Είναι εκπληκτικό το πως οι κουβέντες μένουν. Και ειδικά όταν πρόκειται για κουβέντες που αποτυπώθηκαν στο πλαίσιο μιάς συνέντευξης που δεν χάθηκε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Η Ολγα Μπακομάρου είναι μιά δημοσιογράφος που ξεχώρισε από τη γενιά της για την ικανότητα να παίρνει ξεχωριστές συνεντεύξεις. Και ως δημοσιογράφος της Ελευθεροτυπίας και της Γυναίκας κατάφερε να αποτυπώσει στο χαρτί την κουβέντα που έκανε με τα πιό σημαντικά πρόσωπα της καλλιτεχνικής και της πολιτικής μας ζωής.
Πρόσωπα που, δεν υπήρξαν φευγαλέα στιγμιότυπα της επικαιρότητας, αλλά ήταν αυτά που καθόρισαν την επικαιρότητα. Στο προηγούμενο βιβλίο της, που κυκλοφόρησε την χρονιά πού πέρασε, απολαύσαμε συνεντεύξεις της με τον Μάνο Χατζιδάκι, την Ελλη Λαμπέτη, τον Κάρολο Κούν, τον Γιάννη Τσαρούχη, την Μελίνα Μερκούρη και πολλούς άλλους που , ουσιαστικά, καθόρισαν το πολιτιστικό πρόσωπο της νεώτερης Ελλάδας.
Στο καινούργιο της βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε και έχει τίτλο :΄΄Οικογένειες΄΄ και υπότιτλο΄΄ Παπανδρέου Μητσοτάκη΄΄, επικεντρώνεται σε δύο οικογένειες που πρωταγωνίστησαν και πρωταγωνιστούν στην πολιτική μας ζωή από την μεταπολεμική εποχή μέχρι σήμερα. Δυό πολιτικές δυναστείες ή δύο πολιτικά τζάκια, αν θέλετε, που κυβέρνησαν και συνεχίζουν να κυβερνούν την Ελλάδα. Τρείς πρωθυπουργούς έβγαλε η οικογένεια Παπανδρέου-Γεώργιος Παπανδρέου, Ανδρέας Παπανδρέου, Γιώργος Παπανδρέου- που κυβέρνησαν άλλοτε επιτυχώς, άλλοτε όχι και τόσο. Οσο για την οικογένεια Μητσοτάκη έβγαλε δύο πρωθυπουργούς: τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και , επί των ημερών μας, τον γιό του Κυριάκο. Βεβαίως, σε δημόσιες θέσεις βρέθηκαν και άλλα μέλη των οικογενειών αυτών.
Στο καινούργιο βιβλίο της η Ολγα Μπακομάρου συγκέντρωσε συνεντεύξεις των Ανδρέα Παπανδρέου, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, Μαρίκας Μητσοτάκη, Γιώργου Παπανδρέου, Σοφίας Παπανδρέου, Μαργαρίτας Παπανδρέου και Ντόρας Μπακογιάννη ,που δόθηκαν από το μακρινό 1977 μέχρι το 2004. Δεν υπάρχει συνέντευξη του σημερινού πρωθυπουργού, γιατί, αφ’ ενός μεν δεν είχε μπεί στα πολιτικά πράγματα , αφ’ ετέρου γιατί η επικρατούσα, τότε, άποψη,εκφρασμένη και από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ήταν ότι η Ντόρα Μπακογιάννη θα έπαιρνε στην πολιτική την θέση του πατέρα της. Πράγμα που διαψεύστηκε από τα γεγονότα στα χρόνια που ακολούθησαν.
΄΄Στον σχεδόν μισόν αιώνα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, δύο ΄΄ονόματα΄΄, δύο ΄΄οικογένειες΄΄κυριάρχησαν σε ρόλους πρωταγωνιστικούς στην πολιτική σκηνή: Παπανδρέου- Μητσοτάκης΄΄, σημειώνει η Ολγα Μπακομάρου στην εισαγωγή του βιβλίου της. Και συνεχίζει:΄΄Μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου του 2019, ο ΄΄διάδοχος΄΄ της μιας Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο πρωθυπουργός της χώρας. Και αν ο ΄΄διάδοχος΄΄ της άλλης, Γιώργος Παπανδρέου, πρώην πρωθυπουργός αυτός από το 2009 μέχρι το 2011, κινείται εκτός προσκηνίου εδώ και χρόνια, το όνομα του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ και του κόμματος του δεν έπαψαν να είναι ΄΄σημαία΄΄, αλλά και στόχος και δειεκδικούμενο λάφυρο στην εγχώρια πολιτική αρένα. Παρότι ο Τσίπρας δεν είναι Ανδρέας. Και το ΠΑΣΟΚ δεν είναι πλέον εδώ. Το τοπίο θολό.
Μέσα από τις συνεντεύξεις που περιλαμβάνονται, κατά χρονολογική σειρά. Στο βιβλίο αυτό- και έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία και στο περιοδικό Γυναίκα- ο Ανδρέας Παπανδρέου, η Μαργαρίτα Παπανδρέου και δύο από τα τέσσερα παιδιά τους, ο Γιώργος και η Σοφία, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης , η Μαρίκα Μητσοτάκη και η Ντόρα Μπακογιάννη, μιλώντας οι ίδιοι, γυρίζουν πίσω τον προβολέα. Στα κέντρο της Μεγάλης Σκηνής και στο παρασκήνιο, στην αμετακίνητη ατσάλινη ταμπέλα ΄΄Εξουσία΄΄ στην μαρκίζα, στα πρόσωπά τους, στους ρόλους που έπαιξαν. Συνθέτοντας ένα ΄΄χρονικό΄΄, που δεν είναι μια ακίνητη παλιά φωτογραφία, αλλά μια μαρτυρία του μεταπολιτευτικού μας παρελθόντος, άρρηκτα δεμένη με την Ελλάδα του παρόντος και του μέλλοντός μας΄΄.
Μέσα από τις συνεντεύξεις που έδωσαν στην Ολγα Μπακομάρου και βέβαια περιέχονται στο βιβλίο, κατ΄αρχάς μπορούμε να πάρουμε μιά εικόνα των δύο ΄΄αιωνίων΄΄ αντιπάλων: του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Οι συνεντεύξεις των άλλων μελών των οικογενειών τους χτίζουν μιά δεύτερη, ενισχυτική εικόνα των δυό τους.
Θα έλεγε κανείς πως οι δύο αυτοί πολιτικοί άνδρες γεννήθηκαν για να είναι αντίπαλοι. Από την συνύπαρξή τους στην προδικτατορική Ενωση Κέντρου μέχρι το τέλος της ζωής τους βρέθηκαν στην απέναντι όχθη. Μεγάλο ρόλο σε αυτό φαίνεται να έπαιξε η διαφορετική τους κοσμοθεωρία, ο τρόπος που έβλεπαν τα πράγματα, τα προσωπικά στοιχεία που διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα τους. Χαρισματική προσωπικότητα ο Ανδρέας Παπανδρέου, καθ’ ομολογίαν εχθρών και φίλων, μέχρι και η κυρία Μαρίκα Μητσοτάκη το παράδεχεται σε μία από τις συνεντεύξεις της που υπάρχουν στο βιβλίο, κλασικός Ελληνας πολιτικός ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, με την έννοια της διαχείρησης της εξουσίας. Πολύ νωρίς βρέθηκαν στην προδικτατορική Ενωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου. Χρεωμένος ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με την αποστασία, ή την ΄΄λεγόμενη αποστασία΄΄ όπως έλεγε ο ίδιος, σαφώς ενστερνιζόμενος πιό αριστερές θέσεις ο Ανδρέας Παπανδρέου, με την αίγλη του πανεπιστημιακού που είχε έρθει από την Αμερική. Πολλές οι διαφορές τους, και όχι μόνο στην πολιτική. Διαβάζοντας τις αντίστοιχες συνεντεύξεις των παιδιών τους, του Γιώργου Παπανδρέου και της Ντόρας Μπακογιάννη, πολύ εύκολα διαπιστώνεις πολύ σημαντικές διαφορές , όχι μόνο ύφους, αλλά και ουσίας, στον τρόπο που μεγάλωσαν, στον τρόπο που επηρέασε η οικογένεια τη ζωή τους. Σχεδόν άλλοι κόσμοι. Το ίδιο ισχύει και στις συνεντεύξεις της Μαργαρίτας Παπανδρέου και της Μαρίκας Μητσοτάκη. Αλλοι κόσμοι που δεν συναντήθηκαν πουθενά.
Η Ολγα Μπακομάρου μέσα από τις συνεντεύξεις αυτές ζωντανεύει όχι μόνο τα πρόσωπα και την έποχή, αλλά μας δείχνει και πώς οφείλει να είναι μιά συνέντευξη που αξίζει τον κόπο να μείνει. Πολλές οι φορές που κάνει΄΄ δύσκολες΄΄ ερωτήσεις σε ουσιαστικά θέματα, ακόμα και αν ο συνεντευξιαζόμενος απέναντί της αρνείται να απαντήσει.
Σημαντικότατες οι προσωπικές της παρατηρήσεις στην εισαγωγή κάθε συνέντευξης, παρατηρήσεις που δίνουν το κλίμα της συνέντευξης και των προσωπικών της συμπερασμάτων. Ετσι, στην πρώτη συνέντευξη που έκανε στον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Μάιο του 1977, πρίν αυτός γίνει πρωθυπουργός, σημειώνει:
΄΄Ο Ανδρέας Παπανδρέου μου μίλησε χωρίς να του έχω υποβάλει προηγουμένως ΄΄ερωτηματολόγιο΄΄. Κι απάντησε με προθυμία σε όλες τις ερωτήσεις μου. Ηρθε ο ίδιος να με προυπαντήσει στο χολ του σπιτιού του στο Καστρί, ντυμένος σπορ-δερμάτινο σακκάκι, ριγέ γραβάτα, γαλάζιο πουκάμισο- με ένα πλατύ χαμόγελο και χειραψία εγκάρδια σαν να με γνώριζε από χρόνια. Αμέσως σκέφτηκα πως η ΄΄μαγνητική προσωπικότητα΄΄που του αναγνωρίζουν εχθροί και φίλοι, είναι πραγματικότητα. Στη διάρκεια της δίωρης κουβέντας μας, είχα την ευκαιρία να την επιβεβαιώσω σχεδόν σε κάθε στιγμή. Στην ψυχραιμία, στην ετοιμότητα και την άνεσή του, στον τρόπο που χρωματίζει τη φωνή του, στην ικανότητα να δίνει φιλικό τόνο στη συζήτηση όποιο κι αν είναι το θέμα της. Γελάει με όλο το πρόσωπό του, ένα γέλιο καθαρό κι αυθόρμητο. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είναι χωρίς αμφιβολία ένας γοητευτικός άντρας.
Πηγαίνοντας να τον συναντήσω, σκεφτόμουν πως θα μπορούσα να αντιμετωπίσω αυτή την ΄΄ακτινοβολούσα΄΄, την ΄΄αντιφατική΄΄ κι ΄΄αμφισβητούμενη΄΄ προσωπικότητα. Τον ηγέτη με τους φανατικούς εχθρούς και τους φανατικούς φίλους. Αυτόν που οι πρώτοι καταποντίζουν με αφορισμούς, όπως ΄΄ο πιό επικίνδυνος άνθρωπος για την Ελλάδα΄΄, ΄΄πράκτορας της CIA΄΄, ΄΄το τελευταίο χαρτί της Αμερικής΄΄. Και που οι οπαδοί του τον αποθεώνουν , τοποθετώντας τον δεκαετίες μπροστά από την εποχή του και προσβλέποντας σ’ αυτόν σαν Μεσσία και αναμορφωτή. Εχοντάς τον απέναντί μου, με το μαγνητόφωνο ανάμεσά μας, νομίζω πως μπορώ να δώσω μιά εξήγηση τουλάχιστον στο ΄΄μυστικό΄΄ της ακτινοβολίας του σε άτομα και σε πλήθη: Τίποτα σ’ αυτόν δεν μοιάζει ψεύτικο. Η απλότητά του είναι ανεπιτήδευτη, η ζεστασιά του ανθρώπινη. Νομίζεις πως το βλέμμα του έρχεται κατ΄ευθείαν από την καρδιά του, όπως στους ανθρώπους που τους εμπιστεύεσαι, με τη βεβαιότητα ότι μπορεί να σε νιώσουν, να σε βοηθήσουν, ακόμα και να πονέσουν μαζί σου΄΄.
Και η αντίστοιχη εισαγωγή στη συνέντευξη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, τότε Προέδρου του κόμματος ων Νεοφιλελευθέρων που μόλις είχε μπεί στη Βουλή, που έγινε το 1978:
΄΄Αυτό που περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο με ντυπωσίασε στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη είναι η ηρεμία του. Ισως γιατί αλλοιώς είχα πλάσει στη φαντασία μου το πορτρέτο αυτού του πανύψηλου Κρητικού, που το όνομά του συνδέθηκε άρρηκταμε τα δραματικά πολιτικά γεγονότα της περασμένης δεκαετίας. Πρωτεργάτης της αποστασίας, ή της λεγόμενης αποστασίας, όπως προτιμάει ο ίδιος, ο αρχηγός του κόμματος των Νεοφιλελευθέρων φαίνεται να’ χει ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του ενώπιος ενωπίω και περιμένει τώρα να ξαναπάρει τη θέση του –και,πιστεύει, πρωταγωνιστική αυτή τη φορά- στην πολιτική κονίστρα.
΄΄Προδότης΄΄ ή ΄΄θύμα΄΄μιάς εποχής σκοτεινής από τα πάθη, τη σύγχυση και την ίντριγκα, ως πολιτικός διαθέτει στοιχεία που δύσκολα θα του αμφισβητούσε κανείς. Και που, σε συνάρτηση με την πολιτική πραγματικότητα, κάνουν ορισμένους να θεωρούν αυτή την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ως ΄΄τον άνθρωπο του μέλλοντος για τον τόπο΄΄. Η φήμη που θέλει τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη σαν ΄΄το νέο χαρτί της Αμερικής στην Ελλάδα΄΄, είναι μια κάθε άλλο παρά ρομαντική παραλλαγή της εκδοχής αυτής. Και , βέβαια, υπάρχει πάντα η άποψη ότι, ανεξάρτητα από τα προσόντα ή τις συνθήκες, το στίγμα της αποστασίας έχει κρίνει αμετάκλητα την πολιτική του σταδιοδρομία΄΄.
Η Ιστορία μας έδειξε ότι τίποτα δεν είχε κριθεί, τουλάχιστον εκείνη την εποχή. Και αν πρέπει να προσθέσω μιά πιό προσωπική αποτίμηση των λόγων αυτών των δύο πολιτικών, θα έλεγα ότι είναι πολύ εμφανές ότι οι βολές του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη εναντίον του Ανδρέα Παπανδρέου, δεν αφορούν ντε και καλά την πολιτική. Είναι προσωπικές. Προσωπικά τον κρίνει για την προδικτατορική του δράση, προσωπικά τον κρίνει για την αντιδικτατορική του δράση, προσωπικά τον κρίνει για όλα. Πλήν όμως, αυτό δεν είναι πολιτική. Είναι προσωπική αντιπαράθεση. Και η Ιστορία μας έχει μάθει πως οι προσωπικές έχθρες και αντιπαραθέσεις κάθε άλλο παρά προάγουν το γενικότερο καλό.
Οπως έγραψε ο Θεόδωρος Ρουσόπουλος για αυτό το βιβλίο:
Διαχρονική αξία έχουν οι συνεντεύξεις επιφανών προσώπων της ιστορίας όταν απαντούν σε ενδιαφέρουσες ερωτήσεις. Η Ολγα Μπακομάρου κατέχει την μαγική συνταγή για το δεύτερο. Σε αυτό το βιβλίο βιογραφούνται οι δύο αντίπαλες οικογένειες, Παπανδρέου και Μητσοτάκη, μέσα από τα λόγια των μελών τους. Οι απαντήσεις τους στην κρίση σας.....
Και ο Γιώργος Βότσης: ΄΄Επί δεκαετίες η Ολγα Μπακομάρου με τα στοχαστικά μάτια και το δύσκολο χαμόγελο, διδάσκει στους συναδέλφους της δημοσιογράφους ότι η συνέντευξη δεν είναι βάθρο εγκωμίων, ούτε βεβαίως εδώλιο, αφού για τον δημοσιογράφο το πρώτιστο προσόν και καθήκον είναι να προσεγγίσει πρόσωπα και καταστάσεις με αμεροληψία΄΄.
Η Ολγα Μπακομάρου είναι μιά δημοσιογράφος που ξεχώρισε από τη γενιά της για την ικανότητα να παίρνει ξεχωριστές συνεντεύξεις. Και ως δημοσιογράφος της Ελευθεροτυπίας και της Γυναίκας κατάφερε να αποτυπώσει στο χαρτί την κουβέντα που έκανε με τα πιό σημαντικά πρόσωπα της καλλιτεχνικής και της πολιτικής μας ζωής.
Πρόσωπα που, δεν υπήρξαν φευγαλέα στιγμιότυπα της επικαιρότητας, αλλά ήταν αυτά που καθόρισαν την επικαιρότητα. Στο προηγούμενο βιβλίο της, που κυκλοφόρησε την χρονιά πού πέρασε, απολαύσαμε συνεντεύξεις της με τον Μάνο Χατζιδάκι, την Ελλη Λαμπέτη, τον Κάρολο Κούν, τον Γιάννη Τσαρούχη, την Μελίνα Μερκούρη και πολλούς άλλους που , ουσιαστικά, καθόρισαν το πολιτιστικό πρόσωπο της νεώτερης Ελλάδας.
Στο καινούργιο της βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε και έχει τίτλο :΄΄Οικογένειες΄΄ και υπότιτλο΄΄ Παπανδρέου Μητσοτάκη΄΄, επικεντρώνεται σε δύο οικογένειες που πρωταγωνίστησαν και πρωταγωνιστούν στην πολιτική μας ζωή από την μεταπολεμική εποχή μέχρι σήμερα. Δυό πολιτικές δυναστείες ή δύο πολιτικά τζάκια, αν θέλετε, που κυβέρνησαν και συνεχίζουν να κυβερνούν την Ελλάδα. Τρείς πρωθυπουργούς έβγαλε η οικογένεια Παπανδρέου-Γεώργιος Παπανδρέου, Ανδρέας Παπανδρέου, Γιώργος Παπανδρέου- που κυβέρνησαν άλλοτε επιτυχώς, άλλοτε όχι και τόσο. Οσο για την οικογένεια Μητσοτάκη έβγαλε δύο πρωθυπουργούς: τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και , επί των ημερών μας, τον γιό του Κυριάκο. Βεβαίως, σε δημόσιες θέσεις βρέθηκαν και άλλα μέλη των οικογενειών αυτών.
Στο καινούργιο βιβλίο της η Ολγα Μπακομάρου συγκέντρωσε συνεντεύξεις των Ανδρέα Παπανδρέου, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, Μαρίκας Μητσοτάκη, Γιώργου Παπανδρέου, Σοφίας Παπανδρέου, Μαργαρίτας Παπανδρέου και Ντόρας Μπακογιάννη ,που δόθηκαν από το μακρινό 1977 μέχρι το 2004. Δεν υπάρχει συνέντευξη του σημερινού πρωθυπουργού, γιατί, αφ’ ενός μεν δεν είχε μπεί στα πολιτικά πράγματα , αφ’ ετέρου γιατί η επικρατούσα, τότε, άποψη,εκφρασμένη και από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ήταν ότι η Ντόρα Μπακογιάννη θα έπαιρνε στην πολιτική την θέση του πατέρα της. Πράγμα που διαψεύστηκε από τα γεγονότα στα χρόνια που ακολούθησαν.
΄΄Στον σχεδόν μισόν αιώνα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, δύο ΄΄ονόματα΄΄, δύο ΄΄οικογένειες΄΄κυριάρχησαν σε ρόλους πρωταγωνιστικούς στην πολιτική σκηνή: Παπανδρέου- Μητσοτάκης΄΄, σημειώνει η Ολγα Μπακομάρου στην εισαγωγή του βιβλίου της. Και συνεχίζει:΄΄Μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου του 2019, ο ΄΄διάδοχος΄΄ της μιας Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο πρωθυπουργός της χώρας. Και αν ο ΄΄διάδοχος΄΄ της άλλης, Γιώργος Παπανδρέου, πρώην πρωθυπουργός αυτός από το 2009 μέχρι το 2011, κινείται εκτός προσκηνίου εδώ και χρόνια, το όνομα του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ και του κόμματος του δεν έπαψαν να είναι ΄΄σημαία΄΄, αλλά και στόχος και δειεκδικούμενο λάφυρο στην εγχώρια πολιτική αρένα. Παρότι ο Τσίπρας δεν είναι Ανδρέας. Και το ΠΑΣΟΚ δεν είναι πλέον εδώ. Το τοπίο θολό.
Μέσα από τις συνεντεύξεις που περιλαμβάνονται, κατά χρονολογική σειρά. Στο βιβλίο αυτό- και έχουν δημοσιευτεί στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία και στο περιοδικό Γυναίκα- ο Ανδρέας Παπανδρέου, η Μαργαρίτα Παπανδρέου και δύο από τα τέσσερα παιδιά τους, ο Γιώργος και η Σοφία, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης , η Μαρίκα Μητσοτάκη και η Ντόρα Μπακογιάννη, μιλώντας οι ίδιοι, γυρίζουν πίσω τον προβολέα. Στα κέντρο της Μεγάλης Σκηνής και στο παρασκήνιο, στην αμετακίνητη ατσάλινη ταμπέλα ΄΄Εξουσία΄΄ στην μαρκίζα, στα πρόσωπά τους, στους ρόλους που έπαιξαν. Συνθέτοντας ένα ΄΄χρονικό΄΄, που δεν είναι μια ακίνητη παλιά φωτογραφία, αλλά μια μαρτυρία του μεταπολιτευτικού μας παρελθόντος, άρρηκτα δεμένη με την Ελλάδα του παρόντος και του μέλλοντός μας΄΄.
Μέσα από τις συνεντεύξεις που έδωσαν στην Ολγα Μπακομάρου και βέβαια περιέχονται στο βιβλίο, κατ΄αρχάς μπορούμε να πάρουμε μιά εικόνα των δύο ΄΄αιωνίων΄΄ αντιπάλων: του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Οι συνεντεύξεις των άλλων μελών των οικογενειών τους χτίζουν μιά δεύτερη, ενισχυτική εικόνα των δυό τους.
Θα έλεγε κανείς πως οι δύο αυτοί πολιτικοί άνδρες γεννήθηκαν για να είναι αντίπαλοι. Από την συνύπαρξή τους στην προδικτατορική Ενωση Κέντρου μέχρι το τέλος της ζωής τους βρέθηκαν στην απέναντι όχθη. Μεγάλο ρόλο σε αυτό φαίνεται να έπαιξε η διαφορετική τους κοσμοθεωρία, ο τρόπος που έβλεπαν τα πράγματα, τα προσωπικά στοιχεία που διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα τους. Χαρισματική προσωπικότητα ο Ανδρέας Παπανδρέου, καθ’ ομολογίαν εχθρών και φίλων, μέχρι και η κυρία Μαρίκα Μητσοτάκη το παράδεχεται σε μία από τις συνεντεύξεις της που υπάρχουν στο βιβλίο, κλασικός Ελληνας πολιτικός ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, με την έννοια της διαχείρησης της εξουσίας. Πολύ νωρίς βρέθηκαν στην προδικτατορική Ενωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου. Χρεωμένος ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με την αποστασία, ή την ΄΄λεγόμενη αποστασία΄΄ όπως έλεγε ο ίδιος, σαφώς ενστερνιζόμενος πιό αριστερές θέσεις ο Ανδρέας Παπανδρέου, με την αίγλη του πανεπιστημιακού που είχε έρθει από την Αμερική. Πολλές οι διαφορές τους, και όχι μόνο στην πολιτική. Διαβάζοντας τις αντίστοιχες συνεντεύξεις των παιδιών τους, του Γιώργου Παπανδρέου και της Ντόρας Μπακογιάννη, πολύ εύκολα διαπιστώνεις πολύ σημαντικές διαφορές , όχι μόνο ύφους, αλλά και ουσίας, στον τρόπο που μεγάλωσαν, στον τρόπο που επηρέασε η οικογένεια τη ζωή τους. Σχεδόν άλλοι κόσμοι. Το ίδιο ισχύει και στις συνεντεύξεις της Μαργαρίτας Παπανδρέου και της Μαρίκας Μητσοτάκη. Αλλοι κόσμοι που δεν συναντήθηκαν πουθενά.
Η Ολγα Μπακομάρου μέσα από τις συνεντεύξεις αυτές ζωντανεύει όχι μόνο τα πρόσωπα και την έποχή, αλλά μας δείχνει και πώς οφείλει να είναι μιά συνέντευξη που αξίζει τον κόπο να μείνει. Πολλές οι φορές που κάνει΄΄ δύσκολες΄΄ ερωτήσεις σε ουσιαστικά θέματα, ακόμα και αν ο συνεντευξιαζόμενος απέναντί της αρνείται να απαντήσει.
Σημαντικότατες οι προσωπικές της παρατηρήσεις στην εισαγωγή κάθε συνέντευξης, παρατηρήσεις που δίνουν το κλίμα της συνέντευξης και των προσωπικών της συμπερασμάτων. Ετσι, στην πρώτη συνέντευξη που έκανε στον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Μάιο του 1977, πρίν αυτός γίνει πρωθυπουργός, σημειώνει:
΄΄Ο Ανδρέας Παπανδρέου μου μίλησε χωρίς να του έχω υποβάλει προηγουμένως ΄΄ερωτηματολόγιο΄΄. Κι απάντησε με προθυμία σε όλες τις ερωτήσεις μου. Ηρθε ο ίδιος να με προυπαντήσει στο χολ του σπιτιού του στο Καστρί, ντυμένος σπορ-δερμάτινο σακκάκι, ριγέ γραβάτα, γαλάζιο πουκάμισο- με ένα πλατύ χαμόγελο και χειραψία εγκάρδια σαν να με γνώριζε από χρόνια. Αμέσως σκέφτηκα πως η ΄΄μαγνητική προσωπικότητα΄΄που του αναγνωρίζουν εχθροί και φίλοι, είναι πραγματικότητα. Στη διάρκεια της δίωρης κουβέντας μας, είχα την ευκαιρία να την επιβεβαιώσω σχεδόν σε κάθε στιγμή. Στην ψυχραιμία, στην ετοιμότητα και την άνεσή του, στον τρόπο που χρωματίζει τη φωνή του, στην ικανότητα να δίνει φιλικό τόνο στη συζήτηση όποιο κι αν είναι το θέμα της. Γελάει με όλο το πρόσωπό του, ένα γέλιο καθαρό κι αυθόρμητο. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είναι χωρίς αμφιβολία ένας γοητευτικός άντρας.
Πηγαίνοντας να τον συναντήσω, σκεφτόμουν πως θα μπορούσα να αντιμετωπίσω αυτή την ΄΄ακτινοβολούσα΄΄, την ΄΄αντιφατική΄΄ κι ΄΄αμφισβητούμενη΄΄ προσωπικότητα. Τον ηγέτη με τους φανατικούς εχθρούς και τους φανατικούς φίλους. Αυτόν που οι πρώτοι καταποντίζουν με αφορισμούς, όπως ΄΄ο πιό επικίνδυνος άνθρωπος για την Ελλάδα΄΄, ΄΄πράκτορας της CIA΄΄, ΄΄το τελευταίο χαρτί της Αμερικής΄΄. Και που οι οπαδοί του τον αποθεώνουν , τοποθετώντας τον δεκαετίες μπροστά από την εποχή του και προσβλέποντας σ’ αυτόν σαν Μεσσία και αναμορφωτή. Εχοντάς τον απέναντί μου, με το μαγνητόφωνο ανάμεσά μας, νομίζω πως μπορώ να δώσω μιά εξήγηση τουλάχιστον στο ΄΄μυστικό΄΄ της ακτινοβολίας του σε άτομα και σε πλήθη: Τίποτα σ’ αυτόν δεν μοιάζει ψεύτικο. Η απλότητά του είναι ανεπιτήδευτη, η ζεστασιά του ανθρώπινη. Νομίζεις πως το βλέμμα του έρχεται κατ΄ευθείαν από την καρδιά του, όπως στους ανθρώπους που τους εμπιστεύεσαι, με τη βεβαιότητα ότι μπορεί να σε νιώσουν, να σε βοηθήσουν, ακόμα και να πονέσουν μαζί σου΄΄.
Και η αντίστοιχη εισαγωγή στη συνέντευξη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, τότε Προέδρου του κόμματος ων Νεοφιλελευθέρων που μόλις είχε μπεί στη Βουλή, που έγινε το 1978:
΄΄Αυτό που περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο με ντυπωσίασε στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη είναι η ηρεμία του. Ισως γιατί αλλοιώς είχα πλάσει στη φαντασία μου το πορτρέτο αυτού του πανύψηλου Κρητικού, που το όνομά του συνδέθηκε άρρηκταμε τα δραματικά πολιτικά γεγονότα της περασμένης δεκαετίας. Πρωτεργάτης της αποστασίας, ή της λεγόμενης αποστασίας, όπως προτιμάει ο ίδιος, ο αρχηγός του κόμματος των Νεοφιλελευθέρων φαίνεται να’ χει ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του ενώπιος ενωπίω και περιμένει τώρα να ξαναπάρει τη θέση του –και,πιστεύει, πρωταγωνιστική αυτή τη φορά- στην πολιτική κονίστρα.
΄΄Προδότης΄΄ ή ΄΄θύμα΄΄μιάς εποχής σκοτεινής από τα πάθη, τη σύγχυση και την ίντριγκα, ως πολιτικός διαθέτει στοιχεία που δύσκολα θα του αμφισβητούσε κανείς. Και που, σε συνάρτηση με την πολιτική πραγματικότητα, κάνουν ορισμένους να θεωρούν αυτή την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ως ΄΄τον άνθρωπο του μέλλοντος για τον τόπο΄΄. Η φήμη που θέλει τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη σαν ΄΄το νέο χαρτί της Αμερικής στην Ελλάδα΄΄, είναι μια κάθε άλλο παρά ρομαντική παραλλαγή της εκδοχής αυτής. Και , βέβαια, υπάρχει πάντα η άποψη ότι, ανεξάρτητα από τα προσόντα ή τις συνθήκες, το στίγμα της αποστασίας έχει κρίνει αμετάκλητα την πολιτική του σταδιοδρομία΄΄.
Η Ιστορία μας έδειξε ότι τίποτα δεν είχε κριθεί, τουλάχιστον εκείνη την εποχή. Και αν πρέπει να προσθέσω μιά πιό προσωπική αποτίμηση των λόγων αυτών των δύο πολιτικών, θα έλεγα ότι είναι πολύ εμφανές ότι οι βολές του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη εναντίον του Ανδρέα Παπανδρέου, δεν αφορούν ντε και καλά την πολιτική. Είναι προσωπικές. Προσωπικά τον κρίνει για την προδικτατορική του δράση, προσωπικά τον κρίνει για την αντιδικτατορική του δράση, προσωπικά τον κρίνει για όλα. Πλήν όμως, αυτό δεν είναι πολιτική. Είναι προσωπική αντιπαράθεση. Και η Ιστορία μας έχει μάθει πως οι προσωπικές έχθρες και αντιπαραθέσεις κάθε άλλο παρά προάγουν το γενικότερο καλό.
Οπως έγραψε ο Θεόδωρος Ρουσόπουλος για αυτό το βιβλίο:
Διαχρονική αξία έχουν οι συνεντεύξεις επιφανών προσώπων της ιστορίας όταν απαντούν σε ενδιαφέρουσες ερωτήσεις. Η Ολγα Μπακομάρου κατέχει την μαγική συνταγή για το δεύτερο. Σε αυτό το βιβλίο βιογραφούνται οι δύο αντίπαλες οικογένειες, Παπανδρέου και Μητσοτάκη, μέσα από τα λόγια των μελών τους. Οι απαντήσεις τους στην κρίση σας.....
Και ο Γιώργος Βότσης: ΄΄Επί δεκαετίες η Ολγα Μπακομάρου με τα στοχαστικά μάτια και το δύσκολο χαμόγελο, διδάσκει στους συναδέλφους της δημοσιογράφους ότι η συνέντευξη δεν είναι βάθρο εγκωμίων, ούτε βεβαίως εδώλιο, αφού για τον δημοσιογράφο το πρώτιστο προσόν και καθήκον είναι να προσεγγίσει πρόσωπα και καταστάσεις με αμεροληψία΄΄.
