Δεν είναι μόνο οι γνώσεις του και η θετική του αύρα, είναι ότι είναι πίσω απ’ όλα τα μουσικά τεκταινόμενα σε αυτή τη χώρα. Κινητήριος μοχλός. Οι περισσότεροι τον γνωρίζουν ως ιδρυτή, μαζί με τον Κώστα Γιαννουλόπουλο, του θρυλικού πια Jazz Fm που έχει ξεχωριστή ιστορία στα ερτζιανά, αλλά και τις πολύ ιδιαίτερες εκπομπές του για την jazz στον Ηχώ Fm και στο Τρίτο Πρόγραμμα. Υπέγραφε πάντα ως Ιλάν. Πότε με το επώνυμο του. Το επώνυμό του Σολομών, το χρησιμοποιεί μόνο στις συναλλαγές του με την εφορία! Πιτσιρικάς χωνόταν κάτω από ένα τραπέζι και κρυφάκουγε μουσική στις βραδινές ακροάσεις της παρέας του πατέρα του.
Μουσικάνθρωπος, ραδιοφωνικός παραγωγός, τουρ μάνατζερ της Μαρίζας Κωχ και των Socrates στις καλές εποχές, «εγκυκλοπαίδεια» της jazz, αιώνιος φοιτητής του Πολυτεχνείου, πολιτικοποιημένος αριστερός, καλός αφηγητής όμορφων ιστοριών και γενικώς «γουσταρηματίας», έτσι τον αποκαλούν οι φίλοι του, γιατί καταπιάνεται μόνο με πράγματα που του αρέσουν. Παρ’ ότι είχαμε συνυπάρξει για ένα χρόνο στον «Ήχο» το 1998 δεν τον είχα συναντήσει ποτέ. Για πρώτη φορά είδα τον Ιλάν και μίλησα μαζί του πρόπερσι στο τέλος του «4ου Jazz στο Πάρκο» στο Ίλιον που διοργανώνει ο κοινός μας φίλος Γιώργος Τρανταλίδης. Ο Ιλάν βρισκόταν στον φυσικό του χώρο. Ευγενική φυσιογνωμία, γενναιόδωρος και πρόθυμος να μοιραστεί τις γνώσεις του με τους νεώτερους.
Τον συνάντησα τρεις μέρες μετά την άφιξη της κόρης του Αντιγόνης από το Λονδίνο, γνωστή στην μουσική πιάτσα, που ήρθε στην Αθήνα μια μέρα μετά τη βόλτα της στη γέφυρα του Λονδίνου, εκεί όπου έπεσε με φόρα ο τρελός ισλαμιστής σκορπώντας το θάνατο! Η άλλη κόρη του, η 21χρονη Λουΐζα σπουδάζει δημοσιογραφία στο Καποδιστριακό και είναι νεοσύλλεκτη στο γραφείο παραγωγής του Νίκου Νικολαΐδη. Με τον Ιλάν δώσαμε ραντεβού εν αγνοία μας την 25η Μαρτίου και δεν το αλλάξαμε. Είπαμε να κάνουμε μια συνέντευξη κόντρα, πέρα των παραδοσιακών τύπων. Είχε λιακάδα και τα είπαμε με τις ώρες στο «Zoo», στη γειτονιά του στο Χαλάνδρι, όπου καθημερινά διοργανώνει live και τις Τετάρτες τα προλογίζει στο μικρόφωνο με τη χαρακτηριστική φωνή και γνώση του… Δεν ησυχάζει ποτέ αυτός ο άνθρωπος κι όταν μιλά είναι αληθινός χείμαρρος. Πάμε λοιπόν την ιστορία του από την αρχή!
Που γεννήθηκες Ιλάν;
Στην πλατεία Κουμουνδούρου. Εκεί ήταν το σπίτι της γιαγιάς μου. Ο πατέρας μου Καβαλιώτης, η μάνα μου Θεσσαλονικιά. Εβραίοι και οι δυο. Πεινάσανε μετά τον πόλεμο. Σωθήκανε κρυμμένοι σε τρένα κι έξω μπλόκα, μεγάλη ιστορία. Με βάρκες έφθασαν στην Αθήνα, στη Νέα Σμύρνη συγκεκριμένα. Ο παππούς μου είχε ένα πολυώροφο παπουτσάδικο στη Θεσσαλονίκη, στην οδό Ελ. Βενιζέλου. Όταν ήρθε στην Αθήνα είπε να πάει μια βόλτα στην πλατεία άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Αμ δε, αμέσως ένας χωροφύλακας πετάγεται και του φωνάζει: κύριε Ιωσήφ τι κάνεις εδώ; Τρέξε γρήγορα! Δεν ξαναβγήκε μέχρι που έγινε η απελευθέρωση. Την τελευταία μέρα που έφευγαν οι Γερμανοί ρίχνανε ριπές με τα πυροβόλα στα κλειστά παράθυρα των σπιτιών και μια σφαίρα πέρασε ξυστά από το κεφάλι της γιαγιάς μου και της άφησε ένα σημάδι. Η σφαίρα καρφώθηκε στον τοίχο. Είχε 13 αδέρφια, σώθηκαν τα 4. Τα άλλα έγιναν σαπούνια.
Η πλατεία Κουμουνδούρου τότε ήταν φτωχογειτονιά;
Όχι και τόσο. Είχε αυτά τα όμορφα διώροφα. Ήταν εκεί το Εργατικό Κέντρο, από την πλευρά της κουζίνας μας, όπου γινόντουσαν όλες οι συγκεντρώσεις στο προαύλιο του -στην μετεμφυλιακή κατάσταση οι συγκεντρώσεις τότε απαγορευόντουσαν, σε συλλάμβαναν κατευθείαν για διατάραξη κοινής τάξης- και άκουγα συνέχεια συνθήματα, έβλεπα γροθιές σηκωμένες, αλλά δεν καταλάβαινα τι είναι αυτό το πράγμα. Εκεί πέρασα τη δεκαετία του ’50. Μετά μεγάλωσα στα Πατήσια, στο τέρμα Πατησίων όπου ήταν το Σπόρτινγκ, πήγα δημοτικό στο 39ο σχολείο, μετά πήγαμε Πλατεία Κολιάτσου και από 15 χρονών ήμουν στην Κοδριγκτώνος, κοντά στην Πλατεία Βικτωρίας.
Έχεις φάει το κέντρο της Αθήνας με το κουτάλι…
Ναι, η περιοχή αυτή ήταν η καλύτερη τότε γιατί εκεί ήταν όλα τα κλαμπ, Πατησίων, Κεφαλληνίας, Φωκίωνος Νέγρη. Βάζαμε κουστουμάκι και γραβατούλα στενή, υποχρεωτικά, διαφορετικά δεν υπήρχε έξοδος. Παίρναμε τα κορίτσια που μας τα εμπιστευόντουσαν οι μαμάδες, μόνο και μόνο επειδή ήταν ο Ιλάν και ο τάδε μαζί, και πηγαίναμε στα κλαμπάκια κι ακούγαμε τις τότε γκρουπάρες: Juniors, Idols, Sette Amici (''Εφτά Φίλοι'') μια 7μελή μπάντα με πνευστά και τραγουδιστή τότε τον Λάκη Τζορντανέλλι. Παίζανε καλό φανκ-σόουλ και χορευτικά Ιταλικά ρυθμικά και μελωδικά σουξεδάκια σ’ ένα κλαμπάκι της οδού Κεφαλληνίας, κάθετο στην Πατησίων στο ύψος της Φωκίωνος Νέγρη. Όλη τη φάση εκείνη…
Τι σημαίνει Ιλάν;
Όταν πήγε ο πατέρας μου και η μητέρα μου στο Ισραήλ είπαν να μην μου βγάλουν ένα συνηθισμένο όνομα όπως Αβραάμ, Ιακώβ και τέτοια. Τότε δεν είχε φτιαχτεί ακόμη το κράτος και υπήρχαν σύμβολα αναγέννησης. Το Ιλάν είναι ένα δέντρο πολύ ψηλό με πολύ λίγα φύλλα, μόνο στην κορυφή του, αλλά με μεγάλες ρίζες που απλωνόντουσαν στην έρημο κι εκεί είχε εύφορο έδαφος. Είχε γίνει σύμβολο της δημιουργίας του κράτους. Συμβολικά μου έδωσαν αυτό το όνομα.
Στην μουσική πώς μπήκες; Ποιο ήταν το ερέθισμα;
Από πολύ μικρός γιατί είχα φιλόμουσο πατέρα. Από πολύ νωρίς υπήρχε στο σπίτι πικάπ, στέρεο συγκρότημα Saba, αυτά τα έπιπλα. Ο πατέρας μου έμπλεξε με την κλασική μουσική όταν είπε πάει για ένα διάστημα στο Ισραήλ, όπου δούλεψε σ’ ένα συνεργείο ηλεκτρολόγος, 17 χρονών. Είχε ένα Γερμανό κομουνιστή Μαρξιστή που ήταν επικεφαλής εκεί, ο οποίος όση ώρα δούλευε το συνεργείο την ημέρα, τους έβαζε κλασσική μουσική. Όταν γύρισε στην Ελλάδα με πήρε μαζί σ’ ένα διαγωνισμό του Όμηρου Αθηναίου στο Πεδίον του Άρεως, στο Άλσος, στη Γεωδυναμική Υπηρεσία, όπου εκλέχθηκε καλύτερος d.j. ο Γιάννης Πετρίδης και δεύτερος ο Θοδωρής Σαραντής! Ο Γιάννης ήταν κοντούλης, στρουμπουλούτσικος, φορούσε γραβατούλα και μπλε κουστουμάκι. Στο χώρο υπήρχε ένα τζάμι, το κοινό και στη μέση ένα κρεμαστό μικρόφωνο από το ταβάνι που έπιανε ο Αθηναίος και πηγαινοερχόταν μ’ αυτό. Μέσα του ’60. Είχε πάει κι ο πατέρας μου σ’ ένα διαγωνισμό όπου έβαζαν ένα κομμάτι για 20 δευτερόλεπτα, να μαντέψεις ποιο είναι. Ο πατέρας μου βρήκε ποιο είναι, τον συνθέτη, τον μαέστρο και ποια είναι η ορχήστρα! Τότε τον πήρε στην άκρη ο Αθηναίος και του είπε: κάνε μας τη χάρη, μην ξανάρθεις, δεν μπορεί να κερδίζεις μόνο εσύ! Ο πατέρας μου έπαιρνε τα βινύλιά του από την Λέσχη του Δίσκου -άκουγε από κλασική μουσική, άκουγε Sarah Vaughn, Count Basie, Duke Ellington- κι εγώ ξεκίνησα να αγοράζω 45άρια από 10 χρονών, το 1960, με πρώτο δισκάκι των Jan and Dean, το «Mr. Bass Man» και μετά το «Papa Oom Mow Mow» των Rivingtons. Πήγαινα στη Στοά Φέξη γιατί το σχολείο μου ήταν στην Πλατεία Κάνιγγος, το Βαρβάκειο -είχα μπει πρώτος- στην οδό Κωλέττη. Το πρωί ήταν δημοτικό κι εγώ πήγαινα απογευματινός 2 με 10 το βράδυ κι εκεί ήταν δύο τρία δισκάδικα και χάζευα τις βιτρίνες τους. Ήξερα γαλλικά τότε και η μητέρα μου έπαιρνε να διαβάζω το περιοδικό Paris Match για να τα συντηρήσω. Είχα δει εξώφυλλο τον Bob Dylan. Μια μέρα μπήκα ντροπαλά μέσα σ’ ένα δισκάδικο εκεί στη Στοά Φέξη και του λέω: Bob Dylan; Δεν τον ξέρω, μου λέει. Μια μέρα πέρασα βιαστικά, χωρίς να σταματήσω, και βγήκε τρέχοντας: Ρε φίλε, πως τον είπες εκείνον; Ντύλαν! Ήρθε! Σινγκλάκι. Like A Rolling Stone από την μία πλευρά και Positively 4th Street, από την άλλη. Τρελάθηκα από τη χαρά μου. 1965. Την ίδια χρονιά πήρα και το πρώτο μεγάλο δίσκο μου, το «Beatles For Sale». Οι Beatles ήταν χάραξη στην μουσική μου εμπειρία και τους ακολούθησα μέχρι το τέλος. Λάτρεψα τις παραγωγές του George Martin με τις σοβαρές ενορχηστρώσεις. Θυμάμαι καθισμένος στην πολυθρόνα στο χωλ του σπιτιού μας στην Πλατεία Κολιάτσου τον Οκτώβριο του ’63, τα λόγια του Νίκου Μαστοράκη στην μόνη καλή εκπομπή που υπήρχε τότε στο ραδιόφωνο: Πάταγος στο Λονδίνο, είναι τα Σκαθάρια! Κι ακούω τις πρώτες νότες του I Feel Fine. Τι πρωτόγνωρος ήχος, τι παράξενος ήχος! Όλα τα ονόματα έως τότε ήταν καλά, και ο Chuck Berry και ο Bill Haley, αλλά άκουγες τα όργανα ασύνδετα, ηχητικά, δεν είχαν τον όγκο που έβγαλε η ηχογράφηση των Beatles γιατί ήταν μεγάλος τεχνίτης ο μάστορας ο George Martin. Η ενημέρωση κυρίως τότε γινόταν από τον αμερικάνικό σταθμό, τον οποίο όμως στο τέρμα Πατησίων όπου έμενα δεν τον έπιανε και καθόμουν από τη 1 έως τις 2 μετά τα μεσάνυχτα ν’ ακούσω την εκπομπή που έβγαινε η ίδια στο σταθμό του Μονάχου, τον A.F.R.S. (American Forces Radio Station), η εκπομπή του Willis Conover. Από εκεί άκουσα μια κιθάρα κι έπαθα την πλάκα μου! Πάω στην Λέσχη του Δίσκου και ζητώ: Wes Montgomery Trio! Είσαι σίγουρος; Γιατί τα παιδιά στην ηλικία σου ζητάνε άλλα πράγματα! Έτσι μου είπε ο δισκοπώλης… Ενθουσιάστηκε. Με πήγε στο πατάρι που ήταν γεμάτος δίσκους jazz και πήρα το δίσκο με 72 δραχμές, εισαγωγής. Τότε άκουσα και τον The Jive Samba του Cannonball Adderley που με είχε ξετρελάνει! Αργό μέτζο, αλλά σε ρουφάει! Τότε άρχισε σιγά - σιγά άρχισε να ισοσταθμίζει η jazz την ροκ μέσα μου. Βέβαια, δεν υπήρχε περίπτωση να σταματήσει το ροκ, από τη στιγμή που υπήρχαν Beatles, Rolling Stones, Animals με τους οποίους είχα πάθει την πλάκα μου γιατί στο σπίτι μου είχα ακούσει πολλή μαύρη μουσική. Τον πρώτο δίσκο blues που πήρα ήταν Three Of A Kind και ήταν southern blues blues, ακουστικό, με τους Josh White, Leadbelly, Bill Broonzy. Μετά ανακάλυψα τον John Mayall, απόλυτη συνέπεια ήταν οι Cream, ενώ τρελάθηκα όταν άκουσα το δίσκο των Bluesbreakers με Mayall - Clapton… Το ροκ ήταν η μουσική της εποχής μου, αλλά την τζαζ τη γούσταρα γιατί ήταν πιο δημιουργική.
Ένας φοβερός τύπος της εποχής;
Ο Χρήστος Μουραμπάς. Ήταν ένας αδυνατούλης με μουσάκι μακρύ που φόραγε πάντα κοτλέ σακάκια λαχανί, κι έβαλε μουσική σχεδόν σε όλες τις ελληνικές ταινίες. Είχε ένα βαλιτσάκι που άνοιγε και από τις δύο πλευρές και είχε μέσα όλο βινύλια σε επίπεδα. Σήκωνε το καπάκι και ρωτούσε: ποιος παίζει; Γάμο έχουμε; Καταδίωξη έχουμε; Έβγαζε τον κατάλληλο δίσκο και τον έδινε. Δεν έκανε αυτός την επιμέλεια, αλλά έδινε τους δίσκους κι έφευγε. Είχε τόσες ταινίες να κάνει… Ήταν και οργανίστας κι έστηνε γκρουπάκια κυρίως με φοιτητές και τα ονόμαζε Ορχήστρα Μουραμπά. Ήταν περιζήτητος γιατί ήξερε να παίζει τα πάντα και ήξερε να συνοδεύει τους τραγουδιστές κι είχε πάντα δουλειές…
Πότε κέρδισες τα πρώτα σου χρήματα από την μουσική;
Ξεκινήσαμε στο σχολείο με ένα συγκροτηματάκι τους Master Sounds. Έτσι λεγόταν το παιδικό συγκρότημα του Wes Montgomery (είπα τότε: ποιος θα το ξέρει;), δύο μέλη τους σήμερα εκ των οποίων είναι εξαιρετικοί μηχανικοί, και τους έφερνα τότε κασέτες με μουσικές μου προτάσεις για το ρεπερτόριό τους. Το ρεπερτόριό τους τότε ήταν κυρίως Shadows γιατί ήταν τεχνίτες στην κιθάρα. Μετά η παρέα αυτή, πλην ενός, μπήκε στο Πολυτεχνείο, εγώ πήγα ένα χρόνο έξω και όταν γύρισα με υποδέχθηκαν στο Σταθμό Λαρίσης με τύμπανα και με τρομπέτες! Άκουσα από μακριά ένα θόρυβο, σκύβω από το παράθυρο και βλέπω ένα τύπο μ’ ένα τύμπανο κρεμασμένο μπροστά και τον μπασίστα να παίζει τρομπέτα!
Από πού γύρισες;
Στην Ελβετία. 1969. Από την παραμονή μου εκεί θυμάμαι ότι στους Έλληνες φοιτητές ήταν ο γιος του Λαιμού, του εφοπλιστή, ο οποίος έσκασε 600 χιλιάρικα, όσα πήραν οι Who στο Γούντστοκ την ίδια χρονιά, για να φέρει στον χριστουγεννιάτικο χορό τους Aphrodite’s Child σε ένα καλό ξενοδοχείο! Όπου ξεκίνησαν με το The End Of The World κι είχα μπροστά μου τον Βαγγέλη Παπαθανασίου που είχε πάρει το Hammond όργανο, το είχε ανοίξει όλο, κι έπαιζε στα πλήκτρα μαζί με τον Ντέμη Βισβίκη, δίπλα - δίπλα, που ήταν καλός στα ηλεκτρονικά. Του είχε δώσει την αριστερή οκτάβα, είχε συνδέσει από πίσω κουτάκια - κουτάκια παραμορφώσεις διάφορες κι αυτός στη μια οκτάβα είχε βάλει κρουστά κι έπαιζε κάτι θηριώδη πράγματα. Οπότε ξαφνικά έρχεται ένα τοίχος ήχου προς εμάς κι ενώ τα πλουσιόπαιδα με τις γκομενίτσες χόρευαν σλόου με τα τακουνάκια και τα σκουλαρικάκια κι εγώ με τη δικιά μου μόλις ακούω έναν τρελό ήχο, την πιάνω, την φέρνω στο πλάι και στήνομαι ν’ ακούσω. Δεν υπήρχαν τότε τέτοια όργανα στην Ελλάδα. Λίγη ώρα μετά άδειαζε ο χώρος γύρω μας από χορευτές και γινόταν κύκλος θεατών. Και η βραδιά σε λίγο εξελίχθηκε σε συναυλία, όπως έπρεπε.
Σπουδές;
Στο Πολυτεχνείο σπούδασα την περίοδο 1970-73 μετά πήγα φαντάρος. Τότε στήνουμε πάλι την ορχήστρα κι επειδή ήταν όλοι μηχανικοί, της δίνουμε το όνομα Machine Band. Μια μέρα καθόμουν στα σκαλάκια της αρχιτεκτονικής, μπαίνοντας από την Πατησίων, λιακάδα όπως σήμερα, και βλέπω έναν μακρυμάλλη να παίζει ωραία κιθάρα, ακουστική, δωδεκάχορδη. Ήταν ο Βασίλης Ρακόπουλος. Ήρθε μαζί μας. Βρίσκουμε κι ένα πιανίστα από την Πάτρα, συμφοιτητή μας, κλασικός που δεν είχε ιδέα από ροκ. Του έδωσα ν’ ακούσει Dave Brubeck. Μετά ήρθε ο Αχιλλέας Περσίδης που έπαιζε blues φυσαρμόνικα. Φτάσαμε μέχρι και 7 μέλη στο γκρουπ. Παίζαμε σε χορούς, αλλά κυρίως σε πάρτι σχολών. Έχουμε παίξει την ίδια μέρα, στην ίδια σκηνή με Socrates, αλλά και Νταλάρα και Μπιθικώτση και τη Μαρίνα. Βάλαμε να παίζει κρουστά το Μιχάλη Μοδινό, που ήταν υποψήφιος δήμαρχος στην Αθήνα με τους Οικολόγους. Κάποια στιγμή πήρα τη θέση του. Δανείστηκα από ένα φίλο ένα ζευγάρι κόνγκας, αγόρασα ξύστρες, κουδούνια κι έγινα ο περκασιονίστας του γκρουπ. Όταν παίξαμε σ’ ένα ένα χορό των Ελλήνων Σκακιστών στο Whiskey A Go Go στο υπόγειο του Green Park στο Πεδίον του Άρεως γνώρισα το Γιώργο Τρανταλίδη, ο οποίος αρχικά ήταν κιθαρίστας και τότε ήταν έξι μηνών ντράμερ. Σε κάποια φάση πήγαμε στη Λαμία και με τους Machine Band κι είχαν μαζευτεί οι πιτσιρικάδες, χοροπηδάγανε κι έβλεπαν μέσα στο πούλμαν μαλλιάδες κι ένας φώναξε: Ρε, ήρθαν οι χίπηδες! Ήταν η πρώτη περιοδεία μας: Λαμία, Βόλο, Λάρισα. Το χειμώνα εκείνο γνώρισα την Μαρίζα Κωχ που έπαιζε τότε με το Θάνο Μικρούτσικο και τη Μαρία Δημητριάδη που έπαιζε τότε στο Δον Κιχώτη, στην πλατεία των Κυδαθηναίων στην Πλάκα, το μαγαζί που είχε κάνει ο Μάνος Χατζιδάκις. Πάνω στην κουβέντα της λέω: Έχεις πάει επαρχία; Σε ξέρει ο κόσμος έξω από την Αθήνα; Της πρότεινα περιοδεία. 1972. Τότε είχε φτιάξει ένα ντουέτο ο Βασίλης Ρακόπουλος με τον Αχιλλέα Περσίδη, τους Α+Β. Ήταν η εποχή που είχε μπλέξει ο Περσίδης με την ιστορία ενός υποτιθέμενου βιασμού μιας πιτσιρίκας, που βρέθηκε μαζί με μια παρέα στο εξοχικό της μάνας του, κάπου σ’ ένα βουνό στην Πελοπόννησο. Αυτός κοιμήθηκε κοντά στο τζάκι και ξαφνικά κατεβαίνει από τις σκάλες ένα ουρί, ενήλικη, του την «πέφτει», γίνεται ό,τι γίνεται και μετά του έρχεται κλήτευση για αποπλάνηση ανηλίκου και παθαίνει την πλάκα του. Τελικά αποκαλύφθηκε ότι το κορίτσι ήταν μηχανή των γονιών που έστελναν την πιτσιρίκα όπου να ’ναι και μαζεύανε θύματα που είχαν φτάσει καμιά 30αριά! Και κάνανε συμβιβασμούς μετά! Ο Αχιλλέας χρεώθηκε ένα ποσό 30.000 δραχμών! Πού να τα βρει; Ο μηνιαίος μισθός ήταν 2.500 - 3.000. Έτσι άρχισε να δουλεύει ντουέτο με τον Ρακόπουλο παίζοντας ακουστικά blues στην αρχή του προγράμματος. Ένα πολύ ωραίο σχήμα. Για να δω αυτούς πήγα στην Κωχ. Στο συγκρότημά που είχε ο Θάνος Μικρούτσικος έπαιζε ντράμερ ο Γιώργος Τρανταλίδης που μόλις είχε φύγει από τους Socrates, ηλεκτρική κιθάρα ο Χάρης Χρυσάφης, ο Γιάννης Μπαράκος που ζει χρόνια στην Αμερική, μια πιανίστρια Κατερίνα και παιδιά από το ωδείο. Στήνεται τελικά το γκρουπ της Μαρίζας, τελευταίες πρόβες στο Ροντέο, μαζί μας ήταν ο Γιώργος Στεφανάκης με B3 Hammond, ο οργανίστας των Πελόμα Μποκιού -που παραλίγο να τινάξει την περιοδεία στον αέρα γιατί δεν ήρθε την τελευταία στιγμή καθώς του προέκυψε μια ηχογράφηση και τον αντικατέστησε ο Τρύφωνας Σαράντης που παράτησε τις εξετάσεις του στο Πολυτεχνείο και τη μάνα του που ούρλιαζε και ήρθε μαζί μας, επειδή του το ζήτησα, την επόμενη μέρα κιόλας που φεύγαμε κι έκανε πρόβα τα κομμάτια μέχρι τις 7 το πρωί- τα Ανάκαρα του Νίκου Ζιώγαλα και τελικά κάναμε την 3ήμερη περιοδεία με τη Μαρίζα και παίρνουμε μαζί το συγκρότημα Ρέμπελοι του μακαρίτη του αδερφού μου, που ήρθαν μόνο το Σαββατοκύριακο γιατί τη Δευτέρα είχαν σχολείο και οι Α+Β. Στη Λαμία, στο Βόλο, στη Λάρισα όλα πήγαν καλά, όπως και στη Βέροια που ήταν και η πατρίδα του Ζιώγαλα κι έγινε χαμός, αλλά στην Καβάλα παίξαμε μια βδομάδα μετά από το σκάνδαλο με τους Νοστράδαμος που ο Τσάρλυ είχε πηδήξει την πιτσιρίκα και απαγόρευσε ο επιθεωρητής μέσης εκπαίδευσης να πάνε οι μαθητές στη συναυλία μας, που ήταν μουσικό πρωινό και κόψαμε μόνο 200 εισιτήρια! Μπήκαμε 40 χιλιάρικα μέσα. Μετά στήσαμε μια πιο μεγάλη περιοδεία…
Και μετά τι έγινε;
Μόλις γυρίσαμε με παίρνει τηλέφωνο ο Τρανταλίδης και μου λέει ότι τσακωθήκανε οι Socrates με τον μάνατζερ τους, τον Παύλο Δαμιανάκο και να θέλει ν’ αναλάβω το συγκρότημα. Τότε είχα αποφασίσει να παρατήσω το Πολυτεχνείο και είχα δηλώσει διακοπή από το τμήμα Μηχανολόγων - Ηλεκτρολόγων. Ξεκινάμε περιοδεία. Οι Socrates ήταν: Τουρκογιώργης, Σπάθας, Τρανταλίδης και ο μακαρίτης Κώστας Δουκάκης, δεύτερη κιθάρα. Το προηγούμενο βράδυ είχαμε μπει στο στούντιο του περίφημου ηχολήπτη Γιάννη Σμυρναίου, στην Πατησίων, παράλληλος της Ιουλιανού, όπου γίνεται ολονυχτία η ηχογράφηση live του δίσκου On The Wings! Νομίζω μόνο δύο κομμάτια παίχτηκαν δεύτερη φορά. «Ξένος» παρόντας ήταν μόνο ο Ρόμπερτ Ουίλιαμς που είχε φέρει ένα κημπορντάκι και το χρησιμοποίησαν μετά το πρωί, όταν φύγαμε για να ξεκουραστούμε και να φύγουμε 12 το μεσημέρι περιοδεία. Στο στούντιο έμεινε ο Ρόμπερτ, ο Σπάθας κι ο Σμυρναίος κι έκαναν το remix. Η ηχογράφηση κράτησε από τις 7 το απόγευμα μέχρι τις 7 το πρωί και 12 το μεσημέρι ήταν μιξαρισμένος ο δίσκος των Socrates στην πιο ώριμη παιχτική φάση τους πριν μπλέξουνε με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου και τους θολώσει τον ήχο τους. Ήταν ένα καθαρό hard-rock συγκρότημα με στοιχεία blues. Η πλάκα ήταν ότι πριν γίνουμε φίλοι και αναλάβω το management των Socrates πήγαινα στην Τερψιθέα να τους δω στα περίφημα κυριακάτικα μουσικά πρωινά εκεί κι ήμουν μέσα στο τρένο, όρθιος βαστώντας την χειρολαβή και πετυχαίνω τον Τρανταλίδη με μακριά μαλλιά, με τον οποίο είχαμε ήδη γνωριστεί και με ρωτάει: που πάς; Πάω να δω τους Socrates. Είμαι Socrates, μου λέει! Από πότε; Εδώ και δύο μήνες με πήραν τα παιδιά (είχε πάει φαντάρος ο Ηλίας Μπουκουβάλας και τον αντικατέστησε). Την περίοδο εκείνη θυμάμαι όταν άρχιζε ο Τρανταλίδης σόλο ντραμς μέσα στην Τερψιθέα, ή στην Μαργαρίτα της Καλλιθέας, ή στο Ίλιο, ή στο Άννα Ντορ της Γλυφάδας, γινόταν κόλαση. Σηκωνόταν όλο το σινεμά στο πόδι κι ούρλιαζε! Μιλάμε για μια εποχή που κόβανε 1.300 εισιτήρια στο σινεμά για να δουν τους Socrates!
Σου πρότεινε άλλος μουσικός να αναλάβεις μάνατζερ;
Η Μαρίζα Κωχ μου πρότεινε το Γιώργο Νταλάρα. Συναντηθήκαμε οι τρεις μας ένα πρωί στην πλατεία Κυδαθηναίων στην Πλάκα, σε ένα καφενέ. Όλα εκεί γινόντουσαν τότε. Θεός ο Νταλάρας στα 25 του χρόνια. Θυμάμαι έπαιζαν τραγούδια του συνέχεια στον στρατό. Αυτό να ξυπνάς με το Μαρία Με Τα Κίτρινα ή να κάνεις αγγαρεία ή τρέξιμο γύρω - γύρω το στρατόπεδο και να παίζει αυτό το τραγούδι από τα μεγάφωνα. Το μίσησα. Στην Κόρινθο όλα τα ηχεία παίζαν Μαρία Με Τα Κίτρινα! Και το Δελφίνι Δελφινάκι με τον Καλατζή και άλλα τέτοια. Και Πασχάλη! Επί Χούντας. Στον Γιώργο, λοιπόν, είπα να μου επιτρέψει να του απαντήσω αύριο, μεθαύριο. Και με έπιασε το ιδεολογικό μου, ότι δηλαδή για τη μουσική κάνω κάτι άμα γουστάρω. Τη Μαρίζα τη γούσταρα γιατί είχε φωνάρα, νεύρο κι ήθελα να κάνω πολλά μαζί της ακόμα, αλλά μου τη χάλασε η αδερφή της. Στο Νταλάρα ζήτησα συγνώμη με τη δικαιολογία ότι λόγω Πολυτεχνείου δεν έχω χρόνο, για να μην τον προσβάλλω. Μετά το στρατό βοηθούσα τη Μαρίζα. Έπαιζε τότε με τον Ξυλούρη στην «Αποσπερίδα» στο Θέατρο του Γιώργο Πρωτόπαππα, στο κέντρο, μαζί τους ήταν και ο Χριστόδουλος Χάλαρης. Μετά κάναμε περιοδεία Μαρίζα Κωχ - Νίκος Ξυλούρης. Τότε η Μαρίζα ήταν στην CBS και μου είπε ότι έχει έρθει καινούργιος διευθυντής και του μίλησε για μένα, ο οποίος με θέλει πολύ για υπεύθυνο παραγωγής. Τότε είχα τελειώσει το στρατό, είχα τελειώσει τις περιοδείες με τη Μαρίζα και με είχε πιάσει μια κρίση επαγγελματική. Σκεφτόμουν ότι επαγγελματικά δεν θα στεριώσω με κάτι τέτοιο και μου λέει τότε ο πατέρας μου που είχε ήδη μαγαζί, θέλεις ν’ ανοίξουμε ένα μαγαζί για σένα; Είχε βάλει 300 χιλιάρικα και ανοίξαμε το μαγαζί με τα λευκά είδη στην Μητροπόλεως τον Ιούλιο. Τον Οκτώβριο του ’76 μου είπε η Μαρίζα την πρόταση για την CBS. Ήταν η εποχή που θα πήγαινε στη Γιουροβίζιον με το τραγούδι Παναγιά Μου. Της το είχε παραγγείλει ο Χατζιδάκις που ήταν διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Την πήρε τηλέφωνο και της λέει: αύριο στέλνω υποψηφιότητα στη Γιουροβίζιον, στείλε μου τραγούδι το πρωί. Οι στίχοι και η μουσική ήταν της Μαρίζας, το ’γραψε, το ηχογράφησε και το έστειλε στο Μάνο. Τέλος πάντων συνέπεσε αυτό το γεγονός κι ενώ σκεφτόμουν την πρότασή της. Τότε, λοιπόν, σκέφτηκα τότε ότι λόγω του Εβραίου διευθυντή της εταιρίας, του Ραμπίνοβιτς, θα πουν ότι πήρε τον Εβραίο και μου ξίνισε γιατί θα έλεγαν ότι δεν ήρθα εδώ με την αξία μου, αλλά επειδή είμαι Εβραίος. Το μετάνιωσα μετά γιατί ήξερα την παραγωγή, ήξερα το στούντιο και όλη τη διαδικασία του στησίματος ενός συγκροτήματος. Στη θέση μου τελικά πήγε ο Μίλτος Καρατζάς, ο οποίος ήταν γραφίστας στα εξώφυλλα των δίσκων…
Με την πολιτική πότε έμπλεξες;
Όταν έφτασε η ώρα να οργανώνω φεστιβάλ του Ρήγα. Πενταήμερα με έξι σκηνές, ακόμα και με 26 συγκροτήματα στο γηπεδάκι του μπάσκετ έξω από το ΣΕΦ. Σ’ ένα βράδυ μέσα έχασα 5,5 κιλά να τρέχω πάνω κάτω μ’ ένα γουόκι τόκι! Μια φορά σ’ ένα Φεστιβάλ του Ρήγα στο Φάληρο το ’84 έκανα το λάθος κι έβαλα να παίξουν οι Last Drive με κάτι μεταλλάδες κι άρχισαν οι οπαδοί τους να σφάζονται και να πετάνε μπουκάλια μπύρες! Πιάνω το μικρόφωνο και λέω: Λοιπόν μάγκες θέλετε να συνεχίσουμε ή θα τη γ… τη βραδιά; Για πότε έγιναν προβατάκια… Οι μεταλλάδες από τα δυτικά προάστια ήταν πιο «τίμιοι» και σηκωθήκαν και φύγαν εν χορώ… Σε όλους μας κόστισε η διάσπαση του ’67-’68. Γιατί φίλοι από την ΕΔΑ, άλλοι πήγαν στο ΚΚΕ Εσωτερικού κι άλλοι στο ΚΚΕ. Θυμάμαι το φανατισμό που υπήρχε καθώς φίλοι του πατέρα μου έως τότε, έπαψαν να του μιλούν. Ο πατέρας μου ήταν αντιδογματικός εξ αρχής. Είχε πάει ένα ταξίδι με την ΑΕΚ στη Σόφια και μόνο στο γήπεδο δεν πήγε. Εκεί είδε ότι ήταν αλήθεια που έλεγαν ότι γυναίκες ξεπουλιόνταν για ένα ζευγάρι κάλτσες κι απομυθοποιήθηκαν τα σοσιαλιστικά κράτη στα μάτια του. Γύρισε όμως μ’ ένα βουνό από βινύλια της Melodia και της Suprafon, η τσέχικη εταιρία πολύ καλής ποιότητας παραγωγής δίσκων. Σήμερα είμαι μέλος του Σύριζα Ν. Ψυχικού και πηγαίνω στις συνελεύσεις… Είμαι κι εγώ πικραμένος και περιμένω να δω τι θα γίνει. Ελπίζω ακόμα.
Με ποιον μουσικό τότε είχες περισσότερη φιλία;
Με τον Παύλο Σιδηρόπουλο. Σε μια φάση είχε μαζευτεί τουλάχιστον 3.000 κόσμος σε μια σκηνή περιμένοντας να βγει ο Παύλος εκείνο το βράδυ στο Φεστιβάλ του Ρήγα στο ΣΕΦ και τον ψάχναμε ενώ οι Απροσάρμοστοι ήταν στη σκηνή και έπαιζαν τα ίδια κομμάτια. Τον βρίσκουμε χωμένο σε κάτι χορτάρια σ’ ένα δασάκι παρατημένο να ξερνάει. Πιο αδύνατος από ποτέ με γένια, ένα βλέμμα ασταθές, έτρεμε. Τον ανεβάζουμε στη σκηνή και στο δεύτερο κομμάτι ήταν θεός. Του είχα οργανώσει μια συναυλία για το νέφος το ’87, πάλι του Ρήγα, μόλις είχε γίνει πεζόδρομος η Κοραή. Έρχεται κι ο Πιλαλί μόνος του, χωρίς συγκρότημα. Τίγκα από κόσμο το μέρος. Είχε ένα δεντράκι εκεί κοντά, όπου πήγαινε ο Παύλος και ξέρναγε, ξανανέβαινε στην σκηνή, θεός. Στα τέλη του ’80, κρατούσα ένα σπίτι στην οδό Τσαμαδού στα Εξάρχεια. Πετυχαίνω τον Παύλο να σέρνεται κοντά στην πλατεία. Ιλάν, έχεις 8 χιλιάρικα; Του τα δίνω και του λέω δεν τα θέλω πίσω, αλλά να ξέρεις σ’ αγαπάμε. Θέλω μια συμφωνία. Θέλω να μου δώσεις τα λεφτά μόνο όταν είσαι καλά και θα κάνεις μόνο μουσική. Έφυγε… Σε μια φάση ήταν που πρώτη φορά που ήρθαν οι Τρύπες στην Αθήνα να παίξουν στο Πεδίον του Άρεως. Τον πετυχαίνω εκεί όταν έπαιζαν οι Τρύπες, πριν βγει ο Παύλος στη σκηνή και ο Πουλικάκος. Νοιώθω να μου κλείνει τα μάτια ένα δροσερό χέρι. Μου τραβάει τότε πίσω το ένα χέρι και μου χώνει μέσα ένα τσαλακωμένο πράγμα. Ήταν τα λεφτά που του είχα δώσει! Ήταν καλά. Έφαγε overdose γιατί είχε ψιλοκόψει…
Τι έκανες εσύ εκείνη την περίοδο;
Το 1987 είχα στήσει τα «127 Ντεσιμπέλ», στην οδό Οικονόμου 4 στα Εξάρχεια. Ήταν ταβέρνα πριν. Εκεί είχα καλέσει να παίξουν live 86 συγκροτήματα! Το 1988 το πήρε ο Πέτρος Κουτσούμπας. Η ιστορία εκεί έληξε άδοξα καθώς ξενυχτούσα και το πρωί ήμουν ερείπιο στη δουλειά μου. Ήταν τότε που άνοιξα ένα μαγαζί με λευκά είδη, στην οδό Κολοκοτρώνη, με κεντήματα, τραπεζομάντηλα, πετσέτες, όπου εκεί μέσα στήθηκαν σταθμοί, γραφόντουσαν εκπομπές, περνούσαν από εκεί όλοι οι παραγωγοί του ραδιοφώνου κι έπαιρναν τα δώρα για τις εκπομπές τους γιατί ο Βύρωνας που έμενα τους έπεφτε μακριά! Και τι δεν γινόταν σε αυτό το μαγαζί. Εκεί στήθηκε κι ο Ηχώ Fm. Εκεί έγραφα και τα δελτία Τύπου στο χέρι, κι έτσι ήταν διαφορετικό το καθένα που έδινα σε κάθε εφημερίδα. Καβαλούσα το μηχανάκι και πεταγόμουν στην κάθε μία. Τότε ήταν όλες οι εφημερίδες στο κέντρο της Αθήνας.
Ποδόσφαιρο παρακολουθείς;
Πήγαινα στον Πανιώνιο στα 80ς γιατί τότε οι Ρηγάδες είχαν γίνει όλοι Πανιώνιοι! Θυμάμαι ένα χοντρό θηριώδη τύπο (εν. τον Κούλη τον Περιστεριώτη) που ήταν μπροστά στην Θύρα 3 κι έλεγε τα συνθήματα στα συνέδρια του ΚΚΕ Εσωτερικού που γινόντουσαν στο γήπεδο της Νέας Σμύρνης. Ο Σαββόπουλος όταν είχε κάνει το Happy Day είχε εκφράσει τη συμπάθειά του στο χώρο του ΚΚΕ εσωτερικού και τον καλούσαν στις συναυλίες, αλλά του ζητούσαν πάντα να φέρνει μαζί του και τον Μιχάλη Μενιδιάτη γιατί το κομμάτι «Ο λαϊκός τραγουδιστής» είχε κάνει μεγάλο σουξέ. Σε μια συναυλία λοιπόν μπαίνει μέσα ο Μενιδιάτης, που ήταν καρά - δεξιός και βλέπει ελληνική σημαία και σφυροδρέπανο! Γυρνάει στον Σαββόπουλο και λέει εγώ, φεύγω από δω. Το μαθαίνουν οι διοργανωτές και παθαίνουν πανικό. Φέρνουν λοιπόν τον μακαρίτη Άγγελο Μαστοράκη που ήταν μέσα στην πιάτσα και τον προλαβαίνει στην έξοδο. Τι έγινε κύριε Μιχάλη; Να, μωρέ που με έφεραν εδώ πέρα με τα κομούνια. Έλα μωρέ, δεν είναι δα και κομούνια οι άνθρωποι, μην ψυλλιάζεσαι. Τελικά τον έπεισε και γύρισε πίσω..
Στον Ήχο πότε πήγες;
Όταν πέθανε ο Γιαννουλόπουλος το 1998, ένα μήνα μετά μου τηλεφώνησε ο Σωκράτης Παπαχατζής από τον Ήχο και μου πρότεινε να πάω στο περιοδικό στη θέση του Κώστα. Κοίταξε, του είπα, τυμβωρυχία δεν κάνω. Στην αρχή απάντησα αρνητικά. Πήρα τηλέφωνο τότε 3-4 που τους ήθελα στην παρέα από τον Jazz Fm και τους λέω: δεν πάω μόνος μου, θα πάμε μαζί. Ο Βασίλης Σταματίου στα latin, ο Σταύρος Μούτσελος, ο Στέλιος Μούστος, όσους ήξερα ότι έγραφαν καλά. Κάναμε και μια καλή συμφωνία από οικονομικής πλευράς γιατί ο Γιαννουλόπουλος έπαιρνε πολύ καλά λεφτά. Πήγαινε με πληρωμένα έξοδα ταξίδια στη Νέα Ορλεάνη σ’ όλα τα μουσικά φεστιβάλ. Ήμουν αρχισυντάκτης στο τρισέλιδο που γράφαμε, χώρια τα θεματικά άρθρα που γράφαμε.
Πώς ξεκίνησε η θητεία σου στο ραδιόφωνο;
Με το Χρήστο Ξανθάκη στο Star Radio - τον λέγαμε ο σταθμός των βορείων προαστίων γιατί η εμβέλεια του έφθανε οριακά στο κέντρο Αθήνας - με έδρα τους Θρακομακεδόνες στο Μενίδι. Ήταν το πιο πετυχημένο ραδιόφωνο της πειρατικής εποχής στην τελευταία φάση της. Είχαμε 11,3% ακροαματικότητα. Μόλις είχε ανοίξει το Κανάλι 15. Τον καιρό αυτό, το 1997, είχε ανοίξει και ο Αθήνα 9.84, που είχε 46,5% ακροαματικότητα, τη στιγμή που τα κρατικά ξεκινούσαν από 17% και κατεβαίνανε. Με φώναξε λοιπόν ο Χρήστος λέγοντας μου ότι έχω τόσους δίσκους, να πάω να κάνω ραδιόφωνο. Στην αρχή δεν ήθελα, αλλά μια μέρα με έπεισε, φόρτωσα τα βινύλιά μου και μου έκανε ο ίδιος πλατό γιατί δεν είχα ιδέα τότε. Εκεί άρχισα να παίρνω συνεντεύξεις από ροκ συγκροτήματα. Το πρώτο ήταν οι Not 2 Without 3. Ο σταθμός εξέπεμπε από ένα σπίτι διώροφο, που είχε πάνω ένα πλυσταριό και δίπλα στημένα τα μηχανήματα! Ήταν όλα χωρίς μόνωση. Το τι ραδιενέργεια έτρωγαν δεν λέγεται. Όταν το ανακάλυψαν στην περιοχή φοβήθηκε ο ιδιοκτήτης κι έβαλε μόνωση. Η κεραία ήταν στο ταρατσάκι. Ανεβαίναμε αυτή την παλιά στριφογυριστή σκάλα για να φθάσουμε στο στούντιο. Στον Star έγινε αρχικά μια πρώτη διάσπαση κι έφυγαν 13 άτομα που είχαν στήσει τον Ηχώ Fm στο Βύρωνα, ήρθαν και μας βρήκαν και μετά ακολουθεί μια άλλη διάσπαση από περίπου 15 παραγωγούς και έτσι ενσωματωθήκαμε στον Ηχώ Fm. Από μια εκπομπή που πήγα να κάνω κατέληξα διευθυντής σταθμού κι ανέλαβα εφορίες, ΑΕΠΙ, όλα δικά μου. Στον Ηχώ είχα την εκπομπή «Σοκολατένιες Νότες» μαζί με το Χρήστο Πολύδωρο, τον φυσαρμονικίστα.
Και φτάνουμε στον θρυλικό Jazz Fm…
Καταφέραμε και πήραμε την άδεια μετά από διαδηλώσεις, ψηφίσματα, ανοιχτές επιστολές στον Ανδρέα Παπανδρέου, γιατί τότε έδιναν τις άδειες στον Κοσκωτά, στον Κυριακού, στο Λαμπράκη... Έπρεπε να ήσουν μεγαλοεπιχειρηματίας για να πάρεις άδεια. Εμείς είχαμε κάνει μια ομαδική δουλειά και ήμασταν 15 ερασιτέχνες και θέλαμε μια επίσημη άδεια. Τότε γραμματέας της επιτροπής για τη ραδιοφωνία ήταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος που ήταν απόλυτα ενημερωμένος, όμως άσχετος ήταν ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου, που όταν εξέταζε την υπόθεσή του σταθμού Αντένα, ρώτησε: πως το είπατε; Σαμπένα; Τελικά πήραμε την άδεια, αλλά η μεγάλη λύπη ήταν ότι η εταιρία δεν ήταν στα χέρια μας. Η συχνότητα του Jazz Fm ανήκε στον Ηχώ που ήμασταν οι 15 ερασιτέχνες. Στην αρχή ο Jazz Fm ήταν ένθετος στον Ηχώ, 12 τα μεσάνυχτα με 4 το πρωί, μετά 10 το βράδυ με 3 το πρωί μέχρι που έγινε 24ώρο. Κάποια παιδιά από τον Ηχώ βολεύτηκαν, όπως οι Γιάννης Γαλάνης - Παναγιωτάκης και Άλκης Στεφάνου, σε παραγωγές εταιριών, δισκογραφικές κλπ και ήθελαν να βγάλουν λεφτά από αυτό το πράγμα, κάποιοι καθόλου. Κάποια στιγμή είχαν πάει φαντάροι οι πιο πολλοί κι όταν πήγε ο Πέτρος Κωστόπουλος να μιλήσει με το Γιώργο Πολυχρονίου για να αγοράσει τον Capital Gold, ο Πολυχρονίου ζητούσε 130 εκατομμύρια δραχμές για να δώσει τη συχνότητα και την άδεια του σταθμού. Ο Κωστόπουλος του έδινε 100. Τσακωθήκαν κιόλας. Ακούγονταν φωνές έξω από το γραφείο. Τότε ήμουν διακοπές. Το έμαθα ότι το πουλούσαν από έναν κεραιά του σταθμού. Εγώ κι ο Κώστας Γεωργίου -αργότερα διευθυντής στον Εν Λευκώ ένα διάστημα, μετά έκανε το Moody Radio, είχε αναλάβει και το πόστο μου όταν έφυγα από τον Ήχο και πέθανε από καρδιά στα 46 του- και κάποιοι ακόμη δεν θέλαμε να πουληθεί ο Jazz Fm. Είχαμε βάλει από 100 χιλιάδες δραχμές ο καθένας, λίγα λεφτά, σαν αρχικό κεφάλαιο. Κάτι λιγότερο είχε βάλει ο Γεωργίου, 60-70 χιλιάδες. Αν είχε το ίδιο ποσό θα πιάναμε το 25% με το οποίο θα μπορούσαμε να μπλοκάρουμε απόφαση καταλυτική για μια εταιρία, σύμφωνα με το νόμο. Έτσι χάθηκε ο Jazz Fm… Κράτησε συνολικά 5,5 χρόνια στον αέρα. Έκλεισε σε μια εποχή που πήγαινε καλά, είχε κάνει άνοιγμα και είχαμε αρχίσει να βγάζουμε λεφτά από εκεί… Ο Γιαννουλόπουλος έφερνε πολλές διαφημίσεις κι έβγαζε καλά λεφτά κι εγώ κάποια στιγμή σ’ ένα μήνα έφερα 14 διαφημίσεις κι έβγαζα μπόλικα, το τελευταίο εξάμηνο της λειτουργίας του, που είχε πείσει ο σταθμός ότι η αξία του μέτραγε στη ραδιοφωνική πιάτσα. Όταν έκλεισε ο Jazz Fm έμεινα δύο χρόνια αδρανής γιατί δεν άντεχα να βγαίνω έξω και να ακούω τα παράπονα του κόσμου που έκλεισε ο σταθμός…
Πώς γνωριστήκατε με τον Κώστα Γιαννουλόπουλο;
Ήμασταν ίδια σειρά στο στρατό. Όταν απολυθήκαμε βρεθήκαμε στα ράφια του δισκάδικου του Κώστα Χαραλαμπίδη, στη Στοά Κοραή. Το μεσημεράκι το έκλεινε και πηγαίναμε εμείς τότε, 3-4 καλοί πελάτες και διαλέγαμε. Εκεί τον πέτυχα μετά τον στρατό. Ήταν ένα ψηλός τύπος σε σχέση μένα, με κοιλίτσα. Στεκόταν δίπλα μου. Βγάζω τον πρώτο δίσκο του Miroslav Vitous, του Τσέχου μπασίστα που έπαιζε μαζί του κι ο John McLaughlin, το Infinite Search (1969) και μόλις είχα αποφασίσει να τον αγοράσω, ακούω μια βαθιά φωνή πίσω μου: Ακούς τζαζ; Ναι, κύριε! Πάντα έδειχνε μεγαλύτερος απ΄ ότι ήταν. Δύο χρόνια μου έριχνε. Μετά με πετύχαινε εκεί και στις συναυλίες όπου έβγαζα πάντα φωτογραφίες και μου έλεγε: έλα στο περιοδικό, το Τζαζ, που είχε φτιάξει με συνεργάτες του το Γιώργο Χαρωνίτη και τον Σάκη Παπαδημητρίου. Δεκατέσσερα τεύχη πρόλαβε να βγάλει… Πέθανε 17 Νοεμβρίου 1997 από ανακοπή καρδιάς κι ενώ λίγες ώρες νωρίτερα εξέπεμψε για τελευταία φορά από το Τρίτο «Τα Πρωινά Όλου του Κόσμου».
Στην ΕΡΤ πότε ξεκινά η συνεργασία σου;
Όταν με κάλεσε για πρώτη φορά ο μακαρίτης, διευθυντής τότε, Γιώργος Τσαγγάρης να κάνω μια εκπομπή που θα είχε κατά κάποιο τρόπο αρχηγό τον τζαζ σαξοφωνίστα Δημήτρη Βασιλάκη, ο οποίος στη διάρκειά της θα έκανε ένα τρίο live. Τίτλος «Jazz Club του Τρίτου». Κάναμε 14 ζωντανές εκπομπές κάθε Τρίτη. Υπήρχε το βασικό τρίο του Βασιλάκη με τον Κωνσταντίνου στο κοντραμπάσο και τον Παναγιωτόπουλο στα τύμπανα και καλούσαμε μουσικούς από την τζαζ πιάτσα, Έλληνες αλλά και ξένους που εμφανίζονταν κυρίως στο Half Note. Γενάρης με Απρίλη του 1999. Ένα βράδυ έλειπε στην Αγγλία ο Βασιλάκης κι έτσι δεν θα ήταν το τρίο. Ξεκίνησα να κάνω την εκπομπή μόνος μου κι άρεσε πολύ στον Τσαγγάρη, που με πήρε μέσα σε 20 λεπτά στον αέρα να μου το πει. Αργότερα ήμουν στο Τρίτο στην μεταβατική περίοδο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας μετά το μαύρο που έπεσε… Με είχε διώξει ο νόμος Παυλόπουλου που έλεγε για τους συμβασιούχους ότι σε δύο συνεχόμενα ή σε τρεις συνεχόμενες συμβάσεις φεύγεις, ώστε να μην έχεις δικαίωμα να μονιμοποιηθείς. Έτσι είχα φύγει το 2007 και πήγα ξανά το ’13 όταν με κάλεσε ένα φίλος να ξαναστήσουμε το Τρίτο Πρόγραμμα γιατί πιο πολύ φώναζε ο κόσμος για το Τρίτο παρά για την τηλεόραση! Και μαζευτήκαμε οι παλιοί παραγωγοί, οι 35 από τους 38 και ξαναστήσαμε τον Τρίτο με το σκεπτικό: ανοίγουμε το Τρίτο και παλεύουμε ν’ ανοίξουν κι άλλα ραδιόφωνα.
Ένα δίσκο του Miles Davis που προτείνεις;
Το A Tribute To Jack Johnson (1977), είναι σάουντρακ. Ειδικά το κομμάτι Right Of που παίζει κιθάρα ο John McLaughlin και ο Miles είναι θυμωμένος. Ο Jack Johnson ήταν πρωτοπυγμάχος βαρέων βαρών, μαύρος και του άρεσαν τα ακριβά αυτοκίνητα και οι ξανθιές γυναίκες. Η κου-κλουξ-κλαν που τον μισούσε, του έστειλε μια μέρα ένα μήνυμα: πέσε κάτω ή θα σε κρεμάσουμε επάνω. Εκείνο το βράδυ κέρδισε τον αγώνα. Έφυγε μετά στο Παρίσι όπου έζησε ως το τέλος της ζωής του. Και ο Miles στα νιάτα του ήταν μποξέρ και συνέχισε όσο ήταν μεγάλος. Επίσης ήταν χοντρά ρατσιστής εναντίον των λευκών κι έβγαλε στο δίσκο αυτό όλο το θυμό του για την αδικία που έγινε σ’ ένα συνάδελφο μποξέρ που κόντεψε να τον φάει η κου-κλουξ-κλαν.
Μια μαγική σύνθεση που είδες σε συναυλία στην Ελλάδα;
Η ωραιότερη φάση ήταν από Εξαδάκτυλο, μια συναυλία στο Θέατρο Μπροντγουαίη με Δημήτρη Πουλικάκο, Δημήτρη Πολύτιμο, Λεωνίδα Αλαχαδάμη στα ντραμς, Γιώργο Φιλιππίδη στο μπάσο, Λάκη Διακογιάννη σαξόφωνο, κιθάρα ο Δήμης Παπαρχήστου! Τι σχήμα ήταν!
Μια μυστική ιστορία που ξέρεις;
Ο Γιώργος Μαγκλάρας πήγε στρατό μαζί με το Διονύση Σαββόπουλο και τους άφησαν με μακριά μαλλιά. Δεν τους κουρέψανε καθότι γνωστές περιπτώσεις. Το πρώτο βράδυ έκανε ένα διαολεμένο κρύο στην Τρίπολη και ακούν μέσα από το δάσος τον ήχο ενός βιολιού. Και μπαίνουν μέσα οι Εσατζήδες και τον ψάχνουν και βλέπουν τον Μαγκλάρα θεοτσίτσιδο με τα μακριά μαλλιά να παίζει βιολί! Την επομένη πήρε το απολυτήριο και τον πετάξανε έξω!
Βιβλία που σε σημάδεψαν;
Ο Καπετάν Μιχάλης του Νίκου Καζαντζάκη και το Ένα Παιδί Μετράει τ’ Άστρα του Μενέλαου Λουντέμη, που όποιος δεν το έχει διαβάσει στα νιάτα του, έχει γίνει δεξιός. Ήταν η αιτία που ένα παιδί μπορούσε ν’ αγαπήσει την κουλτούρα, τη ζωή, τον τρόπο της αριστεράς.
Σε ευχαριστώ πολύ για όλες αυτές τις ωραίες ιστορίες που μου είπες!
Επίσης για την καλή παρέα! Να δούμε πώς θα τα βάλεις όλα αυτά που είπαμε σε τάξη!
Μουσικάνθρωπος, ραδιοφωνικός παραγωγός, τουρ μάνατζερ της Μαρίζας Κωχ και των Socrates στις καλές εποχές, «εγκυκλοπαίδεια» της jazz, αιώνιος φοιτητής του Πολυτεχνείου, πολιτικοποιημένος αριστερός, καλός αφηγητής όμορφων ιστοριών και γενικώς «γουσταρηματίας», έτσι τον αποκαλούν οι φίλοι του, γιατί καταπιάνεται μόνο με πράγματα που του αρέσουν. Παρ’ ότι είχαμε συνυπάρξει για ένα χρόνο στον «Ήχο» το 1998 δεν τον είχα συναντήσει ποτέ. Για πρώτη φορά είδα τον Ιλάν και μίλησα μαζί του πρόπερσι στο τέλος του «4ου Jazz στο Πάρκο» στο Ίλιον που διοργανώνει ο κοινός μας φίλος Γιώργος Τρανταλίδης. Ο Ιλάν βρισκόταν στον φυσικό του χώρο. Ευγενική φυσιογνωμία, γενναιόδωρος και πρόθυμος να μοιραστεί τις γνώσεις του με τους νεώτερους.
Τον συνάντησα τρεις μέρες μετά την άφιξη της κόρης του Αντιγόνης από το Λονδίνο, γνωστή στην μουσική πιάτσα, που ήρθε στην Αθήνα μια μέρα μετά τη βόλτα της στη γέφυρα του Λονδίνου, εκεί όπου έπεσε με φόρα ο τρελός ισλαμιστής σκορπώντας το θάνατο! Η άλλη κόρη του, η 21χρονη Λουΐζα σπουδάζει δημοσιογραφία στο Καποδιστριακό και είναι νεοσύλλεκτη στο γραφείο παραγωγής του Νίκου Νικολαΐδη. Με τον Ιλάν δώσαμε ραντεβού εν αγνοία μας την 25η Μαρτίου και δεν το αλλάξαμε. Είπαμε να κάνουμε μια συνέντευξη κόντρα, πέρα των παραδοσιακών τύπων. Είχε λιακάδα και τα είπαμε με τις ώρες στο «Zoo», στη γειτονιά του στο Χαλάνδρι, όπου καθημερινά διοργανώνει live και τις Τετάρτες τα προλογίζει στο μικρόφωνο με τη χαρακτηριστική φωνή και γνώση του… Δεν ησυχάζει ποτέ αυτός ο άνθρωπος κι όταν μιλά είναι αληθινός χείμαρρος. Πάμε λοιπόν την ιστορία του από την αρχή!
Που γεννήθηκες Ιλάν;
Στην πλατεία Κουμουνδούρου. Εκεί ήταν το σπίτι της γιαγιάς μου. Ο πατέρας μου Καβαλιώτης, η μάνα μου Θεσσαλονικιά. Εβραίοι και οι δυο. Πεινάσανε μετά τον πόλεμο. Σωθήκανε κρυμμένοι σε τρένα κι έξω μπλόκα, μεγάλη ιστορία. Με βάρκες έφθασαν στην Αθήνα, στη Νέα Σμύρνη συγκεκριμένα. Ο παππούς μου είχε ένα πολυώροφο παπουτσάδικο στη Θεσσαλονίκη, στην οδό Ελ. Βενιζέλου. Όταν ήρθε στην Αθήνα είπε να πάει μια βόλτα στην πλατεία άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Αμ δε, αμέσως ένας χωροφύλακας πετάγεται και του φωνάζει: κύριε Ιωσήφ τι κάνεις εδώ; Τρέξε γρήγορα! Δεν ξαναβγήκε μέχρι που έγινε η απελευθέρωση. Την τελευταία μέρα που έφευγαν οι Γερμανοί ρίχνανε ριπές με τα πυροβόλα στα κλειστά παράθυρα των σπιτιών και μια σφαίρα πέρασε ξυστά από το κεφάλι της γιαγιάς μου και της άφησε ένα σημάδι. Η σφαίρα καρφώθηκε στον τοίχο. Είχε 13 αδέρφια, σώθηκαν τα 4. Τα άλλα έγιναν σαπούνια.
Η πλατεία Κουμουνδούρου τότε ήταν φτωχογειτονιά;
Όχι και τόσο. Είχε αυτά τα όμορφα διώροφα. Ήταν εκεί το Εργατικό Κέντρο, από την πλευρά της κουζίνας μας, όπου γινόντουσαν όλες οι συγκεντρώσεις στο προαύλιο του -στην μετεμφυλιακή κατάσταση οι συγκεντρώσεις τότε απαγορευόντουσαν, σε συλλάμβαναν κατευθείαν για διατάραξη κοινής τάξης- και άκουγα συνέχεια συνθήματα, έβλεπα γροθιές σηκωμένες, αλλά δεν καταλάβαινα τι είναι αυτό το πράγμα. Εκεί πέρασα τη δεκαετία του ’50. Μετά μεγάλωσα στα Πατήσια, στο τέρμα Πατησίων όπου ήταν το Σπόρτινγκ, πήγα δημοτικό στο 39ο σχολείο, μετά πήγαμε Πλατεία Κολιάτσου και από 15 χρονών ήμουν στην Κοδριγκτώνος, κοντά στην Πλατεία Βικτωρίας.
Έχεις φάει το κέντρο της Αθήνας με το κουτάλι…
Ναι, η περιοχή αυτή ήταν η καλύτερη τότε γιατί εκεί ήταν όλα τα κλαμπ, Πατησίων, Κεφαλληνίας, Φωκίωνος Νέγρη. Βάζαμε κουστουμάκι και γραβατούλα στενή, υποχρεωτικά, διαφορετικά δεν υπήρχε έξοδος. Παίρναμε τα κορίτσια που μας τα εμπιστευόντουσαν οι μαμάδες, μόνο και μόνο επειδή ήταν ο Ιλάν και ο τάδε μαζί, και πηγαίναμε στα κλαμπάκια κι ακούγαμε τις τότε γκρουπάρες: Juniors, Idols, Sette Amici (''Εφτά Φίλοι'') μια 7μελή μπάντα με πνευστά και τραγουδιστή τότε τον Λάκη Τζορντανέλλι. Παίζανε καλό φανκ-σόουλ και χορευτικά Ιταλικά ρυθμικά και μελωδικά σουξεδάκια σ’ ένα κλαμπάκι της οδού Κεφαλληνίας, κάθετο στην Πατησίων στο ύψος της Φωκίωνος Νέγρη. Όλη τη φάση εκείνη…
Τι σημαίνει Ιλάν;
Όταν πήγε ο πατέρας μου και η μητέρα μου στο Ισραήλ είπαν να μην μου βγάλουν ένα συνηθισμένο όνομα όπως Αβραάμ, Ιακώβ και τέτοια. Τότε δεν είχε φτιαχτεί ακόμη το κράτος και υπήρχαν σύμβολα αναγέννησης. Το Ιλάν είναι ένα δέντρο πολύ ψηλό με πολύ λίγα φύλλα, μόνο στην κορυφή του, αλλά με μεγάλες ρίζες που απλωνόντουσαν στην έρημο κι εκεί είχε εύφορο έδαφος. Είχε γίνει σύμβολο της δημιουργίας του κράτους. Συμβολικά μου έδωσαν αυτό το όνομα.
Στην μουσική πώς μπήκες; Ποιο ήταν το ερέθισμα;
Από πολύ μικρός γιατί είχα φιλόμουσο πατέρα. Από πολύ νωρίς υπήρχε στο σπίτι πικάπ, στέρεο συγκρότημα Saba, αυτά τα έπιπλα. Ο πατέρας μου έμπλεξε με την κλασική μουσική όταν είπε πάει για ένα διάστημα στο Ισραήλ, όπου δούλεψε σ’ ένα συνεργείο ηλεκτρολόγος, 17 χρονών. Είχε ένα Γερμανό κομουνιστή Μαρξιστή που ήταν επικεφαλής εκεί, ο οποίος όση ώρα δούλευε το συνεργείο την ημέρα, τους έβαζε κλασσική μουσική. Όταν γύρισε στην Ελλάδα με πήρε μαζί σ’ ένα διαγωνισμό του Όμηρου Αθηναίου στο Πεδίον του Άρεως, στο Άλσος, στη Γεωδυναμική Υπηρεσία, όπου εκλέχθηκε καλύτερος d.j. ο Γιάννης Πετρίδης και δεύτερος ο Θοδωρής Σαραντής! Ο Γιάννης ήταν κοντούλης, στρουμπουλούτσικος, φορούσε γραβατούλα και μπλε κουστουμάκι. Στο χώρο υπήρχε ένα τζάμι, το κοινό και στη μέση ένα κρεμαστό μικρόφωνο από το ταβάνι που έπιανε ο Αθηναίος και πηγαινοερχόταν μ’ αυτό. Μέσα του ’60. Είχε πάει κι ο πατέρας μου σ’ ένα διαγωνισμό όπου έβαζαν ένα κομμάτι για 20 δευτερόλεπτα, να μαντέψεις ποιο είναι. Ο πατέρας μου βρήκε ποιο είναι, τον συνθέτη, τον μαέστρο και ποια είναι η ορχήστρα! Τότε τον πήρε στην άκρη ο Αθηναίος και του είπε: κάνε μας τη χάρη, μην ξανάρθεις, δεν μπορεί να κερδίζεις μόνο εσύ! Ο πατέρας μου έπαιρνε τα βινύλιά του από την Λέσχη του Δίσκου -άκουγε από κλασική μουσική, άκουγε Sarah Vaughn, Count Basie, Duke Ellington- κι εγώ ξεκίνησα να αγοράζω 45άρια από 10 χρονών, το 1960, με πρώτο δισκάκι των Jan and Dean, το «Mr. Bass Man» και μετά το «Papa Oom Mow Mow» των Rivingtons. Πήγαινα στη Στοά Φέξη γιατί το σχολείο μου ήταν στην Πλατεία Κάνιγγος, το Βαρβάκειο -είχα μπει πρώτος- στην οδό Κωλέττη. Το πρωί ήταν δημοτικό κι εγώ πήγαινα απογευματινός 2 με 10 το βράδυ κι εκεί ήταν δύο τρία δισκάδικα και χάζευα τις βιτρίνες τους. Ήξερα γαλλικά τότε και η μητέρα μου έπαιρνε να διαβάζω το περιοδικό Paris Match για να τα συντηρήσω. Είχα δει εξώφυλλο τον Bob Dylan. Μια μέρα μπήκα ντροπαλά μέσα σ’ ένα δισκάδικο εκεί στη Στοά Φέξη και του λέω: Bob Dylan; Δεν τον ξέρω, μου λέει. Μια μέρα πέρασα βιαστικά, χωρίς να σταματήσω, και βγήκε τρέχοντας: Ρε φίλε, πως τον είπες εκείνον; Ντύλαν! Ήρθε! Σινγκλάκι. Like A Rolling Stone από την μία πλευρά και Positively 4th Street, από την άλλη. Τρελάθηκα από τη χαρά μου. 1965. Την ίδια χρονιά πήρα και το πρώτο μεγάλο δίσκο μου, το «Beatles For Sale». Οι Beatles ήταν χάραξη στην μουσική μου εμπειρία και τους ακολούθησα μέχρι το τέλος. Λάτρεψα τις παραγωγές του George Martin με τις σοβαρές ενορχηστρώσεις. Θυμάμαι καθισμένος στην πολυθρόνα στο χωλ του σπιτιού μας στην Πλατεία Κολιάτσου τον Οκτώβριο του ’63, τα λόγια του Νίκου Μαστοράκη στην μόνη καλή εκπομπή που υπήρχε τότε στο ραδιόφωνο: Πάταγος στο Λονδίνο, είναι τα Σκαθάρια! Κι ακούω τις πρώτες νότες του I Feel Fine. Τι πρωτόγνωρος ήχος, τι παράξενος ήχος! Όλα τα ονόματα έως τότε ήταν καλά, και ο Chuck Berry και ο Bill Haley, αλλά άκουγες τα όργανα ασύνδετα, ηχητικά, δεν είχαν τον όγκο που έβγαλε η ηχογράφηση των Beatles γιατί ήταν μεγάλος τεχνίτης ο μάστορας ο George Martin. Η ενημέρωση κυρίως τότε γινόταν από τον αμερικάνικό σταθμό, τον οποίο όμως στο τέρμα Πατησίων όπου έμενα δεν τον έπιανε και καθόμουν από τη 1 έως τις 2 μετά τα μεσάνυχτα ν’ ακούσω την εκπομπή που έβγαινε η ίδια στο σταθμό του Μονάχου, τον A.F.R.S. (American Forces Radio Station), η εκπομπή του Willis Conover. Από εκεί άκουσα μια κιθάρα κι έπαθα την πλάκα μου! Πάω στην Λέσχη του Δίσκου και ζητώ: Wes Montgomery Trio! Είσαι σίγουρος; Γιατί τα παιδιά στην ηλικία σου ζητάνε άλλα πράγματα! Έτσι μου είπε ο δισκοπώλης… Ενθουσιάστηκε. Με πήγε στο πατάρι που ήταν γεμάτος δίσκους jazz και πήρα το δίσκο με 72 δραχμές, εισαγωγής. Τότε άκουσα και τον The Jive Samba του Cannonball Adderley που με είχε ξετρελάνει! Αργό μέτζο, αλλά σε ρουφάει! Τότε άρχισε σιγά - σιγά άρχισε να ισοσταθμίζει η jazz την ροκ μέσα μου. Βέβαια, δεν υπήρχε περίπτωση να σταματήσει το ροκ, από τη στιγμή που υπήρχαν Beatles, Rolling Stones, Animals με τους οποίους είχα πάθει την πλάκα μου γιατί στο σπίτι μου είχα ακούσει πολλή μαύρη μουσική. Τον πρώτο δίσκο blues που πήρα ήταν Three Of A Kind και ήταν southern blues blues, ακουστικό, με τους Josh White, Leadbelly, Bill Broonzy. Μετά ανακάλυψα τον John Mayall, απόλυτη συνέπεια ήταν οι Cream, ενώ τρελάθηκα όταν άκουσα το δίσκο των Bluesbreakers με Mayall - Clapton… Το ροκ ήταν η μουσική της εποχής μου, αλλά την τζαζ τη γούσταρα γιατί ήταν πιο δημιουργική.
Ένας φοβερός τύπος της εποχής;
Ο Χρήστος Μουραμπάς. Ήταν ένας αδυνατούλης με μουσάκι μακρύ που φόραγε πάντα κοτλέ σακάκια λαχανί, κι έβαλε μουσική σχεδόν σε όλες τις ελληνικές ταινίες. Είχε ένα βαλιτσάκι που άνοιγε και από τις δύο πλευρές και είχε μέσα όλο βινύλια σε επίπεδα. Σήκωνε το καπάκι και ρωτούσε: ποιος παίζει; Γάμο έχουμε; Καταδίωξη έχουμε; Έβγαζε τον κατάλληλο δίσκο και τον έδινε. Δεν έκανε αυτός την επιμέλεια, αλλά έδινε τους δίσκους κι έφευγε. Είχε τόσες ταινίες να κάνει… Ήταν και οργανίστας κι έστηνε γκρουπάκια κυρίως με φοιτητές και τα ονόμαζε Ορχήστρα Μουραμπά. Ήταν περιζήτητος γιατί ήξερε να παίζει τα πάντα και ήξερε να συνοδεύει τους τραγουδιστές κι είχε πάντα δουλειές…
Πότε κέρδισες τα πρώτα σου χρήματα από την μουσική;
Ξεκινήσαμε στο σχολείο με ένα συγκροτηματάκι τους Master Sounds. Έτσι λεγόταν το παιδικό συγκρότημα του Wes Montgomery (είπα τότε: ποιος θα το ξέρει;), δύο μέλη τους σήμερα εκ των οποίων είναι εξαιρετικοί μηχανικοί, και τους έφερνα τότε κασέτες με μουσικές μου προτάσεις για το ρεπερτόριό τους. Το ρεπερτόριό τους τότε ήταν κυρίως Shadows γιατί ήταν τεχνίτες στην κιθάρα. Μετά η παρέα αυτή, πλην ενός, μπήκε στο Πολυτεχνείο, εγώ πήγα ένα χρόνο έξω και όταν γύρισα με υποδέχθηκαν στο Σταθμό Λαρίσης με τύμπανα και με τρομπέτες! Άκουσα από μακριά ένα θόρυβο, σκύβω από το παράθυρο και βλέπω ένα τύπο μ’ ένα τύμπανο κρεμασμένο μπροστά και τον μπασίστα να παίζει τρομπέτα!
Από πού γύρισες;
Στην Ελβετία. 1969. Από την παραμονή μου εκεί θυμάμαι ότι στους Έλληνες φοιτητές ήταν ο γιος του Λαιμού, του εφοπλιστή, ο οποίος έσκασε 600 χιλιάρικα, όσα πήραν οι Who στο Γούντστοκ την ίδια χρονιά, για να φέρει στον χριστουγεννιάτικο χορό τους Aphrodite’s Child σε ένα καλό ξενοδοχείο! Όπου ξεκίνησαν με το The End Of The World κι είχα μπροστά μου τον Βαγγέλη Παπαθανασίου που είχε πάρει το Hammond όργανο, το είχε ανοίξει όλο, κι έπαιζε στα πλήκτρα μαζί με τον Ντέμη Βισβίκη, δίπλα - δίπλα, που ήταν καλός στα ηλεκτρονικά. Του είχε δώσει την αριστερή οκτάβα, είχε συνδέσει από πίσω κουτάκια - κουτάκια παραμορφώσεις διάφορες κι αυτός στη μια οκτάβα είχε βάλει κρουστά κι έπαιζε κάτι θηριώδη πράγματα. Οπότε ξαφνικά έρχεται ένα τοίχος ήχου προς εμάς κι ενώ τα πλουσιόπαιδα με τις γκομενίτσες χόρευαν σλόου με τα τακουνάκια και τα σκουλαρικάκια κι εγώ με τη δικιά μου μόλις ακούω έναν τρελό ήχο, την πιάνω, την φέρνω στο πλάι και στήνομαι ν’ ακούσω. Δεν υπήρχαν τότε τέτοια όργανα στην Ελλάδα. Λίγη ώρα μετά άδειαζε ο χώρος γύρω μας από χορευτές και γινόταν κύκλος θεατών. Και η βραδιά σε λίγο εξελίχθηκε σε συναυλία, όπως έπρεπε.
Σπουδές;
Στο Πολυτεχνείο σπούδασα την περίοδο 1970-73 μετά πήγα φαντάρος. Τότε στήνουμε πάλι την ορχήστρα κι επειδή ήταν όλοι μηχανικοί, της δίνουμε το όνομα Machine Band. Μια μέρα καθόμουν στα σκαλάκια της αρχιτεκτονικής, μπαίνοντας από την Πατησίων, λιακάδα όπως σήμερα, και βλέπω έναν μακρυμάλλη να παίζει ωραία κιθάρα, ακουστική, δωδεκάχορδη. Ήταν ο Βασίλης Ρακόπουλος. Ήρθε μαζί μας. Βρίσκουμε κι ένα πιανίστα από την Πάτρα, συμφοιτητή μας, κλασικός που δεν είχε ιδέα από ροκ. Του έδωσα ν’ ακούσει Dave Brubeck. Μετά ήρθε ο Αχιλλέας Περσίδης που έπαιζε blues φυσαρμόνικα. Φτάσαμε μέχρι και 7 μέλη στο γκρουπ. Παίζαμε σε χορούς, αλλά κυρίως σε πάρτι σχολών. Έχουμε παίξει την ίδια μέρα, στην ίδια σκηνή με Socrates, αλλά και Νταλάρα και Μπιθικώτση και τη Μαρίνα. Βάλαμε να παίζει κρουστά το Μιχάλη Μοδινό, που ήταν υποψήφιος δήμαρχος στην Αθήνα με τους Οικολόγους. Κάποια στιγμή πήρα τη θέση του. Δανείστηκα από ένα φίλο ένα ζευγάρι κόνγκας, αγόρασα ξύστρες, κουδούνια κι έγινα ο περκασιονίστας του γκρουπ. Όταν παίξαμε σ’ ένα ένα χορό των Ελλήνων Σκακιστών στο Whiskey A Go Go στο υπόγειο του Green Park στο Πεδίον του Άρεως γνώρισα το Γιώργο Τρανταλίδη, ο οποίος αρχικά ήταν κιθαρίστας και τότε ήταν έξι μηνών ντράμερ. Σε κάποια φάση πήγαμε στη Λαμία και με τους Machine Band κι είχαν μαζευτεί οι πιτσιρικάδες, χοροπηδάγανε κι έβλεπαν μέσα στο πούλμαν μαλλιάδες κι ένας φώναξε: Ρε, ήρθαν οι χίπηδες! Ήταν η πρώτη περιοδεία μας: Λαμία, Βόλο, Λάρισα. Το χειμώνα εκείνο γνώρισα την Μαρίζα Κωχ που έπαιζε τότε με το Θάνο Μικρούτσικο και τη Μαρία Δημητριάδη που έπαιζε τότε στο Δον Κιχώτη, στην πλατεία των Κυδαθηναίων στην Πλάκα, το μαγαζί που είχε κάνει ο Μάνος Χατζιδάκις. Πάνω στην κουβέντα της λέω: Έχεις πάει επαρχία; Σε ξέρει ο κόσμος έξω από την Αθήνα; Της πρότεινα περιοδεία. 1972. Τότε είχε φτιάξει ένα ντουέτο ο Βασίλης Ρακόπουλος με τον Αχιλλέα Περσίδη, τους Α+Β. Ήταν η εποχή που είχε μπλέξει ο Περσίδης με την ιστορία ενός υποτιθέμενου βιασμού μιας πιτσιρίκας, που βρέθηκε μαζί με μια παρέα στο εξοχικό της μάνας του, κάπου σ’ ένα βουνό στην Πελοπόννησο. Αυτός κοιμήθηκε κοντά στο τζάκι και ξαφνικά κατεβαίνει από τις σκάλες ένα ουρί, ενήλικη, του την «πέφτει», γίνεται ό,τι γίνεται και μετά του έρχεται κλήτευση για αποπλάνηση ανηλίκου και παθαίνει την πλάκα του. Τελικά αποκαλύφθηκε ότι το κορίτσι ήταν μηχανή των γονιών που έστελναν την πιτσιρίκα όπου να ’ναι και μαζεύανε θύματα που είχαν φτάσει καμιά 30αριά! Και κάνανε συμβιβασμούς μετά! Ο Αχιλλέας χρεώθηκε ένα ποσό 30.000 δραχμών! Πού να τα βρει; Ο μηνιαίος μισθός ήταν 2.500 - 3.000. Έτσι άρχισε να δουλεύει ντουέτο με τον Ρακόπουλο παίζοντας ακουστικά blues στην αρχή του προγράμματος. Ένα πολύ ωραίο σχήμα. Για να δω αυτούς πήγα στην Κωχ. Στο συγκρότημά που είχε ο Θάνος Μικρούτσικος έπαιζε ντράμερ ο Γιώργος Τρανταλίδης που μόλις είχε φύγει από τους Socrates, ηλεκτρική κιθάρα ο Χάρης Χρυσάφης, ο Γιάννης Μπαράκος που ζει χρόνια στην Αμερική, μια πιανίστρια Κατερίνα και παιδιά από το ωδείο. Στήνεται τελικά το γκρουπ της Μαρίζας, τελευταίες πρόβες στο Ροντέο, μαζί μας ήταν ο Γιώργος Στεφανάκης με B3 Hammond, ο οργανίστας των Πελόμα Μποκιού -που παραλίγο να τινάξει την περιοδεία στον αέρα γιατί δεν ήρθε την τελευταία στιγμή καθώς του προέκυψε μια ηχογράφηση και τον αντικατέστησε ο Τρύφωνας Σαράντης που παράτησε τις εξετάσεις του στο Πολυτεχνείο και τη μάνα του που ούρλιαζε και ήρθε μαζί μας, επειδή του το ζήτησα, την επόμενη μέρα κιόλας που φεύγαμε κι έκανε πρόβα τα κομμάτια μέχρι τις 7 το πρωί- τα Ανάκαρα του Νίκου Ζιώγαλα και τελικά κάναμε την 3ήμερη περιοδεία με τη Μαρίζα και παίρνουμε μαζί το συγκρότημα Ρέμπελοι του μακαρίτη του αδερφού μου, που ήρθαν μόνο το Σαββατοκύριακο γιατί τη Δευτέρα είχαν σχολείο και οι Α+Β. Στη Λαμία, στο Βόλο, στη Λάρισα όλα πήγαν καλά, όπως και στη Βέροια που ήταν και η πατρίδα του Ζιώγαλα κι έγινε χαμός, αλλά στην Καβάλα παίξαμε μια βδομάδα μετά από το σκάνδαλο με τους Νοστράδαμος που ο Τσάρλυ είχε πηδήξει την πιτσιρίκα και απαγόρευσε ο επιθεωρητής μέσης εκπαίδευσης να πάνε οι μαθητές στη συναυλία μας, που ήταν μουσικό πρωινό και κόψαμε μόνο 200 εισιτήρια! Μπήκαμε 40 χιλιάρικα μέσα. Μετά στήσαμε μια πιο μεγάλη περιοδεία…
Και μετά τι έγινε;
Μόλις γυρίσαμε με παίρνει τηλέφωνο ο Τρανταλίδης και μου λέει ότι τσακωθήκανε οι Socrates με τον μάνατζερ τους, τον Παύλο Δαμιανάκο και να θέλει ν’ αναλάβω το συγκρότημα. Τότε είχα αποφασίσει να παρατήσω το Πολυτεχνείο και είχα δηλώσει διακοπή από το τμήμα Μηχανολόγων - Ηλεκτρολόγων. Ξεκινάμε περιοδεία. Οι Socrates ήταν: Τουρκογιώργης, Σπάθας, Τρανταλίδης και ο μακαρίτης Κώστας Δουκάκης, δεύτερη κιθάρα. Το προηγούμενο βράδυ είχαμε μπει στο στούντιο του περίφημου ηχολήπτη Γιάννη Σμυρναίου, στην Πατησίων, παράλληλος της Ιουλιανού, όπου γίνεται ολονυχτία η ηχογράφηση live του δίσκου On The Wings! Νομίζω μόνο δύο κομμάτια παίχτηκαν δεύτερη φορά. «Ξένος» παρόντας ήταν μόνο ο Ρόμπερτ Ουίλιαμς που είχε φέρει ένα κημπορντάκι και το χρησιμοποίησαν μετά το πρωί, όταν φύγαμε για να ξεκουραστούμε και να φύγουμε 12 το μεσημέρι περιοδεία. Στο στούντιο έμεινε ο Ρόμπερτ, ο Σπάθας κι ο Σμυρναίος κι έκαναν το remix. Η ηχογράφηση κράτησε από τις 7 το απόγευμα μέχρι τις 7 το πρωί και 12 το μεσημέρι ήταν μιξαρισμένος ο δίσκος των Socrates στην πιο ώριμη παιχτική φάση τους πριν μπλέξουνε με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου και τους θολώσει τον ήχο τους. Ήταν ένα καθαρό hard-rock συγκρότημα με στοιχεία blues. Η πλάκα ήταν ότι πριν γίνουμε φίλοι και αναλάβω το management των Socrates πήγαινα στην Τερψιθέα να τους δω στα περίφημα κυριακάτικα μουσικά πρωινά εκεί κι ήμουν μέσα στο τρένο, όρθιος βαστώντας την χειρολαβή και πετυχαίνω τον Τρανταλίδη με μακριά μαλλιά, με τον οποίο είχαμε ήδη γνωριστεί και με ρωτάει: που πάς; Πάω να δω τους Socrates. Είμαι Socrates, μου λέει! Από πότε; Εδώ και δύο μήνες με πήραν τα παιδιά (είχε πάει φαντάρος ο Ηλίας Μπουκουβάλας και τον αντικατέστησε). Την περίοδο εκείνη θυμάμαι όταν άρχιζε ο Τρανταλίδης σόλο ντραμς μέσα στην Τερψιθέα, ή στην Μαργαρίτα της Καλλιθέας, ή στο Ίλιο, ή στο Άννα Ντορ της Γλυφάδας, γινόταν κόλαση. Σηκωνόταν όλο το σινεμά στο πόδι κι ούρλιαζε! Μιλάμε για μια εποχή που κόβανε 1.300 εισιτήρια στο σινεμά για να δουν τους Socrates!
Σου πρότεινε άλλος μουσικός να αναλάβεις μάνατζερ;
Η Μαρίζα Κωχ μου πρότεινε το Γιώργο Νταλάρα. Συναντηθήκαμε οι τρεις μας ένα πρωί στην πλατεία Κυδαθηναίων στην Πλάκα, σε ένα καφενέ. Όλα εκεί γινόντουσαν τότε. Θεός ο Νταλάρας στα 25 του χρόνια. Θυμάμαι έπαιζαν τραγούδια του συνέχεια στον στρατό. Αυτό να ξυπνάς με το Μαρία Με Τα Κίτρινα ή να κάνεις αγγαρεία ή τρέξιμο γύρω - γύρω το στρατόπεδο και να παίζει αυτό το τραγούδι από τα μεγάφωνα. Το μίσησα. Στην Κόρινθο όλα τα ηχεία παίζαν Μαρία Με Τα Κίτρινα! Και το Δελφίνι Δελφινάκι με τον Καλατζή και άλλα τέτοια. Και Πασχάλη! Επί Χούντας. Στον Γιώργο, λοιπόν, είπα να μου επιτρέψει να του απαντήσω αύριο, μεθαύριο. Και με έπιασε το ιδεολογικό μου, ότι δηλαδή για τη μουσική κάνω κάτι άμα γουστάρω. Τη Μαρίζα τη γούσταρα γιατί είχε φωνάρα, νεύρο κι ήθελα να κάνω πολλά μαζί της ακόμα, αλλά μου τη χάλασε η αδερφή της. Στο Νταλάρα ζήτησα συγνώμη με τη δικαιολογία ότι λόγω Πολυτεχνείου δεν έχω χρόνο, για να μην τον προσβάλλω. Μετά το στρατό βοηθούσα τη Μαρίζα. Έπαιζε τότε με τον Ξυλούρη στην «Αποσπερίδα» στο Θέατρο του Γιώργο Πρωτόπαππα, στο κέντρο, μαζί τους ήταν και ο Χριστόδουλος Χάλαρης. Μετά κάναμε περιοδεία Μαρίζα Κωχ - Νίκος Ξυλούρης. Τότε η Μαρίζα ήταν στην CBS και μου είπε ότι έχει έρθει καινούργιος διευθυντής και του μίλησε για μένα, ο οποίος με θέλει πολύ για υπεύθυνο παραγωγής. Τότε είχα τελειώσει το στρατό, είχα τελειώσει τις περιοδείες με τη Μαρίζα και με είχε πιάσει μια κρίση επαγγελματική. Σκεφτόμουν ότι επαγγελματικά δεν θα στεριώσω με κάτι τέτοιο και μου λέει τότε ο πατέρας μου που είχε ήδη μαγαζί, θέλεις ν’ ανοίξουμε ένα μαγαζί για σένα; Είχε βάλει 300 χιλιάρικα και ανοίξαμε το μαγαζί με τα λευκά είδη στην Μητροπόλεως τον Ιούλιο. Τον Οκτώβριο του ’76 μου είπε η Μαρίζα την πρόταση για την CBS. Ήταν η εποχή που θα πήγαινε στη Γιουροβίζιον με το τραγούδι Παναγιά Μου. Της το είχε παραγγείλει ο Χατζιδάκις που ήταν διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Την πήρε τηλέφωνο και της λέει: αύριο στέλνω υποψηφιότητα στη Γιουροβίζιον, στείλε μου τραγούδι το πρωί. Οι στίχοι και η μουσική ήταν της Μαρίζας, το ’γραψε, το ηχογράφησε και το έστειλε στο Μάνο. Τέλος πάντων συνέπεσε αυτό το γεγονός κι ενώ σκεφτόμουν την πρότασή της. Τότε, λοιπόν, σκέφτηκα τότε ότι λόγω του Εβραίου διευθυντή της εταιρίας, του Ραμπίνοβιτς, θα πουν ότι πήρε τον Εβραίο και μου ξίνισε γιατί θα έλεγαν ότι δεν ήρθα εδώ με την αξία μου, αλλά επειδή είμαι Εβραίος. Το μετάνιωσα μετά γιατί ήξερα την παραγωγή, ήξερα το στούντιο και όλη τη διαδικασία του στησίματος ενός συγκροτήματος. Στη θέση μου τελικά πήγε ο Μίλτος Καρατζάς, ο οποίος ήταν γραφίστας στα εξώφυλλα των δίσκων…
Με την πολιτική πότε έμπλεξες;
Όταν έφτασε η ώρα να οργανώνω φεστιβάλ του Ρήγα. Πενταήμερα με έξι σκηνές, ακόμα και με 26 συγκροτήματα στο γηπεδάκι του μπάσκετ έξω από το ΣΕΦ. Σ’ ένα βράδυ μέσα έχασα 5,5 κιλά να τρέχω πάνω κάτω μ’ ένα γουόκι τόκι! Μια φορά σ’ ένα Φεστιβάλ του Ρήγα στο Φάληρο το ’84 έκανα το λάθος κι έβαλα να παίξουν οι Last Drive με κάτι μεταλλάδες κι άρχισαν οι οπαδοί τους να σφάζονται και να πετάνε μπουκάλια μπύρες! Πιάνω το μικρόφωνο και λέω: Λοιπόν μάγκες θέλετε να συνεχίσουμε ή θα τη γ… τη βραδιά; Για πότε έγιναν προβατάκια… Οι μεταλλάδες από τα δυτικά προάστια ήταν πιο «τίμιοι» και σηκωθήκαν και φύγαν εν χορώ… Σε όλους μας κόστισε η διάσπαση του ’67-’68. Γιατί φίλοι από την ΕΔΑ, άλλοι πήγαν στο ΚΚΕ Εσωτερικού κι άλλοι στο ΚΚΕ. Θυμάμαι το φανατισμό που υπήρχε καθώς φίλοι του πατέρα μου έως τότε, έπαψαν να του μιλούν. Ο πατέρας μου ήταν αντιδογματικός εξ αρχής. Είχε πάει ένα ταξίδι με την ΑΕΚ στη Σόφια και μόνο στο γήπεδο δεν πήγε. Εκεί είδε ότι ήταν αλήθεια που έλεγαν ότι γυναίκες ξεπουλιόνταν για ένα ζευγάρι κάλτσες κι απομυθοποιήθηκαν τα σοσιαλιστικά κράτη στα μάτια του. Γύρισε όμως μ’ ένα βουνό από βινύλια της Melodia και της Suprafon, η τσέχικη εταιρία πολύ καλής ποιότητας παραγωγής δίσκων. Σήμερα είμαι μέλος του Σύριζα Ν. Ψυχικού και πηγαίνω στις συνελεύσεις… Είμαι κι εγώ πικραμένος και περιμένω να δω τι θα γίνει. Ελπίζω ακόμα.
Με ποιον μουσικό τότε είχες περισσότερη φιλία;
Με τον Παύλο Σιδηρόπουλο. Σε μια φάση είχε μαζευτεί τουλάχιστον 3.000 κόσμος σε μια σκηνή περιμένοντας να βγει ο Παύλος εκείνο το βράδυ στο Φεστιβάλ του Ρήγα στο ΣΕΦ και τον ψάχναμε ενώ οι Απροσάρμοστοι ήταν στη σκηνή και έπαιζαν τα ίδια κομμάτια. Τον βρίσκουμε χωμένο σε κάτι χορτάρια σ’ ένα δασάκι παρατημένο να ξερνάει. Πιο αδύνατος από ποτέ με γένια, ένα βλέμμα ασταθές, έτρεμε. Τον ανεβάζουμε στη σκηνή και στο δεύτερο κομμάτι ήταν θεός. Του είχα οργανώσει μια συναυλία για το νέφος το ’87, πάλι του Ρήγα, μόλις είχε γίνει πεζόδρομος η Κοραή. Έρχεται κι ο Πιλαλί μόνος του, χωρίς συγκρότημα. Τίγκα από κόσμο το μέρος. Είχε ένα δεντράκι εκεί κοντά, όπου πήγαινε ο Παύλος και ξέρναγε, ξανανέβαινε στην σκηνή, θεός. Στα τέλη του ’80, κρατούσα ένα σπίτι στην οδό Τσαμαδού στα Εξάρχεια. Πετυχαίνω τον Παύλο να σέρνεται κοντά στην πλατεία. Ιλάν, έχεις 8 χιλιάρικα; Του τα δίνω και του λέω δεν τα θέλω πίσω, αλλά να ξέρεις σ’ αγαπάμε. Θέλω μια συμφωνία. Θέλω να μου δώσεις τα λεφτά μόνο όταν είσαι καλά και θα κάνεις μόνο μουσική. Έφυγε… Σε μια φάση ήταν που πρώτη φορά που ήρθαν οι Τρύπες στην Αθήνα να παίξουν στο Πεδίον του Άρεως. Τον πετυχαίνω εκεί όταν έπαιζαν οι Τρύπες, πριν βγει ο Παύλος στη σκηνή και ο Πουλικάκος. Νοιώθω να μου κλείνει τα μάτια ένα δροσερό χέρι. Μου τραβάει τότε πίσω το ένα χέρι και μου χώνει μέσα ένα τσαλακωμένο πράγμα. Ήταν τα λεφτά που του είχα δώσει! Ήταν καλά. Έφαγε overdose γιατί είχε ψιλοκόψει…
Τι έκανες εσύ εκείνη την περίοδο;
Το 1987 είχα στήσει τα «127 Ντεσιμπέλ», στην οδό Οικονόμου 4 στα Εξάρχεια. Ήταν ταβέρνα πριν. Εκεί είχα καλέσει να παίξουν live 86 συγκροτήματα! Το 1988 το πήρε ο Πέτρος Κουτσούμπας. Η ιστορία εκεί έληξε άδοξα καθώς ξενυχτούσα και το πρωί ήμουν ερείπιο στη δουλειά μου. Ήταν τότε που άνοιξα ένα μαγαζί με λευκά είδη, στην οδό Κολοκοτρώνη, με κεντήματα, τραπεζομάντηλα, πετσέτες, όπου εκεί μέσα στήθηκαν σταθμοί, γραφόντουσαν εκπομπές, περνούσαν από εκεί όλοι οι παραγωγοί του ραδιοφώνου κι έπαιρναν τα δώρα για τις εκπομπές τους γιατί ο Βύρωνας που έμενα τους έπεφτε μακριά! Και τι δεν γινόταν σε αυτό το μαγαζί. Εκεί στήθηκε κι ο Ηχώ Fm. Εκεί έγραφα και τα δελτία Τύπου στο χέρι, κι έτσι ήταν διαφορετικό το καθένα που έδινα σε κάθε εφημερίδα. Καβαλούσα το μηχανάκι και πεταγόμουν στην κάθε μία. Τότε ήταν όλες οι εφημερίδες στο κέντρο της Αθήνας.
Ποδόσφαιρο παρακολουθείς;
Πήγαινα στον Πανιώνιο στα 80ς γιατί τότε οι Ρηγάδες είχαν γίνει όλοι Πανιώνιοι! Θυμάμαι ένα χοντρό θηριώδη τύπο (εν. τον Κούλη τον Περιστεριώτη) που ήταν μπροστά στην Θύρα 3 κι έλεγε τα συνθήματα στα συνέδρια του ΚΚΕ Εσωτερικού που γινόντουσαν στο γήπεδο της Νέας Σμύρνης. Ο Σαββόπουλος όταν είχε κάνει το Happy Day είχε εκφράσει τη συμπάθειά του στο χώρο του ΚΚΕ εσωτερικού και τον καλούσαν στις συναυλίες, αλλά του ζητούσαν πάντα να φέρνει μαζί του και τον Μιχάλη Μενιδιάτη γιατί το κομμάτι «Ο λαϊκός τραγουδιστής» είχε κάνει μεγάλο σουξέ. Σε μια συναυλία λοιπόν μπαίνει μέσα ο Μενιδιάτης, που ήταν καρά - δεξιός και βλέπει ελληνική σημαία και σφυροδρέπανο! Γυρνάει στον Σαββόπουλο και λέει εγώ, φεύγω από δω. Το μαθαίνουν οι διοργανωτές και παθαίνουν πανικό. Φέρνουν λοιπόν τον μακαρίτη Άγγελο Μαστοράκη που ήταν μέσα στην πιάτσα και τον προλαβαίνει στην έξοδο. Τι έγινε κύριε Μιχάλη; Να, μωρέ που με έφεραν εδώ πέρα με τα κομούνια. Έλα μωρέ, δεν είναι δα και κομούνια οι άνθρωποι, μην ψυλλιάζεσαι. Τελικά τον έπεισε και γύρισε πίσω..
Στον Ήχο πότε πήγες;
Όταν πέθανε ο Γιαννουλόπουλος το 1998, ένα μήνα μετά μου τηλεφώνησε ο Σωκράτης Παπαχατζής από τον Ήχο και μου πρότεινε να πάω στο περιοδικό στη θέση του Κώστα. Κοίταξε, του είπα, τυμβωρυχία δεν κάνω. Στην αρχή απάντησα αρνητικά. Πήρα τηλέφωνο τότε 3-4 που τους ήθελα στην παρέα από τον Jazz Fm και τους λέω: δεν πάω μόνος μου, θα πάμε μαζί. Ο Βασίλης Σταματίου στα latin, ο Σταύρος Μούτσελος, ο Στέλιος Μούστος, όσους ήξερα ότι έγραφαν καλά. Κάναμε και μια καλή συμφωνία από οικονομικής πλευράς γιατί ο Γιαννουλόπουλος έπαιρνε πολύ καλά λεφτά. Πήγαινε με πληρωμένα έξοδα ταξίδια στη Νέα Ορλεάνη σ’ όλα τα μουσικά φεστιβάλ. Ήμουν αρχισυντάκτης στο τρισέλιδο που γράφαμε, χώρια τα θεματικά άρθρα που γράφαμε.
Πώς ξεκίνησε η θητεία σου στο ραδιόφωνο;
Με το Χρήστο Ξανθάκη στο Star Radio - τον λέγαμε ο σταθμός των βορείων προαστίων γιατί η εμβέλεια του έφθανε οριακά στο κέντρο Αθήνας - με έδρα τους Θρακομακεδόνες στο Μενίδι. Ήταν το πιο πετυχημένο ραδιόφωνο της πειρατικής εποχής στην τελευταία φάση της. Είχαμε 11,3% ακροαματικότητα. Μόλις είχε ανοίξει το Κανάλι 15. Τον καιρό αυτό, το 1997, είχε ανοίξει και ο Αθήνα 9.84, που είχε 46,5% ακροαματικότητα, τη στιγμή που τα κρατικά ξεκινούσαν από 17% και κατεβαίνανε. Με φώναξε λοιπόν ο Χρήστος λέγοντας μου ότι έχω τόσους δίσκους, να πάω να κάνω ραδιόφωνο. Στην αρχή δεν ήθελα, αλλά μια μέρα με έπεισε, φόρτωσα τα βινύλιά μου και μου έκανε ο ίδιος πλατό γιατί δεν είχα ιδέα τότε. Εκεί άρχισα να παίρνω συνεντεύξεις από ροκ συγκροτήματα. Το πρώτο ήταν οι Not 2 Without 3. Ο σταθμός εξέπεμπε από ένα σπίτι διώροφο, που είχε πάνω ένα πλυσταριό και δίπλα στημένα τα μηχανήματα! Ήταν όλα χωρίς μόνωση. Το τι ραδιενέργεια έτρωγαν δεν λέγεται. Όταν το ανακάλυψαν στην περιοχή φοβήθηκε ο ιδιοκτήτης κι έβαλε μόνωση. Η κεραία ήταν στο ταρατσάκι. Ανεβαίναμε αυτή την παλιά στριφογυριστή σκάλα για να φθάσουμε στο στούντιο. Στον Star έγινε αρχικά μια πρώτη διάσπαση κι έφυγαν 13 άτομα που είχαν στήσει τον Ηχώ Fm στο Βύρωνα, ήρθαν και μας βρήκαν και μετά ακολουθεί μια άλλη διάσπαση από περίπου 15 παραγωγούς και έτσι ενσωματωθήκαμε στον Ηχώ Fm. Από μια εκπομπή που πήγα να κάνω κατέληξα διευθυντής σταθμού κι ανέλαβα εφορίες, ΑΕΠΙ, όλα δικά μου. Στον Ηχώ είχα την εκπομπή «Σοκολατένιες Νότες» μαζί με το Χρήστο Πολύδωρο, τον φυσαρμονικίστα.
Και φτάνουμε στον θρυλικό Jazz Fm…
Καταφέραμε και πήραμε την άδεια μετά από διαδηλώσεις, ψηφίσματα, ανοιχτές επιστολές στον Ανδρέα Παπανδρέου, γιατί τότε έδιναν τις άδειες στον Κοσκωτά, στον Κυριακού, στο Λαμπράκη... Έπρεπε να ήσουν μεγαλοεπιχειρηματίας για να πάρεις άδεια. Εμείς είχαμε κάνει μια ομαδική δουλειά και ήμασταν 15 ερασιτέχνες και θέλαμε μια επίσημη άδεια. Τότε γραμματέας της επιτροπής για τη ραδιοφωνία ήταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος που ήταν απόλυτα ενημερωμένος, όμως άσχετος ήταν ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου, που όταν εξέταζε την υπόθεσή του σταθμού Αντένα, ρώτησε: πως το είπατε; Σαμπένα; Τελικά πήραμε την άδεια, αλλά η μεγάλη λύπη ήταν ότι η εταιρία δεν ήταν στα χέρια μας. Η συχνότητα του Jazz Fm ανήκε στον Ηχώ που ήμασταν οι 15 ερασιτέχνες. Στην αρχή ο Jazz Fm ήταν ένθετος στον Ηχώ, 12 τα μεσάνυχτα με 4 το πρωί, μετά 10 το βράδυ με 3 το πρωί μέχρι που έγινε 24ώρο. Κάποια παιδιά από τον Ηχώ βολεύτηκαν, όπως οι Γιάννης Γαλάνης - Παναγιωτάκης και Άλκης Στεφάνου, σε παραγωγές εταιριών, δισκογραφικές κλπ και ήθελαν να βγάλουν λεφτά από αυτό το πράγμα, κάποιοι καθόλου. Κάποια στιγμή είχαν πάει φαντάροι οι πιο πολλοί κι όταν πήγε ο Πέτρος Κωστόπουλος να μιλήσει με το Γιώργο Πολυχρονίου για να αγοράσει τον Capital Gold, ο Πολυχρονίου ζητούσε 130 εκατομμύρια δραχμές για να δώσει τη συχνότητα και την άδεια του σταθμού. Ο Κωστόπουλος του έδινε 100. Τσακωθήκαν κιόλας. Ακούγονταν φωνές έξω από το γραφείο. Τότε ήμουν διακοπές. Το έμαθα ότι το πουλούσαν από έναν κεραιά του σταθμού. Εγώ κι ο Κώστας Γεωργίου -αργότερα διευθυντής στον Εν Λευκώ ένα διάστημα, μετά έκανε το Moody Radio, είχε αναλάβει και το πόστο μου όταν έφυγα από τον Ήχο και πέθανε από καρδιά στα 46 του- και κάποιοι ακόμη δεν θέλαμε να πουληθεί ο Jazz Fm. Είχαμε βάλει από 100 χιλιάδες δραχμές ο καθένας, λίγα λεφτά, σαν αρχικό κεφάλαιο. Κάτι λιγότερο είχε βάλει ο Γεωργίου, 60-70 χιλιάδες. Αν είχε το ίδιο ποσό θα πιάναμε το 25% με το οποίο θα μπορούσαμε να μπλοκάρουμε απόφαση καταλυτική για μια εταιρία, σύμφωνα με το νόμο. Έτσι χάθηκε ο Jazz Fm… Κράτησε συνολικά 5,5 χρόνια στον αέρα. Έκλεισε σε μια εποχή που πήγαινε καλά, είχε κάνει άνοιγμα και είχαμε αρχίσει να βγάζουμε λεφτά από εκεί… Ο Γιαννουλόπουλος έφερνε πολλές διαφημίσεις κι έβγαζε καλά λεφτά κι εγώ κάποια στιγμή σ’ ένα μήνα έφερα 14 διαφημίσεις κι έβγαζα μπόλικα, το τελευταίο εξάμηνο της λειτουργίας του, που είχε πείσει ο σταθμός ότι η αξία του μέτραγε στη ραδιοφωνική πιάτσα. Όταν έκλεισε ο Jazz Fm έμεινα δύο χρόνια αδρανής γιατί δεν άντεχα να βγαίνω έξω και να ακούω τα παράπονα του κόσμου που έκλεισε ο σταθμός…
Πώς γνωριστήκατε με τον Κώστα Γιαννουλόπουλο;
Ήμασταν ίδια σειρά στο στρατό. Όταν απολυθήκαμε βρεθήκαμε στα ράφια του δισκάδικου του Κώστα Χαραλαμπίδη, στη Στοά Κοραή. Το μεσημεράκι το έκλεινε και πηγαίναμε εμείς τότε, 3-4 καλοί πελάτες και διαλέγαμε. Εκεί τον πέτυχα μετά τον στρατό. Ήταν ένα ψηλός τύπος σε σχέση μένα, με κοιλίτσα. Στεκόταν δίπλα μου. Βγάζω τον πρώτο δίσκο του Miroslav Vitous, του Τσέχου μπασίστα που έπαιζε μαζί του κι ο John McLaughlin, το Infinite Search (1969) και μόλις είχα αποφασίσει να τον αγοράσω, ακούω μια βαθιά φωνή πίσω μου: Ακούς τζαζ; Ναι, κύριε! Πάντα έδειχνε μεγαλύτερος απ΄ ότι ήταν. Δύο χρόνια μου έριχνε. Μετά με πετύχαινε εκεί και στις συναυλίες όπου έβγαζα πάντα φωτογραφίες και μου έλεγε: έλα στο περιοδικό, το Τζαζ, που είχε φτιάξει με συνεργάτες του το Γιώργο Χαρωνίτη και τον Σάκη Παπαδημητρίου. Δεκατέσσερα τεύχη πρόλαβε να βγάλει… Πέθανε 17 Νοεμβρίου 1997 από ανακοπή καρδιάς κι ενώ λίγες ώρες νωρίτερα εξέπεμψε για τελευταία φορά από το Τρίτο «Τα Πρωινά Όλου του Κόσμου».
Στην ΕΡΤ πότε ξεκινά η συνεργασία σου;
Όταν με κάλεσε για πρώτη φορά ο μακαρίτης, διευθυντής τότε, Γιώργος Τσαγγάρης να κάνω μια εκπομπή που θα είχε κατά κάποιο τρόπο αρχηγό τον τζαζ σαξοφωνίστα Δημήτρη Βασιλάκη, ο οποίος στη διάρκειά της θα έκανε ένα τρίο live. Τίτλος «Jazz Club του Τρίτου». Κάναμε 14 ζωντανές εκπομπές κάθε Τρίτη. Υπήρχε το βασικό τρίο του Βασιλάκη με τον Κωνσταντίνου στο κοντραμπάσο και τον Παναγιωτόπουλο στα τύμπανα και καλούσαμε μουσικούς από την τζαζ πιάτσα, Έλληνες αλλά και ξένους που εμφανίζονταν κυρίως στο Half Note. Γενάρης με Απρίλη του 1999. Ένα βράδυ έλειπε στην Αγγλία ο Βασιλάκης κι έτσι δεν θα ήταν το τρίο. Ξεκίνησα να κάνω την εκπομπή μόνος μου κι άρεσε πολύ στον Τσαγγάρη, που με πήρε μέσα σε 20 λεπτά στον αέρα να μου το πει. Αργότερα ήμουν στο Τρίτο στην μεταβατική περίοδο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας μετά το μαύρο που έπεσε… Με είχε διώξει ο νόμος Παυλόπουλου που έλεγε για τους συμβασιούχους ότι σε δύο συνεχόμενα ή σε τρεις συνεχόμενες συμβάσεις φεύγεις, ώστε να μην έχεις δικαίωμα να μονιμοποιηθείς. Έτσι είχα φύγει το 2007 και πήγα ξανά το ’13 όταν με κάλεσε ένα φίλος να ξαναστήσουμε το Τρίτο Πρόγραμμα γιατί πιο πολύ φώναζε ο κόσμος για το Τρίτο παρά για την τηλεόραση! Και μαζευτήκαμε οι παλιοί παραγωγοί, οι 35 από τους 38 και ξαναστήσαμε τον Τρίτο με το σκεπτικό: ανοίγουμε το Τρίτο και παλεύουμε ν’ ανοίξουν κι άλλα ραδιόφωνα.
Ένα δίσκο του Miles Davis που προτείνεις;
Το A Tribute To Jack Johnson (1977), είναι σάουντρακ. Ειδικά το κομμάτι Right Of που παίζει κιθάρα ο John McLaughlin και ο Miles είναι θυμωμένος. Ο Jack Johnson ήταν πρωτοπυγμάχος βαρέων βαρών, μαύρος και του άρεσαν τα ακριβά αυτοκίνητα και οι ξανθιές γυναίκες. Η κου-κλουξ-κλαν που τον μισούσε, του έστειλε μια μέρα ένα μήνυμα: πέσε κάτω ή θα σε κρεμάσουμε επάνω. Εκείνο το βράδυ κέρδισε τον αγώνα. Έφυγε μετά στο Παρίσι όπου έζησε ως το τέλος της ζωής του. Και ο Miles στα νιάτα του ήταν μποξέρ και συνέχισε όσο ήταν μεγάλος. Επίσης ήταν χοντρά ρατσιστής εναντίον των λευκών κι έβγαλε στο δίσκο αυτό όλο το θυμό του για την αδικία που έγινε σ’ ένα συνάδελφο μποξέρ που κόντεψε να τον φάει η κου-κλουξ-κλαν.
Μια μαγική σύνθεση που είδες σε συναυλία στην Ελλάδα;
Η ωραιότερη φάση ήταν από Εξαδάκτυλο, μια συναυλία στο Θέατρο Μπροντγουαίη με Δημήτρη Πουλικάκο, Δημήτρη Πολύτιμο, Λεωνίδα Αλαχαδάμη στα ντραμς, Γιώργο Φιλιππίδη στο μπάσο, Λάκη Διακογιάννη σαξόφωνο, κιθάρα ο Δήμης Παπαρχήστου! Τι σχήμα ήταν!
Μια μυστική ιστορία που ξέρεις;
Ο Γιώργος Μαγκλάρας πήγε στρατό μαζί με το Διονύση Σαββόπουλο και τους άφησαν με μακριά μαλλιά. Δεν τους κουρέψανε καθότι γνωστές περιπτώσεις. Το πρώτο βράδυ έκανε ένα διαολεμένο κρύο στην Τρίπολη και ακούν μέσα από το δάσος τον ήχο ενός βιολιού. Και μπαίνουν μέσα οι Εσατζήδες και τον ψάχνουν και βλέπουν τον Μαγκλάρα θεοτσίτσιδο με τα μακριά μαλλιά να παίζει βιολί! Την επομένη πήρε το απολυτήριο και τον πετάξανε έξω!
Βιβλία που σε σημάδεψαν;
Ο Καπετάν Μιχάλης του Νίκου Καζαντζάκη και το Ένα Παιδί Μετράει τ’ Άστρα του Μενέλαου Λουντέμη, που όποιος δεν το έχει διαβάσει στα νιάτα του, έχει γίνει δεξιός. Ήταν η αιτία που ένα παιδί μπορούσε ν’ αγαπήσει την κουλτούρα, τη ζωή, τον τρόπο της αριστεράς.
Σε ευχαριστώ πολύ για όλες αυτές τις ωραίες ιστορίες που μου είπες!
Επίσης για την καλή παρέα! Να δούμε πώς θα τα βάλεις όλα αυτά που είπαμε σε τάξη!
