Είμαστε στο studio, όπου ηχογραφείς το νέο σου δίσκο, μίλησέ μου για το εγχείρημα αυτό.
Η αντίστροφη μέτρηση για αυτή την ιστορία έχει αρχίσει ουσιαστικά εδώ και δύο χρόνια. Όλα είναι νέα κομμάτια. Νιώθω ότι προσδιορίζομαι εκ νέου, καλλιτεχνικά. Νιώθω ότι υπάρχω. Δηλαδή δεν καθίσταμαι αόρατος ούτε στον ίδιο μου τον εαυτό. Αυτή είναι η ταυτότητα μου, αυτό θέλω να κάνω. Ακούω ήχους στο κεφάλι μου και γράφω καινούργια τραγούδια, κάνοντας ένα άλλο ταξίδι κάθε φορά. Αυτό το συγκεκριμένο για μένα είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί κινούμαι σε διαφορετικά τοπία από ότι σε προηγούμενες δουλειές. Το είδος που υπηρετώ θεωρώ ότι είναι μια κολυμβήθρα του Σιλωάμ, έχει μέσα πολλά πράγματα, άλλοι το βαπτίζουν ροκ, άλλοι έθνικ. Δεν έχει ούτε τέλος ούτε αρχή. Πολλά πράγματα εντάσσονται εκεί κι ο καθένας τα ερμηνεύει, όπως θέλει ο ίδιος. Μέσα από αυτό εγώ βρήκα την μουσική μου ταυτότητα.
Πιστεύεις ότι αυτό που επιλέγεις να ακούσεις σε καθρεπτίζει και ως άνθρωπο, ως προσωπικότητα;
Το τι ακούει ο καθένας σίγουρα προϋποθέτει ότι κουβαλά μια ολόκληρη κουλτούρα, ένα τρόπο ζωής και αντίληψης. Τα ακούσματα πιστεύω έχουν άμεση σύνδεση με την προσωπική παιδεία του καθένα, την ψυχική του καλλιέργεια. Παλιά ο λαϊκός κόσμος κουβάλαγε μια παιδεία προφορική, μια προφορική κουλτούρα, είτε μέσα από το τραγούδι είτε μέσα από το λόγο του. Μπορεί να μην ήξερε το αλφάβητο αλλά είχε καλό ελληνικό προφορικό λόγο. Η αισθητική με τον τρόπο ζωής και την καθημερινή συμπεριφορά ταυτίζονται.
Πώς αντιμετωπίζεις την παρούσα κρίση;
Τα τραγούδια αντικατοπτρίζουν λίγο πολύ το κλίμα της εποχής, αν και δεν θέλω να το φορτίζω περισσότερο. Δεν προσπαθώ να εξαντλήσω όλη την θεματική της δουλειάς μου πάνω στην τρέχουσα επικαιρότητα αλλά υπάρχει το απαύγασμα της κατάστασης στον καινούργιο δίσκο και μάλιστα αποκρυσταλλώνεται και σε τρία τραγούδια συγκεκριμένα. Αλλά αυτά είναι καθαρά θέσεις του τραγουδοποιού μέσα από την καθαρά προσωπική αίσθηση πραγμάτων.
Δεν είναι σωστό, όμως, να προσπαθούν και οι καλλιτέχνες να βοηθήσουν με τον τρόπο τους, να περάσουν μηνύματα στον κόσμο;
Αυτό είναι προσωπικό στοίχημα του καθένα. Δεν υπάρχει πρέπει. Το να θες εσύ προσωπικά να πεις κάτι για να ξυπνήσεις τον κόσμο μου φαίνεται ύποπτο. Ποιος είσαι εσύ δηλαδή; Τι είσαι; Ο μεσσίας είσαι; Ο προφήτης; Ο Bob Dylan όταν βγήκε στην δεκαετία του εξήντα το έκανε γιατί πραγματικά εξέφραζε την πραγματική του ανάγκη να σταθεί μες στην εποχή του. Σαφώς αν σε αγγίζει κάτι να το γράψεις αλλά όχι με σκοπό να αφυπνίσεις.
Ποιοι παράγοντες έπαιξαν ρόλο για την παρακμή, ίσως, της μουσικής στις μέρες μας, όσον αφορά την πλειοψηφία του κόσμου;
Τα πρόσωπα που προβάλλονται από την τηλεόραση και εξυπηρετούν συγκεκριμένα lifestyles, διάφορους τρόπους αντίληψης και αισθητικής και ο κόσμος ακολουθεί. Είναι το συναίσθημα της αγέλης. Τα πράγματα έχουν αλλάξει πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια. Για τη δική μου τη γενιά και για τη γενιά που γεννήθηκε τέλος δεκαετίας 50 και αρχές δεκαετίας 60, ήταν αδιανόητο να ακούει αυτό το σκουπιδαριό, το οποίο στη συνέχεια πήρε το χρώμα της λάμψης και της λαϊκό-ποπ-σκυλο κουλτούρας. Η δυναμική της μεταπολιτευτικής νεοελληνικής κοινωνίας. Και τώρα είμαστε σε reset. Βίαιο. Η μουσική έχασε το νόημά της και σε αυτό έπαιξαν ρόλο πολλά πράγματα, όπως η εξέλιξη της τεχνολογίας, η ψηφιοποίηση του ήχου, το διαδίκτυο και η υπέρ-πληροφόρηση. Επιπλέον μπήκε και ο καταναλωτισμός στη μουσική και έγινε αξεσουάρ, έπαψε να παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχοσυναισθηματική ωρίμανση των ανθρώπων. Δεν υπάρχουν πια ραδιόφωνα ρεπερτορίου αλλά playlist. Η τηλεόραση έκανε τη μεγαλύτερη ζημιά. Υπάρχει πολύ κακογουστιά στην ιδιωτική τηλεόραση. Οι παρουσιαστές γίνανε οι ίδιοι τα μηνύματα.
Δε φταίει όμως και η παιδεία μας;
Επικράτησε μία λαθεμένη αντίληψη της ευκολίας. Η εκπαίδευση πρέπει να είναι φιλική, αλλά όχι εύκολη. Κατήργησε την προσπάθεια. Υπεραπλουστεύτηκε η γλώσσα, η οποία αποτελεί τη βάση ενός πολιτισμού. Η γλώσσα μεταφέρει ουσία και αντικαταστάθηκε, δυστυχώς, από την εικόνα. Είσαι αυτό που φαίνεσαι. Η ηθική κρίση προϋπήρχε της οικονομικής.
Δε φταίνε και οι ιδεολογίες;
Γενικά και αόριστα δε μπορούμε να λέμε ότι φταίει ο κακός καπιταλισμός, που στην Ελλάδα υπάρχει κρίση. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Το αριστερό άλλοθι μερικές φορές είναι και επικίνδυνο. Εκεί στηρίχθηκε μία ολόκληρη ψευδαίσθηση. Επικράτησε ένας υποτιθέμενος αριστερός λόγος, πίσω από τον οποίο κρυβόντουσαν διάφορα ανομήματα. Είναι θέμα βαθιάς ριζωμένης, κακιάς νοοτροπίας. Αν, όπως λέει και ο Στέλιος Ράμφος, ο Έλληνας αποκτήσει αίσθηση του εξωτερικού χρόνου και ζήσει σε μία παγκόσμια πραγματικότητα και πάψει να ομφαλοσκοπεί υπάρχει ελπίδα.
Ο δίσκος πότε θα βγει;
Ο δίσκος θα είναι έτοιμος σε ένα μήνα περίπου από τώρα. Συζητάμε με κάποιες εταιρίες να δούμε τι θα γίνει. Έχω όμως εξαιρετικούς συνεργάτες, όπως ο Γιώργος Φλαμουρίδης του GFS - PRO studio, τον Ανδρέα Βαϊτούδη στον ήχο και την παραγωγή και έχω συνεργαστεί με νέους στιχουργούς και μουσικούς. Μου αρέσει να συνεργάζομαι με νέα παιδιά διότι με αναζωογονεί πολύ.
