τσιμουδιά δεν βγάζει. Η κάθε εξουσία σκοτώνει! Αλλη περισσότερο, άλλη λιγότερο΄΄.
Ο Ζουλφί Λιβανελί έγραψε ένα συνταρακτικό μυθιστόρημα, ίσως ένα από τα καλύτερό του. Μέσα από μια ξεχασμένη ιστορία αγάπης, ερχόμαστε αντιμέτωποι με όλα εκείνα τα ιστορικά γεγονότα που καθόρισαν την Ιστορία. Μιά Ιστορία που προσπερνά τις μικρές, τις ανθρώπινες ιστορίες και στέκεται μόνο στα μεγάλα γεγονότα. Και είναι φυσικό. Μένει σε εμάς να αναλογιστούμε πίσω από τα μεγάλα γεγονότα , πόσες ανθρώπινες ζωές πολτοποιήθηκαν, πόσες συνταρακτικές ανθρώπινες ιστορίες ξεχάστηκαν. Γιατί πολύ απλά έτσι προχωράει ο κόσμος. Μένει στον ταλαντούχο συγγραφέα να ζωντανέψει κάποιες από αυτές και να κάνει και εμάς συμμέτοχους, όσο αυτό είναι δυνατόν, σε κομμάτια της Ιστορίας που μπορεί και να αγνοούμε. Και ο συγγραφέας, ως γνήσιος αριστερός φιλέλληνας, βλέποντας από την απέναντι όχθη του Αιγαίου τα ελληνικά νησιά , και αναλογιζόμενος την ομορφιά τους, κάποια στιγμή σκέφτεται: ΄΄Σε κάποια από αυτά εξορίστηκαν και βασανίστηκαν ο Γιάννης Ρίτσος και ο Μίκης Θεοδωράκης΄΄.
Ο Ζουλφί Λιβανελί γεννήθηκε το 1946. Είναι ο πιο γνωστός και πιο δημοφιλής Τούρκος μουσικοσυνθέτης στη χώρα του αλλά και σε όλόκληρο τον κόσμο. Τραγούδια του έχουν ερμηνεύσει η Joan Baez,η Maria del Mar Bonet,o Udo Lindenberg και η Μαρία Φαραντούρη. Με την έκδοση του πρώτου του μυθιστορήματος το 1997, κατέκτησε το αναγνωστικό κοινό μέσα κι έξω από την Τουρκία. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε όλες τις γνωστές μας γλώσσες και η φήμη του είτε ως συνθέτη είυε ως συγγραφέα είναι παγκόσμια.
΄΄Εάν το βραβείο Νόμπελ δινόταν σε ένα βιβλίο μονάχα, σίγουρα θα άξιζε να το κερδίσει με ομοφωνία το τελευταίο βιβλίο του Λιβανελί. Είναι συγκινητικό όπως το ΄΄Σινεμά ο Παράδεισος΄΄ και συγκλονιστικό όπως ΄΄Η λίστα του Σίντλερ΄΄, έγραψε για τη ΄΄Σερενάτα στην εφημερίδα Βατάν ο Σελαχαττίν Ντουμάν.
΄΄Με το βιβλίο του αυτό ο Ζουλφί Λιβανελί, γνωστός σε όλους μας για το πολιτικό του τραγούδι, καταφέρνει να αποδείξει ότι η τέχνη είναι μία ανεξάρτητα από το πεδίο στο οποίο κινείται κάθε φορά και τη μορφή την οποία παίρνει΄΄, έγραψε η Τέσσυ Μπάιλα στο Culturenow.gr
΄΄Ο Λιβανελί φέρνει στο προσκήνιο πτυχές της Ιστορίας, όχι μόνο του μεσοπολέμου και της γερμανικής μανίας εναντίον των Εβραίων, αλλά και της ουδέτερης στάσης της Τουρκίας (υπόγεια φιλογερμανικής), που έχτισε το πανεπιστημιακό της σύστημα σε γερμανικές βάσεις. Αλλά και η Μάγια ανακαλύπτει το δικό της παρελθόν, καθώς η μία της γιαγιά ήταν Αρμένισσα και δεινοπάθησε από τις διώξεις των Τούρκων, ενώ η άλλη ήταν Τουρκάλα της Κριμαίας και σώθηκε την τελευταία στιγμή από τον θάνατο. Κάπου μάλιστα ακούγονται και οι διώξεις των Τούρκων εναντίον των Ελλήνων το ’55. Το τουρκικό έθνος, λέει ο Λιβανελί, είναι ένα αμάλγαμα πολλών εθνοτήτων, θρησκειών, πολιτισμών, που κατασκευάστηκε από τον Κεμάλ, αφήνοντας πίσω το κουφάρι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.΄΄ In 2 life.
