Για τον Αρτουρο Πέρεθ Ρεβέρτε έγραψαν στο Publishers Weekly :΄΄Υπάρχει ένας Ισπανός συγγραφέας που είναι ένας συνδυασμός Ουμπέρτο Εκο και Στίβεν Σπίλμπεργκ . Το όνομά του είναι Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε΄΄, και έχουν απόλυτο δίκιο. Σε κάθε μυθιστόρημα που γράφει ο συγγραφέας απλά επιβεβαιώνει την κλάση του. Και τα μυθιστορήματα που έχει υπογράψει δεν είναι λίγα. Το αντίθετο θα έλεγα.
Το ΄΄Σαμποτάζ΄΄ είναι το τρίτο βιβλίο του με ήρωα τον Λορένθο Φαλκό. Ποιός είναι ο Λορένθο Φαλκό; Σε κανονικές συνθήκες θα ήταν ένα ψυχρό κάθαρμα, ο ΄΄κακός΄΄ της ιστορίας. Επαγγελματίας κατάσκοπος, πάνω από ιδεολογίες, στρατευμένος με το μέρος των εθνικών στα χρόνια του ισπανικού εμφύλιου πολέμου. Με απλά λόγια με το μέρος των φασιστών. Με την πένα του Ρεβέρτε ένας τόσο ΄΄κακός΄΄ ήρωας, που όμως τυχαίνει να είναι νέος ωραίος και ευαίσθητος όταν ερωτεύεται, ο Φαλκό γίνεται το σύμβολο του απόλυτου τυχοδιώκτη που θέτει τις δυνάμεις του σε αυτόν που πληρώνει τα περισσότερα.
Καθόλου τυχαία η αφιέρωση του βιβλίου από τον συγγραφέα ΄΄Στον Λορένθο Πέρεθ-Ρεβέρτε, στρατιώτη της Δημοκρατίας, που πήγε στον πόλεμο δεκαέξι χρονών, γύρισε δεκαεννιά και πέθανε προτού κλείσει τα είκοσι δύο΄΄.
Παππούς ή πατέρας του συγγραφέα, που πήγε με το μέρος των Δημοκρατικών , σε αντίθεση με τον ήρωα του βιβλίου.
Για μιά ακόμα φορά ο Αρτούρο Πέρεθ -Ρεβέρτε επιστρέφει στον ισπανικό εμφύλιο , θέμα που, όπως φαίνεται,έχει στοιχειώσει την νεώτερη γενιά των Ισπανών συγγραφέων. Λογικό είναι. Μόνο που αυτή τη φορά η δράση του βιβλίου, η περισσότερη τουλάχιστον, δεν διεξάγεται στην Ισπανία αλλά στο Παρίσι του 1937. Μιά παράπλευρη ιστορία του εμφυλίου πολέμου, εκτός ισπανικού εδάφους.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
΄΄Μάιος 1937. Ο εμφύλιος πόλεμος συνεχίζει την αιματηρή πορεία του στην Ισπανία, ενώ το Παρίσι ετοιμάζεται να υποδεχτεί τη Διεθνή Εκθεση. Αλλά και μακριά από τα πεδία των μαχών διεξάγονται μάχες μέσα στις σκιές.Μιά διπλή αποστολή φέρνει τον Λορένθο Φαλκό στο Παρίσι με σκοπό να επιχειρήσει , με κάθε δυνατό τρόπο,να μη φτάσει ποτέ η Γκερνίκα που ζωγραφίζει ο Πάμπλο Πικάσσο στη Διεθνή Εκθεση, όπου η Δημοκρατία θέλει να αποσπάσει τη διεθνή υποστήριξη.
Μολονότι γίνονται ήδη αισθητοί στην Ευρώπη οι άνεμοι που θα αφανίσουν την ήπειρό, η χαρούμενη μουσική εξακολουθεί να παίζει και η τέχνη, το εμπόριο, το κυνήγι της καλής ζωής απασχολούν εξίσου διανοούμενους, εξόριστους και ακτιβιστές. Συνηθισμένος στον κίνδυνο και στις οριακές καταστάσεις, ο Φαλκό πρέπει να αντιμετωπίσει αυτή τη φορά έναν κόσμο όπου η πάλη των ιδεών θέλει να επιβληθεί πάνω στη δράση. Εναν κόσμο που του είναι ξένος και απέναντι στον οποίο θα επιχειρήσει να εφαρμόσει τις δικές του μεθόδους΄΄.
Ενα κατασκοπευτικό θρίλερ, λοιπόν, από αυτά που ο συγγραφέας ξέρει να στήνει αριστοτεχνικά. Και μέσα από αυτό ο αναγνώστης μπαίνει στο κλίμα της εποχής. Μιάς εποχής φαινομενικά λαμπερής, αλλά στην ουσία της πολύ σκοτεινής. Ο ισπανικός εμφύλιος μαίνεται, ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι βοηθούν αφειδώς τον Φράνκο και η υπόλοιπη Ευρώπη σφυρίζει αδιάφορα, κάνοντας ότι δεν την αφορά το θέμα, κάνοντας ότι δεν βλέπει.. Οι κυβερνήσεις της Ευρώπης τουλάχιστον, γιατί οι προοδευτικοί πολίτες κάνουν ότι μπορούν για να βοηθήσουν την Δημοκρατία στην Ισπανία.
Αυτή τη φορά ο Ρεβέρτε χρησιμοποιεί καί υπαρκτά πρόσωπα για να στήσει την ιστορία του. Με κεντρικό άξονα τις παρέες των αριστερών διανοουμένων εκείνης της εποχής στο Παρίσι, πού έχουν πάρει το μέρος των Δημοκρατικών, μιά σειρά από προσωπικότητες παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου, με επικεφαλής τον Πάμπλο Πικάσσο και την ΄΄Γκερνίκα΄΄, τον θρυλικό πίνακά του, που ζωγράφισε ακριβώς αυτή την εποχή με θέμα τον βομβαρδισμό από τους φασίστες της μικρής βασκικής πόλης Γκερνίκα και τον φόνο όλων των κατοίκων της. Η Μάρλεν Ντήτριχ επίσης περνά από τις σελίδες του μυθιστορήματος, ενώ ο Ερνεστ Χεμινγουαίη και η Lee Miller ,η περίφημη φωτογράφος και μούσα του Man Ray εμφανίζονται στη μυθοπλασία του συγγραφέα αλλά με αλλαγμένα τα ονόματά τους.
Ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε για άλλη μιά φορά έστησε την σωστή ατμόσφαιρα της εποχής. Στο Παρίσι του 1937 η μουσική των καμπαρέ παίζει χαρούμενα ενώ τα σύννεφα του επερχόμενου πολέμου μαζεύονται πάνω από την Ευρώπη. Οι πιό πολλοί θέλουν να τα αγνοούν. Ο φασισμός είναι πρό των πυλών αλλά οι κυβερνήσεις της Ευρώπης συμπεριφέρονται σαν όλο αυτό να είναι κάτι πολύ μακρινό που δεν θα τις πλησιάσει ποτέ. Η ιστορία τους διέψευσε. Η επιφάνεια της θάλασσας μοιάζει ήρεμη ακόμα, αλλά από κάτω η μελλοντική φουρτούνα έχει ήδη ξεσπάσει. Καί μέσα σε αυτές τις συνθήκες, οι πρωταγωνιστές και των δύο πλευρών προσπαθούν με κάθε τρόπο να επικρατήσουν. Ανάμεσά τους και ο Λορένθο Φαλκό. Είναι η εποχή που ,αργά αλλά σταθερά, ο παλιός κόσμος χάνεται, και ένας καινούργιος, που ακόμα κανείς δεν ξέρει πως θα είναι εμφανίζεται σιγά σιγά.
΄΄Ο Φαλκό σκεφτόταν την Εύα Νερέτβα, ή αλλοιώς Λουίσα Γκόμεθ, ή αλλοιώς Εύα Ρενχέλ, ή αλλοιώς ο Θεός ή ο διάβολος ήξεραν τι. Εκείνη την εποχή, είπε μέσα του, αντίθετα με άλλες πρόσφατες ακόμα, επιβίωναν τα πιό σκληρά, έξυπνα και επίμονα θηλυκά. Περνούσαν από κόσκινο χάρη σε σε καινούριες διαδικασίες. Η ιστορία, επιταχυμένη στον νεωτερισμό της, επέβαλλε μιά φυσική επιλογή όπου η γυναίκα , αναμφίβολα, αναδυόταν ως νέα ηρωίδα του αιώνα. Οι γυναίκες έκαναν πράγματα που δεν είχαν ξανακάνει ποτέ, και τα αντιμετώπιζαν με μεγαλύτερη πειθαρχία, με μεγαλύτερη πίστη, με μεγαλύτερη σκληρότητα μάλιστα από τους ίδιους τους άντρες. Ισως επειδή δεν είχαν βρεί ακόμα τον χρόνο για να δημιουργήσουν μιά οπισθοφυλακή, και το ήξεραν. Γι΄αυτές, σε εκείνη την επικίνδυνη ακόμα φάση, η ήττα ισοδυναμούσε με εκμηδένιση. Η αδυναμία, ο οίκτος ήταν πολυτέλειες που δεν μπορούσαν να επιτρέψουν στον εαυτό τους. Καί ίσως, όσες επιβίωναν, όσες θα έβλεπαν να ξημερώνει μετά τη μαύρη νύχτα που απλωνόταν στην Ευρώπη και τον παλιό κόσμο, να ήταν η πραγματικά ανώτερη ράτσα τελικά. Το μέλλον΄΄.
Ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε έγραψε ακόμα ένα κατασκοπευτικό νουάρ μυθιστόρημα με όρους καθαρά λογοτεχνικούς. Πάντα έτσι κάνει, και για μιά φορά ακόμα το πετυχαίνει. Το ΄΄Σαμποτάζ΄΄ είναι ένα αυτόνομο μυθιστόρημα , με λογοτεχνική στιβαρότητα που πολλά μυθιστορήματα της εποχής μας θα ζήλευαν. Ο συγγραφέας κατέχει την τέχνη της μυθοπλασίας σε ακραίο βαθμό. Γνωρίζει να δημιουργεί ήρωες που μοιάζουν αληθινοί, ακόμα κι όταν κινούνται μέσα σε ιστορικά πρόσωπα, όπως ο Πάμπλο Πικάσσο στη συγκεκριμένη περίπτωση:
΄΄Τον ακολούθησε ο Φαλκό σε ένα άλλο ξεχαρβαλωμένο τραπέζι. Πάνω του υπήρχαν βάζα με πινέλα, μπουκάλια με διαλυτικό,, σωληνάρια μπογιάς και μιά στοίβα από σκίτσα φτιαγμένα με μαύρο μελάνι, μολύβι και κάρβουνο. Ο Πικάσσο του έδειξε μερικά-ανθρώπινες μορφές . κεφάλια ταύρου και αλόγου, μιά λάμπα σχεδιασμένη με σύντομες και απλές γραμμές, μιά μητέρα με ένα νεκρό παιδί στην αγκαλιά της στη βάση μιάς σκάλας. Ολα είχαν ένα στυλ παγερό, με βίαιες μολυβιές.Σε ορισμένα η ενέργεια του καλλιτέχνη είχε γρατζουνίσει το χαρτί. Ο Φαλκό παρατήρησε ότι εκείνα τα σκίτσα ταίριαζαν με τον μεγάλο καμβά που καταλάμβανε τον τοίχο στο βάθος. Και ο Πικάσσο το επιβεβαίωσε, δείχνοντάς τον.
΄΄Δε θα έχει χρώμα, επειδή δε θέλω να αποσπάται η προσοχή αυτού που θα το βλέπει....Θα είναι μιά παλέτα μαύρων και γκρίζων. Ενα μνημείο στην απογοήτευση, στην απόγνωση, στην καταστροφή. Μιά γροθιά στη συνείδηση της ανθρωπότητας.΄΄.
Ρίγησε ο Φαλκό, άθελά του. Το φώς του δύοντος ηλίου, διαθλώμενο στο τζάμι του παραθύρου, έβαφε με μιά ελαφριά κοκκινωπή πατίνα τον τεράστιο καμβά. Σαν να είχε κιόλας αρχίσει, προτού πάρει καν την τελική του μορφή, να αιμορραγεί αργά. Και ξαφνικά όλα απέκτησαν νόημα.
΄΄Θα ονομαστεί Γκερνίκα΄΄, είπε ο Πικάσσο΄΄.
Κάπως έτσι θα μπορούσε να είναι και στην πραγματικότητα η ματιά του πρώτου ανθρώπου που είδε τον περίφημο πίνακα του Πικάσσο. Η λογοτεχνία αναδημιουργεί σκηνές, αλλάζει τον χρόνο, δημιουργεί μιά καινούργια πραγματικότητα. Οπως συμβαίνει με όλες τις τέχνες.
΄΄Οι πίνακες πεθαίνουν όταν τελειώσει το ζωγράφισμά τους;΄΄ αποτόλμησε να πεί ο Φαλκό.
Ο Πικάσσο έγνεψε καταφατικά, σοβαρός. Καλοπροαίρετος.
΄΄Για τον δημιουργό τους φυσικά΄΄. Φάνηκε να το σκέφτεται μια στιγμή. ΄΄Τελειωμένο έργο, νεκρό έργο...Από εκείνο το σημείο και μετά ζεί μόνο μέσα από εκείνον που το κοιτάζει. Το κοινό. Με την απογοήτευση, για τον καλλιτέχνη, ότι ποτέ δεν είναι τόσο τέλειο όπως το φαντάστηκε.. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι, προτού πεθάνουν τα έργα, τεκνοποιούν. Προκαλούν τη γέννηση άλλων. Γονιμοποιούν, καταλαβαίνετε;΄΄
Ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε έγραψε ένα μυθστόρημα αντάξιο της φήμης του. Που μοιάζει με ασπρόμαυρη νουαρ ταινία. Με καλούς και κακούς. Με ωραίες γυναίκες και γοητευτικούς τυχοδιώκτες. Κυρίως, όμως, με την Ιστορία να δίνει τον ρυθμό σε όλα αυτά. Την Ιστορία πού, σε πείσμα των καιρών, βαδίζει και γράφει την πραγματικότητα μιάς εποχής, καταργώντας τα προσχήματα. Τα προσχήματα που οι άνθρωποι που ζούν στο τότε, δεν μπορούν να παραμερίσουν για να την δούν όπως είναι πραγματικά.
Η μετάφραση είναι της Τιτίνας Σπερελάκη.
Για το βιβλίο και τον συγγραφέα έγραψαν:
΄΄Ο Ρεβέρτε παίζει ένα παιχνίδι με εξαιρετική σοβαρότητα, το παιχνίδι της λογοτεχνίας΄΄. La revue de deux mondes.
΄΄Ο Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε ξέρει πως να κρατάει τον αναγνώστη σε κάθε γύρισμα της σελίδας΄΄ The New York Times Review.
Το ΄΄Σαμποτάζ΄΄ είναι το τρίτο βιβλίο του με ήρωα τον Λορένθο Φαλκό. Ποιός είναι ο Λορένθο Φαλκό; Σε κανονικές συνθήκες θα ήταν ένα ψυχρό κάθαρμα, ο ΄΄κακός΄΄ της ιστορίας. Επαγγελματίας κατάσκοπος, πάνω από ιδεολογίες, στρατευμένος με το μέρος των εθνικών στα χρόνια του ισπανικού εμφύλιου πολέμου. Με απλά λόγια με το μέρος των φασιστών. Με την πένα του Ρεβέρτε ένας τόσο ΄΄κακός΄΄ ήρωας, που όμως τυχαίνει να είναι νέος ωραίος και ευαίσθητος όταν ερωτεύεται, ο Φαλκό γίνεται το σύμβολο του απόλυτου τυχοδιώκτη που θέτει τις δυνάμεις του σε αυτόν που πληρώνει τα περισσότερα.
Καθόλου τυχαία η αφιέρωση του βιβλίου από τον συγγραφέα ΄΄Στον Λορένθο Πέρεθ-Ρεβέρτε, στρατιώτη της Δημοκρατίας, που πήγε στον πόλεμο δεκαέξι χρονών, γύρισε δεκαεννιά και πέθανε προτού κλείσει τα είκοσι δύο΄΄.
Παππούς ή πατέρας του συγγραφέα, που πήγε με το μέρος των Δημοκρατικών , σε αντίθεση με τον ήρωα του βιβλίου.
Για μιά ακόμα φορά ο Αρτούρο Πέρεθ -Ρεβέρτε επιστρέφει στον ισπανικό εμφύλιο , θέμα που, όπως φαίνεται,έχει στοιχειώσει την νεώτερη γενιά των Ισπανών συγγραφέων. Λογικό είναι. Μόνο που αυτή τη φορά η δράση του βιβλίου, η περισσότερη τουλάχιστον, δεν διεξάγεται στην Ισπανία αλλά στο Παρίσι του 1937. Μιά παράπλευρη ιστορία του εμφυλίου πολέμου, εκτός ισπανικού εδάφους.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
΄΄Μάιος 1937. Ο εμφύλιος πόλεμος συνεχίζει την αιματηρή πορεία του στην Ισπανία, ενώ το Παρίσι ετοιμάζεται να υποδεχτεί τη Διεθνή Εκθεση. Αλλά και μακριά από τα πεδία των μαχών διεξάγονται μάχες μέσα στις σκιές.Μιά διπλή αποστολή φέρνει τον Λορένθο Φαλκό στο Παρίσι με σκοπό να επιχειρήσει , με κάθε δυνατό τρόπο,να μη φτάσει ποτέ η Γκερνίκα που ζωγραφίζει ο Πάμπλο Πικάσσο στη Διεθνή Εκθεση, όπου η Δημοκρατία θέλει να αποσπάσει τη διεθνή υποστήριξη.
Μολονότι γίνονται ήδη αισθητοί στην Ευρώπη οι άνεμοι που θα αφανίσουν την ήπειρό, η χαρούμενη μουσική εξακολουθεί να παίζει και η τέχνη, το εμπόριο, το κυνήγι της καλής ζωής απασχολούν εξίσου διανοούμενους, εξόριστους και ακτιβιστές. Συνηθισμένος στον κίνδυνο και στις οριακές καταστάσεις, ο Φαλκό πρέπει να αντιμετωπίσει αυτή τη φορά έναν κόσμο όπου η πάλη των ιδεών θέλει να επιβληθεί πάνω στη δράση. Εναν κόσμο που του είναι ξένος και απέναντι στον οποίο θα επιχειρήσει να εφαρμόσει τις δικές του μεθόδους΄΄.
Ενα κατασκοπευτικό θρίλερ, λοιπόν, από αυτά που ο συγγραφέας ξέρει να στήνει αριστοτεχνικά. Και μέσα από αυτό ο αναγνώστης μπαίνει στο κλίμα της εποχής. Μιάς εποχής φαινομενικά λαμπερής, αλλά στην ουσία της πολύ σκοτεινής. Ο ισπανικός εμφύλιος μαίνεται, ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι βοηθούν αφειδώς τον Φράνκο και η υπόλοιπη Ευρώπη σφυρίζει αδιάφορα, κάνοντας ότι δεν την αφορά το θέμα, κάνοντας ότι δεν βλέπει.. Οι κυβερνήσεις της Ευρώπης τουλάχιστον, γιατί οι προοδευτικοί πολίτες κάνουν ότι μπορούν για να βοηθήσουν την Δημοκρατία στην Ισπανία.
Αυτή τη φορά ο Ρεβέρτε χρησιμοποιεί καί υπαρκτά πρόσωπα για να στήσει την ιστορία του. Με κεντρικό άξονα τις παρέες των αριστερών διανοουμένων εκείνης της εποχής στο Παρίσι, πού έχουν πάρει το μέρος των Δημοκρατικών, μιά σειρά από προσωπικότητες παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου, με επικεφαλής τον Πάμπλο Πικάσσο και την ΄΄Γκερνίκα΄΄, τον θρυλικό πίνακά του, που ζωγράφισε ακριβώς αυτή την εποχή με θέμα τον βομβαρδισμό από τους φασίστες της μικρής βασκικής πόλης Γκερνίκα και τον φόνο όλων των κατοίκων της. Η Μάρλεν Ντήτριχ επίσης περνά από τις σελίδες του μυθιστορήματος, ενώ ο Ερνεστ Χεμινγουαίη και η Lee Miller ,η περίφημη φωτογράφος και μούσα του Man Ray εμφανίζονται στη μυθοπλασία του συγγραφέα αλλά με αλλαγμένα τα ονόματά τους.
Ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε για άλλη μιά φορά έστησε την σωστή ατμόσφαιρα της εποχής. Στο Παρίσι του 1937 η μουσική των καμπαρέ παίζει χαρούμενα ενώ τα σύννεφα του επερχόμενου πολέμου μαζεύονται πάνω από την Ευρώπη. Οι πιό πολλοί θέλουν να τα αγνοούν. Ο φασισμός είναι πρό των πυλών αλλά οι κυβερνήσεις της Ευρώπης συμπεριφέρονται σαν όλο αυτό να είναι κάτι πολύ μακρινό που δεν θα τις πλησιάσει ποτέ. Η ιστορία τους διέψευσε. Η επιφάνεια της θάλασσας μοιάζει ήρεμη ακόμα, αλλά από κάτω η μελλοντική φουρτούνα έχει ήδη ξεσπάσει. Καί μέσα σε αυτές τις συνθήκες, οι πρωταγωνιστές και των δύο πλευρών προσπαθούν με κάθε τρόπο να επικρατήσουν. Ανάμεσά τους και ο Λορένθο Φαλκό. Είναι η εποχή που ,αργά αλλά σταθερά, ο παλιός κόσμος χάνεται, και ένας καινούργιος, που ακόμα κανείς δεν ξέρει πως θα είναι εμφανίζεται σιγά σιγά.
΄΄Ο Φαλκό σκεφτόταν την Εύα Νερέτβα, ή αλλοιώς Λουίσα Γκόμεθ, ή αλλοιώς Εύα Ρενχέλ, ή αλλοιώς ο Θεός ή ο διάβολος ήξεραν τι. Εκείνη την εποχή, είπε μέσα του, αντίθετα με άλλες πρόσφατες ακόμα, επιβίωναν τα πιό σκληρά, έξυπνα και επίμονα θηλυκά. Περνούσαν από κόσκινο χάρη σε σε καινούριες διαδικασίες. Η ιστορία, επιταχυμένη στον νεωτερισμό της, επέβαλλε μιά φυσική επιλογή όπου η γυναίκα , αναμφίβολα, αναδυόταν ως νέα ηρωίδα του αιώνα. Οι γυναίκες έκαναν πράγματα που δεν είχαν ξανακάνει ποτέ, και τα αντιμετώπιζαν με μεγαλύτερη πειθαρχία, με μεγαλύτερη πίστη, με μεγαλύτερη σκληρότητα μάλιστα από τους ίδιους τους άντρες. Ισως επειδή δεν είχαν βρεί ακόμα τον χρόνο για να δημιουργήσουν μιά οπισθοφυλακή, και το ήξεραν. Γι΄αυτές, σε εκείνη την επικίνδυνη ακόμα φάση, η ήττα ισοδυναμούσε με εκμηδένιση. Η αδυναμία, ο οίκτος ήταν πολυτέλειες που δεν μπορούσαν να επιτρέψουν στον εαυτό τους. Καί ίσως, όσες επιβίωναν, όσες θα έβλεπαν να ξημερώνει μετά τη μαύρη νύχτα που απλωνόταν στην Ευρώπη και τον παλιό κόσμο, να ήταν η πραγματικά ανώτερη ράτσα τελικά. Το μέλλον΄΄.
Ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε έγραψε ακόμα ένα κατασκοπευτικό νουάρ μυθιστόρημα με όρους καθαρά λογοτεχνικούς. Πάντα έτσι κάνει, και για μιά φορά ακόμα το πετυχαίνει. Το ΄΄Σαμποτάζ΄΄ είναι ένα αυτόνομο μυθιστόρημα , με λογοτεχνική στιβαρότητα που πολλά μυθιστορήματα της εποχής μας θα ζήλευαν. Ο συγγραφέας κατέχει την τέχνη της μυθοπλασίας σε ακραίο βαθμό. Γνωρίζει να δημιουργεί ήρωες που μοιάζουν αληθινοί, ακόμα κι όταν κινούνται μέσα σε ιστορικά πρόσωπα, όπως ο Πάμπλο Πικάσσο στη συγκεκριμένη περίπτωση:
΄΄Τον ακολούθησε ο Φαλκό σε ένα άλλο ξεχαρβαλωμένο τραπέζι. Πάνω του υπήρχαν βάζα με πινέλα, μπουκάλια με διαλυτικό,, σωληνάρια μπογιάς και μιά στοίβα από σκίτσα φτιαγμένα με μαύρο μελάνι, μολύβι και κάρβουνο. Ο Πικάσσο του έδειξε μερικά-ανθρώπινες μορφές . κεφάλια ταύρου και αλόγου, μιά λάμπα σχεδιασμένη με σύντομες και απλές γραμμές, μιά μητέρα με ένα νεκρό παιδί στην αγκαλιά της στη βάση μιάς σκάλας. Ολα είχαν ένα στυλ παγερό, με βίαιες μολυβιές.Σε ορισμένα η ενέργεια του καλλιτέχνη είχε γρατζουνίσει το χαρτί. Ο Φαλκό παρατήρησε ότι εκείνα τα σκίτσα ταίριαζαν με τον μεγάλο καμβά που καταλάμβανε τον τοίχο στο βάθος. Και ο Πικάσσο το επιβεβαίωσε, δείχνοντάς τον.
΄΄Δε θα έχει χρώμα, επειδή δε θέλω να αποσπάται η προσοχή αυτού που θα το βλέπει....Θα είναι μιά παλέτα μαύρων και γκρίζων. Ενα μνημείο στην απογοήτευση, στην απόγνωση, στην καταστροφή. Μιά γροθιά στη συνείδηση της ανθρωπότητας.΄΄.
Ρίγησε ο Φαλκό, άθελά του. Το φώς του δύοντος ηλίου, διαθλώμενο στο τζάμι του παραθύρου, έβαφε με μιά ελαφριά κοκκινωπή πατίνα τον τεράστιο καμβά. Σαν να είχε κιόλας αρχίσει, προτού πάρει καν την τελική του μορφή, να αιμορραγεί αργά. Και ξαφνικά όλα απέκτησαν νόημα.
΄΄Θα ονομαστεί Γκερνίκα΄΄, είπε ο Πικάσσο΄΄.
Κάπως έτσι θα μπορούσε να είναι και στην πραγματικότητα η ματιά του πρώτου ανθρώπου που είδε τον περίφημο πίνακα του Πικάσσο. Η λογοτεχνία αναδημιουργεί σκηνές, αλλάζει τον χρόνο, δημιουργεί μιά καινούργια πραγματικότητα. Οπως συμβαίνει με όλες τις τέχνες.
΄΄Οι πίνακες πεθαίνουν όταν τελειώσει το ζωγράφισμά τους;΄΄ αποτόλμησε να πεί ο Φαλκό.
Ο Πικάσσο έγνεψε καταφατικά, σοβαρός. Καλοπροαίρετος.
΄΄Για τον δημιουργό τους φυσικά΄΄. Φάνηκε να το σκέφτεται μια στιγμή. ΄΄Τελειωμένο έργο, νεκρό έργο...Από εκείνο το σημείο και μετά ζεί μόνο μέσα από εκείνον που το κοιτάζει. Το κοινό. Με την απογοήτευση, για τον καλλιτέχνη, ότι ποτέ δεν είναι τόσο τέλειο όπως το φαντάστηκε.. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι, προτού πεθάνουν τα έργα, τεκνοποιούν. Προκαλούν τη γέννηση άλλων. Γονιμοποιούν, καταλαβαίνετε;΄΄
Ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε έγραψε ένα μυθστόρημα αντάξιο της φήμης του. Που μοιάζει με ασπρόμαυρη νουαρ ταινία. Με καλούς και κακούς. Με ωραίες γυναίκες και γοητευτικούς τυχοδιώκτες. Κυρίως, όμως, με την Ιστορία να δίνει τον ρυθμό σε όλα αυτά. Την Ιστορία πού, σε πείσμα των καιρών, βαδίζει και γράφει την πραγματικότητα μιάς εποχής, καταργώντας τα προσχήματα. Τα προσχήματα που οι άνθρωποι που ζούν στο τότε, δεν μπορούν να παραμερίσουν για να την δούν όπως είναι πραγματικά.
Η μετάφραση είναι της Τιτίνας Σπερελάκη.
Για το βιβλίο και τον συγγραφέα έγραψαν:
΄΄Ο Ρεβέρτε παίζει ένα παιχνίδι με εξαιρετική σοβαρότητα, το παιχνίδι της λογοτεχνίας΄΄. La revue de deux mondes.
΄΄Ο Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε ξέρει πως να κρατάει τον αναγνώστη σε κάθε γύρισμα της σελίδας΄΄ The New York Times Review.
