΄Ο Αγγλος ασθενής΄΄ είναι ένα ιδιαίτερο μυθιστόρημα. Θα μπορούσε κανείς να πεί ότι είναι λογοτεχνικό είδος από μόνο του. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1992 και βραβεύθηκε με το Βραβείο Μπούκερ εκείνης της χρονιάς. Το βιβλίο κυκλοφόρησε σε περισσότερα από ένα εκατομμύριο αντίτυπα και μεταφράστηκε σε περισσότερες από 40 γλώσσες. Η πολύ μεγάλη εμπορική επιτυχία του βιβλίου επέτρεψε στον συγγραφέα να συνεχίσει το γράψιμο με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο, χωρίς να φοβάται τις οικονομικές συνέπειες πιθανών εμπορικών αποτυχιών. Το 2018 τιμήθηκε με το Χρυσό Μπούκερ για τα 50 χρόνια του λογοτεχνικού βραβείου της Μεγάλης Βρετανίας. Για την ακρίβεια ψηφίστηκε από τους αναγνώστες σαν το καλύτερο βραβευμένο με Μπούκερ μυθιστόρημα στα 50 χρόνια του θεσμού.
Το 1996 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο σε σκηνοθεσία του Άντονι Μινγκέλα.. Η ομώνυμη ταινία απέσπασε εννέα βραβεία Όσκαρ το 1997, μεταξύ των οποίων και το βραβείο Καλύτερης Ταινίας της Χρονιάς.
΄΄Ο Άγγλος ασθενής ΄΄περιγράφει την ιστορία τεσσάρων βασικών χαρακτήρων που συναντώνται στην Ιταλία λίγο πριν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ενώ οι μάχες συνεχίζονται ακόμα μεταξύ Συμμάχων και Γερμανών στην Ιταλική Χερσόνησο.
Σε μια μισογκρεμισμένη από βόμβες μεσαιωνική έπαυλη στο Φιέζολε της Ιταλίαςς, η Καναδή στρατιωτική νοσοκόμα Χάνα Λιούις φροντίζει έναν άγνωστο τραυματία. Ο Καναδικός Στρατός περιμάζεψε τον τραυματία στην Βόρεια Αφρική από Βεδουίνους που τον βρήκαν στην έρημο με βαριά εγκαύματα. Ο ασθενής μιλάει λίγο, με βρετανική προφορά, και η νοσοκόμα τού δίνει το όνομα «ο Άγγλος ασθενής». Στην έπαυλη φτάνει και ο Ντέιβιντ Καραβάτζιο, Καναδός ιταλικής καταγωγής διαρρήκτης που είχε στρατολογηθεί από τους Συμμάχους για κατάσκοπος, αλλά συνελήφθη από Ιταλούς φασίστες στην Φλωρεντία και τιμωρήθηκε με ακρωτηριασμό των αντιχείρων του. Η Χάνα γνωρίζει τον Καραβάτζιο από το Τορόντο. Στην αυλή της έπαυλης-αναρρωτηρίου φτάνει επίσης τυχαία ο Κιρπάλ Σινγκ ή Κιπ, Ινδός σιχ, ο οποίος είναι ναρκαλιευτής και εξουδετερωτής βομβών του Βρετανικού Στρατού.
Και τα τέσσερα πρόσωπα του έργου υποφέρουν από απώλειες και τραύματα που έχει φέρει ο πόλεμος: Η Χάνα υποφέρει από τον θάνατο του πατέρα της νωρίτερα στον πόλεμο, καθώς και από την αποβολή μετά από εγκυμοσύνη που προέκυψε από μια πρόσκαιρη σχέση της με κάποιον τραυματία στρατιώτη. Ο Καραβάτζιο θρηνεί για την ζωή του που πήγε στράφι από διάρρηξη σε διάρρηξη και από γυναίκα σε γυναίκα. Ο Κιπ κατατρέχεται από τις απώλειες συναδέλφων και φίλων ναρκαλιευτών κατά την διάρκεια του πολέμου. Και τέλος, ο ανώνυμος Άγγλος ασθενής, με μόνη περιουσία ένα αντίτυπο των Ιστοριών του Ηροδότου γεμάτο σημειώσεις[, στενάζει όχι μόνον από τραύματα σωματικά αλλά και ψυχολογικά από έναν παντελώς χαμένο έρωτα.
Ο Κιπ σώζει την Χάνα από εκρηκτικό μηχανισμό σε παγιδευμένο πιάνο στην έπαυλη, και σε λίγο οι δύο συνδέονται ερωτικά. Ο Καραβάτζιο κλέβει συστηματικά μορφίνη από τα αποθέματα της Χάνας για δικές του ανάγκες, ενώ παράλληλα προσπαθεί να βρει ποιος είναι πραγματικά ο Άγγλος ασθενής
Τελικά, με την πίεση του Καραβάτζιο και με ισχυρές δόσεις μορφίνης, ο Άγγλος ασθενής διηγείται την ιστορία του. Αποδεικνύεται έτσι πως δεν πρόκειται για Άγγλο, αλλά για τον Ούγγρο κόμη Λάσλο ντε Αλμάσι ή απλά Αλμάσι, εξερευνητή της Σαχάρας, ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Λιβύη, λίγο πριν ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο Αλμάσι είχε δημιουργήσει σχέση με την Κάθριν Κλίφτον, σύζυγο του συναδέλφου του Άγγλου εξερευνητή και κατασκόπου Τζέφρι Κλίφτον. Το καλοκάιρι του 1939, καθώς πλησίαζε ο πόλεμος, ο Τζέφρι Κλίφτον προσπάθησε να σκοτώσει τον Αλμάσι, ρίχνοντας ένα μικρό αεροπλάνο που πιλοτάριζε πάνω στον τελευταίο. Όμως το αποτέλεσμα ήταν να σκοτωθεί ο ίδιος ο Κλίφτον και να τραυματιστεί βαριά η Κάθριν, που επέβαινε στο ίδιο αεροπλάνο. Ο Αλμάσι έκρυψε την τραυματισμένη στο Σπήλαιο των Κολυμβητών και έφυγε πεζή στην έρημο για να ζητήσει βοήθεια. Όμως περίπολος του Βρετανικού Στρατού τον συνέλαβε ως ύποπτο για κατασκοπία. Όταν τον άφησαν, εκείνος πούλησε μυστικά στους Γερμανούς και κατάφερε να επιστρέψει, με άλλο μικρό αεροπλάνο, στην σπηλιά όπου είχε αφήσει την Κάθριν. Αλλά στο μεταξύ η Κάθριν είχε πεθάνει. Ο Αλμάσι πήρε την νεκρή Κάθριν και την έβαλε στο αεροπλάνο για να φύγει. Ωστόσο, εν πτήσει το αεροπλάνο άρχισε να χάνει καύσιμα και έπιασε φωτιά. Ο Αλμάσι πήδηξε με αλεξίπτωτο και τον βρήκαν βαριά τραυματισμένο, με το σώμα του γεμάτο εγκαύματα, οι Βεδουίνοι που τον παρέδωσαν στον Καναδικό Στρατό.
Το μυθιστόρημα τελειώνει με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το καλοκαίρι του 1945, καθώς ο Άγγλος ασθενής ψυχορραγεί. Όταν γίνεται γνωστή η ρίψη της ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα, ο Κιπ είναι συντετριμμένος και φεύγει από την έπαυλη. Ο Καραβάτζιο τον αποχαιρετά, ενώ λίγο νωρίτερα σκέφτονταν πως οι Δυτικοί δεν θα χρησιμοποιούσαν ποτέ πυρηνικά όπλα «εναντίον λευκού έθνους». Χρόνια μετά ο Κιπ βρίσκεται στην Ινδία, γιατρός και παντρεμένος με δύο παιδιά, με την σκέψη στην Χάνα. Και η Χάνα βρίσκεται στον Καναδά μόνη. στα τριάντα τέσσερα. με την ανάμνηση του Κιπ.
Στο βιβλίο του Μάικλ Οντάατζε δύσκολα μπορεί κανείς να βάλει ταμπέλα.
Ουσιαστικά πρόκειται για ένα ιστορικό-αισθηματικό μυθιστόρημα με γραφή ποιητική και έναν λυρισμό που σπάνια συναντάμε στον πεζό λόγο. Οι τέσσερεις κεντρικοί ήρωες ζώντας την στιγμή που ουσιαστικά ο πόλεμος τελειώνει, έχουν φτάσει στα όριά τους. Είναι η στιγμή που, έχοντας εκλείψει, οι εξωτερικοί παράγοντες-ο πόλεμος- βρίσκονται αντιμέτωποι με τον εαυτό τους, όχι όμως εκείνον που γνώριζαν, αλλά εκείνον που διαμορφώθηκε στα χρόνια του πολέμου. Εναν εαυτό που δενμοιάζει πολύ με τον παλιό.
΄΄Πρέπει να προστατέψεις τον εαυτό σου από τη θλίψη. Η θλίψη είναι πολύ κοντά στο μίσος. Ασε με να σου πω ένα πράγμα. Αυτό είναι το πράγμα που έμαθα. Αν πιείς το φαρμάκι κάποιου άλλου –νομίζοντας πως μπορείς να τον θεραπεύσεις με το να το μοιραστείς μαζί του-αντί γι’ αυτό θα το αποθηκεύσεις μέσα σου. Εκείνοι οι άντρες στην έρημο ήταν πιό έξυπνοι από σένα. Θεώρησαν πως μπορούσε να τους φανεί χρήσιμος. Γι’ αυτό τον έσωσαν, όταν όμως δεν τους ήταν πιά χρήσιμος, τον παράτησαν΄΄.
Οταν έχει μοναξιές κάθεται, παρατηρώντας το νεύρο στον αστράγαλό της, νοτισμένο από τα ψηλά χόρτα του περιβολιού. Ξεφλουδίζει ένα δαμάσκηνο από το περιβόλι, που το έχει βρεί και κουβαλήσει στη σκοτεινή βαμβακερή τσέπη του φουσυανιού της. Οταν έχει μοναξιές, προσπαθεί να φανταστεί ποιός θα μπορούσε να έρχεται από την παλιά δημοσιά, κάτω από την πράσινη σκέπη των δεκαοχτώ κυπαρισσιών.
Ενώ ο Αγγλος ξυπνάει, εκείνη σκύβει πάνω από το σώμα του και του βάζει το ένα τρίτο του δαμάσκηνου στο στόμα. Το ανοιχτό του στόμα το κρατάει, σαν νερό, το σαγόνι δε σαλεύει. Φαίνεται έτοιμος να κλάψει από ευχαρίστηση. Εκείνη μπορεί να νιώσει το δαμάσκηνο να κατεβαίνει στο λαιμό του.
Σηκώνει το χέρι του και σκουπίζει από το χείλι του την τελευταία στάλα, που η γλώσσα του δεν μπορεί να την φτάσει, και βάζει το δάχτυλό του στο στόμα του για να το γλείψει. Ασε με να σου πώ για τα δαμάσκηνα, της λέει. Οταν ήμουν μικρός...΄΄
΄΄Ο Αγγλος ασθενής΄΄ είναι ένα βαθειά ερωτικό μυθιστόρημα, με αισθήματα που προκύπτουν όταν ένα ανθρώπινο πλάσμα πλησιάσει την αίσθηση του τέλους. Και οι τέσσερεις ήρωές του έχουν πλησιάσει το τέλος, διαφορετικά ο καθένας, μέσα από τον πόλεμο που τώρα πιά τελειώνει. Ο κάθε ένας τους έχει βιώσει την φρίκη του πολέμου, με διαφορετικό τρόπο, και όταν συναντιούνται στην ερειπωμένη βίλα-που συμβολικά θα μπορούσε να είναι και ο κόσμος- προσπαθούν νε έρθει κοντά ο ένας με τον άλλο για να αντιμετωπίσουν το ΄΄κακό΄΄ μαζί. Κάπως έτσι συμφιλιώνονται , έστω και για λίγο, διαφορετικές κουλτούρες, διαφορετικές προσωπικότητες, διαφορετικά αισθήματα. Στο τέλος του βιβλίου ο Ινδός Κίπ,δεν απαντά στα γράμματα της Χάνα, καθώς η ζωή του τώρα πιά είναι στην Ινδία, γιατρός, παντρεμένος, με δύο παιδιά. Την Χάνα την ερωτεύθηκε, αλλά ,ίσως και να αναρωτήθηκε πώς μπορούν να συμβιώσουν δύο τόσο διαφορετικοί κόσμοι. . Καίρια είναι η παρατήρηση του Καραβάτζο, όταν πέφτει η πρώτη ατομική βόμβα πως ΄΄ οι Δυτικοί δεν θα χρησιμοποιούσαν ποτέ πυρηνικά όπλα «εναντίον λευκού έθνους».
Οσο για τον Αγγλο ασθενή που υπήρξε ένας άνθρωπος της περιπέτειας, τώρα πιά, κοντά στο τέλος, του φτάνει να έχει δίπλα του το μικρό βιβλιαράκι των Ιστοριών του Ηρόδοτου, γεμάτο σημειώσεις , χάρτες και έναν χαμένο για πάντα έρωτα που σηματοδότησαν την δική του ζωή.
Ο Μάικλ Ονταάτζε,Καναδός που γεννήθηκε στην Κευλάνη,δεν έγραψε ένα μελόδραμα, παρ’ όλο που θα ήταν πολύ εύκολο το μυθιστόρημα του να ξεφύγει πρός τα εκεί. Εγραψε ένα ποιητικό-ιστορικό μυθιστόρημα , κάνοντας μιά βαθιά ανατομία στην ανθρώπινη ψυχή. Μιά τομή, εκεί που συναντιέται η υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου, όταν έρχεται αντιμέτωπος με την καταστροφή. Οταν καλά-καλά δεν μπορεί να φανταστεί πως θα είναι το αύριο.
Η μετάφραση είναι της Αννας Παπασταύρου.
Για το βιβλίο έγραψαν:
΄΄Βαθύ, ωραίο, συνταρακτικό΄΄ Toni Morrison, συγγραφέας.
΄΄Ο Οντάατζε είναι μυθιστοριογράφος με καρδιά ποιητή΄΄ Chicago Tribune
΄΄Ενα μυθιστόρημα μαγικό, σαγηνευτικό, πολυεπίπεδο΄΄ Los Angeles Times
΄΄Ενας ΄΄Αποχαιρετισμός στα όπλα ΄΄ ποτισμένος με ανατριχιαστική ραστώνη. Και ταυτόχρονα ένα μυθιστόρημα που δεν το αφήνεις από τα χέρια σου, με τη μαγεία ενός πολεμικού ρομάντζου και συνάμα την απερίγραπτη έλξη της ποίησης. ..Ενα θεσπέσιο μπαλέτο στο σκοτάδι...΄΄ Boston Sunday Globe
΄΄Ο κύριος Οντάατζε είναι ένας από τους καλύτερους Βορειοαμερικανούς συγγραφείς...Η μαγεία της στοιχειωμένης βίλας του παραμένει κοντά μας, καλώντας μας να ξαναδιαβάσουμε αποσπάσματα του βιβλίου για την απόλαυση και μόνο του να βρεθούμε εκεί΄΄ The Wall Street Journal
Το 1996 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο σε σκηνοθεσία του Άντονι Μινγκέλα.. Η ομώνυμη ταινία απέσπασε εννέα βραβεία Όσκαρ το 1997, μεταξύ των οποίων και το βραβείο Καλύτερης Ταινίας της Χρονιάς.
΄΄Ο Άγγλος ασθενής ΄΄περιγράφει την ιστορία τεσσάρων βασικών χαρακτήρων που συναντώνται στην Ιταλία λίγο πριν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ενώ οι μάχες συνεχίζονται ακόμα μεταξύ Συμμάχων και Γερμανών στην Ιταλική Χερσόνησο.
Σε μια μισογκρεμισμένη από βόμβες μεσαιωνική έπαυλη στο Φιέζολε της Ιταλίαςς, η Καναδή στρατιωτική νοσοκόμα Χάνα Λιούις φροντίζει έναν άγνωστο τραυματία. Ο Καναδικός Στρατός περιμάζεψε τον τραυματία στην Βόρεια Αφρική από Βεδουίνους που τον βρήκαν στην έρημο με βαριά εγκαύματα. Ο ασθενής μιλάει λίγο, με βρετανική προφορά, και η νοσοκόμα τού δίνει το όνομα «ο Άγγλος ασθενής». Στην έπαυλη φτάνει και ο Ντέιβιντ Καραβάτζιο, Καναδός ιταλικής καταγωγής διαρρήκτης που είχε στρατολογηθεί από τους Συμμάχους για κατάσκοπος, αλλά συνελήφθη από Ιταλούς φασίστες στην Φλωρεντία και τιμωρήθηκε με ακρωτηριασμό των αντιχείρων του. Η Χάνα γνωρίζει τον Καραβάτζιο από το Τορόντο. Στην αυλή της έπαυλης-αναρρωτηρίου φτάνει επίσης τυχαία ο Κιρπάλ Σινγκ ή Κιπ, Ινδός σιχ, ο οποίος είναι ναρκαλιευτής και εξουδετερωτής βομβών του Βρετανικού Στρατού.
Και τα τέσσερα πρόσωπα του έργου υποφέρουν από απώλειες και τραύματα που έχει φέρει ο πόλεμος: Η Χάνα υποφέρει από τον θάνατο του πατέρα της νωρίτερα στον πόλεμο, καθώς και από την αποβολή μετά από εγκυμοσύνη που προέκυψε από μια πρόσκαιρη σχέση της με κάποιον τραυματία στρατιώτη. Ο Καραβάτζιο θρηνεί για την ζωή του που πήγε στράφι από διάρρηξη σε διάρρηξη και από γυναίκα σε γυναίκα. Ο Κιπ κατατρέχεται από τις απώλειες συναδέλφων και φίλων ναρκαλιευτών κατά την διάρκεια του πολέμου. Και τέλος, ο ανώνυμος Άγγλος ασθενής, με μόνη περιουσία ένα αντίτυπο των Ιστοριών του Ηροδότου γεμάτο σημειώσεις[, στενάζει όχι μόνον από τραύματα σωματικά αλλά και ψυχολογικά από έναν παντελώς χαμένο έρωτα.
Ο Κιπ σώζει την Χάνα από εκρηκτικό μηχανισμό σε παγιδευμένο πιάνο στην έπαυλη, και σε λίγο οι δύο συνδέονται ερωτικά. Ο Καραβάτζιο κλέβει συστηματικά μορφίνη από τα αποθέματα της Χάνας για δικές του ανάγκες, ενώ παράλληλα προσπαθεί να βρει ποιος είναι πραγματικά ο Άγγλος ασθενής
Τελικά, με την πίεση του Καραβάτζιο και με ισχυρές δόσεις μορφίνης, ο Άγγλος ασθενής διηγείται την ιστορία του. Αποδεικνύεται έτσι πως δεν πρόκειται για Άγγλο, αλλά για τον Ούγγρο κόμη Λάσλο ντε Αλμάσι ή απλά Αλμάσι, εξερευνητή της Σαχάρας, ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Λιβύη, λίγο πριν ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο Αλμάσι είχε δημιουργήσει σχέση με την Κάθριν Κλίφτον, σύζυγο του συναδέλφου του Άγγλου εξερευνητή και κατασκόπου Τζέφρι Κλίφτον. Το καλοκάιρι του 1939, καθώς πλησίαζε ο πόλεμος, ο Τζέφρι Κλίφτον προσπάθησε να σκοτώσει τον Αλμάσι, ρίχνοντας ένα μικρό αεροπλάνο που πιλοτάριζε πάνω στον τελευταίο. Όμως το αποτέλεσμα ήταν να σκοτωθεί ο ίδιος ο Κλίφτον και να τραυματιστεί βαριά η Κάθριν, που επέβαινε στο ίδιο αεροπλάνο. Ο Αλμάσι έκρυψε την τραυματισμένη στο Σπήλαιο των Κολυμβητών και έφυγε πεζή στην έρημο για να ζητήσει βοήθεια. Όμως περίπολος του Βρετανικού Στρατού τον συνέλαβε ως ύποπτο για κατασκοπία. Όταν τον άφησαν, εκείνος πούλησε μυστικά στους Γερμανούς και κατάφερε να επιστρέψει, με άλλο μικρό αεροπλάνο, στην σπηλιά όπου είχε αφήσει την Κάθριν. Αλλά στο μεταξύ η Κάθριν είχε πεθάνει. Ο Αλμάσι πήρε την νεκρή Κάθριν και την έβαλε στο αεροπλάνο για να φύγει. Ωστόσο, εν πτήσει το αεροπλάνο άρχισε να χάνει καύσιμα και έπιασε φωτιά. Ο Αλμάσι πήδηξε με αλεξίπτωτο και τον βρήκαν βαριά τραυματισμένο, με το σώμα του γεμάτο εγκαύματα, οι Βεδουίνοι που τον παρέδωσαν στον Καναδικό Στρατό.
Το μυθιστόρημα τελειώνει με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το καλοκαίρι του 1945, καθώς ο Άγγλος ασθενής ψυχορραγεί. Όταν γίνεται γνωστή η ρίψη της ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα, ο Κιπ είναι συντετριμμένος και φεύγει από την έπαυλη. Ο Καραβάτζιο τον αποχαιρετά, ενώ λίγο νωρίτερα σκέφτονταν πως οι Δυτικοί δεν θα χρησιμοποιούσαν ποτέ πυρηνικά όπλα «εναντίον λευκού έθνους». Χρόνια μετά ο Κιπ βρίσκεται στην Ινδία, γιατρός και παντρεμένος με δύο παιδιά, με την σκέψη στην Χάνα. Και η Χάνα βρίσκεται στον Καναδά μόνη. στα τριάντα τέσσερα. με την ανάμνηση του Κιπ.
Στο βιβλίο του Μάικλ Οντάατζε δύσκολα μπορεί κανείς να βάλει ταμπέλα.
Ουσιαστικά πρόκειται για ένα ιστορικό-αισθηματικό μυθιστόρημα με γραφή ποιητική και έναν λυρισμό που σπάνια συναντάμε στον πεζό λόγο. Οι τέσσερεις κεντρικοί ήρωες ζώντας την στιγμή που ουσιαστικά ο πόλεμος τελειώνει, έχουν φτάσει στα όριά τους. Είναι η στιγμή που, έχοντας εκλείψει, οι εξωτερικοί παράγοντες-ο πόλεμος- βρίσκονται αντιμέτωποι με τον εαυτό τους, όχι όμως εκείνον που γνώριζαν, αλλά εκείνον που διαμορφώθηκε στα χρόνια του πολέμου. Εναν εαυτό που δενμοιάζει πολύ με τον παλιό.
΄΄Πρέπει να προστατέψεις τον εαυτό σου από τη θλίψη. Η θλίψη είναι πολύ κοντά στο μίσος. Ασε με να σου πω ένα πράγμα. Αυτό είναι το πράγμα που έμαθα. Αν πιείς το φαρμάκι κάποιου άλλου –νομίζοντας πως μπορείς να τον θεραπεύσεις με το να το μοιραστείς μαζί του-αντί γι’ αυτό θα το αποθηκεύσεις μέσα σου. Εκείνοι οι άντρες στην έρημο ήταν πιό έξυπνοι από σένα. Θεώρησαν πως μπορούσε να τους φανεί χρήσιμος. Γι’ αυτό τον έσωσαν, όταν όμως δεν τους ήταν πιά χρήσιμος, τον παράτησαν΄΄.
Οταν έχει μοναξιές κάθεται, παρατηρώντας το νεύρο στον αστράγαλό της, νοτισμένο από τα ψηλά χόρτα του περιβολιού. Ξεφλουδίζει ένα δαμάσκηνο από το περιβόλι, που το έχει βρεί και κουβαλήσει στη σκοτεινή βαμβακερή τσέπη του φουσυανιού της. Οταν έχει μοναξιές, προσπαθεί να φανταστεί ποιός θα μπορούσε να έρχεται από την παλιά δημοσιά, κάτω από την πράσινη σκέπη των δεκαοχτώ κυπαρισσιών.
Ενώ ο Αγγλος ξυπνάει, εκείνη σκύβει πάνω από το σώμα του και του βάζει το ένα τρίτο του δαμάσκηνου στο στόμα. Το ανοιχτό του στόμα το κρατάει, σαν νερό, το σαγόνι δε σαλεύει. Φαίνεται έτοιμος να κλάψει από ευχαρίστηση. Εκείνη μπορεί να νιώσει το δαμάσκηνο να κατεβαίνει στο λαιμό του.
Σηκώνει το χέρι του και σκουπίζει από το χείλι του την τελευταία στάλα, που η γλώσσα του δεν μπορεί να την φτάσει, και βάζει το δάχτυλό του στο στόμα του για να το γλείψει. Ασε με να σου πώ για τα δαμάσκηνα, της λέει. Οταν ήμουν μικρός...΄΄
΄΄Ο Αγγλος ασθενής΄΄ είναι ένα βαθειά ερωτικό μυθιστόρημα, με αισθήματα που προκύπτουν όταν ένα ανθρώπινο πλάσμα πλησιάσει την αίσθηση του τέλους. Και οι τέσσερεις ήρωές του έχουν πλησιάσει το τέλος, διαφορετικά ο καθένας, μέσα από τον πόλεμο που τώρα πιά τελειώνει. Ο κάθε ένας τους έχει βιώσει την φρίκη του πολέμου, με διαφορετικό τρόπο, και όταν συναντιούνται στην ερειπωμένη βίλα-που συμβολικά θα μπορούσε να είναι και ο κόσμος- προσπαθούν νε έρθει κοντά ο ένας με τον άλλο για να αντιμετωπίσουν το ΄΄κακό΄΄ μαζί. Κάπως έτσι συμφιλιώνονται , έστω και για λίγο, διαφορετικές κουλτούρες, διαφορετικές προσωπικότητες, διαφορετικά αισθήματα. Στο τέλος του βιβλίου ο Ινδός Κίπ,δεν απαντά στα γράμματα της Χάνα, καθώς η ζωή του τώρα πιά είναι στην Ινδία, γιατρός, παντρεμένος, με δύο παιδιά. Την Χάνα την ερωτεύθηκε, αλλά ,ίσως και να αναρωτήθηκε πώς μπορούν να συμβιώσουν δύο τόσο διαφορετικοί κόσμοι. . Καίρια είναι η παρατήρηση του Καραβάτζο, όταν πέφτει η πρώτη ατομική βόμβα πως ΄΄ οι Δυτικοί δεν θα χρησιμοποιούσαν ποτέ πυρηνικά όπλα «εναντίον λευκού έθνους».
Οσο για τον Αγγλο ασθενή που υπήρξε ένας άνθρωπος της περιπέτειας, τώρα πιά, κοντά στο τέλος, του φτάνει να έχει δίπλα του το μικρό βιβλιαράκι των Ιστοριών του Ηρόδοτου, γεμάτο σημειώσεις , χάρτες και έναν χαμένο για πάντα έρωτα που σηματοδότησαν την δική του ζωή.
Ο Μάικλ Ονταάτζε,Καναδός που γεννήθηκε στην Κευλάνη,δεν έγραψε ένα μελόδραμα, παρ’ όλο που θα ήταν πολύ εύκολο το μυθιστόρημα του να ξεφύγει πρός τα εκεί. Εγραψε ένα ποιητικό-ιστορικό μυθιστόρημα , κάνοντας μιά βαθιά ανατομία στην ανθρώπινη ψυχή. Μιά τομή, εκεί που συναντιέται η υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου, όταν έρχεται αντιμέτωπος με την καταστροφή. Οταν καλά-καλά δεν μπορεί να φανταστεί πως θα είναι το αύριο.
Η μετάφραση είναι της Αννας Παπασταύρου.
Για το βιβλίο έγραψαν:
΄΄Βαθύ, ωραίο, συνταρακτικό΄΄ Toni Morrison, συγγραφέας.
΄΄Ο Οντάατζε είναι μυθιστοριογράφος με καρδιά ποιητή΄΄ Chicago Tribune
΄΄Ενα μυθιστόρημα μαγικό, σαγηνευτικό, πολυεπίπεδο΄΄ Los Angeles Times
΄΄Ενας ΄΄Αποχαιρετισμός στα όπλα ΄΄ ποτισμένος με ανατριχιαστική ραστώνη. Και ταυτόχρονα ένα μυθιστόρημα που δεν το αφήνεις από τα χέρια σου, με τη μαγεία ενός πολεμικού ρομάντζου και συνάμα την απερίγραπτη έλξη της ποίησης. ..Ενα θεσπέσιο μπαλέτο στο σκοτάδι...΄΄ Boston Sunday Globe
΄΄Ο κύριος Οντάατζε είναι ένας από τους καλύτερους Βορειοαμερικανούς συγγραφείς...Η μαγεία της στοιχειωμένης βίλας του παραμένει κοντά μας, καλώντας μας να ξαναδιαβάσουμε αποσπάσματα του βιβλίου για την απόλαυση και μόνο του να βρεθούμε εκεί΄΄ The Wall Street Journal
