Σαν σήμερα...
Σήμερα συμπληρώνονται δεκαεννέα ολόκληρα χρόνια από τις 12 του Μάρτη του 2005. Ημέρα που μας άφησε ο Σταύρος Κουγιουμτζής...
«Πάψε εσύ, ρε σκατό, τι ανακατεύεσαι μ’αυτά;»
Ένα πολύ πρόσφατο, προσωπικό περιστατικό, μου θύμισε ένα απόσπασμα από τις αυτοβιογραφικές αφηγήσεις του Σταύρου Κουγιουμτζή, που μεταδόθηκαν από το Δεύτερο Πρόγραμμα του Ραδιοφωνικού Σταθμού Μακεδονίας της ΕΡΤ 3, 9,58 fm τον Απρίλη του 1998, σε επιμέλεια της Βάνας Χαραλαμπίδου. Αφηγήσεις που αποτυπώθηκαν λίγο μετά στο βιβλίο «Ανοιχτά παράθυρα με κλειστά παντζούρια»*:
...Κάποτε η κατοχή τελείωσε. Για μας όμως τα πράγματα δεν άλλαξαν και πολύ. Εγώ εξακολουθούσα να κάνω διάφορες δουλειές. Βοηθούσα το θείο μου στο ουζερί του, έκανα το βοηθό τσαγκάρη, το βοηθό σιδερά κι ό,τι άλλο θέλεις για το μεροκάματο.
Τα χρόνια περνούσαν και μια μέρα βρέθηκα παραγιός σ΄ένα ατελιέ ζωγραφικής που ήταν πίσω από το Γιαχουντί – Χαμάμ, στα σημερινά Λουλουδάδικα. Ήταν μέσα σε μια στοά και το είχανε δύο καλλιτέχνες. Ο ένας ήταν επιγραφοποιός κι ο άλλος ζωγράφος, που ζωγράφιζε αφίσες για κινηματογράφους. Γράφτηκα και σ’ένα νυχτερινό Γυμνάσιο. Έτσι, το βράδυ ήμουν μαθητής και την ημέρα παραγιός δύο αφεντικών. Εκείνα τα χρόνια φούντωνε ο εμφύλιος πόλεμος και τ’αφεντικά μου έπιαναν συχνά συζητήσεις για τα πολιτικά. Ο επιγραφοποιός ήταν δεξιός και ο ζωγράφος αριστερός. Πολλές φορές οι συζητήσεις τους ήταν σε έντονο ύφος και παθιασμένες λόγω του εμφυλίου πολέμου. Ο ένας υποστήριζε τους από δω, ο άλλος τους από κει. Καμιά φορά έπαιρνα μέρος κι εγώ στη συζήτηση από μόνος μου και ήμουν πάντα με το μέρος των ανταρτών. Τότε ο δεξιός τσατιζότανε και μου ‘λεγε: «Πάψε εσύ, ρε σκατό, τι ανακατεύεσαι μ’αυτά;»
Με τον καιρό άρχισα να προσέχω πως κάτι δεν πήγαινε καλά με τον ζωγράφο, τον ομοΐδεάτη μου, ας πούμε. Αλλιώς ήταν με τα λόγια κι αλλιώς με τα έργα. Ο δεξιός ήταν συνεπής απέναντί μου σχετικά με το χαρτζιλίκι της εβδομάδας, ο άλλος όμως έκανε νερά. Και οι δυο τους ξέρανε τη φτώχεια μου, ο δεξιός μου’δινε και κανένα παλιό του ρούχο, κανένα σακάκι, κανένα παντελόνι. Ο άλλος τίποτα. Τι γίνεται δω ρε, έλεγα από μέσα μου, ο ένας μου φέρνεται εντάξει και ο άλλος κοιτάζει να μου φάει και το δώρο του Πάσχα. Από τότε άρχισα να προσέχω περισσότερο τους ανθρώπους και λιγότερο τις ιδεολογίες τους.
Παρ’όλα αυτά, εγώ ένιωθα πιο κοντά στον ζωγράφο παρά στον επιγραφοποιό. Η ζωγραφική με γοήτευε, οι ταμπέλες μ’αφήναν αδιάφορο. Ο επιγραφοποιός θύμωνε μαζί μου και συχνά μου’λεγε, «κάτσε ρε, να μάθεις την επιγραφή, που έχει ψωμί, κι ύστερα αν θέλεις κοιτάς και τη ζωγραφική». Εγώ τίποτα, όλο κοντά στο ζωγράφο...
Στο video που ακολουθεί μπορείτε να ακούσετε το σχετικό απόσπασμα από τις εκπομπές του 9,58.
*«Ανοιχτά παράθυρα με κλειστά παντζούρια» (εκδόσεις «Εντευκτήριο», 1998 και «Κέδρος», 2001)
