Είναι από τους οργανοποιούς που τα τελευταία χρόνια έχει κερδίσει σημαντική θέση στις προτιμήσεις των μπουζουξήδων, επαγγελματιών καιμη. Τον συνάντησα στο εργαστήριό του στη Νίκαια και κάναμε μια συζήτηση για τη μέχρι τώρα πορεία του και για τη κατασκευή ενός οργάνου.
Πότε άρχισες να ασχολείσαι με την οργανοποιία;
Ερασιτεχνικά ξεκίνησα το 1984 και επαγγελματικά το 1995.
Έμαθες από κάποιον την τέχνη;
Όχι πουθενά δεν έμαθα. Ξεκίνησα μόνος μου. Ένα απόγευμα μόνο μου έδειξε κάποια πράγματα ο Πέτρος Χανικιάν. Αυτός ήτανε ο βασικός βοηθός του Οννίκ Τσακιριάν. Ήτανε πολύ καλός μάστορας. Εκεί είχα φτιάξει και το τελευταίο μου μπουζούκι όταν έπαιζα. Αυτός λοιπόν μου έδωσε κάτι ξύλα και μου είπε κάποια πράγματα και έκτοτε δεν τον ξαναείδα μέχρι που πέθανε.
Ξέρω ότι παίζεις μπουζούκι. Πότε ξεκίνησες και αν θεωρείς σημαντικό να ξέρει ένας μάστορας να παίζει όργανο. Το λέω γιατί αρκετοί δεν γνωρίζουν να παίζουν.
Εγώ παίζω μπουζούκι από το 13 μου. Δε γίνεται να φτιάχνεις μπουζούκι και να μην ξέρεις να παίζεις. Πώς θα δοκιμάσεις το όργανο; Είναι σα να έχεις σχολή οδηγών και να μην οδηγάς.
Τι πρέπει να προσέξει κάποιος που θέλει να αγοράσει μπουζούκι για πρώτη φορά και γιατί να προτιμήσει ένα χειροποίητο όργανο και όχι ένα από αυτά του εμπορίου;
Εξαρτάται τι ζητάει ο καθένας. Εγώ έχω ένα πάθος με τον ήχο. Είναι κάποιοι που έρχονται και ζητάνε να είναι όμορφο και βάζουν σε δεύτερη μοίρα τον ήχο. Ευτυχώς όμως είναι λίγοι. Συνήθως τους ενδιαφέρει ο ήχος και η ευχέρεια παιξίματος, να είναι δηλαδή «μαλακό» το όργανο στη ταστιέρα και στην πένα και να έχει διάρκεια. Αυτό είναι πολύ βασικό.
Οι πολλές φιγούρες κάνουνε «ζημιά» στον ήχο του οργάνου;
Καμία σχέση. Ο ήχος είναι αποκλειστικά θέμα του μάστορα δεν είναι θέμα φιγούρας. Το κάθε όργανο ρυθμίζεται, αν λοιπόν ξέρεις να το ρυθμίσεις θα το φέρεις εκεί που θες εσύ.
Πότε άρχισες να ασχολείσαι με την οργανοποιία;
Ερασιτεχνικά ξεκίνησα το 1984 και επαγγελματικά το 1995.
Έμαθες από κάποιον την τέχνη;
Όχι πουθενά δεν έμαθα. Ξεκίνησα μόνος μου. Ένα απόγευμα μόνο μου έδειξε κάποια πράγματα ο Πέτρος Χανικιάν. Αυτός ήτανε ο βασικός βοηθός του Οννίκ Τσακιριάν. Ήτανε πολύ καλός μάστορας. Εκεί είχα φτιάξει και το τελευταίο μου μπουζούκι όταν έπαιζα. Αυτός λοιπόν μου έδωσε κάτι ξύλα και μου είπε κάποια πράγματα και έκτοτε δεν τον ξαναείδα μέχρι που πέθανε.
Ξέρω ότι παίζεις μπουζούκι. Πότε ξεκίνησες και αν θεωρείς σημαντικό να ξέρει ένας μάστορας να παίζει όργανο. Το λέω γιατί αρκετοί δεν γνωρίζουν να παίζουν.
Εγώ παίζω μπουζούκι από το 13 μου. Δε γίνεται να φτιάχνεις μπουζούκι και να μην ξέρεις να παίζεις. Πώς θα δοκιμάσεις το όργανο; Είναι σα να έχεις σχολή οδηγών και να μην οδηγάς.
Τι πρέπει να προσέξει κάποιος που θέλει να αγοράσει μπουζούκι για πρώτη φορά και γιατί να προτιμήσει ένα χειροποίητο όργανο και όχι ένα από αυτά του εμπορίου;
Εξαρτάται τι ζητάει ο καθένας. Εγώ έχω ένα πάθος με τον ήχο. Είναι κάποιοι που έρχονται και ζητάνε να είναι όμορφο και βάζουν σε δεύτερη μοίρα τον ήχο. Ευτυχώς όμως είναι λίγοι. Συνήθως τους ενδιαφέρει ο ήχος και η ευχέρεια παιξίματος, να είναι δηλαδή «μαλακό» το όργανο στη ταστιέρα και στην πένα και να έχει διάρκεια. Αυτό είναι πολύ βασικό.
Οι πολλές φιγούρες κάνουνε «ζημιά» στον ήχο του οργάνου;
Καμία σχέση. Ο ήχος είναι αποκλειστικά θέμα του μάστορα δεν είναι θέμα φιγούρας. Το κάθε όργανο ρυθμίζεται, αν λοιπόν ξέρεις να το ρυθμίσεις θα το φέρεις εκεί που θες εσύ.
Πολλοί πιστεύουν ότι όσο πιο πολλές ντούγιες έχει ένα όργανο τόσο καλύτερο ήχο έχει. Ισχύει αυτό;
Όχι βέβαια. Αυτά τα έχουν βγάλει αυτοί που κάνουνε παραγωγή για να μαζέψουνε κόσμο. Οι πιτσιρικάδες ξέρεις επηρεάζονται. Κι εμείς όταν ήμασταν μικροί θέλαμε τα εξηντάρια σκάφη και τα κεντήματα αλλά αυτά δεν δίνουν τίποτα περισσότερο από ομορφιά.
Ξέρω ότι δε φτιάχνεις μπουζούκια με βέργα. Για ποιο λόγο;
Το όργανο πρέπει να έχει καλή στατικότητα και να αντέχει στις καιρικές συνθήκες. Αυτή τη μέθοδο με τη βέργα την ανακαλύψανε οι Αμερικάνοι. Δεν μπορούσανε όμως να κάνουνε αλλιώς γιατί αυτοί δίνουν όργανα σε όλο τον κόσμο. Καταλαβαίνεις ότι αυτό δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα με τις καιρικές συνθήκες της κάθε χώρας. Θα έπρεπε να έχουνε παντού και ένα υποκατάστημα για τα σέρβις. Έτσι βρήκανε αυτή τη λύση. Τώρα το μπουζούκι έχει πολύ μακρύ «χέρι» και η βέργα το ελαστικοποιεί πάρα πολύ. Ένα άλλο κακό είναι ότι κόβει κάποιες συχνότητες από το όργανο. Ποτέ δε θα δεις ένα όργανο αξίας π.χ μια πολύ καλή κλασική Ισπανική κιθάρα να έχει βέργα μέσα.
Έχεις καταφέρει να έχεις ένα δικό σου αναγνωρίσιμο ήχο στα όργανά σου. Πόσο δύσκολο είναι αυτό;
Δεν είναι καθόλου δύσκολο αρκεί να κάτσεις να δουλέψει. Εγώ έχω κάτσει αμέτρητες ώρες και έχω ρίξει πολλά ξενύχτια. Και τώρα ακόμα προσπαθώ όλο και περισσότερο να ανακαλύπτω καινούρια πράγματα. Σε μεγάλο βαθμό έχω επηρεαστεί και από τον ήχο του Ζοζέφ τον όποιο γνώριζα και προσωπικά.
Ο ήχος που δίνεις στα όργανά σου είναι ο ίδιος για ένα όργανο αξίας 1500 ευρώ και ο ίδιος γι αυτό κάποιο που μπορεί να κοστίζει και 3000;
Εγώ αυτό που πουλάω είναι ο ήχος. Η τελική τιμή ενός οργάνου εξαρτάται από τα υλικά που θέλει ο καθένας να βάλει επάνω.
Είναι εύκολο να μάθει κάποιος την τέχνη της οργανοποιίας και που πιστεύεις ότι θα έχει καλύτερα αποτελέσματα, δίπλα σε έναν έμπειρο κατασκευαστή ή σε κάποια σχολή;
Σίγουρα δίπλα σε κατασκευαστή. Το καλύτερο πιστεύω είναι να ξεκινήσεις μόνος σου και να πάρεις στοιχεία από διάφορους κατασκευαστές. Αυτό το λέω γιατί δίπλα σε κάποιον μάστορα θα πάρεις τη δική του τεχνική, τη δική του προσωπικότητα και μετά είναι πολύ δύσκολο να τα αποβάλλεις.
Σαν δουλειά έχει μέλλον;
Ζήτηση υπάρχει. Τα νέα παιδιά βλέπω πως ενδιαφέρονται να μάθουν μπουζούκι. Το θέμα είναι να τους αφήσουνε.
