Το "Σεργιάνι στον Κόσμο" είναι μια σειρά τραγουδιών με ισχυρό θεματικό άξονα που υπενθυμίζει την υποχρέωσή μας να αναλογιστούμε δίχως υπερβάσεις που κινείται το "δοκούν" και ποια είναι η παρέμβαση της τέχνης στα επίπεδα της πολιτικής, με την ευρεία έννοια όμως της λέξης πολιτική.
Έχω και εγώ την εντύπωση ότι τότε δεν έγιναν οι σημαντικές κινήσεις που είχε ανάγκη η χώρα. Οι μεταρρυθμίσεις εξελίχθηκαν σε μία ατμόσφαιρα αντεγκλήσεων και όπως είναι φυσικό δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα. Το "Σεργιάνι στον Κόσμο" είχε βέβαια προηγηθεί των γεγονότων όπως και ο "Θεσσαλικός Κύκλος" που δέκα χρόνια νωρίτερα αφορούσε στα δίκαια της αγροτικής ελληνικής κοινωνίας.
“Άλλωστε δεν έχω υπάρξει μέλος καμίας πολιτικής παράταξης αφού η μόνη παράταξη που θα μπορούσα να είμαι μέλος είναι αυτή που θα στόχευε στην ένωση όλου του ελληνικού κόσμου με γνώμονα τις ρεαλιστικές προσδοκίες, την αξιοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ευμάρεια και προπαντός την παιδεία και τον πολιτισμό και δεν θα λειτουργούσε με κριτήρια το πελατειακό κράτος και τα συμφέροντα των λίγων”.
Μια συνέντευξη με τον Γιάννη Μαρκόπουλο είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές που μπορούν να προκύψουν, για ένα έντυπο που αντικείμενό του είναι η μουσική. Μάταιο να επιχειρήσει κανείς μια αποτίμηση της προσφοράς του συνθέτη σε λίγες γραμμές. Πόσο μάλλον όταν η μουσική του είναι παρούσα, ολοζώντανη στις καρδιές του κόσμου, σε πείσμα των σειρήνων της μιντιακής κουλτούρας, που υποκαθιστούν βίαια το λαϊκό με το λαϊκίστικο.
Με τον Γιάννη Μαρκόπουλο είχα την τύχη να συνομιλήσω αρκετές φορές ακόμη και στα χρόνια που δεν έδινε συνεντεύξεις για τους δικούς του λόγους, όπως στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Η επαφή του με τη φύση ήταν ζωογόνος για τον ίδιο και θυμάμαι την πρώτη φορά που πήγα στο σπίτι του στου Παπάγου βγήκαμε πριν να ηχογραφήσουμε στο μπαλκόνι από την πλευρά της δενδρόφυτης αυλής όπου μου πρόσφερε ένα πορτοκάλι λέγοντάς μου: “κράτησε το στο χέρι σου, έτσι για να πάρεις κάτι από αυτό”.
Σουρεαλιστικό αλλά αξέχαστο. Ίσως για να χαλαρώσω πριν μιλήσουμε. Με εμπιστεύτηκε αρκετές φορές κάτι που δεν ξεχνιέται με τίποτα. Η μορφή του η όλη παρουσία του και φυσικά ο λόγος είχε κάτι το πολύ ιδιαίτερο και μου έδινε την εντύπωση ότι ήταν εν γένει ροκ μορφή αν και δεν ήταν η λέξη αυτή και η έννοια στο τρόπο ζωής του με την έννοια της αντισυμβατικότητας που υπήρχε και με τις καινοτομίες την μουσική του.
Μουσική και στάση ζωής που έρχεται από το παρελθόν; Ή από ένα όλο και πιο μακρινό μέλλον; Η απόφαση είναι δική μας...Δυστυχώς από τα πολλά backup βρήκα στο κομπιούτερ μου μόνο την τελευταία συνομιλία μας με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του τελευταίου άλμπουμ του "Εντεύθεν" που έγινε τον Ιούλιο του 2015 που ξεκινά από την δουλειά του αυτή και φθάνει στα παλιότερα, στο “Σεργιάνι στον Κόσμο” και φυσικά αναφορές και στην πολιτική που πάντα τον ενδιέφερε.
Η προσωπογραφία του δια χειρός Κωνσταντίνου Νικολάου, ο παππούς του υπογράφοντος
-Το γεγονός ότι έχετε να ηχογραφήσετε στούντιο concept άλμπουμ εδώ και περίπου μια 20ετία (από τον «Αθέατο Σφυγμό» με τον Βασίλη Λέκκα, το 1997) οφείλετε στην παρακμή της ελληνικής δισκογραφίας και της όλης κατάστασης γύρω μας ή σε άλλους λόγους;
Η έκδοση του "εντεύθεν" σηματοδοτεί μία εικοσαετία από την έκδοση concept studio album και τέτοιας μορφής έργων στην εγχώρια δισκογραφία.
Κατά το διάστημα αυτό αφιερώθηκα στην σύνθεση, παρουσίαση και ηχογράφηση συμφωνικών έργων μου ιδιαίτερα στο εξωτερικό με αιχμή δόρατος τις εκδόσεις των έργων μου "Η Λειτουργία του Ορφέα" (The Liturgy of Orpheus) και "Σχήματα σε Κίνηση" (Shapes in Motion) από την διεθνή εταιρεία κλασικής μουσικής naxos σε παγκόσμια διανομή. Πρόσφατα επανακυκλοφόρησε στην εγχώρια αγορά από τη feelgood records η όπερα μου "Ερωτόκριτος και Αρετή" που ηχογραφήθηκε με τη συμμετοχή της Φιλαρμονικής Ορχήστρας των Βρυξελλών και της Φλαμανδικής Χορωδίας της Ραδιοφωνίας του Βελγίου υπό τη διεύθυνση του Michel Tilkin.
Αναφέρετε τον "Αθέατο Σφυγμό" και σας συμπληρώνω τις εκδόσεις των έργων μου "Ο Ταχύτατος Λούης" και "Το Τραγούδι του Αχιλλέα" κατά το διάστημα της τελευταίας δεκαετίας, όμως και τις τρεις αυτές εκδόσεις θεωρώ ότι εντάσσονται σε μία άλλη φιλοσοφία. Το "εντεύθεν" ως μία σειρά τραγουδιών με θεματικό άξονα αποτελεί για εμένα μία απόμακρη συνέχεια της "Θητείας" και της νεότητας μας όχι σαν ανάμνηση αλλά σαν θέση.
-Από την τελευταία αυτή στούντιο δουλειά σας, το 1997, πάνω σε καινούργια τραγούδια, τι νοιώθετε να έχει αλλάξει στην μουσική και στο ενδιαφέρον του κόσμου γι’ αυτή ; Άλλωστε υπάρχει σχετική αναφορά στο πρώτο σας τραγούδι του νέου άλμπουμ «Ότι Αλλάζει Να Τ’ Αντέξεις»…
Μέσα στο "εντεύθεν" υπάρχει μία συνεχής ανάρρωση έστω και αν αυτή φέρνει πολλές φορές δάκρυα, που αναπτερώνει αυτά που πρέπει να αγαπηθούν μέσα σε μία ακλόνητη ενότητα. Η φυγή πλέον έχει το μόνιμο ταίρι της που είναι η επιστροφή. Άλλωστε μετά το "'Ο,τι Αλλάζει να τ' Αντέξεις" στο δίσκο ακολουθεί το ορχηστρικό "Ο Χορός της Λοτταρίας" και μετά από αυτό "Το Εθνολύσεως Αποδημία". Τώρα ως προς τι έχει αλλάξει στο ενδιαφέρον του κόσμου γενικά νομίζω αρχίζει να έχει μία αποστροφή το κοινό στις πρόχειρες μουσικές κατασκευές τραγουδιών που αν μη τι άλλο παραπλανούν την ανάγκη του για γνώση, παρηγοριά και ανάταση μέσα από την μουσική.
-Ποιο είναι το ιστορικό του «Εντεύθεν» ; Σε τι περίοδο ηχογραφήθηκε και κάτω από ποιες συνθήκες γύρω σας ; Περιέχει αποκλειστικά καινούργια τραγούδια ή και παλιότερο
υλικό ;
Το "εντεύθεν" περιέχει μελωδίες που συνέλαβα στα νεανικά μου χρόνια, με άλλες που επεξεργάστηκα καιρό και άλλες που ολοκλήρωσα στις αρχές του 2015, οπότε και αισθάνθηκα ότι το έργο είχε ολοκληρωθεί και αποτελούσε τη συνολική πρόταση που ήθελα να καταθέσω. Το υλικό μου το επεξεργάζομαι συχνά και για καιρό. Υπάρχουν τραγούδια στο εντεύθεν που δοκιμάστηκαν σε συναυλίες και εκπομπές πριν να κυκλοφορήσουν και δεθούν σε ένα έργο. Ο τίτλος είναι "εντεύθεν" που σημαίνει "από εδώ" και αυτή η χρονική περίοδος του ανήκει.
-Ποια είναι η ιστορία του τραγουδιού «Η Λυπημένη» ; Πώς έφθασε στα χέρια σας ; Ποια είναι η πορεία του στο χρόνο ;
Το ποίημα "Η Λυπημένη" του Γιώργου Σεφέρη μου το είχε δώσει ο πατέρας μου - είχε την πρώτη έκδοση από την συλλογή του ποιητή "Η Στροφή"- ο οποίος ήταν φίλος με τον ποιητή. Είχαν γνωριστεί στην Αίγυπτο όπου είχε καταφύγει με την τότε κυβέρνηση και είχε παρακολουθήσει ο πατέρας μου την περίφημη διάλεξη του Σεφέρη για τον Μακρυγιάννη και τον Ερωτόκριτο του Κορνάρου. Πάνω σε αυτό εργάστηκα και ολοκλήρωσα το πρώτο μελωδικό σχεδίασμα σε ηλικία 19-20 ετών. Στη συνέχεια το συμπεριέλαβα στα ανέκδοτα μου έργα, ενώ την τελική του ενορχηστρωτική μορφή πήρε το 2012 και αποτέλεσε μέρος του έργου "Μνήμη Ελευθερίας" το οποίο συνέθεσα επί τη ευκαιρία των εκατό χρόνων από την απελευθέρωση των νήσων του Αιγαίου, της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Το ενέταξα στο "εντεύθεν" ως το τελικό κομμάτι του έργου, σημειώνοντας εδώ το τελευταίο τετράστιχο του ποιήματος "...μα της καρδιάς σου ο σπαραγμός δε βόγκηξε κι εγίνη το νόημα που στον κόσμο δίνει έναστρος ουρανός".
-Πώς νοιώθετε που συνεργαστήκατε και πάλι με τον Γιώργο Νταλάρα μετά από χρόνια σε μια κρίσιμη καμπή για την πορεία του και συγκεκριμένα το 1979 που κάνατε μαζί το «Σεργιάνι στον Κόσμο» ένα δίσκο ορόσημο στην πορεία και των δύο;
Είναι σπουδαίος ερμηνευτής, έχει εντρυφήσει πάνω στα μουσικά μου έργα αρκετά και γι' αυτό προσδίδει στην απόδοση τις λεπτομέρειες που απαιτούνται.
-Το «Σεργιάνι στον Κόσμο» τι ιστορικό έχει πίσω του και τι παρέμβαση είχε στο καιρό του καθώς το 1979 ήταν μια χρονιά ορόσημο καθώς τελείωνε η εποχή της μεταπολίτευσης, η πολιτική έμπαινε σε άλλη προοπτική με την απήχηση του Ανδρέα Παπανδρέου, όλα άλλαζαν γύρω μας, ακόμη και το ποδόσφαιρο τη χρονιά αυτή έγινε επαγγελματικό. Εσείς πώς το βιώνατε αυτό και το εκφράσατε με το δίσκο αυτό και πώς ήταν η επιβίωση σας στα χρόνια του «επαγγελματισμού» με ότι σημαίνει αυτό από το ’80 έως σήμερα ;
Το "Σεργιάνι στον Κόσμο" είναι μια σειρά τραγουδιών με ισχυρό θεματικό άξονα που υπενθυμίζει την υποχρέωσή μας να αναλογιστούμε δίχως υπερβάσεις που κινείται το "δοκούν" και ποια είναι η παρέμβαση της τέχνης στα επίπεδα της πολιτικής, με την ευρεία έννοια όμως της λέξης πολιτική. Έχω και εγώ την εντύπωση ότι τότε δεν έγιναν οι σημαντικές κινήσεις που είχε ανάγκη η χώρα. Οι μεταρρυθμίσεις εξελίχθηκαν σε μία ατμόσφαιρα αντεγκλήσεων και όπως είναι φυσικό δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα. Το "Σεργιάνι στον Κόσμο" είχε βέβαια προηγηθεί των γεγονότων όπως και ο "Θεσσαλικός Κύκλος" που δέκα χρόνια νωρίτερα αφορούσε στα δίκαια της αγροτικής ελληνικής κοινωνίας. Όσο αφορά εμένα, επέλεξα να μην μετέχω σε αυτό που ακολούθησε, να μη γίνω μέρος των ψευδαισθήσεων, και όσο μπορώ να ειδοποιώ μέσα από τα μουσικά μου έργα.
Πώς σχολιάζετε την αυτονόμηση του ΚΚΕ από τα πολιτικά δρώμενα ; (Θυμάμαι κι εσείς είχατε δείξει κατά καιρούς ενωτική στάση όταν χρειάστηκε, όπως την εποχή του Κώστα Καραμανλή που τον στηρίξατε, αν και οι ρίζες σας ήταν στην αριστερά)
Το ΚΚΕ είναι όπως γνωρίζετε ιδεολογικά αυτονομημένο από τα τρέχοντα πολιτικά γεγονότα άρα και οι θέσεις του παραμένουν σταθερές στην ιδεολογία του.
Προσωπικά δεν έκρινα ποτέ τα πράγματα σε κομματικό επίπεδο και η όποια αναφορά μου στον Καραμανλή θα αφορούσε στο πρόσωπό του και όχι στην παράταξη του, όπως και έχω κάνει και άλλες φορές αναφορές σε πολιτικά ή και άλλα πρόσωπα. Άλλωστε δεν έχω υπάρξει μέλος καμίας πολιτικής παράταξης αφού η μόνη παράταξη που θα μπορούσα να είμαι μέλος είναι αυτή που θα στόχευε στην ένωση όλου του ελληνικού κόσμου με γνώμονα τις ρεαλιστικές προσδοκίες, την αξιοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ευμάρεια και προπαντός την παιδεία και τον πολιτισμό και δεν θα λειτουργούσε με κριτήρια το πελατειακό κράτος και τα συμφέροντα των λίγων. Την ενωτική στάση επικοινώνησα και στήριξα όσες φορές η πατρίδα τη χρειάστηκε και τώρα είναι πιο σημαντική από ποτέ, εάν θέλουμε να μιλάμε για ένα μέλλον πέρα από κομματισμούς, με ομοψυχία και ισότητα των πολιτών.
Το δικό σας πρωτοποριακό ηχόχρωμα στην μουσική (βάλατε παραδοσιακά όργανα σε λαϊκή ορχήστρα και εντάξατε την μουσική παράδοση στο λαϊκό τραγούδι) επηρέασε πολλούς νεώτερους.
Ποιους θεωρείτε συνεχιστές της μουσικής σας ;
Έβαλα παραδοσιακά ελληνικά όργανα στη κλασική συμφωνική ορχήστρα, ήταν και είναι το γεωπολιτικό αποτύπωμα μου στη μουσική. Η ορχήστρα Παλίντονος αρμονία που ίδρυσα πάνω σε αυτή μου τη θέση αποτελείται από συμφωνικά και ελληνικά όργανα που ομοηχούν, δεν έχει σχέση με το λαϊκό κομφορμισμό.
Πού οφείλετε κατά τη γνώμη σας ότι δεν βγαίνουν με την ίδια συχνότητα καλλιτέχνες που ξεχωρίζουν, σε σχέση με παλιότερα;
Στην παρακμή της εγχώριας μουσικής βιομηχανίας που χρειάζεται επειγόντως ανανέωση. Κάποτε μου είπατε ότι είχατε την ατυχία να χάσετε κάποιους τραγουδιστές σας, όπως ο Νίκος Ξυλούρης και ο Παύλος Σιδηρόπουλος. Τι ήταν αυτό που τον έλκυε τον Παύλο στην συνεργασία σας και στο έργο σας, ώστε σε μια εποχή που τα μουσικά σύνορα ήταν πιο ευδιάκριτα και ο δικός του τρόπος έκφρασης ήταν εντελώς αντιφατικός από το δικό σας ;Το έργο μου αναγνωρίστηκε και για το γεγονός ότι δεν περιορίζεται από μουσικά ή γεωγραφικά σύνορα και πάντα αναζητώ και συνεργάζομαι με ερμηνευτές που έχουν τις βάσεις και τις δυνατότητες να υποστηρίξουν το έργο.
Ποιο βλέπετε να είναι το μέλλον των λαών ;
Πιστεύω πως βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη στιγμή για το μέλλον της ανθρωπότητας. Θεωρώ πως η ελληνική κρίση που μας ταλαιπωρεί θα παίξει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια διαμάχη μεταξύ του κεφαλαίου και του κοινωνικού κράτους το αποτέλεσμα της οποίας θα κρίνει το ποιόν της κοινωνίας μέσα στην οποία θα μεγαλώσουν οι επόμενες γενεές.
Κάποτε είχατε προβλέψει, πολύ πριν την κρίση, το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλουσίων και φτωχών αλλά και την συρρίκνωση του Τύπου, με ότι αυτό σημαίνει. Τι σκέψεις κάνετε σήμερα για όλο αυτό που βιώνουμε;
Δε θέλω να πιστέψω πως το παιχνίδι ήταν πάντα στημένο. Υπάρχει όμως το απρόβλεπτο που κρύβεται μέσα στον καθένα μας και περιμένει να το αναζητήσουμε.
(Δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση της "Αυγής" και στο μουσικό ένθετό της "Κόκκινη Καρφίτσα" το Σάββατο 25.7.2015 με τον τίτλο "Επιστροφή στο πνεύμα της Θητείας...".
Γιάννης Μαρκόπουλος – Βίκυ Μοσχολιού. Διακρίνονται ακόμη: Λάκης Χαλκιάς, Λιζέτα Νικολάου, Παύλος Σιδηρόπουλος
Η Βίκυ Μοσχολιού για τον Γιάννη Μαρκόπουλο
(Από την στήλη μου : “Έτσι όπως τον Είδα” στο περιοδικό «Δίφωνο»)
Γράφτηκαν ποτέ μεγάλα έργα κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας των Ελλήνων δημιουργών;
Ένα εμπόδιο που έβαζε σε δοκιμασία τον προικισμένο εφηβικό αυθορμητισμό τους στη δημιουργία. Άλλωστε κάτω από πίεση έγιναν μεγάλα πράγματα στη ζωή μας. Η Βίκυ Μοσχολιού και ο Γιάννης Μαρκόπουλος στα καλύτερά τους. Η εποχή που οι ζωντανές ηχογραφήσεις στο στούντιο έβγαζαν όλο το μεγαλείο του ταλέντου των ερμηνευτών και το ετοιμότητα της ορχήστρας.
Τώρα δεν είναι καλύτερα;
Σε αυτό δεν μπορεί να απαντήσει κανείς με βεβαιότητα. Απλά είναι οι δύο διαφορετικοί κόσμοι. Όταν σου έρχονται στο μυαλό άνθρωποι σαν το Γιάννη Μαρκόπουλο και τη Βίκυ Μοσχολιού μπορείς να κλείσεις τα μάτια και να μυρίσεις στα λόγια μια άλλη διαφορετική ατμόσφαιρα στο τραγούδι που φαντάζει μακρινή, αλλά δεν θα ξεχαστεί ποτέ…
Η Βίκυ Μοσχολιού θυμάται στην συνεργασία της με τον Γιάννη Μαρκόπουλο:
«Κάτι που έγινε εντελώς τυχαία. Έκανα πολλά τραγούδια μία κι έξω. Όταν γράφαμε το Γιάννη το Μαρκόπουλο τους Μετανάστες και γραφόταν πλέι-μπακ η ορχήστρα γιατί πια είχαμε μπει στην καινούργια τεχνολογία, μου λέει ο Μαρκόπουλος : μπες μέσα στο στούντιο και σιγοτραγούδησε το, είναι στο ρυθμό κοντά σου η ορχήστρα. Θα μ΄ άκουγαν από τα ακουστικά τους. Εκείνη την ώρα με συνεπήρε το τραγούδι και τραγουδούσα κανονικά. Η ερμηνεία μου ήταν τρομερή στο Μιλώ για τα παιδιά μου και ιδρώνω. Εκείνη την ώρα ο Μαρκόπουλος μέσα από το τζάμι μας βλέπει όλους και τον ηχολήπτη και κάνει σε όλους νόημα : παίχτε. Τότε έγινε κι ένα λάθος και τράβηξα μια φράση περισσότερο που ήταν ένα μέτρο, ο Μαρκόπουλος όμως έλεγε παίχτε. Με μεγάλη αγωνία κρατήσαμε το τραγούδι αυτό μία κι έξω. Σε κάποια άδεια που πήρε από τον στρατό άκουσε το τραγούδι όπως ηχογραφήθηκε και του άρεσε μάλιστα πολύ. Οπωσδήποτε το ζωντανό ορχήστρα και φωνή ήταν πιο ωραία. Μικρή κοπέλα τώρα πήγα να τραγουδήσω όλους αυτούς τους μεγάλους μουσικούς, αλλά όταν απέκτησα εμπειρία μου άρεσε περισσότερο να είμαι με την ορχήστρα μαζί. Η ατμόσφαιρα είναι πιο ωραία και δίνεσαι περισσότερο παρά ψυχρά από τα ακουστικά να ακούς μια ορχήστρα και να τραγουδάς.
Το πρώτο τραγούδι του Γιάννη του Μαρκόπουλου, το Πέρα από τη θάλασσα, το τραγούδησα εγώ. Τον καιρό αυτό ήταν στρατιώτης και για το λόγο αυτό ο Ζαμπέτας έκανε την ενορχήστρωση. Ο Μαρκόπουλος είναι ένας εξαιρετικός συνθέτης, σπουδαίος και ταιριάζει πάρα πολύ στην ιδιοσυγκρασία μου γιατί είναι δυναμικός, χρησιμοποιεί όλα αυτά τα ακούσματα και τα όργανα που μυρίζουν Ελλάδα. Ένας συνθέτης με δικό του χρώμα. Ο Μαρκόπουλος μόλις ακούσεις μια εισαγωγή λες ότι αυτός είναι. Του έχω κάνει σπουδαίες ερμηνείες σε πολύ μεγάλα τραγούδια του. Οι Μετανάστες ήταν ένας σπουδαίος δίσκος. Δεν ήταν μόνο το Μιλώ για τα παιδιά μου, ήταν το Μη μου μιλήσεις πάλι για ταξίδια, ήταν οι Οκτώ χωριάτες. Μετά κάναμε το Θεσσαλικό Κύκλο, που είχε πάλι πολύ ωραία τραγούδια και λέω κι ένα παραμύθι μέσα. Επίσης είχα κάνει τη Θαλασσινιά, το Πέραμα, τα Τραγούδια του σίδερου και του νερού μου, του Χριστοδούλου και πολλά ακόμα που έγιναν μεγάλες επιτυχίες».
Έχω και εγώ την εντύπωση ότι τότε δεν έγιναν οι σημαντικές κινήσεις που είχε ανάγκη η χώρα. Οι μεταρρυθμίσεις εξελίχθηκαν σε μία ατμόσφαιρα αντεγκλήσεων και όπως είναι φυσικό δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα. Το "Σεργιάνι στον Κόσμο" είχε βέβαια προηγηθεί των γεγονότων όπως και ο "Θεσσαλικός Κύκλος" που δέκα χρόνια νωρίτερα αφορούσε στα δίκαια της αγροτικής ελληνικής κοινωνίας.
“Άλλωστε δεν έχω υπάρξει μέλος καμίας πολιτικής παράταξης αφού η μόνη παράταξη που θα μπορούσα να είμαι μέλος είναι αυτή που θα στόχευε στην ένωση όλου του ελληνικού κόσμου με γνώμονα τις ρεαλιστικές προσδοκίες, την αξιοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ευμάρεια και προπαντός την παιδεία και τον πολιτισμό και δεν θα λειτουργούσε με κριτήρια το πελατειακό κράτος και τα συμφέροντα των λίγων”.
Μια συνέντευξη με τον Γιάννη Μαρκόπουλο είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές που μπορούν να προκύψουν, για ένα έντυπο που αντικείμενό του είναι η μουσική. Μάταιο να επιχειρήσει κανείς μια αποτίμηση της προσφοράς του συνθέτη σε λίγες γραμμές. Πόσο μάλλον όταν η μουσική του είναι παρούσα, ολοζώντανη στις καρδιές του κόσμου, σε πείσμα των σειρήνων της μιντιακής κουλτούρας, που υποκαθιστούν βίαια το λαϊκό με το λαϊκίστικο.
Με τον Γιάννη Μαρκόπουλο είχα την τύχη να συνομιλήσω αρκετές φορές ακόμη και στα χρόνια που δεν έδινε συνεντεύξεις για τους δικούς του λόγους, όπως στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Η επαφή του με τη φύση ήταν ζωογόνος για τον ίδιο και θυμάμαι την πρώτη φορά που πήγα στο σπίτι του στου Παπάγου βγήκαμε πριν να ηχογραφήσουμε στο μπαλκόνι από την πλευρά της δενδρόφυτης αυλής όπου μου πρόσφερε ένα πορτοκάλι λέγοντάς μου: “κράτησε το στο χέρι σου, έτσι για να πάρεις κάτι από αυτό”.
Σουρεαλιστικό αλλά αξέχαστο. Ίσως για να χαλαρώσω πριν μιλήσουμε. Με εμπιστεύτηκε αρκετές φορές κάτι που δεν ξεχνιέται με τίποτα. Η μορφή του η όλη παρουσία του και φυσικά ο λόγος είχε κάτι το πολύ ιδιαίτερο και μου έδινε την εντύπωση ότι ήταν εν γένει ροκ μορφή αν και δεν ήταν η λέξη αυτή και η έννοια στο τρόπο ζωής του με την έννοια της αντισυμβατικότητας που υπήρχε και με τις καινοτομίες την μουσική του.
Μουσική και στάση ζωής που έρχεται από το παρελθόν; Ή από ένα όλο και πιο μακρινό μέλλον; Η απόφαση είναι δική μας...Δυστυχώς από τα πολλά backup βρήκα στο κομπιούτερ μου μόνο την τελευταία συνομιλία μας με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του τελευταίου άλμπουμ του "Εντεύθεν" που έγινε τον Ιούλιο του 2015 που ξεκινά από την δουλειά του αυτή και φθάνει στα παλιότερα, στο “Σεργιάνι στον Κόσμο” και φυσικά αναφορές και στην πολιτική που πάντα τον ενδιέφερε.
Η προσωπογραφία του δια χειρός Κωνσταντίνου Νικολάου, ο παππούς του υπογράφοντος
-Το γεγονός ότι έχετε να ηχογραφήσετε στούντιο concept άλμπουμ εδώ και περίπου μια 20ετία (από τον «Αθέατο Σφυγμό» με τον Βασίλη Λέκκα, το 1997) οφείλετε στην παρακμή της ελληνικής δισκογραφίας και της όλης κατάστασης γύρω μας ή σε άλλους λόγους;
Η έκδοση του "εντεύθεν" σηματοδοτεί μία εικοσαετία από την έκδοση concept studio album και τέτοιας μορφής έργων στην εγχώρια δισκογραφία.
Κατά το διάστημα αυτό αφιερώθηκα στην σύνθεση, παρουσίαση και ηχογράφηση συμφωνικών έργων μου ιδιαίτερα στο εξωτερικό με αιχμή δόρατος τις εκδόσεις των έργων μου "Η Λειτουργία του Ορφέα" (The Liturgy of Orpheus) και "Σχήματα σε Κίνηση" (Shapes in Motion) από την διεθνή εταιρεία κλασικής μουσικής naxos σε παγκόσμια διανομή. Πρόσφατα επανακυκλοφόρησε στην εγχώρια αγορά από τη feelgood records η όπερα μου "Ερωτόκριτος και Αρετή" που ηχογραφήθηκε με τη συμμετοχή της Φιλαρμονικής Ορχήστρας των Βρυξελλών και της Φλαμανδικής Χορωδίας της Ραδιοφωνίας του Βελγίου υπό τη διεύθυνση του Michel Tilkin.
Αναφέρετε τον "Αθέατο Σφυγμό" και σας συμπληρώνω τις εκδόσεις των έργων μου "Ο Ταχύτατος Λούης" και "Το Τραγούδι του Αχιλλέα" κατά το διάστημα της τελευταίας δεκαετίας, όμως και τις τρεις αυτές εκδόσεις θεωρώ ότι εντάσσονται σε μία άλλη φιλοσοφία. Το "εντεύθεν" ως μία σειρά τραγουδιών με θεματικό άξονα αποτελεί για εμένα μία απόμακρη συνέχεια της "Θητείας" και της νεότητας μας όχι σαν ανάμνηση αλλά σαν θέση.
-Από την τελευταία αυτή στούντιο δουλειά σας, το 1997, πάνω σε καινούργια τραγούδια, τι νοιώθετε να έχει αλλάξει στην μουσική και στο ενδιαφέρον του κόσμου γι’ αυτή ; Άλλωστε υπάρχει σχετική αναφορά στο πρώτο σας τραγούδι του νέου άλμπουμ «Ότι Αλλάζει Να Τ’ Αντέξεις»…
Μέσα στο "εντεύθεν" υπάρχει μία συνεχής ανάρρωση έστω και αν αυτή φέρνει πολλές φορές δάκρυα, που αναπτερώνει αυτά που πρέπει να αγαπηθούν μέσα σε μία ακλόνητη ενότητα. Η φυγή πλέον έχει το μόνιμο ταίρι της που είναι η επιστροφή. Άλλωστε μετά το "'Ο,τι Αλλάζει να τ' Αντέξεις" στο δίσκο ακολουθεί το ορχηστρικό "Ο Χορός της Λοτταρίας" και μετά από αυτό "Το Εθνολύσεως Αποδημία". Τώρα ως προς τι έχει αλλάξει στο ενδιαφέρον του κόσμου γενικά νομίζω αρχίζει να έχει μία αποστροφή το κοινό στις πρόχειρες μουσικές κατασκευές τραγουδιών που αν μη τι άλλο παραπλανούν την ανάγκη του για γνώση, παρηγοριά και ανάταση μέσα από την μουσική.
-Ποιο είναι το ιστορικό του «Εντεύθεν» ; Σε τι περίοδο ηχογραφήθηκε και κάτω από ποιες συνθήκες γύρω σας ; Περιέχει αποκλειστικά καινούργια τραγούδια ή και παλιότερο
υλικό ;
Το "εντεύθεν" περιέχει μελωδίες που συνέλαβα στα νεανικά μου χρόνια, με άλλες που επεξεργάστηκα καιρό και άλλες που ολοκλήρωσα στις αρχές του 2015, οπότε και αισθάνθηκα ότι το έργο είχε ολοκληρωθεί και αποτελούσε τη συνολική πρόταση που ήθελα να καταθέσω. Το υλικό μου το επεξεργάζομαι συχνά και για καιρό. Υπάρχουν τραγούδια στο εντεύθεν που δοκιμάστηκαν σε συναυλίες και εκπομπές πριν να κυκλοφορήσουν και δεθούν σε ένα έργο. Ο τίτλος είναι "εντεύθεν" που σημαίνει "από εδώ" και αυτή η χρονική περίοδος του ανήκει.
-Ποια είναι η ιστορία του τραγουδιού «Η Λυπημένη» ; Πώς έφθασε στα χέρια σας ; Ποια είναι η πορεία του στο χρόνο ;
Το ποίημα "Η Λυπημένη" του Γιώργου Σεφέρη μου το είχε δώσει ο πατέρας μου - είχε την πρώτη έκδοση από την συλλογή του ποιητή "Η Στροφή"- ο οποίος ήταν φίλος με τον ποιητή. Είχαν γνωριστεί στην Αίγυπτο όπου είχε καταφύγει με την τότε κυβέρνηση και είχε παρακολουθήσει ο πατέρας μου την περίφημη διάλεξη του Σεφέρη για τον Μακρυγιάννη και τον Ερωτόκριτο του Κορνάρου. Πάνω σε αυτό εργάστηκα και ολοκλήρωσα το πρώτο μελωδικό σχεδίασμα σε ηλικία 19-20 ετών. Στη συνέχεια το συμπεριέλαβα στα ανέκδοτα μου έργα, ενώ την τελική του ενορχηστρωτική μορφή πήρε το 2012 και αποτέλεσε μέρος του έργου "Μνήμη Ελευθερίας" το οποίο συνέθεσα επί τη ευκαιρία των εκατό χρόνων από την απελευθέρωση των νήσων του Αιγαίου, της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Το ενέταξα στο "εντεύθεν" ως το τελικό κομμάτι του έργου, σημειώνοντας εδώ το τελευταίο τετράστιχο του ποιήματος "...μα της καρδιάς σου ο σπαραγμός δε βόγκηξε κι εγίνη το νόημα που στον κόσμο δίνει έναστρος ουρανός".
-Πώς νοιώθετε που συνεργαστήκατε και πάλι με τον Γιώργο Νταλάρα μετά από χρόνια σε μια κρίσιμη καμπή για την πορεία του και συγκεκριμένα το 1979 που κάνατε μαζί το «Σεργιάνι στον Κόσμο» ένα δίσκο ορόσημο στην πορεία και των δύο;
Είναι σπουδαίος ερμηνευτής, έχει εντρυφήσει πάνω στα μουσικά μου έργα αρκετά και γι' αυτό προσδίδει στην απόδοση τις λεπτομέρειες που απαιτούνται.
-Το «Σεργιάνι στον Κόσμο» τι ιστορικό έχει πίσω του και τι παρέμβαση είχε στο καιρό του καθώς το 1979 ήταν μια χρονιά ορόσημο καθώς τελείωνε η εποχή της μεταπολίτευσης, η πολιτική έμπαινε σε άλλη προοπτική με την απήχηση του Ανδρέα Παπανδρέου, όλα άλλαζαν γύρω μας, ακόμη και το ποδόσφαιρο τη χρονιά αυτή έγινε επαγγελματικό. Εσείς πώς το βιώνατε αυτό και το εκφράσατε με το δίσκο αυτό και πώς ήταν η επιβίωση σας στα χρόνια του «επαγγελματισμού» με ότι σημαίνει αυτό από το ’80 έως σήμερα ;
Το "Σεργιάνι στον Κόσμο" είναι μια σειρά τραγουδιών με ισχυρό θεματικό άξονα που υπενθυμίζει την υποχρέωσή μας να αναλογιστούμε δίχως υπερβάσεις που κινείται το "δοκούν" και ποια είναι η παρέμβαση της τέχνης στα επίπεδα της πολιτικής, με την ευρεία έννοια όμως της λέξης πολιτική. Έχω και εγώ την εντύπωση ότι τότε δεν έγιναν οι σημαντικές κινήσεις που είχε ανάγκη η χώρα. Οι μεταρρυθμίσεις εξελίχθηκαν σε μία ατμόσφαιρα αντεγκλήσεων και όπως είναι φυσικό δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα. Το "Σεργιάνι στον Κόσμο" είχε βέβαια προηγηθεί των γεγονότων όπως και ο "Θεσσαλικός Κύκλος" που δέκα χρόνια νωρίτερα αφορούσε στα δίκαια της αγροτικής ελληνικής κοινωνίας. Όσο αφορά εμένα, επέλεξα να μην μετέχω σε αυτό που ακολούθησε, να μη γίνω μέρος των ψευδαισθήσεων, και όσο μπορώ να ειδοποιώ μέσα από τα μουσικά μου έργα.
Πώς σχολιάζετε την αυτονόμηση του ΚΚΕ από τα πολιτικά δρώμενα ; (Θυμάμαι κι εσείς είχατε δείξει κατά καιρούς ενωτική στάση όταν χρειάστηκε, όπως την εποχή του Κώστα Καραμανλή που τον στηρίξατε, αν και οι ρίζες σας ήταν στην αριστερά)
Το ΚΚΕ είναι όπως γνωρίζετε ιδεολογικά αυτονομημένο από τα τρέχοντα πολιτικά γεγονότα άρα και οι θέσεις του παραμένουν σταθερές στην ιδεολογία του.
Προσωπικά δεν έκρινα ποτέ τα πράγματα σε κομματικό επίπεδο και η όποια αναφορά μου στον Καραμανλή θα αφορούσε στο πρόσωπό του και όχι στην παράταξη του, όπως και έχω κάνει και άλλες φορές αναφορές σε πολιτικά ή και άλλα πρόσωπα. Άλλωστε δεν έχω υπάρξει μέλος καμίας πολιτικής παράταξης αφού η μόνη παράταξη που θα μπορούσα να είμαι μέλος είναι αυτή που θα στόχευε στην ένωση όλου του ελληνικού κόσμου με γνώμονα τις ρεαλιστικές προσδοκίες, την αξιοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ευμάρεια και προπαντός την παιδεία και τον πολιτισμό και δεν θα λειτουργούσε με κριτήρια το πελατειακό κράτος και τα συμφέροντα των λίγων. Την ενωτική στάση επικοινώνησα και στήριξα όσες φορές η πατρίδα τη χρειάστηκε και τώρα είναι πιο σημαντική από ποτέ, εάν θέλουμε να μιλάμε για ένα μέλλον πέρα από κομματισμούς, με ομοψυχία και ισότητα των πολιτών.
Το δικό σας πρωτοποριακό ηχόχρωμα στην μουσική (βάλατε παραδοσιακά όργανα σε λαϊκή ορχήστρα και εντάξατε την μουσική παράδοση στο λαϊκό τραγούδι) επηρέασε πολλούς νεώτερους.
Ποιους θεωρείτε συνεχιστές της μουσικής σας ;
Έβαλα παραδοσιακά ελληνικά όργανα στη κλασική συμφωνική ορχήστρα, ήταν και είναι το γεωπολιτικό αποτύπωμα μου στη μουσική. Η ορχήστρα Παλίντονος αρμονία που ίδρυσα πάνω σε αυτή μου τη θέση αποτελείται από συμφωνικά και ελληνικά όργανα που ομοηχούν, δεν έχει σχέση με το λαϊκό κομφορμισμό.
Πού οφείλετε κατά τη γνώμη σας ότι δεν βγαίνουν με την ίδια συχνότητα καλλιτέχνες που ξεχωρίζουν, σε σχέση με παλιότερα;
Στην παρακμή της εγχώριας μουσικής βιομηχανίας που χρειάζεται επειγόντως ανανέωση. Κάποτε μου είπατε ότι είχατε την ατυχία να χάσετε κάποιους τραγουδιστές σας, όπως ο Νίκος Ξυλούρης και ο Παύλος Σιδηρόπουλος. Τι ήταν αυτό που τον έλκυε τον Παύλο στην συνεργασία σας και στο έργο σας, ώστε σε μια εποχή που τα μουσικά σύνορα ήταν πιο ευδιάκριτα και ο δικός του τρόπος έκφρασης ήταν εντελώς αντιφατικός από το δικό σας ;Το έργο μου αναγνωρίστηκε και για το γεγονός ότι δεν περιορίζεται από μουσικά ή γεωγραφικά σύνορα και πάντα αναζητώ και συνεργάζομαι με ερμηνευτές που έχουν τις βάσεις και τις δυνατότητες να υποστηρίξουν το έργο.
Ποιο βλέπετε να είναι το μέλλον των λαών ;
Πιστεύω πως βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη στιγμή για το μέλλον της ανθρωπότητας. Θεωρώ πως η ελληνική κρίση που μας ταλαιπωρεί θα παίξει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια διαμάχη μεταξύ του κεφαλαίου και του κοινωνικού κράτους το αποτέλεσμα της οποίας θα κρίνει το ποιόν της κοινωνίας μέσα στην οποία θα μεγαλώσουν οι επόμενες γενεές.
Κάποτε είχατε προβλέψει, πολύ πριν την κρίση, το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλουσίων και φτωχών αλλά και την συρρίκνωση του Τύπου, με ότι αυτό σημαίνει. Τι σκέψεις κάνετε σήμερα για όλο αυτό που βιώνουμε;
Δε θέλω να πιστέψω πως το παιχνίδι ήταν πάντα στημένο. Υπάρχει όμως το απρόβλεπτο που κρύβεται μέσα στον καθένα μας και περιμένει να το αναζητήσουμε.
(Δημοσιεύτηκε στην έντυπη έκδοση της "Αυγής" και στο μουσικό ένθετό της "Κόκκινη Καρφίτσα" το Σάββατο 25.7.2015 με τον τίτλο "Επιστροφή στο πνεύμα της Θητείας...".
Γιάννης Μαρκόπουλος – Βίκυ Μοσχολιού. Διακρίνονται ακόμη: Λάκης Χαλκιάς, Λιζέτα Νικολάου, Παύλος Σιδηρόπουλος
Η Βίκυ Μοσχολιού για τον Γιάννη Μαρκόπουλο
(Από την στήλη μου : “Έτσι όπως τον Είδα” στο περιοδικό «Δίφωνο»)
Γράφτηκαν ποτέ μεγάλα έργα κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας των Ελλήνων δημιουργών;
Ένα εμπόδιο που έβαζε σε δοκιμασία τον προικισμένο εφηβικό αυθορμητισμό τους στη δημιουργία. Άλλωστε κάτω από πίεση έγιναν μεγάλα πράγματα στη ζωή μας. Η Βίκυ Μοσχολιού και ο Γιάννης Μαρκόπουλος στα καλύτερά τους. Η εποχή που οι ζωντανές ηχογραφήσεις στο στούντιο έβγαζαν όλο το μεγαλείο του ταλέντου των ερμηνευτών και το ετοιμότητα της ορχήστρας.
Τώρα δεν είναι καλύτερα;
Σε αυτό δεν μπορεί να απαντήσει κανείς με βεβαιότητα. Απλά είναι οι δύο διαφορετικοί κόσμοι. Όταν σου έρχονται στο μυαλό άνθρωποι σαν το Γιάννη Μαρκόπουλο και τη Βίκυ Μοσχολιού μπορείς να κλείσεις τα μάτια και να μυρίσεις στα λόγια μια άλλη διαφορετική ατμόσφαιρα στο τραγούδι που φαντάζει μακρινή, αλλά δεν θα ξεχαστεί ποτέ…
Η Βίκυ Μοσχολιού θυμάται στην συνεργασία της με τον Γιάννη Μαρκόπουλο:
«Κάτι που έγινε εντελώς τυχαία. Έκανα πολλά τραγούδια μία κι έξω. Όταν γράφαμε το Γιάννη το Μαρκόπουλο τους Μετανάστες και γραφόταν πλέι-μπακ η ορχήστρα γιατί πια είχαμε μπει στην καινούργια τεχνολογία, μου λέει ο Μαρκόπουλος : μπες μέσα στο στούντιο και σιγοτραγούδησε το, είναι στο ρυθμό κοντά σου η ορχήστρα. Θα μ΄ άκουγαν από τα ακουστικά τους. Εκείνη την ώρα με συνεπήρε το τραγούδι και τραγουδούσα κανονικά. Η ερμηνεία μου ήταν τρομερή στο Μιλώ για τα παιδιά μου και ιδρώνω. Εκείνη την ώρα ο Μαρκόπουλος μέσα από το τζάμι μας βλέπει όλους και τον ηχολήπτη και κάνει σε όλους νόημα : παίχτε. Τότε έγινε κι ένα λάθος και τράβηξα μια φράση περισσότερο που ήταν ένα μέτρο, ο Μαρκόπουλος όμως έλεγε παίχτε. Με μεγάλη αγωνία κρατήσαμε το τραγούδι αυτό μία κι έξω. Σε κάποια άδεια που πήρε από τον στρατό άκουσε το τραγούδι όπως ηχογραφήθηκε και του άρεσε μάλιστα πολύ. Οπωσδήποτε το ζωντανό ορχήστρα και φωνή ήταν πιο ωραία. Μικρή κοπέλα τώρα πήγα να τραγουδήσω όλους αυτούς τους μεγάλους μουσικούς, αλλά όταν απέκτησα εμπειρία μου άρεσε περισσότερο να είμαι με την ορχήστρα μαζί. Η ατμόσφαιρα είναι πιο ωραία και δίνεσαι περισσότερο παρά ψυχρά από τα ακουστικά να ακούς μια ορχήστρα και να τραγουδάς.
Το πρώτο τραγούδι του Γιάννη του Μαρκόπουλου, το Πέρα από τη θάλασσα, το τραγούδησα εγώ. Τον καιρό αυτό ήταν στρατιώτης και για το λόγο αυτό ο Ζαμπέτας έκανε την ενορχήστρωση. Ο Μαρκόπουλος είναι ένας εξαιρετικός συνθέτης, σπουδαίος και ταιριάζει πάρα πολύ στην ιδιοσυγκρασία μου γιατί είναι δυναμικός, χρησιμοποιεί όλα αυτά τα ακούσματα και τα όργανα που μυρίζουν Ελλάδα. Ένας συνθέτης με δικό του χρώμα. Ο Μαρκόπουλος μόλις ακούσεις μια εισαγωγή λες ότι αυτός είναι. Του έχω κάνει σπουδαίες ερμηνείες σε πολύ μεγάλα τραγούδια του. Οι Μετανάστες ήταν ένας σπουδαίος δίσκος. Δεν ήταν μόνο το Μιλώ για τα παιδιά μου, ήταν το Μη μου μιλήσεις πάλι για ταξίδια, ήταν οι Οκτώ χωριάτες. Μετά κάναμε το Θεσσαλικό Κύκλο, που είχε πάλι πολύ ωραία τραγούδια και λέω κι ένα παραμύθι μέσα. Επίσης είχα κάνει τη Θαλασσινιά, το Πέραμα, τα Τραγούδια του σίδερου και του νερού μου, του Χριστοδούλου και πολλά ακόμα που έγιναν μεγάλες επιτυχίες».
