Γεννημένος το 1949, ήδη στην ηλικία των 74 ετών, ο Χαρούκι Μουρακάμι σε αυτή τη συλλογή διηγημάτων με γενικό τίτλο «Σε πρώτο ενικό», αφήνει τον εαυτό του να γυρίσει πίσω στο παρελθόν και να θυμηθεί κάποιες ιδιαίτερες στιγμές που έζησε. Στιγμές μοναδικές, στιγμές που τον καθόρισαν. Και με τον συγγραφικό τρόπο που τον καθιέρωσε τις αφηγείται μέσα από μια σειρά διηγήματα.
Η εικόνα της συμμαθήτριάς του που περνάει από μπροστά του βιαστική κρατώντας στην αγκαλιά της έναν δίσκο των Beatles, η ιστορία ενός φανταστικού δίσκου όπου ο Τσάρλι Πάρκερ παίζει μπόσα νόβα, η ιστορία της συνάντησής του με έναν γέρο σε ένα παγκάκι, του δίνουν τις αφορμές να γυρίσει πίσω στο παρελθόν του και με την γνώση της σημερινής του ηλικίας εξηγεί γιατί αυτές οι περαστικές στιγμές ήταν καθοριστικές για τη ζωή του, για την εξέλιξή του.
«Πιστεύω ότι η αγάπη είναι το απαραίτητο καύσιμο που μας επιτρέπει να συνεχίσουμε να ζούμε. Κάποτε αυτή η αγάπη μπορεί να τελειώσει. ΄Η μπορεί να μην οδηγήσει πουθενά. Αλλά, ακόμα κι αν ξεθωριάσει, ακόμα κι αν μείνει χωρίς ανταπόκριση, και πάλι μπορείς να κρατηθείς από την ανάμνηση ότι αγάπησες κάποιον, ότι ερωτεύτηκες κάποιον. Και αυτή είναι μια πολύτιμη πηγή θερμότητας», γράφει ο ίδιος σε κάποιο σημείο του βιβλίου.
Επιστροφή, λοιπόν, σε ένα παρελθόν καθοριστικό για τον ίδιο, σε μια νεανική εποχή που είναι καθοριστική για όλους μας, αφού όλα τα μεγάλα γεγονότα της ζωής μας τότε συμβαίνουν, με τις λέξεις να γίνονται προτάσεις που περιγράφουν με τον δικό του τρόπο όλα αυτά που έζησε.
«Η συγγραφή μυθιστορημάτων είναι πρόκληση, η συγγραφή διηγημάτων είναι ευχαρίστηση», γράφει ο Μουρακάμι στην εισαγωγή του «Blind Willow, Sleeping Woman», μιας συλλογής είκοσι τεσσάρων ιστοριών της περιόδου 1980-2005, που εκδόθηκε πρώτα στα αγγλικά το 2006. «Αν το να γράφεις ένα μυθιστόρημα είναι σαν να φυτεύεις ένα δάσος, το να γράφεις διηγήματα μοιάζει πιο πολύ σαν να φυτεύεις έναν κήπο».
Πράγματι, από το ντεμπούτο του με το μυθιστόρημά του «Hear the Wind Sing» - βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού Gunzo - το 1979 και το Pinball,1973 την επόμενη χρονιά, και τα δύο υποψήφια για το έγκριτο Βραβείο Ακουτάγκουα – εναλλάσσει σταθερά τη συγγραφή μυθιστορημάτων και διηγημάτων. «Μόλις ολοκληρώσω ένα μυθιστόρημα, νιώθω εξαντλημένος και θέλω να γράψω ένα διήγημα», λέει. «Και μόλις μαζευτούν μερικά διηγήματα, αισθάνομαι ότι έχω τη δύναμη να αφοσιωθώ ξανά σε ένα μυθιστόρημα. Πρέπει να είσαι δυνατός για να βυθιστείς στο σκοτάδι του μυαλού σου».
Ο Χαρούκι Μουρακάμι δεν είναι μόνο, αναμφισβήτητα, ο πιο πολυμεταφρασμένος πειραματικός Ιάπωνας μυθιστοριογράφος, αλλά και ο πιο δημοφιλής, με τις πωλήσεις των βιβλίων του να ανέρχονται διεθνώς σε εκατομμύρια αντίτυπα. Μεταφραστής και ο ίδιος στα ιαπωνικά των αγαπημένων του συγγραφέων, φανατικός συλλέκτης δίσκων βινυλίου της τζαζ και της κλασικής μουσικής, δρομέας μεγάλων αποστάσεων - στην κυριολεξία -, λάτρης των γατών, της βαρελίσιας μπύρας και των ...γυναικείων λοβών, ο Μουρακάμι θεωρείται ο σημαντικότερος μεταπολεμικός διάδοχος των τριών μεγάλων συγγραφέων της χώρας του: Του Μισιμα, του Καουμππάτα και του Τανιζάκι. Ο ίδιος ωστόσο αυτοπροσδιορίζεται σαρκαστικά ως «ο παρίας του λογοτεχνικού κόσμου της Ιαπωνίας» και δηλώνει απλώς «επαγγελματίας αφηγητής ψεμάτων». «Το έργο του έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από πενήντα γλώσσες και πέρυσι μεταφράστηκε για πρώτη φορά και στα αφρικανικά», σημειώνει ο Βασίλης Κιμούλης, μεταφραστής του συγκεκριμένου βιβλίου.
Ο ίδιος ο Μουρακάμι γράφει σε ένα από τα διηγήματα του «Σε πρώτο ενικό», περιγράφοντας την εικόνα μιας κοπέλας που γνώρισε στην εφηβεία του: «Αλλά σε κάποια γωνιά της καρδιάς μου ακόμη εύχομαι να βρίσκεται ζωντανή κάπου σε αυτόν τον κόσμο. Μερικές φορές πιάνω τον εαυτό μου, εντελώς ξαφνικά, να ελπίζει ότι έχει επιζήσει, ότι ακόμη συνθέτει ποίηση. Γιατί; Γιατί μπαίνω στον κόπο να σκεφτώ κάτι τέτοιο; Δεν υπάρχει τίποτα που να συνδέει τη ζωή μου με τη δική της. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι διασταυρωνόμασταν στον δρόμο ή καθόμασταν σε διπλανά τραπέζια σε ένα εστιατόριο, φοβάμαι πως ούτε καν θα αναγνωρίζαμε ο ένας τον άλλον. Σαν δύο γραμμές που τέμνονται, κάποια στιγμή συναντηθήκαμε και ύστερα ο καθένας συνέχισε τον δρόμο του. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε. Κατά περίεργο τρόπο-ή μπορεί όχι και τόσο περίεργο-, μέχρι να ανοιγοκλείσεις τα μάτια σου οι άνθρωποι έχουν γεράσει. Κάθε στιγμή τα σώματά μας οδεύουν χωρίς επιστροφή προς τη φθορά και την κατάρρευση, ανίκανα να γυρίσουν πίσω το ρολόι. Κλείνω τα μάτια μου, τα ξανά ανοίγω, μόνο για να συνειδητοποιήσω ότι στο μεταξύ ένα σωρό πράγματα έχουν χαθεί. Αυτά τα πράγματα, - μερικά έχουν όνομα, άλλα όχι - ανελέητα σφυροκοπημένα από τους ανέμους του μεσονυχτίου, εξαφανίζονται χωρίς κανένα ίχνος. Το μόνο που απομένει είναι μια αχνή ανάμνηση. Ακόμα και η ανάμνηση όμως δεν είναι διόλου αξιόπιστη. Μπορεί κανείς να πει με σιγουριά τι στ' αλήθεια μας συνέβη εκείνη τη φορά;»
Αυτό είναι το πνεύμα που βγαίνει μέσα από τα διηγήματα του Μουρακάμι. Σπαράγματα της ζωής που πέρασε, ίσως χωρίς να το καταλάβουμε, στιγμές που μας καθόρισαν χωρίς καν να το καταλάβουμε τη στιγμή που συνέβη. Ανθρώπινες ιστορίες, ανθρώπινα συναισθήματα.
Η μετάφραση είναι του Βασίλη Κιμούλη.
Για το βιβλίο έγραψαν:
«Όλη η μυθοπλασία είναι μαγική. Η σκέψη επανερχόταν συχνά στο μυαλό μου καθώς διάβαζα αυτή τη συλλογή ιστοριών. Όπως και να θες να χαρακτηρίσεις το έργο του Μουρακάμι- μαγικό ρεαλισμό, υπερφυσικό ρεαλισμό- γράφει σαν ένας μυστήριος περιπλανώμενος που εκθέτει το παγκόσμιο αναγνωστικό του κοινό σε βασικά και κοσμικά ερωτήματα τα οποία μόνο η τέχνη μπορεί να εγείρει: Τι σημαίνει να κουβαλάω το βάρος μιας ταυτότητας; Ποιο είναι το άτομο μες στο κεφάλι μου σε σχάση με τον εξωτερικό, επονομαζόμενο αληθινό κόσμο; Το να περιγράψεις πως οι ιστορίες αυτές είναι τόσο επιτυχημένες είναι σαν να προσπαθείς να περιγράψεις γιατί πενήντα χρόνια αργότερα ένα τραγούδι των Beatles ακούγεται τόσο φρέσκο» . – The New York Times-Book Review.
Η εικόνα της συμμαθήτριάς του που περνάει από μπροστά του βιαστική κρατώντας στην αγκαλιά της έναν δίσκο των Beatles, η ιστορία ενός φανταστικού δίσκου όπου ο Τσάρλι Πάρκερ παίζει μπόσα νόβα, η ιστορία της συνάντησής του με έναν γέρο σε ένα παγκάκι, του δίνουν τις αφορμές να γυρίσει πίσω στο παρελθόν του και με την γνώση της σημερινής του ηλικίας εξηγεί γιατί αυτές οι περαστικές στιγμές ήταν καθοριστικές για τη ζωή του, για την εξέλιξή του.
«Πιστεύω ότι η αγάπη είναι το απαραίτητο καύσιμο που μας επιτρέπει να συνεχίσουμε να ζούμε. Κάποτε αυτή η αγάπη μπορεί να τελειώσει. ΄Η μπορεί να μην οδηγήσει πουθενά. Αλλά, ακόμα κι αν ξεθωριάσει, ακόμα κι αν μείνει χωρίς ανταπόκριση, και πάλι μπορείς να κρατηθείς από την ανάμνηση ότι αγάπησες κάποιον, ότι ερωτεύτηκες κάποιον. Και αυτή είναι μια πολύτιμη πηγή θερμότητας», γράφει ο ίδιος σε κάποιο σημείο του βιβλίου.
Επιστροφή, λοιπόν, σε ένα παρελθόν καθοριστικό για τον ίδιο, σε μια νεανική εποχή που είναι καθοριστική για όλους μας, αφού όλα τα μεγάλα γεγονότα της ζωής μας τότε συμβαίνουν, με τις λέξεις να γίνονται προτάσεις που περιγράφουν με τον δικό του τρόπο όλα αυτά που έζησε.
«Η συγγραφή μυθιστορημάτων είναι πρόκληση, η συγγραφή διηγημάτων είναι ευχαρίστηση», γράφει ο Μουρακάμι στην εισαγωγή του «Blind Willow, Sleeping Woman», μιας συλλογής είκοσι τεσσάρων ιστοριών της περιόδου 1980-2005, που εκδόθηκε πρώτα στα αγγλικά το 2006. «Αν το να γράφεις ένα μυθιστόρημα είναι σαν να φυτεύεις ένα δάσος, το να γράφεις διηγήματα μοιάζει πιο πολύ σαν να φυτεύεις έναν κήπο».
Πράγματι, από το ντεμπούτο του με το μυθιστόρημά του «Hear the Wind Sing» - βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού Gunzo - το 1979 και το Pinball,1973 την επόμενη χρονιά, και τα δύο υποψήφια για το έγκριτο Βραβείο Ακουτάγκουα – εναλλάσσει σταθερά τη συγγραφή μυθιστορημάτων και διηγημάτων. «Μόλις ολοκληρώσω ένα μυθιστόρημα, νιώθω εξαντλημένος και θέλω να γράψω ένα διήγημα», λέει. «Και μόλις μαζευτούν μερικά διηγήματα, αισθάνομαι ότι έχω τη δύναμη να αφοσιωθώ ξανά σε ένα μυθιστόρημα. Πρέπει να είσαι δυνατός για να βυθιστείς στο σκοτάδι του μυαλού σου».
Ο Χαρούκι Μουρακάμι δεν είναι μόνο, αναμφισβήτητα, ο πιο πολυμεταφρασμένος πειραματικός Ιάπωνας μυθιστοριογράφος, αλλά και ο πιο δημοφιλής, με τις πωλήσεις των βιβλίων του να ανέρχονται διεθνώς σε εκατομμύρια αντίτυπα. Μεταφραστής και ο ίδιος στα ιαπωνικά των αγαπημένων του συγγραφέων, φανατικός συλλέκτης δίσκων βινυλίου της τζαζ και της κλασικής μουσικής, δρομέας μεγάλων αποστάσεων - στην κυριολεξία -, λάτρης των γατών, της βαρελίσιας μπύρας και των ...γυναικείων λοβών, ο Μουρακάμι θεωρείται ο σημαντικότερος μεταπολεμικός διάδοχος των τριών μεγάλων συγγραφέων της χώρας του: Του Μισιμα, του Καουμππάτα και του Τανιζάκι. Ο ίδιος ωστόσο αυτοπροσδιορίζεται σαρκαστικά ως «ο παρίας του λογοτεχνικού κόσμου της Ιαπωνίας» και δηλώνει απλώς «επαγγελματίας αφηγητής ψεμάτων». «Το έργο του έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από πενήντα γλώσσες και πέρυσι μεταφράστηκε για πρώτη φορά και στα αφρικανικά», σημειώνει ο Βασίλης Κιμούλης, μεταφραστής του συγκεκριμένου βιβλίου.
Ο ίδιος ο Μουρακάμι γράφει σε ένα από τα διηγήματα του «Σε πρώτο ενικό», περιγράφοντας την εικόνα μιας κοπέλας που γνώρισε στην εφηβεία του: «Αλλά σε κάποια γωνιά της καρδιάς μου ακόμη εύχομαι να βρίσκεται ζωντανή κάπου σε αυτόν τον κόσμο. Μερικές φορές πιάνω τον εαυτό μου, εντελώς ξαφνικά, να ελπίζει ότι έχει επιζήσει, ότι ακόμη συνθέτει ποίηση. Γιατί; Γιατί μπαίνω στον κόπο να σκεφτώ κάτι τέτοιο; Δεν υπάρχει τίποτα που να συνδέει τη ζωή μου με τη δική της. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι διασταυρωνόμασταν στον δρόμο ή καθόμασταν σε διπλανά τραπέζια σε ένα εστιατόριο, φοβάμαι πως ούτε καν θα αναγνωρίζαμε ο ένας τον άλλον. Σαν δύο γραμμές που τέμνονται, κάποια στιγμή συναντηθήκαμε και ύστερα ο καθένας συνέχισε τον δρόμο του. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε. Κατά περίεργο τρόπο-ή μπορεί όχι και τόσο περίεργο-, μέχρι να ανοιγοκλείσεις τα μάτια σου οι άνθρωποι έχουν γεράσει. Κάθε στιγμή τα σώματά μας οδεύουν χωρίς επιστροφή προς τη φθορά και την κατάρρευση, ανίκανα να γυρίσουν πίσω το ρολόι. Κλείνω τα μάτια μου, τα ξανά ανοίγω, μόνο για να συνειδητοποιήσω ότι στο μεταξύ ένα σωρό πράγματα έχουν χαθεί. Αυτά τα πράγματα, - μερικά έχουν όνομα, άλλα όχι - ανελέητα σφυροκοπημένα από τους ανέμους του μεσονυχτίου, εξαφανίζονται χωρίς κανένα ίχνος. Το μόνο που απομένει είναι μια αχνή ανάμνηση. Ακόμα και η ανάμνηση όμως δεν είναι διόλου αξιόπιστη. Μπορεί κανείς να πει με σιγουριά τι στ' αλήθεια μας συνέβη εκείνη τη φορά;»
Αυτό είναι το πνεύμα που βγαίνει μέσα από τα διηγήματα του Μουρακάμι. Σπαράγματα της ζωής που πέρασε, ίσως χωρίς να το καταλάβουμε, στιγμές που μας καθόρισαν χωρίς καν να το καταλάβουμε τη στιγμή που συνέβη. Ανθρώπινες ιστορίες, ανθρώπινα συναισθήματα.
Η μετάφραση είναι του Βασίλη Κιμούλη.
Για το βιβλίο έγραψαν:
«Όλη η μυθοπλασία είναι μαγική. Η σκέψη επανερχόταν συχνά στο μυαλό μου καθώς διάβαζα αυτή τη συλλογή ιστοριών. Όπως και να θες να χαρακτηρίσεις το έργο του Μουρακάμι- μαγικό ρεαλισμό, υπερφυσικό ρεαλισμό- γράφει σαν ένας μυστήριος περιπλανώμενος που εκθέτει το παγκόσμιο αναγνωστικό του κοινό σε βασικά και κοσμικά ερωτήματα τα οποία μόνο η τέχνη μπορεί να εγείρει: Τι σημαίνει να κουβαλάω το βάρος μιας ταυτότητας; Ποιο είναι το άτομο μες στο κεφάλι μου σε σχάση με τον εξωτερικό, επονομαζόμενο αληθινό κόσμο; Το να περιγράψεις πως οι ιστορίες αυτές είναι τόσο επιτυχημένες είναι σαν να προσπαθείς να περιγράψεις γιατί πενήντα χρόνια αργότερα ένα τραγούδι των Beatles ακούγεται τόσο φρέσκο» . – The New York Times-Book Review.
