Το αυτοβιογραφικό βιβλίο «Πάτι και Ρόμπερτ» της αμερικανίδας τραγουδίστριας, μουσικού, ποιήτριας και ακτιβίστριας Πάτι Σμιθ δεν είναι ένα, είναι πολλά πράγματα μαζί. Κατ' αρχάς είναι μια αυτοβιογραφία των νεανικών της χρόνων, πριν γίνει διάσημη. Είναι επίσης, το χρονικό μιας σχέσης: της σχέσης της με τον Ρόμπερτ Μέιπλθορπ, τον μετέπειτα διάσημο αιρετικό αμερικανό φωτογράφο που τάραξε τα νερά στην δεκαετία του '80. Είναι επίσης, ένα χρονικό της καλλιτεχνικής Νέας Υόρκης, της underground σκηνής, τα χρόνια των δεκαετιών του '80 και του '90. Και, πάνω απ' όλα, είναι ένας ύμνος στον έρωτα, που γίνεται φιλία, αγάπη, σχέση ζωής.
Η ιστορία ξεκινάει από τη στιγμή που η νεαρή Πάτι Σμιθ αφήνει το πατρικό της στην αμερικάνικη επαρχία και έρχεται στην Νέα Υόρκη. Το όνειρό της είναι να γίνει καλλιτέχνης. Κουβαλάει μαζί της την ποίηση του Ρεμπώ. Την έχει σημαδέψει. Κοιμάται από εδώ και από εκεί, σε παγκάκια, σε εισόδους πολυκατοικιών, τρώει ότι βρει για να επιβιώσει. Ώσπου μια μέρα συναντιέται με ένα φωτεινό πρόσωπο. Είναι ο νεαρός επίσης Ρόμπερτ Μέιπλθορπ. Είναι στην ίδια θέση, έχουν τους ίδιους στόχους. Γίνονται ζευγάρι. Περιπλανιούνται στην Νέα Υόρκη μέχρι να βρουν κάπου να μείνουν. Κάποια στιγμή καταλήγουν στο περίφημο Hotel Chelsea. O απόηχος των διάσημων καλλιτεχνών που έχουν περάσει από εκεί διαχέεται στον αέρα. Γνωρίζουν τον Τζίμυ Χέντριξ και την Τζάνις Τζόπλιν. Οι δυσκολίες της καθημερινότητας παραμένουν, αλλά όλο αυτό μοιάζει με παραμύθι στα νεανικά τους μάτια.
«Όταν τα πράγματα ζόριζαν πάρα πολύ, γύριζα πίσω στο Πρατ και, που και που, έπεφτα πάνω σε κάποιον που ήξερα ότι θα με άφηνε να πλυθώ και να κοιμηθώ για ένα βράδυ. Αλλιώς κοιμόμουν σε κάποια γνώριμη είσοδο πολυκατοικίας. Αυτό δεν είχε και μεγάλη πλάκα, αλλά είχα τη δική μου μαγική επωδό: «Είμαι ελεύθερη, είμαι ελεύθερη». Αν και ύστερα από μερικές μέρες η δεύτερη επωδός μου, που ήταν «Πεινάω, πεινάω», άρχισε να βγαίνει μπροστά. Δεν ανησυχούσα, απλώς χρειαζόμουν μια ανάπαυλα και δεν υπήρχε περίπτωση να τα παρατήσω. Έσερνα την καρό βαλίτσα μου από είσοδο σε είσοδο, προσπαθώντας να μη γίνω ανεπιθύμητη.
Ήταν το καλοκαίρι που πέθανε ο Κολτρέιν. Το καλοκαίρι του «Crystal Ship». Τα παιδιά των λουλουδιών σήκωναν στον αέρα τα χέρια τους και η Κίνα έκανε δοκιμές υδρογονοβόμβας. Ο Τζίμι Χέντριξ έβαζε φωτιά στην κιθάρα του στο Μοντερέι. Το ραδιόφωνο στα μεσαία έπαιζε το «Ode to Billy Joe». Ταραχές ξεσπούσαν στο Νιούαρκ, στο Μιλγουόκι και στο Ντιτρόιτ. Ήταν το καλοκαίρι της ταινίας «Elvira Madigan», το καλοκαίρι της αγάπης. Και σε αυτή τη ρευστή, αφιλόξενη ατμόσφαιρα, μια τυχαία συνάντηση άλλαξε την πορεία της ζωής μου. Γνώρισα τον Ρόμπερτ Μέιπλθορπ».
Υπάρχουν όμως παραμύθια με ευτυχισμένο τέλος; Μπορεί η Πάτι και ο Ρόμπερτ να αισθάνονται «συγγενείς», αλλά η σχέση τους αλλάζει μορφή. Προχωρά ο καθένας τους προς την αναγνώριση, τη δόξα και την επιτυχία, αλλά από διαφορετικούς δρόμους.
«Ήταν η πρώτη και τελευταία έκθεση που κάναμε μαζί με τον Ρόμπερτ. Η δουλειά μου με το συγκρότημα και τους τεχνικούς μου στη δεκαετία του '70 με απομάκρυνε από εκείνον και το κοινό μας σύμπαν. Ενώ μάλιστα ταξίδευα σε όλο τον κόσμο, βρήκα τον χρόνο να σκεφτώ ότι ο Ρόμπερτ κι εγώ δεν ταξιδέψαμε ποτέ μαζί. Ποτέ δεν είδαμε κάτι πέρα από τη Νέα Υόρκη παρά μόνο στα βιβλία, και ποτέ δεν καθίσαμε στο αεροπλάνο κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου για να πετάξουμε σε έναν νέο ουρανό και να φτάσουμε σε μια νέα γη.
Ωστόσο ο Ρόμπερτ κι εγώ εξερευνήσαμε τα όρια της δουλειάς μας και δημιουργήσαμε χώρο ο ένας για τον άλλο. Όταν περπατούσα στις σκηνές του κόσμου χωρίς εκείνον, έκλεινα τα μάτια μου και τον φανταζόμουν με το δερμάτινο μπουφάν του, να έρχεται μαζί μου στην ατέλειωτη «χώρα των χιλίων χορών».
Αργά κάποιο απόγευμα, ενώ περπατούσαμε στην Όγδοη Οδό, ακούσαμε το «Because the night» να έρχεται απ' όλες τις βιτρίνες του δρόμου.
Ήταν η συνεργασία μου με τον Μπρους Σπρίνγκστιν, το σινγκλ από το άλμπουμ «Easter». Ο Ρόμπερτ ήταν ο πρώτος που το άκουσε μόλις το ηχογραφήσαμε. Υπήρχε λόγος γι' αυτό. Ήταν ακριβώς αυτό που πάντα ήθελε από μένα. Το καλοκαίρι του 1978 έφτασε στο νούμερο 13 του Top 40, εκπληρώνοντας έτσι το όνειρό του, ότι μια μέρα θα γνώριζα την επιτυχία. Ο Ρόμπερτ χαμογέλασε και συντόνισε το βήμα του στο ρυθμό του τραγουδιού. Έβγαλε ένα τσιγάρο και το άναψε. Είχαμε περάσει πάρα πολλά από εκείνη την πρώτη στιγμή που με έσωσε από τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας και μοιράστηκε μαζί μου ένα μιλκσέικ στο κατώφλι κοντά στην πλατεία Τόμπικινς.
Ο Ρόμπερτ χαιρόταν αφάνταστα για την επιτυχία μου και δεν το έκρυβε. Αυτό που ήθελε για τον εαυτό του το ήθελε και για τους δυο μας. Φύσηξε ένα τέλειο σύννεφο καπνού και μίλησε με έναν τόνο που χρησιμοποιούσε μόνο μαζί μου -έναν τόπο εύθυμα επικριτικό- ήταν θαυμασμός χωρίς φθόνο, η κοινή γλώσσα που μοιράζονται δυο αδέλφια.
«Πάτι», είπε αργά, «έγινες διάσημη πριν από μένα».
Ο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ πέθανε στις 9 Μαρτίου 1989 σε ηλικία 42 χρονών.
«Στις 8 Μαρτίου του 1989 ο Ρόμπερτ κι εγώ μιλήσαμε για τελευταία φορά. Τουλάχιστον, με ανθρώπινη μορφή. Γνώριζε ότι πέθαινε και, παρ' όλα αυτά, υπήρχε μια νότα ελπίδας, ένα ιδιόμορφο και πεισματικό νήμα υφασμένο στη χροιά της φωνής του. Τον ρώτησα τι ήθελε να κάνω και μου είπε να φροντίσω τα λουλούδια του. Μου ζήτησε να γράψω μια εισαγωγή για το βιβλίο με τα λουλούδια του. Είναι πολυχρωμα λουλούδια και ξέρω ότι προτιμάς τα μαυρόασπαρα, οπότε ίσως να μη σου αρέσουν. Θα μου αρέσουν, του είπα, και θα το κάνω. Του είπα ότι θα συνέχιζα τη δουλειά μας, τη συνεργασία μας για όσο ζούσα. Θα γράψεις την ιστορία μας; Θέλεις να το κάνω; Πρέπει, είπε, κανένας άλλος δεν μπορεί να τη γράψει. Θα το κάνω, υποσχέθηκα, αν και ήξερα ότι ήταν μια υπόσχεση που δύσκολα θα μπορούσα να κρατήσω. Σ' αγαπώ, Πάτι. Σ' αγαπώ, Ρόμπερτ. Τον πήραν με την αναπηρική πολυθρόνα για εξετάσεις και δεν τον ξανάκουσα ποτέ να μιλάει. Εκτός από την ανάσα του, που έμοιαζε να γεμίζει το δωμάτιο του νοσοκομείου καθώς πέθαινε.
Κανείς δεν μπορούσε να μιλήσει γι' αυτούς τους δύο νεαρούς ανθρώπους, ούτε να πει κάποια αλήθεια για τις μέρες και τις νύχτες που πέρασαν μαζί. Μόνο ο Ρόμπερτ κι εγώ μπορούσαμε να το κάνουμε. Να πούμε τη δική μας ιστορία, όπως την αποκαλούσε εκείνος. Και καθώς έφευγε, ανέθεσε σ' εμένα να σας την πω».
Και αυτή την γενναία ιστορία κατέγραψε η Πάτι Σμιθ στο βιβλίο «Πάτι και Ρόμπερτ». Ένα βιβλίο αβάσταχτα τρυφερό, γενναίο, που δεν χωράει σε ταμπέλες ούτε σε είδη. Πάνω απ' όλα είναι ένα βιβλίο που μιλάει για την αγάπη μεταξύ δύο ανθρώπων, μια αγάπη ακατάτακτη, χωρίς σύνορα και όρια. Μιλάει επίσης για το rock και την ποίηση, για την Νέα Υόρκη της δεκαετίας του'70, για την απόφαση να γίνει κανείς καλλιτέχνης και τι σημαίνει αυτό. Είναι ένα βιβλίο για όλους αυτούς τους ανθρώπους που δεν διάλεξαν τον εύκολο δρόμο στη ζωή τους και αποφάσισαν να πορευτούν με αυτά που τους υπαγόρευε ο βαθύτερος εαυτός τους. Και, ίσως, να είναι ένα βιβλίο για τον έρωτα που προκύπτει μια φορά στη ζωή μας, που τραβάει μέσα από δύσκολους δρόμους και μας καλεί να τον ακολουθήσουμε. Η Πάτι Σμιθ αυτό έκανε.
To βιβλίο αυτό δεν αποτελεί απλώς την αυτοβιογραφία της. Γραμμένο με μυθιστορηματικό τρόπο , ξεκινάει ως ιστορία αγάπης και τελειώνει ως ελεγεία, ένας χαιρετισμός προς τη Νέα Υόρκη του τέλους της δεκαετίας του 60 και των αρχών του' 70. Είναι όμως και το χρονικό της ανόδου δύο νεαρών άσημων καλλιτεχνών, το πρελούδιο της επιτυχίας τους. Το βιβλίο τιμήθηκε το 2010 με το Εθνικό Βραβείο των ΗΠΑ.
Η Πάτι Σμιθ - τραγουδίστρια, μουσικός, ποιήτρια και ακτιβίστρια - γεννήθηκε στο Σικάγο τον Δεκέμβριο του 1946. Επηρεασμένη από τον Μπομπ Ντίλαν, τον Αρθούρο Ρεμπό, τον υπαρξισμό και την μπιτ λογοτεχνία, το 1967 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη και αναμίχθηκε με τους καλλιτεχνικούς underground κύκλους της πόλης. Ασχολήθηκε με την ποίηση και το θέατρο (έγραψε ένα θεατρικό μαζί με τον Σαμ Σέπαρντ) και άρχισε να επεξεργάζεται την ιδέα του συνδυασμού της ποίησης με τη μουσική του ροκ εν ρολ. Γι' αυτόν τον σκοπό, το 1974 σχημάτισε το Patti Smith Group σε συνεργασία με τον κιθαρίστα Λένι Κέι. Η Πάτι Σμιθ συνδεόταν στενά με τον διάσημο φωτογράφο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ, ο οποίος την απαθανάτισε στο εξώφυλλο του πρώτου της άλμπουμ, Horses (1975), που από πολλούς μουσικοκριτικούς θεωρείται το πρώτο πανκ-ροκ άλμπουμ της δεκαετίας του 1970 και συγκαταλέγεται στις πιο έγκυρες λίστες με τα 100 καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών. Ακολούθησε μια σειρά από σπουδαίες δουλειές, που την καθιέρωσαν ως μία από τις σημαντικότερες ερμηνεύτριες, συνθέτριες και στιχουργούς στην Ιστορία: Radio Ethiopia (1976), Easter (1978), Wave (1979). Το 1980 εγκαταστάθηκε στο Ντιτρόιτ, όπου παντρεύτηκε τον Φρεντ Σόνικ Σμιθ, πρώην κιθαρίστα των MC5, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά. Για μεγάλο διάστημα αφοσιώθηκε στην οικογένειά της και αποτραβήχτηκε από τη δισκογραφία. Επέστρεψε όμως στις ζωντανές εμφανίσεις και ηχογραφήσεις το 1988 με το Dream of Life. Από τότε έχει κυκλοφορήσει άλλα έξι άλμπουμ, με τελευταίο το Banga (2012).
Η πρώτη ποιητική συλλογή της Πάτι Σμιθ, με τον τίτλο Seventh Heaven, εκδόθηκε το 1972 και ακολούθησαν οι συλλογές Witt (1973), Babel (1978), Woolgathering (1992), The Coral Sea (1996), Auguries of Innocence (2005). Το ποιητικό έργο της έχει εκδοθεί και σε συγκεντρωτικές συλλογές. Το 2010 εκδόθηκε το αυτοβιογραφικό έργο της Just Kids και το 2015 το επίσης αυτοβιογραφικό M Train.
Εκτός από το ποιητικό και δισκογραφικό έργο της, η Πάτι Σμιθ έχει ασχοληθεί με επιτυχία και με τη ζωγραφική. Το 1973 πραγματοποίησε την πρώτη της ατομική έκθεση στο Gotham Book Mart της Νέας Υόρκης. Τα έργα της από την έκθεση Strange Messenger συγκεντρώθηκαν στον ομότιτλο τόμο το 2003.
Το 2005 το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας τίμησε την Πάτι Σμιθ απονέμοντάς της τον τίτλο του Commandeur des Arts et des Lettres, που αποτελεί την ανώτατη καλλιτεχνική διάκριση στη Γαλλία. Το 2007 εισήχθη στο Rock and Roll Hall of Fame.
Την μετάφραση έκανε ο Αλέξης Καλοφωλιάς.
Για το βιβλίο έγραψαν:
«Το πιο σαγηνευτικό και εκφραστικό χρονικό της μποέμικης και στιλάτης Νέας Υόρκης του τέλους του '60 και των αρχών του 70». Janet Maslin-The New York Times.
«Τo «Πατι και Ρόμπερτ» μας υπενθυμίζει ότι η αθωότητα, οι ουτοπικές ιδέες, η ομορφιά και η εξέγερση είναι τα άστρα που μας οδηγούν στο ταξίδι της ανθρωπότητας΄΄, Michael Stipe- τραγουδιστής των REM- Time Magazine.
Η ιστορία ξεκινάει από τη στιγμή που η νεαρή Πάτι Σμιθ αφήνει το πατρικό της στην αμερικάνικη επαρχία και έρχεται στην Νέα Υόρκη. Το όνειρό της είναι να γίνει καλλιτέχνης. Κουβαλάει μαζί της την ποίηση του Ρεμπώ. Την έχει σημαδέψει. Κοιμάται από εδώ και από εκεί, σε παγκάκια, σε εισόδους πολυκατοικιών, τρώει ότι βρει για να επιβιώσει. Ώσπου μια μέρα συναντιέται με ένα φωτεινό πρόσωπο. Είναι ο νεαρός επίσης Ρόμπερτ Μέιπλθορπ. Είναι στην ίδια θέση, έχουν τους ίδιους στόχους. Γίνονται ζευγάρι. Περιπλανιούνται στην Νέα Υόρκη μέχρι να βρουν κάπου να μείνουν. Κάποια στιγμή καταλήγουν στο περίφημο Hotel Chelsea. O απόηχος των διάσημων καλλιτεχνών που έχουν περάσει από εκεί διαχέεται στον αέρα. Γνωρίζουν τον Τζίμυ Χέντριξ και την Τζάνις Τζόπλιν. Οι δυσκολίες της καθημερινότητας παραμένουν, αλλά όλο αυτό μοιάζει με παραμύθι στα νεανικά τους μάτια.
«Όταν τα πράγματα ζόριζαν πάρα πολύ, γύριζα πίσω στο Πρατ και, που και που, έπεφτα πάνω σε κάποιον που ήξερα ότι θα με άφηνε να πλυθώ και να κοιμηθώ για ένα βράδυ. Αλλιώς κοιμόμουν σε κάποια γνώριμη είσοδο πολυκατοικίας. Αυτό δεν είχε και μεγάλη πλάκα, αλλά είχα τη δική μου μαγική επωδό: «Είμαι ελεύθερη, είμαι ελεύθερη». Αν και ύστερα από μερικές μέρες η δεύτερη επωδός μου, που ήταν «Πεινάω, πεινάω», άρχισε να βγαίνει μπροστά. Δεν ανησυχούσα, απλώς χρειαζόμουν μια ανάπαυλα και δεν υπήρχε περίπτωση να τα παρατήσω. Έσερνα την καρό βαλίτσα μου από είσοδο σε είσοδο, προσπαθώντας να μη γίνω ανεπιθύμητη.
Ήταν το καλοκαίρι που πέθανε ο Κολτρέιν. Το καλοκαίρι του «Crystal Ship». Τα παιδιά των λουλουδιών σήκωναν στον αέρα τα χέρια τους και η Κίνα έκανε δοκιμές υδρογονοβόμβας. Ο Τζίμι Χέντριξ έβαζε φωτιά στην κιθάρα του στο Μοντερέι. Το ραδιόφωνο στα μεσαία έπαιζε το «Ode to Billy Joe». Ταραχές ξεσπούσαν στο Νιούαρκ, στο Μιλγουόκι και στο Ντιτρόιτ. Ήταν το καλοκαίρι της ταινίας «Elvira Madigan», το καλοκαίρι της αγάπης. Και σε αυτή τη ρευστή, αφιλόξενη ατμόσφαιρα, μια τυχαία συνάντηση άλλαξε την πορεία της ζωής μου. Γνώρισα τον Ρόμπερτ Μέιπλθορπ».
Υπάρχουν όμως παραμύθια με ευτυχισμένο τέλος; Μπορεί η Πάτι και ο Ρόμπερτ να αισθάνονται «συγγενείς», αλλά η σχέση τους αλλάζει μορφή. Προχωρά ο καθένας τους προς την αναγνώριση, τη δόξα και την επιτυχία, αλλά από διαφορετικούς δρόμους.
«Ήταν η πρώτη και τελευταία έκθεση που κάναμε μαζί με τον Ρόμπερτ. Η δουλειά μου με το συγκρότημα και τους τεχνικούς μου στη δεκαετία του '70 με απομάκρυνε από εκείνον και το κοινό μας σύμπαν. Ενώ μάλιστα ταξίδευα σε όλο τον κόσμο, βρήκα τον χρόνο να σκεφτώ ότι ο Ρόμπερτ κι εγώ δεν ταξιδέψαμε ποτέ μαζί. Ποτέ δεν είδαμε κάτι πέρα από τη Νέα Υόρκη παρά μόνο στα βιβλία, και ποτέ δεν καθίσαμε στο αεροπλάνο κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου για να πετάξουμε σε έναν νέο ουρανό και να φτάσουμε σε μια νέα γη.
Ωστόσο ο Ρόμπερτ κι εγώ εξερευνήσαμε τα όρια της δουλειάς μας και δημιουργήσαμε χώρο ο ένας για τον άλλο. Όταν περπατούσα στις σκηνές του κόσμου χωρίς εκείνον, έκλεινα τα μάτια μου και τον φανταζόμουν με το δερμάτινο μπουφάν του, να έρχεται μαζί μου στην ατέλειωτη «χώρα των χιλίων χορών».
Αργά κάποιο απόγευμα, ενώ περπατούσαμε στην Όγδοη Οδό, ακούσαμε το «Because the night» να έρχεται απ' όλες τις βιτρίνες του δρόμου.
Ήταν η συνεργασία μου με τον Μπρους Σπρίνγκστιν, το σινγκλ από το άλμπουμ «Easter». Ο Ρόμπερτ ήταν ο πρώτος που το άκουσε μόλις το ηχογραφήσαμε. Υπήρχε λόγος γι' αυτό. Ήταν ακριβώς αυτό που πάντα ήθελε από μένα. Το καλοκαίρι του 1978 έφτασε στο νούμερο 13 του Top 40, εκπληρώνοντας έτσι το όνειρό του, ότι μια μέρα θα γνώριζα την επιτυχία. Ο Ρόμπερτ χαμογέλασε και συντόνισε το βήμα του στο ρυθμό του τραγουδιού. Έβγαλε ένα τσιγάρο και το άναψε. Είχαμε περάσει πάρα πολλά από εκείνη την πρώτη στιγμή που με έσωσε από τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας και μοιράστηκε μαζί μου ένα μιλκσέικ στο κατώφλι κοντά στην πλατεία Τόμπικινς.
Ο Ρόμπερτ χαιρόταν αφάνταστα για την επιτυχία μου και δεν το έκρυβε. Αυτό που ήθελε για τον εαυτό του το ήθελε και για τους δυο μας. Φύσηξε ένα τέλειο σύννεφο καπνού και μίλησε με έναν τόνο που χρησιμοποιούσε μόνο μαζί μου -έναν τόπο εύθυμα επικριτικό- ήταν θαυμασμός χωρίς φθόνο, η κοινή γλώσσα που μοιράζονται δυο αδέλφια.
«Πάτι», είπε αργά, «έγινες διάσημη πριν από μένα».
Ο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ πέθανε στις 9 Μαρτίου 1989 σε ηλικία 42 χρονών.
«Στις 8 Μαρτίου του 1989 ο Ρόμπερτ κι εγώ μιλήσαμε για τελευταία φορά. Τουλάχιστον, με ανθρώπινη μορφή. Γνώριζε ότι πέθαινε και, παρ' όλα αυτά, υπήρχε μια νότα ελπίδας, ένα ιδιόμορφο και πεισματικό νήμα υφασμένο στη χροιά της φωνής του. Τον ρώτησα τι ήθελε να κάνω και μου είπε να φροντίσω τα λουλούδια του. Μου ζήτησε να γράψω μια εισαγωγή για το βιβλίο με τα λουλούδια του. Είναι πολυχρωμα λουλούδια και ξέρω ότι προτιμάς τα μαυρόασπαρα, οπότε ίσως να μη σου αρέσουν. Θα μου αρέσουν, του είπα, και θα το κάνω. Του είπα ότι θα συνέχιζα τη δουλειά μας, τη συνεργασία μας για όσο ζούσα. Θα γράψεις την ιστορία μας; Θέλεις να το κάνω; Πρέπει, είπε, κανένας άλλος δεν μπορεί να τη γράψει. Θα το κάνω, υποσχέθηκα, αν και ήξερα ότι ήταν μια υπόσχεση που δύσκολα θα μπορούσα να κρατήσω. Σ' αγαπώ, Πάτι. Σ' αγαπώ, Ρόμπερτ. Τον πήραν με την αναπηρική πολυθρόνα για εξετάσεις και δεν τον ξανάκουσα ποτέ να μιλάει. Εκτός από την ανάσα του, που έμοιαζε να γεμίζει το δωμάτιο του νοσοκομείου καθώς πέθαινε.
Κανείς δεν μπορούσε να μιλήσει γι' αυτούς τους δύο νεαρούς ανθρώπους, ούτε να πει κάποια αλήθεια για τις μέρες και τις νύχτες που πέρασαν μαζί. Μόνο ο Ρόμπερτ κι εγώ μπορούσαμε να το κάνουμε. Να πούμε τη δική μας ιστορία, όπως την αποκαλούσε εκείνος. Και καθώς έφευγε, ανέθεσε σ' εμένα να σας την πω».
Και αυτή την γενναία ιστορία κατέγραψε η Πάτι Σμιθ στο βιβλίο «Πάτι και Ρόμπερτ». Ένα βιβλίο αβάσταχτα τρυφερό, γενναίο, που δεν χωράει σε ταμπέλες ούτε σε είδη. Πάνω απ' όλα είναι ένα βιβλίο που μιλάει για την αγάπη μεταξύ δύο ανθρώπων, μια αγάπη ακατάτακτη, χωρίς σύνορα και όρια. Μιλάει επίσης για το rock και την ποίηση, για την Νέα Υόρκη της δεκαετίας του'70, για την απόφαση να γίνει κανείς καλλιτέχνης και τι σημαίνει αυτό. Είναι ένα βιβλίο για όλους αυτούς τους ανθρώπους που δεν διάλεξαν τον εύκολο δρόμο στη ζωή τους και αποφάσισαν να πορευτούν με αυτά που τους υπαγόρευε ο βαθύτερος εαυτός τους. Και, ίσως, να είναι ένα βιβλίο για τον έρωτα που προκύπτει μια φορά στη ζωή μας, που τραβάει μέσα από δύσκολους δρόμους και μας καλεί να τον ακολουθήσουμε. Η Πάτι Σμιθ αυτό έκανε.
To βιβλίο αυτό δεν αποτελεί απλώς την αυτοβιογραφία της. Γραμμένο με μυθιστορηματικό τρόπο , ξεκινάει ως ιστορία αγάπης και τελειώνει ως ελεγεία, ένας χαιρετισμός προς τη Νέα Υόρκη του τέλους της δεκαετίας του 60 και των αρχών του' 70. Είναι όμως και το χρονικό της ανόδου δύο νεαρών άσημων καλλιτεχνών, το πρελούδιο της επιτυχίας τους. Το βιβλίο τιμήθηκε το 2010 με το Εθνικό Βραβείο των ΗΠΑ.
Η Πάτι Σμιθ - τραγουδίστρια, μουσικός, ποιήτρια και ακτιβίστρια - γεννήθηκε στο Σικάγο τον Δεκέμβριο του 1946. Επηρεασμένη από τον Μπομπ Ντίλαν, τον Αρθούρο Ρεμπό, τον υπαρξισμό και την μπιτ λογοτεχνία, το 1967 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη και αναμίχθηκε με τους καλλιτεχνικούς underground κύκλους της πόλης. Ασχολήθηκε με την ποίηση και το θέατρο (έγραψε ένα θεατρικό μαζί με τον Σαμ Σέπαρντ) και άρχισε να επεξεργάζεται την ιδέα του συνδυασμού της ποίησης με τη μουσική του ροκ εν ρολ. Γι' αυτόν τον σκοπό, το 1974 σχημάτισε το Patti Smith Group σε συνεργασία με τον κιθαρίστα Λένι Κέι. Η Πάτι Σμιθ συνδεόταν στενά με τον διάσημο φωτογράφο Ρόμπερτ Μέιπλθορπ, ο οποίος την απαθανάτισε στο εξώφυλλο του πρώτου της άλμπουμ, Horses (1975), που από πολλούς μουσικοκριτικούς θεωρείται το πρώτο πανκ-ροκ άλμπουμ της δεκαετίας του 1970 και συγκαταλέγεται στις πιο έγκυρες λίστες με τα 100 καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών. Ακολούθησε μια σειρά από σπουδαίες δουλειές, που την καθιέρωσαν ως μία από τις σημαντικότερες ερμηνεύτριες, συνθέτριες και στιχουργούς στην Ιστορία: Radio Ethiopia (1976), Easter (1978), Wave (1979). Το 1980 εγκαταστάθηκε στο Ντιτρόιτ, όπου παντρεύτηκε τον Φρεντ Σόνικ Σμιθ, πρώην κιθαρίστα των MC5, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά. Για μεγάλο διάστημα αφοσιώθηκε στην οικογένειά της και αποτραβήχτηκε από τη δισκογραφία. Επέστρεψε όμως στις ζωντανές εμφανίσεις και ηχογραφήσεις το 1988 με το Dream of Life. Από τότε έχει κυκλοφορήσει άλλα έξι άλμπουμ, με τελευταίο το Banga (2012).
Η πρώτη ποιητική συλλογή της Πάτι Σμιθ, με τον τίτλο Seventh Heaven, εκδόθηκε το 1972 και ακολούθησαν οι συλλογές Witt (1973), Babel (1978), Woolgathering (1992), The Coral Sea (1996), Auguries of Innocence (2005). Το ποιητικό έργο της έχει εκδοθεί και σε συγκεντρωτικές συλλογές. Το 2010 εκδόθηκε το αυτοβιογραφικό έργο της Just Kids και το 2015 το επίσης αυτοβιογραφικό M Train.
Εκτός από το ποιητικό και δισκογραφικό έργο της, η Πάτι Σμιθ έχει ασχοληθεί με επιτυχία και με τη ζωγραφική. Το 1973 πραγματοποίησε την πρώτη της ατομική έκθεση στο Gotham Book Mart της Νέας Υόρκης. Τα έργα της από την έκθεση Strange Messenger συγκεντρώθηκαν στον ομότιτλο τόμο το 2003.
Το 2005 το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας τίμησε την Πάτι Σμιθ απονέμοντάς της τον τίτλο του Commandeur des Arts et des Lettres, που αποτελεί την ανώτατη καλλιτεχνική διάκριση στη Γαλλία. Το 2007 εισήχθη στο Rock and Roll Hall of Fame.
Την μετάφραση έκανε ο Αλέξης Καλοφωλιάς.
Για το βιβλίο έγραψαν:
«Το πιο σαγηνευτικό και εκφραστικό χρονικό της μποέμικης και στιλάτης Νέας Υόρκης του τέλους του '60 και των αρχών του 70». Janet Maslin-The New York Times.
«Τo «Πατι και Ρόμπερτ» μας υπενθυμίζει ότι η αθωότητα, οι ουτοπικές ιδέες, η ομορφιά και η εξέγερση είναι τα άστρα που μας οδηγούν στο ταξίδι της ανθρωπότητας΄΄, Michael Stipe- τραγουδιστής των REM- Time Magazine.
