Δεν θα μπορούσα να φανταστώ ωραιότερο φινάλε για τον επιθεωρητή Μονταλμπάνο και τις περιπέτειές του. Ο Αντρέα Καμιλλέρι απέδειξε, αν είχε ανάγκη να το αποδείξει, με το ΄΄ Ρικκαρντίνο΄΄, ότι ήταν κάτι παραπάνω από συγγραφέας αστυνομικών ιστοριών. Και επίσης, απέδειξε και κάτι άλλο: Ότι παρέμεινε ένας σεμνός άνθρωπος μέχρι το τέλος. Το γεγονός ότι έγινε διάσημος συγγραφέας σε μεγάλη ηλικία, γύρω στα 70 του χρόνια, υποθέτω ότι ήταν καταλυτικό για την παροιμιώδη σεμνότητά του.
Ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας της Ιταλίας, γεννήθηκε το 1925 στο Πόρτο Εμπέντοκλε της Σικελίας και πέθανε το 2019 στη Ρώμη. Σε όλη του τη ζωή και σε όλα του τα βιβλία υπερασπίστηκε την κουλτούρα και τον τρόπο ζωής των Σικελών.
Η δημοφιλία τόσο του μανιώδους καπνιστή ιταλού συγγραφέα όσο και του λάτρη του φαγητού Μονταλμπάνο εκτοξεύτηκε μετά το 1999, όταν η δημόσια ραδιοτηλέοραση της Ιταλίας RAI ξεκίνησε να προβάλλει τις περιπέτειες του σικελού επιθεωρητή και στη συνέχεια πούλησε τη σειρά σε όλο τον κόσμο.
Πολιτικοποιημένος σαν άνθρωπος, ο Καμιλέρι, ο οποίος υπήρξε κάποτε στέλεχος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, ήταν δεινός επικριτής τόσο του πρώην πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι όσο και του ηγέτη της ακροδεξιάς «Λέγκας του Βορρά», Ματέο Σαλβίνι. Πράγμα που αποτυπώνεται στα βιβλία του.
Όπως έγραψε ο ίδιος:: ΄΄ο τρόπος της αποχώρησης του Μονταλμπάνο από την ενεργό δράση μου ήρθε ως ιδέα στα ογδόντα μου χρόνια κι έτσι βρέθηκα να γράφω το βιβλίο αυτό, που αποτελεί το τελευταίο κεφάλαιο, το τελευταίο βιβλίο της σειράς. Το έστειλα στον εκδότη μου λέγοντάς του να το βάλει στο συρτάρι και να το εκδώσει μετά τον θάνατό μου΄΄.
Είχε προβλέψει τα πάντα, είχε σχεδιάσει τα πάντα. Ακόμα και ποια βιβλία του θα παρέμεναν ανέκδοτα μέχρι τον θάνατό του.
Όπως γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου ο εκδότης του ΄΄Το μυθιστόρημα ΄΄Ρικκαρντίνο΄΄ το τελευταίο με τον αστυνόμο Μονταλμπάνο, το εκδίδουμε ακριβώς ένα χρόνο από το θάνατο του Αντρέα Καμιλλέρι. Με αυτό τον τρόπο θέλουμε να τιμήσουμε έναν συγγραφέα, ένα δημόσιο πρόσωπο, και έναν εξαίρετο άνθρωπο. Μιά περιπέτεια σαράντα χρόνων φιλίας, βιβλίων, συνεργασίας, διασκέδασης, που ξεκίνησε τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’80.......Μιά περιπέτεια που αφήνει ένα έντονο σημάδι στην ιταλική και ευρωπαική λογοτεχνία, που αποτελεί ίσως μοναδικό φαινόμενο στις εκδόσεις διεθνώς και στηρίχθηκε στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και εκτίμηση ανάμεσα στον Αντρέα Καμιλλέρι και στην Ελβίρα Σελλέριο, που στη συνέχεια εξελίχθηκε σε βαθειά φιλία.
Ο Καμιλλέρι συνέλαβε την ιδέα του ΄΄Ρικκαρντίνο΄΄ το 2004 και την ολοκλήρωσε το 2005, την ξαναδούλεψε μερικά χρόνια αργότερα, το 2016, όταν έκανε μερικές αλλαγές που αφορούσαν τη γλώσσα, αλλά δεν πείραξε την πλοκή. Η γραφή του 2016 , η οριστική, φανερώνει πως, στην πορεία των χρόνων, η έκφραση του Καμιλλέρι πέρασε από τη ΄΄μπασταρδεμένη γλώσσα΄΄ που ο συγγραφέας άκουγε από μικρός, στην ΄΄επινοημένη γλώσσα΄΄ της Βιγκάτα, δηλαδή έγινε με το πέρασμα των χρόνων, όπως συμβαίνει με κάθε γλώσσα, η μορφή ζωής μιας φανταστικής επαρχιακής πόλης.
Το βιβλίο, όπως και τα άλλα της σειράς,, είναι βαθιά επηρεασμένο από την χρονική περίοδο που γράφτηκε και αποτελεί μιά ζωντανή αφήγηση και κριτική αυτής της περιόδου. Υπάρχουν αναφορές στη λογοτεχνία, στην τρέχουσα πραγματικότητα, στην πολιτική –και στη γλώσσα της- εκείνης της εποχής.
Το μυθιστόρημα ΄΄Ρικκαρντίνο΄΄ αποτελεί συνεπώς τον αποχαιρετισμό αυτού που - χάρη και στην ιδιαίτερα επιτυχημένη τηλεοπτική του απόδοση- είναι με βεβαιότητα ο δημοφιλέστερος χαρακτήρας της ιταλικής λογοτεχνίας της χιλιετίας, είναι επίσης, ηθική και πολιτιστική αναφορά για τη Σικελία και ολόκληρη την Ιταλία.
Ο αναγνώστης θα διαπιστώσει πόσο διαλεκτική, γεμάτη αντιθέσεις και ειρωνεία είναι η σχέση του Συγγραφέα με τον Ηρωά του, σχέση που σε αυτό το μυθιστόρημα έχει ερευνηθεί σε βάθος, σε όλες τις εκφάνσεις της : ανάμεσα στον λογοτεχνικό και τηλεοπτικό χαρακτήρα και ακόμη ανάμεσα στον χαρακτήρα και στον συγγραφέα. Αλλωστε, ο ίδιος ο Καμιλλέρι το επαναλάμβανε δημόσια με κάθε ευκαιρία: Από τη μιά μεριά ήθελε ν’ απελευθερωθεί από τον Μονταλμπάνο, αλλά, από την άλλη, ο Μονταλμπάνο κάθε φορά τον ξανακαλούσε, τον προέτρεπε, σχεδόν τον ανάγκαζε να γράψει και να ξαναγράψει ιστορίες γι’ αυτόν. Για να τον αφήσει να μεγαλώσει, ν’ αλλάξει, νε γεράσει σαν αληθινή ύπαρξη. Σαν να είχε αποκτήσει ο αστυνόμος αυτόνομη ζωή. Από αυτή την άποψη, είναι προφανής η αναστάτωση που προκαλεί ο επίλογος ενός μυθιστορήματος που γράφτηκε τόσα χρόνια πριν από το αληθινό τέλος του συγγραφέα.Ο Καμιλλέρι ήθελε να βάλει ο ίδιος τη λέξη τέλος. Να προσθέσουμε ότι το 2005 ο Καμιλλέρι ήταν ογδόντα χρονών και ένιωθε κουρασμένος-το αναφέρει έμμεσα στο μυθιστόρημα. Και τελικά, ίσως σκεφτόταν σοβαρά ν’ απελευθερωθεί από τον Μονταλμπάνο, για να μπορέσει ν’ αφοσιωθεί σε κάτι άλλο –ίσως στα ιστορικά μυθιστορήματα, όπως τον κατηγορεί ο ίδιος ο Μονταλμπάνο.
Γνωρίζουμε ότι συνέβη το αντίθετο, μετά το Ρικκαρντίνο υπήρξαν άλλα δεκαοχτώ μυθιστορήματα και πολυάριθμα διηγήματα, κι ο Καμιλλέρι τελείωσε το τελευταίο βιβλίο με τον Μονταλμπάνο, ΄΄Η μέθοδος Καταλανόττι΄΄, το 2018, συνεχίζοντας να γράφει για το πιό αγαπημένο του δημιούργημα μέχρι το τέλος.΄΄.
Πιστεύω πως οι σημειώσεις του εκδότη καλύπτουν όλα όσα θα ήθελε να γράψει κάποιος για τον ΄΄Ρικκαρντίνο΄΄. Αυτό που θα ήθελα να τονίσω περισσότερο είναι η σχέση και κατ’ επέκταση οι διάλογοι ανάμεσα στον Μονταλμπάνο και στον Συγγραφέα που είναι κάτι παραπάνω από απολαυστικοί. Στα ογδόντα του χρόνια ο Καμιλλέρι αυτοσαρκάζεται, αυτοσατυρίζεται με ένα εφηβικό χιούμορ. Δεν φοράει κανένα προσωπείο ΄΄σοβαρού΄΄ λογοτέχνη, νιώθει ελεύθερος να βάλει τα γέλια με τον εαυτό του και τις παρατηρήσεις που κάνει στον Μονταλμπάνο. Δεν ζητάει σαν Συγγραφέας καν να πάρει με το μέρος του τον αναγνώστη. Ο Μονταλμπάνο τον παίρνει εύκολα με το δικό του μέρος, κάνοντας τον Συγγραφέα να φαίνεται σαν ένας γεροπαράξενος που έχει βολευτεί στις ευκολίες του. Μόνο και μόνο γι’ αυτό, ο καθένας μας πρέπει να του βγάλει το καπέλλο.
΄΄-Ακου, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή. Φεύγω, πηγαίνω να....
-Το ξέρω, πηγαίνεις στη χήρα. Ξέρω επίσης για ποιό λόγο αποφάσισες να συναντήσεις πρώτα τη Γερμανίδα. Θέλεις να κάνεις ακριβώς το αντίθετο από αυτό που θα έκανε ο άλλος Μονταλμπάνο. Το ξέρεις ότι έχεις γίνει κουραστικός, κυριολεκτικά;
-Εγώ; Γιατί;
-Γιατί αυτή η πρόκληση, αυτή η αναμέτρηση με τον εικονικό εαυτό σου δεν είναι κάτι καινούριο, έχουν ασχοληθεί πολλές φορές με το συγκεκριμένο θέμα, έχουν γράψει μυθιστορήματα, μερικά ωραία, ορισμένα αριστουργήματα, ο Βέρφελ, ο Ζαν Πολ, ο Μοπασσάν, ο Πόε κι αν διαβάσεις το δοκίμιο του Φουκό για τον Ευμόν Ρουσσέλ θα διαπιστώσεις ότι....
-Σταμάτα. Εγώ πριν από καιρό υπάκουσα στο σύνθημα του Μποντριγιάρ: Ξεχάσετε τον Φουκό.
-Ενδιαφέρουσα μονομαχία, αστυνόμε. Αλλά ως εδώ, δενμου επιτρέπεται να κάνω επίδειξη γνώσεων και κουλτούρας ενός συγκεκριμένου είδους. Εκείνο της λογοτεχνίας της κατανάλωσης. Και η αλήθεια είναι ότι τα βιβλία μου πωλούνται ακόμη και στα σούπερ μάρκετ. Επιστρέφοντας στο θέμα μας,, θέλω να σου επιστήσω την προσοχή, πρόσεχε γιατί από αυτές τις μονομαχίες νικητής βγαίνει πάντα ο εικονικός εαυτός. Κι εσύ δεν είσαι σε θέση να αποτελέσεις εξαίρεση.
-Είσαι σίγουρος;
-Σκέψου. Ο άλλος Μονταλμπάνο κάθε φορά που εμφανίζεται στην τηλεόραση, εκατομμύρια τηλεθεατές τον παρακολουθούν και είναι πάντα με το μέρος του, ενώ εσύ κάθε φορά που βγαίνεις μ’ ένα καινούριο μυθιστόρημα, σε διαβάζουν περίπου πεντακόσιες χιλιάδες αναγνώστες.
-Ετσι σκέφτεσαι κι εσύ; Μόνο τα νούμερα σ’ ενδιαφέρουν, το τιράζ, οι μετρήσεις τηλεθέασης; Αρα έχουν δίκιο όσοι γράφουν στις εφημερίδες ότι δεν είσαι συγγραφέας της καταναλωτικής λογοτεχνίας, αλλάπροιόν των μέσων ενημέρωσης.
-Ξέρεις πόσοι από αυτούς που με κατηγορούν και με θεωρούν δημιούργημα των μέσων-κατηγορία που δεν αληθεύει εντελώς, μάλλον έγινα γνψστός επειδή τα βιβλία μου διαδόθηκαν από αναγνήστη σε αναγνώστη- θα ήθελαν απελπισμένα να βρίσκονταν στη θέση μου; Θυμάσαι τον μύθο με την αλεπού και τα σταφύλια;
-Ακου, βιάζομαι. Πές μου τι θέλεις.
-Ηθελα να σου πώ ότι λισως βρήκα μιά λύση γι’ αυτή την έρευνα.
-Αντε!΄΄
Περιττό βέβαια να πούμε ότι αυτό που πιστεύει ο Μονταλμπάνο γίνεται και όχι αυτό που θέλει ο Συγγραφέας. Ο Καμιλλέρι στον ΄΄Ρικκαρντίνο΄΄ κατάφερε να γράψει ένα κομψό , μικρό αριστούργημα, που ισορροπεί ανάμεσα στην αστυνομική πλοκή, το χιούμορ, την εφηβική διάθεση του συγγραφέα και την λογοτεχνία. Ενα γενναίο αποχαιρετιστήριο δώρο σε όλους όσους αγάπησαν τον Μονταλμπάνο είτε μέσα από τις σελίδες των βιβλίων του, είτε μέσα από την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά. Για άλλη μια φορά, αυτή την φορά την τελευταία, ο Καμιλλέρι μας μιλάει για την αγαπημένη του Σικελία, για το φαγητό της που λατρεύει ο Μονταλμπάνο, για τις σχέσεις της τρέχουσας Ιταλικής πολιτικής με την Μαφία, για τους σάπιους και πουλημένους πολιτικούς αλλά και επισκόπους της καθολοκής εκκλησίας, για τους εκβιασμούς που μπορούν να φέρουν σε δύσκολη θέση ακ΄πμα και ένα αστυνόμο σαν τον Μονταλμπάνο.
Το μόνο σίγουρο, είναι ότι θα μας λείψουν οι περιπέτειές του.
Την μετάφραση έκανε η Φωτεινή Ζερβού.
Για το βιβλίο έγραψαν:
΄΄Πώς να σχολιάσεις τη συγγραφική δεινότητα ενός σπουδαίου λογοτέχνη, όταν αφ’ ενός η συγγραφική πορεία του αποδεικνύει περίτρανα το μέγεθος της επιτυχίας και της ικανότητάς του και αφ’ ετέρου έχεις γράψει αναρίθμητα κείμενα όντας και ο ίδιος φανατικός αναγνώστης; Χαρακτηριστική διαφορά συγκριτικά με άλλα βιβλία της σειράς είναι ότι στο συγκεκριμένο βιβλίο υπάρχει επικοινωνία ανάμεσα στον Μονταλμπάνο και τον συγγραφέα-δημιουργό του, μια επικοινωνία που τους φέρνει συχνά σε ρήξη, καθώς ο συγγραφέας θέλει ο ήρωάς του να κινηθεί εντός των πλαισίων που του έχει ορίσει, προτείνοντας στον επιθεωρητή ακόμα και τρόπους για την επίλυση των υποθέσεων, ενώ ο συγγραφέας-δημιουργός επιθυμεί να αποσχιστεί από τον ήρωά του και να στραφεί σε νέα λογοτεχνικά ερεθίσματα και αναζητήσεις. Κάτι ανάλογο με όσα είχαν συμβεί και με τον Arthur Conan Doyle και τον διάσημο ήρωά του Σέρλοκ Χολμς. Από την άλλη ο Σάλβο αντιδρά στην καθοδήγηση και αποζητά την ελευθερία του. Οι συνεχείς εντάσεις στη σχέση αυτή καταδεικνύουν την πρόθεσή του συγγραφέα να κλείσει το κεφάλαιο «Μονταλμπάνο». Αλλά και ο ίδιος ο επιθεωρητής θέλει ν’ απελευθερωθεί από τον δημιουργό του ή καλύτερα ν’ αυτονομηθεί. Η σχέση των δύο που κράτησε δεκαετίες και υπήρξε άρρηκτη παρά τις τριβές που ενδεχομένως είχαν προκληθεί κυρίως από την πλευρά του συγγραφέα. Μια σχέση που φτάνει στο τέλος της. Κι ο Σάλβο τελικώς, κατάφερε να ζήσει την τελευταία περιπέτειά του έναν χρόνο μετά τον θάνατο του συγγραφέα, τουλάχιστον μέσα από τα μάτια των αναγνωστών.΄΄ Στέφανος Ξένος- Booktimes.gr
Ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας της Ιταλίας, γεννήθηκε το 1925 στο Πόρτο Εμπέντοκλε της Σικελίας και πέθανε το 2019 στη Ρώμη. Σε όλη του τη ζωή και σε όλα του τα βιβλία υπερασπίστηκε την κουλτούρα και τον τρόπο ζωής των Σικελών.
Η δημοφιλία τόσο του μανιώδους καπνιστή ιταλού συγγραφέα όσο και του λάτρη του φαγητού Μονταλμπάνο εκτοξεύτηκε μετά το 1999, όταν η δημόσια ραδιοτηλέοραση της Ιταλίας RAI ξεκίνησε να προβάλλει τις περιπέτειες του σικελού επιθεωρητή και στη συνέχεια πούλησε τη σειρά σε όλο τον κόσμο.
Πολιτικοποιημένος σαν άνθρωπος, ο Καμιλέρι, ο οποίος υπήρξε κάποτε στέλεχος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, ήταν δεινός επικριτής τόσο του πρώην πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι όσο και του ηγέτη της ακροδεξιάς «Λέγκας του Βορρά», Ματέο Σαλβίνι. Πράγμα που αποτυπώνεται στα βιβλία του.
Όπως έγραψε ο ίδιος:: ΄΄ο τρόπος της αποχώρησης του Μονταλμπάνο από την ενεργό δράση μου ήρθε ως ιδέα στα ογδόντα μου χρόνια κι έτσι βρέθηκα να γράφω το βιβλίο αυτό, που αποτελεί το τελευταίο κεφάλαιο, το τελευταίο βιβλίο της σειράς. Το έστειλα στον εκδότη μου λέγοντάς του να το βάλει στο συρτάρι και να το εκδώσει μετά τον θάνατό μου΄΄.
Είχε προβλέψει τα πάντα, είχε σχεδιάσει τα πάντα. Ακόμα και ποια βιβλία του θα παρέμεναν ανέκδοτα μέχρι τον θάνατό του.
Όπως γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου ο εκδότης του ΄΄Το μυθιστόρημα ΄΄Ρικκαρντίνο΄΄ το τελευταίο με τον αστυνόμο Μονταλμπάνο, το εκδίδουμε ακριβώς ένα χρόνο από το θάνατο του Αντρέα Καμιλλέρι. Με αυτό τον τρόπο θέλουμε να τιμήσουμε έναν συγγραφέα, ένα δημόσιο πρόσωπο, και έναν εξαίρετο άνθρωπο. Μιά περιπέτεια σαράντα χρόνων φιλίας, βιβλίων, συνεργασίας, διασκέδασης, που ξεκίνησε τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’80.......Μιά περιπέτεια που αφήνει ένα έντονο σημάδι στην ιταλική και ευρωπαική λογοτεχνία, που αποτελεί ίσως μοναδικό φαινόμενο στις εκδόσεις διεθνώς και στηρίχθηκε στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και εκτίμηση ανάμεσα στον Αντρέα Καμιλλέρι και στην Ελβίρα Σελλέριο, που στη συνέχεια εξελίχθηκε σε βαθειά φιλία.
Ο Καμιλλέρι συνέλαβε την ιδέα του ΄΄Ρικκαρντίνο΄΄ το 2004 και την ολοκλήρωσε το 2005, την ξαναδούλεψε μερικά χρόνια αργότερα, το 2016, όταν έκανε μερικές αλλαγές που αφορούσαν τη γλώσσα, αλλά δεν πείραξε την πλοκή. Η γραφή του 2016 , η οριστική, φανερώνει πως, στην πορεία των χρόνων, η έκφραση του Καμιλλέρι πέρασε από τη ΄΄μπασταρδεμένη γλώσσα΄΄ που ο συγγραφέας άκουγε από μικρός, στην ΄΄επινοημένη γλώσσα΄΄ της Βιγκάτα, δηλαδή έγινε με το πέρασμα των χρόνων, όπως συμβαίνει με κάθε γλώσσα, η μορφή ζωής μιας φανταστικής επαρχιακής πόλης.
Το βιβλίο, όπως και τα άλλα της σειράς,, είναι βαθιά επηρεασμένο από την χρονική περίοδο που γράφτηκε και αποτελεί μιά ζωντανή αφήγηση και κριτική αυτής της περιόδου. Υπάρχουν αναφορές στη λογοτεχνία, στην τρέχουσα πραγματικότητα, στην πολιτική –και στη γλώσσα της- εκείνης της εποχής.
Το μυθιστόρημα ΄΄Ρικκαρντίνο΄΄ αποτελεί συνεπώς τον αποχαιρετισμό αυτού που - χάρη και στην ιδιαίτερα επιτυχημένη τηλεοπτική του απόδοση- είναι με βεβαιότητα ο δημοφιλέστερος χαρακτήρας της ιταλικής λογοτεχνίας της χιλιετίας, είναι επίσης, ηθική και πολιτιστική αναφορά για τη Σικελία και ολόκληρη την Ιταλία.
Ο αναγνώστης θα διαπιστώσει πόσο διαλεκτική, γεμάτη αντιθέσεις και ειρωνεία είναι η σχέση του Συγγραφέα με τον Ηρωά του, σχέση που σε αυτό το μυθιστόρημα έχει ερευνηθεί σε βάθος, σε όλες τις εκφάνσεις της : ανάμεσα στον λογοτεχνικό και τηλεοπτικό χαρακτήρα και ακόμη ανάμεσα στον χαρακτήρα και στον συγγραφέα. Αλλωστε, ο ίδιος ο Καμιλλέρι το επαναλάμβανε δημόσια με κάθε ευκαιρία: Από τη μιά μεριά ήθελε ν’ απελευθερωθεί από τον Μονταλμπάνο, αλλά, από την άλλη, ο Μονταλμπάνο κάθε φορά τον ξανακαλούσε, τον προέτρεπε, σχεδόν τον ανάγκαζε να γράψει και να ξαναγράψει ιστορίες γι’ αυτόν. Για να τον αφήσει να μεγαλώσει, ν’ αλλάξει, νε γεράσει σαν αληθινή ύπαρξη. Σαν να είχε αποκτήσει ο αστυνόμος αυτόνομη ζωή. Από αυτή την άποψη, είναι προφανής η αναστάτωση που προκαλεί ο επίλογος ενός μυθιστορήματος που γράφτηκε τόσα χρόνια πριν από το αληθινό τέλος του συγγραφέα.Ο Καμιλλέρι ήθελε να βάλει ο ίδιος τη λέξη τέλος. Να προσθέσουμε ότι το 2005 ο Καμιλλέρι ήταν ογδόντα χρονών και ένιωθε κουρασμένος-το αναφέρει έμμεσα στο μυθιστόρημα. Και τελικά, ίσως σκεφτόταν σοβαρά ν’ απελευθερωθεί από τον Μονταλμπάνο, για να μπορέσει ν’ αφοσιωθεί σε κάτι άλλο –ίσως στα ιστορικά μυθιστορήματα, όπως τον κατηγορεί ο ίδιος ο Μονταλμπάνο.
Γνωρίζουμε ότι συνέβη το αντίθετο, μετά το Ρικκαρντίνο υπήρξαν άλλα δεκαοχτώ μυθιστορήματα και πολυάριθμα διηγήματα, κι ο Καμιλλέρι τελείωσε το τελευταίο βιβλίο με τον Μονταλμπάνο, ΄΄Η μέθοδος Καταλανόττι΄΄, το 2018, συνεχίζοντας να γράφει για το πιό αγαπημένο του δημιούργημα μέχρι το τέλος.΄΄.
Πιστεύω πως οι σημειώσεις του εκδότη καλύπτουν όλα όσα θα ήθελε να γράψει κάποιος για τον ΄΄Ρικκαρντίνο΄΄. Αυτό που θα ήθελα να τονίσω περισσότερο είναι η σχέση και κατ’ επέκταση οι διάλογοι ανάμεσα στον Μονταλμπάνο και στον Συγγραφέα που είναι κάτι παραπάνω από απολαυστικοί. Στα ογδόντα του χρόνια ο Καμιλλέρι αυτοσαρκάζεται, αυτοσατυρίζεται με ένα εφηβικό χιούμορ. Δεν φοράει κανένα προσωπείο ΄΄σοβαρού΄΄ λογοτέχνη, νιώθει ελεύθερος να βάλει τα γέλια με τον εαυτό του και τις παρατηρήσεις που κάνει στον Μονταλμπάνο. Δεν ζητάει σαν Συγγραφέας καν να πάρει με το μέρος του τον αναγνώστη. Ο Μονταλμπάνο τον παίρνει εύκολα με το δικό του μέρος, κάνοντας τον Συγγραφέα να φαίνεται σαν ένας γεροπαράξενος που έχει βολευτεί στις ευκολίες του. Μόνο και μόνο γι’ αυτό, ο καθένας μας πρέπει να του βγάλει το καπέλλο.
΄΄-Ακου, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή. Φεύγω, πηγαίνω να....
-Το ξέρω, πηγαίνεις στη χήρα. Ξέρω επίσης για ποιό λόγο αποφάσισες να συναντήσεις πρώτα τη Γερμανίδα. Θέλεις να κάνεις ακριβώς το αντίθετο από αυτό που θα έκανε ο άλλος Μονταλμπάνο. Το ξέρεις ότι έχεις γίνει κουραστικός, κυριολεκτικά;
-Εγώ; Γιατί;
-Γιατί αυτή η πρόκληση, αυτή η αναμέτρηση με τον εικονικό εαυτό σου δεν είναι κάτι καινούριο, έχουν ασχοληθεί πολλές φορές με το συγκεκριμένο θέμα, έχουν γράψει μυθιστορήματα, μερικά ωραία, ορισμένα αριστουργήματα, ο Βέρφελ, ο Ζαν Πολ, ο Μοπασσάν, ο Πόε κι αν διαβάσεις το δοκίμιο του Φουκό για τον Ευμόν Ρουσσέλ θα διαπιστώσεις ότι....
-Σταμάτα. Εγώ πριν από καιρό υπάκουσα στο σύνθημα του Μποντριγιάρ: Ξεχάσετε τον Φουκό.
-Ενδιαφέρουσα μονομαχία, αστυνόμε. Αλλά ως εδώ, δενμου επιτρέπεται να κάνω επίδειξη γνώσεων και κουλτούρας ενός συγκεκριμένου είδους. Εκείνο της λογοτεχνίας της κατανάλωσης. Και η αλήθεια είναι ότι τα βιβλία μου πωλούνται ακόμη και στα σούπερ μάρκετ. Επιστρέφοντας στο θέμα μας,, θέλω να σου επιστήσω την προσοχή, πρόσεχε γιατί από αυτές τις μονομαχίες νικητής βγαίνει πάντα ο εικονικός εαυτός. Κι εσύ δεν είσαι σε θέση να αποτελέσεις εξαίρεση.
-Είσαι σίγουρος;
-Σκέψου. Ο άλλος Μονταλμπάνο κάθε φορά που εμφανίζεται στην τηλεόραση, εκατομμύρια τηλεθεατές τον παρακολουθούν και είναι πάντα με το μέρος του, ενώ εσύ κάθε φορά που βγαίνεις μ’ ένα καινούριο μυθιστόρημα, σε διαβάζουν περίπου πεντακόσιες χιλιάδες αναγνώστες.
-Ετσι σκέφτεσαι κι εσύ; Μόνο τα νούμερα σ’ ενδιαφέρουν, το τιράζ, οι μετρήσεις τηλεθέασης; Αρα έχουν δίκιο όσοι γράφουν στις εφημερίδες ότι δεν είσαι συγγραφέας της καταναλωτικής λογοτεχνίας, αλλάπροιόν των μέσων ενημέρωσης.
-Ξέρεις πόσοι από αυτούς που με κατηγορούν και με θεωρούν δημιούργημα των μέσων-κατηγορία που δεν αληθεύει εντελώς, μάλλον έγινα γνψστός επειδή τα βιβλία μου διαδόθηκαν από αναγνήστη σε αναγνώστη- θα ήθελαν απελπισμένα να βρίσκονταν στη θέση μου; Θυμάσαι τον μύθο με την αλεπού και τα σταφύλια;
-Ακου, βιάζομαι. Πές μου τι θέλεις.
-Ηθελα να σου πώ ότι λισως βρήκα μιά λύση γι’ αυτή την έρευνα.
-Αντε!΄΄
Περιττό βέβαια να πούμε ότι αυτό που πιστεύει ο Μονταλμπάνο γίνεται και όχι αυτό που θέλει ο Συγγραφέας. Ο Καμιλλέρι στον ΄΄Ρικκαρντίνο΄΄ κατάφερε να γράψει ένα κομψό , μικρό αριστούργημα, που ισορροπεί ανάμεσα στην αστυνομική πλοκή, το χιούμορ, την εφηβική διάθεση του συγγραφέα και την λογοτεχνία. Ενα γενναίο αποχαιρετιστήριο δώρο σε όλους όσους αγάπησαν τον Μονταλμπάνο είτε μέσα από τις σελίδες των βιβλίων του, είτε μέσα από την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά. Για άλλη μια φορά, αυτή την φορά την τελευταία, ο Καμιλλέρι μας μιλάει για την αγαπημένη του Σικελία, για το φαγητό της που λατρεύει ο Μονταλμπάνο, για τις σχέσεις της τρέχουσας Ιταλικής πολιτικής με την Μαφία, για τους σάπιους και πουλημένους πολιτικούς αλλά και επισκόπους της καθολοκής εκκλησίας, για τους εκβιασμούς που μπορούν να φέρουν σε δύσκολη θέση ακ΄πμα και ένα αστυνόμο σαν τον Μονταλμπάνο.
Το μόνο σίγουρο, είναι ότι θα μας λείψουν οι περιπέτειές του.
Την μετάφραση έκανε η Φωτεινή Ζερβού.
Για το βιβλίο έγραψαν:
΄΄Πώς να σχολιάσεις τη συγγραφική δεινότητα ενός σπουδαίου λογοτέχνη, όταν αφ’ ενός η συγγραφική πορεία του αποδεικνύει περίτρανα το μέγεθος της επιτυχίας και της ικανότητάς του και αφ’ ετέρου έχεις γράψει αναρίθμητα κείμενα όντας και ο ίδιος φανατικός αναγνώστης; Χαρακτηριστική διαφορά συγκριτικά με άλλα βιβλία της σειράς είναι ότι στο συγκεκριμένο βιβλίο υπάρχει επικοινωνία ανάμεσα στον Μονταλμπάνο και τον συγγραφέα-δημιουργό του, μια επικοινωνία που τους φέρνει συχνά σε ρήξη, καθώς ο συγγραφέας θέλει ο ήρωάς του να κινηθεί εντός των πλαισίων που του έχει ορίσει, προτείνοντας στον επιθεωρητή ακόμα και τρόπους για την επίλυση των υποθέσεων, ενώ ο συγγραφέας-δημιουργός επιθυμεί να αποσχιστεί από τον ήρωά του και να στραφεί σε νέα λογοτεχνικά ερεθίσματα και αναζητήσεις. Κάτι ανάλογο με όσα είχαν συμβεί και με τον Arthur Conan Doyle και τον διάσημο ήρωά του Σέρλοκ Χολμς. Από την άλλη ο Σάλβο αντιδρά στην καθοδήγηση και αποζητά την ελευθερία του. Οι συνεχείς εντάσεις στη σχέση αυτή καταδεικνύουν την πρόθεσή του συγγραφέα να κλείσει το κεφάλαιο «Μονταλμπάνο». Αλλά και ο ίδιος ο επιθεωρητής θέλει ν’ απελευθερωθεί από τον δημιουργό του ή καλύτερα ν’ αυτονομηθεί. Η σχέση των δύο που κράτησε δεκαετίες και υπήρξε άρρηκτη παρά τις τριβές που ενδεχομένως είχαν προκληθεί κυρίως από την πλευρά του συγγραφέα. Μια σχέση που φτάνει στο τέλος της. Κι ο Σάλβο τελικώς, κατάφερε να ζήσει την τελευταία περιπέτειά του έναν χρόνο μετά τον θάνατο του συγγραφέα, τουλάχιστον μέσα από τα μάτια των αναγνωστών.΄΄ Στέφανος Ξένος- Booktimes.gr
