Σαν σήμερα, σαν σήμερα…
«Σαν σήμερα, σαν σήμερα» ήταν ο τίτλος του πρώτου τραγουδιού του Γιώργου Ζαμπέτα (σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη ή Τσάντα), με ερμηνευτές τον Πρόδρομο Τσαουσάκη και την Μαρία Γρίλλη. Σαν σήμερα λοιπόν, πριν από 92 χρόνια, γεννήθηκε στο Μεταξουργείο της Αθήνας ο Γιώργος Ζαμπέτας. 25 Ιανουαρίου 1925 έδειχνε το ημερολόγιο… Έφυγε από τη ζωή στις 10 Μαρτίου 1992…
Με αυτή την αφορμή, σκέφτηκα σήμερα να ανατρέξουμε στη δισκογραφική συνεργασία του Ζαμπέτα με τον Στέλιο Καζαντζίδη, που μπορεί σε επίπεδο συνθέτη με τραγουδιστή, να άφησε μόνο τέσσερα τραγούδια (αλλά τι τραγούδια!), είχε όμως μια λιγότερο γνωστή πτυχή, αφού ο Ζαμπέτας έπαιξε μπουζούκι σε αρκετά τραγούδια άλλων δημιουργών, που ερμήνευσε στη δισκογραφία ο Καζαντζίδης…
Όταν ο Ζαμπέτας παρομοίαζε τον Καζαντζίδη με τον Μεγαλέξανδρο
Ο θαυμασμός του Ζαμπέτα για τον Καζαντζίδη αποτυπώθηκε και στην επιμελημένη από την Ιωάννα Κλειάσιου βιογραφία του με τίτλο «Βίος και πολιτεία - Και η βρόχα έπιπτε… στρέιτ θρου…», όπου ο συνθέτης μιλώντας για τον ερμηνευτή, τον παρομοίασε με τον… Μεγαλέξανδρο:
«Κινητήριος δύναμη ήτανε ο Καζαντζίδης, βρε παιδί μου! Ο γέροντας μου είπε ότι όταν τραγούδαγε ο Στέλιος, σταμάταγε το τρένο και κατεβαίνανε όλοι κάτω, μαζί κι ο μηχανοδηγός για να τον ακούσουνε! Ο Καζαντζίδης υπήρξε μεγάλος, πολύ μεγάλος θρύλος, ελληνική σφραγίδα. Τι πα να πει πρωθυπουργός και πρόεδρος! Μιλάμε για σφραγίδα οντότητος αξεπέραστη. Σταμάταγε το τρένο ρε, το καταλαβαίνετε; Πράγμα που δεν έχει συμβεί στους αιώνες! Μόνο με τον Μεγαλέξανδρο έχει συμβεί αυτό το πράμα!» (1).
Τέσσερα σπουδαία τραγούδια
Δυστυχώς τα τραγούδια του Γιώργου Ζαμπέτα που ηχογράφησε ο Στέλιος Καζαντζίδης είναι μόνο τέσσερα. Η αρχή έγινε το 1954 με το «Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω» σε στίχους του Χαράλαμπου Βασιλειάδη, όπου τον Στέλιο σιγοντάρει η Καίτη Γκρέυ. Μπουζούκια παίζουν ο Γιάννης Τατασόπουλος και ο Γιώργος Τσιμπίδης, κλαρίνο ο Δημήτρης Τζάρας, κιθάρα ο Στέλιος Χρυσίνης, μπαγλαμά ο Πάνος Χρυσίνης και μπάσο ο Σπύρος Αναγνώστου. Το τραγούδι ηχογραφήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1954 και κυκλοφόρησε σε δίσκο γραμμοφώνου His master’s voice.
Στις 20 Δεκεμβρίου 1955 Ζαμπέτας και Καζαντζίδης ηχογράφησαν ένα ξεχωριστό ζεϊμπέκικο σε στίχους του Κώστα Βίρβου… «Αφήνω γεια» ο τίτλος του και μαζί με τον Γιώργο Ζαμπέτα έπαιξε μπουζούκι ο Γιώργος Μητσάκης, κιθάρα ο Στέλιος Χρυσίνης, μπαγλαμά ο Πάνος Χρυσίνης και μπάσο ο Σπύρος Αναγνώστου.
Τα επόμενα και τελευταία τραγούδια τους ήρθαν δέκα χρόνια μετά. Το 1965 Καζαντζίδης και Μαρινέλλα ηχογράφησαν το «Με το βοριά» και το «Μεσάνυχτα που να σε βρω», δυο τραγούδια με το «στίγμα» της μελωδικότητας και του χαρακτηριστικού ήχου του μπουζουκιού του Γιώργου Ζαμπέτα, που «ακροβατούν» ανάμεσα στο «έντεχνο» και στο καθαρό λαϊκό τραγούδι. Κυκλοφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών Parlophone και την ίδια περίπου εποχή ακούστηκαν από τον Πάνο Τζανετή και την Βίκυ Μοσχολιού στην ταινία «Περάστε την πρώτη του μηνός» σε σενάριο Αλέκου Σακελλάριου και σκηνοθεσία Σωκράτη Καψάσκη. Ο «Βοριάς» ακούστηκε από τον Καζαντζίδη και τη Μαρινέλλα και στην ταινία «Δεν μπορούν να μας χωρίσουν», σε σενάριο Νίκου Φώσκολου και σκηνοθεσία Χρήστου Κυριακόπουλου.
Κι ένας «γάτος, σοβαρός και μπουμπουνάτος»
Στις 28 Μαΐου 1953 ο Γιάννης Παπαϊωάννου ηχογράφησε τον «Γάτο» με τον Στέλιο Καζαντζίδη και την Ρένα Ντάλλια, χρησιμοποιώντας τον Γιώργο Ζαμπέτα ως… γάτο! Μπουζούκια εδώ παίζουν ο συνθέτης με τον Ηλία Ποτοσίδη.
Όπως θα διαπιστώσετε στη λίστα που ακολουθεί παρακάτω, ο Ζαμπέτας έπαιξε τότε μπουζούκι σε τέσσερα τραγούδια μαζί με τον Παπαϊωάννου. Γιατί λοιπόν εδώ «χρησιμοποιήθηκε» σαν γάτος και όχι σαν μπουζουξής;
Η εξήγηση που έδωσε ο φίλος ραδιοφωνικός παραγωγός και μουσικός Αλέξης Βάκης στην εκπομπή του «Εδώδιμα και αποικιακά» στις 28 Δεκεμβρίου 2017, που ήταν αφιερωμένη σε «απρόβλεπτα» λαϊκά τραγούδια και είχα τη χαρά να είμαι καλεσμένος, ήταν πως εκείνα τα χρόνια, το μεροκάματο σαν δεύτερη φωνή στις ηχογραφήσεις (σαν «γάτος» εν προκειμένω), ήταν αρκετά μεγαλύτερο από το μεροκάματο ενός μπουζουξή! Οπότε προτιμήθηκε ο ρόλος του «γάτου»…
Το μπουζούκι του Ζαμπέτα στα τραγούδια των «άλλων»
Δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό ότι σε αρκετές ηχογραφήσεις τραγουδιών άλλων συνθετών με τον Στέλιο Καζαντζίδη, παίζει μπουζούκι ο Γιώργος Ζαμπέτας. Βασισμένος σε κάποιες καταγραφές του σπουδαίου ερευνητή του λαϊκού τραγουδιού Βαγγέλη Αρναουτάκη, καθώς και στον κατάλογο της δισκογραφίας του Στέλιου Καζαντζίδη, που δημοσιεύθηκε το 2010 στην έκδοση του National Geographic «Λαϊκό τραγούδι - Η αυθεντική ιστορία», συγκέντρωσα τα τραγούδια που δισκογράφησε ο Στέλιος Καζαντζίδης από το 1953 μέχρι το 1964, στα οποία έπαιξε μπουζούκι ο Γιώργος Ζαμπέτας.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά, πως ακούγοντας κάποια από αυτά τα τραγούδια σε πολύ μικρότερη ηλικία, πολύ πριν βγουν οι κατάλογοι δισκογραφίας στην επιφάνεια, «έπαιρνα όρκο» πως σε τραγούδια όπως το «Νιώθω μια κούραση βαριά», το «Ας όψονται οι αίτιοι» ή το «Σβήσε το φως», έπαιζε μπουζούκι ο Ζαμπέτας. Δεν είχα όμως κάποιο αποδεικτικό στοιχείο, πέρα από την ακοή μου. Ήρθαν λοιπόν οι κατάλογοι μετά από χρόνια για να επιβεβαιώσουν τις «υποψίες» μου…
Επειδή στον κατάλογο του «National Geographic» δεν αναγράφονται οι μουσικοί σε όλα τα τραγούδια, ενδέχεται να υπάρχουν κι άλλες ηχογραφήσεις που πραγματοποιήθηκαν με τη φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη και το μπουζούκι του Γιώργου Ζαμπέτα…
Columbia - His master’s voice
1) Ξεσπά η μπόρα (Γιάννης Παπαϊωάννου - Χρήστος Κολοκοτρώνης) β’ φωνή: Μαρία Γρίλλη | μπουζούκια: Γιάννης Παπαϊωάννου & Γιώργος Ζαμπέτας (5/3/1953)
2) Πάρε φωτιά και κάψε με (Γιάννης Παπαϊωάννου - Κώστας Μάνεσης) μπουζούκια: Γιάννης Παπαϊωάννου & Γιώργος Ζαμπέτας (28/5/1953)
3) Κατάστρεψες τα νιάτα μου (Γιάννης Παπαϊωάννου - Αλέξανδρος Αγγελόπουλος) β’ φωνή: Κική Καμπάνη | μπουζούκια: Γιάννης Παπαϊωάννου & Γιώργος Ζαμπέτας (3/10/1953)
4) Δεν είσαι μπεσαλού (Γιάννης Παπαϊωάννου) β’ φωνή: Ρένα Ντάλλια | μπουζούκια: Γιάννης Παπαϊωάννου & Γιώργος Ζαμπέτας (3/10/1953)
5) Τα πικραμένα χείλη μου (Θόδωρος Δερβενιώτης) μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (5/7/1956)
6) Γειτονιά μου αγαπημένη (Θόδωρος Δερβενιώτης - Κώστας Βίρβος) μπουζούκια: Γιώργος Ζαμπέτας & Χρήστος Δημόπουλος (10/7/1956)
7) Μια παλιά ιστορία (Στέλιος Καζαντζίδης - Κώστας Βίρβος) β’ φωνή: Βίκυ Μοσχολιού | μπουζούκια: Γιώργος Ζαμπέτας & Στέλιος Μακριδάκης (8/12/1962)
8) Κέρνα με γλυκιά μου αγάπη (Θόδωρος Δερβενιώτης - Χρήστος Κολοκοτρώνης) β’ φωνή: Βούλα Γκίκα | μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (8/12/1962)
9) Ήρθες τα γλυκοχαράματα (Χρήστος Κολοκοτρώνης) μπουζούκια: Στέλιος Μακριδάκης & Γιώργος Ζαμπέτας (8/12/1962)
10) Κάποτε κάποια μέρα (Στέλιος Καζαντζίδης - Χρήστος Κολοκοτρώνης) β’ φωνή: Βούλα Γκίκα | μπουζούκια: Στέλιος Μακριδάκης & Γιώργος Ζαμπέτας (8/12/1962)
11) Εγώ καλός γεννήθηκα (Στέλιος Καζαντζίδης - Χρήστος Κολοκοτρώνης) β’ φωνή: Βούλα Γκίκα | μπουζούκια: Στέλιος Μακριδάκης & Γιώργος Ζαμπέτας (8/12/1962)
12) Υπάρχουν και καλά παιδιά (Χρήστος Κολοκοτρώνης) μπουζούκια: Στέλιος Μακριδάκης & Γιώργος Ζαμπέτας (8/12/1962)
[Τα τραγούδια 7 με 12 ηχογραφήθηκαν στις 8 Δεκεμβρίου 1962. Εικάζω λοιπόν, πως και στα τραγούδια «Από μικρός στην ξενιτιά» (Στέλιου Καζαντζίδη - Χρήστου Κολοκοτρώνη) και «Καθένας με τον πόνο του» (Θόδωρου Δερβενιώτη - Χρήστου Κολοκοτρώνη), που ηχογραφήθηκαν επίσης στις 8 Δεκεμβρίου 1962, αλλά στα στοιχεία του βιβλίου δεν αναγράφονται τα ονόματα των μουσικών, παίζουν μπουζούκια ο Στέλιος Μακριδάκης με τον Γιώργο Ζαμπέτα].
13) Αν ξαναρχόσουν (Απόστολος Καλδάρας) μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (12/12/1962)
14) Ένας σκύλος και μια γυναίκα (Απόστολος Καλδάρας - Γιώργος Σαμολαδάς) β’ φωνή: Απόστολος Καλδάρας | μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (12/12/1962)
15) Εγώ πονώ για σένα (Στέλιος Καζαντζίδης - Στέλιος Κορσαβίδης) β’ φωνή: Μαρινέλλα | μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (8/10/1963)
16) Δεν βρήκα έναν άνθρωπο (Στέλιος Καζαντζίδης - Χρήστος Κολοκοτρώνης) β’ φωνή: Μαρινέλλα | μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (8/10/1963)
(Τα 15 & 16 αποτελούν τις τελευταίες ηχογραφήσεις του Καζαντζίδη στις εταιρείες Columbia & His master’s voice)
Odeon - Parlophone
17) Ποτέ δεν γνώρισα χαρά (Στέλιος Καζαντζίδης - Πάνος Ιατρού) β’ φωνή: Μαρινέλλα & χορωδία | μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (2/10/1964)
18) Να μην ξημερωθώ (Στέλιος Καζαντζίδης - Βαγγέλης Ατραΐδης) μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (2/10/1964)
19) Θα σε κρίνει ο Θεός (Στέλιος Καζαντζίδης - Βαγγέλης Ατραΐδης) β’ φωνή: Μαρινέλλα | μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (2/10/1964)
20) Νιώθω μια κούραση βαριά (Γιάννης Βασιλόπουλος - Βαγγέλης Ατραΐδης) μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (δυο ηχογραφήσεις στις 2/10/1964)
21) Το τραγούδι του μπαγλαμά (Στέλιος Καζαντζίδης - Πάνος Ιατρού) β’φωνή: Μαρινέλλα | μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (2/10/1964)
22) Ας όψονται οι αίτιοι (Το κελί) (Στέλιος Καζαντζίδης - Βαγγέλης Ατραΐδης) μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (2/10/1964)
23) Της κοινωνίας ναυαγός (Θόδωρος Δερβενιώτης - Κώστας Βίρβος) μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (1964)
24) Σβήσε το φως (Θόδωρος Δερβενιώτης - Κώστας Βίρβος) β’ φωνή: Μαρινέλλα | μπουζούκι: Γιώργος Ζαμπέτας (1964)
Πηγή:
1) Ιωάννα Κλειάσιου «Γιώργος Ζαμπέτας - Βίος και πολιτεία» (Έκδοση «Ντέφι», 1997)
2) Δισκογραφία Στέλιου Καζαντζίδη από την έκδοση «Λαϊκό τραγούδι - Η αυθεντική ιστορία». (Έκδοση «National Geographic», 2010).
