Η Φλέρυ δεν ήταν ξεκάθαρα αυτού του κόσμου. Η σημειολογία της ήταν πολυεπίπεδη. Δεν επικοινωνούσε μόνο με τη λογική της δικής μας διάστασης, τα τελευταία, τουλάχιστον, χρόνια. Για λόγους που είναι γνωστοί σε όσους ξέρουν τη διαδρομή της. Την θυμάμαι πολύ γλυκά.
Ουσιαστικά, τη Φλέρυ την γνωρίσαμε από τη δισκογραφία και από τη συνεργασία της με τον Μάνο Χατζιδάκι στον «Μεγάλο Ερωτικό» στις «Γειτονιές του φεγγαριού» και «Χωρίον ο πόθος», στον «Καπετάν Μιχάλη» και στα «Λειτουργικά».
Στην πορεία, πριν από καμιά 15αριά χρόνια, δηλαδή, όταν έψαχνα μανιωδώς, την ελληνική δισκογραφία της Αμερικής, είχα βρει και τον ιδιαίτερο δίσκο που είχε κάνει, ως Ελληνίδα Joan Baez, στη Vanguard, το 1965. Κάποια στιγμή έπεσα και πάνω στον δίσκο με τα 12 τραγούδια του Γιώργου Ποταμιάνου, ο οποίος, μια εποχή, πριν επανακυκλοφορήσει σε cd για να ξανακαταργηθεί αμέσως μετά, ήταν αρκετά δυσεύρετος.
Επίσης, είχα πληροφορηθεί για τις καλλιτεχνικές της κινήσεις στη Νέα Υόρκη και για τις μουσικοθεατρικές ανησυχίες της: το 1965 συμμετείχε στο μιούζικαλ του Broadway “Do I Hear A Waltz?” παίζοντας το ρόλο της Giovanna και το 1967, επίσης στο Broadway, σε θέση standby για τον ρόλο της Illya, στο μιούζικαλ “Illya Darling”, με τις μουσικές και τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, όπου, απουσία της Μελίνας Μερκούρη θα ενσάρκωνε εκείνη τον ρόλο. Τέλος, για τις συνεργασίες της στα νυχτερινά κέντρα με τους λαϊκούς και τους μπουζουξήδες όπως τον Χάρη Λεμονόπουλο.
Όλα αυτά, βεβαίως, είναι πολύ εγκυκλοπαιδικά και απέχουν αρκετά από αυτό που η Φλέρυ υπήρξε επί της ουσίας. Ποιος, όμως, τολμά να δώσει τον ορισμό της, την αλήθεια και την αξία μιας τρεμάμενης ψυχής που χάθηκε στα μονοπάτια της αναζήτησης της αλήθειας, ή έστω, της δικής της αλήθειας. Μια άλλη αλήθεια, πάντως, είναι πως γύρω από το όνομά της με τα χρόνια ξέσπασε μια περίεργη φιλολογία. Δεν συμφωνώ, πάντα, με όσα την ακολουθούν, απουσία της. Η Φλέρυ δεν ανήκει σε κανέναν συγκεκριμένο ιδεολογικά καλλιτεχνικό μικρόκοσμο ή δεν είναι σώνει και ντε «ελίτ», όπως τουλάχιστον, όλα αυτά τα αντιλαμβανόμαστε στην Ελλάδα. Η ίδια δεν επιδίωξε ποτέ καμία κουστωδία και καμιά στρατιά θαυμαστών και κολάκων. Ήταν πιο σύνθετη και «πλατιά» από τους, ενίοτε, περιχαρακωμένους αισθητικά και καλλιτεχνικά όψιμους θαυμαστές της.
Κατ’ αρχήν η Φλέρυ ήταν ακομπλεξάριστη καλλιτεχνικά. Στην Αμερική τραγουδούσε Καζαντζίδηδες, Γαβαλάδες, Λύδιες και άλλα λαϊκά, ανάμεσα, βεβαίως, στα παραδοσιακά, τα λατινοαμερικάνικα ή τα τραγούδια του Θεοδωράκη και μαζί του Ντύλαν και της Μπαέζ. Και δεν τα τραγουδούσε από κάποια ταπεινή ανάγκη αλλά γιατί τα εκτιμούσε. Ακόμη και στο σπίτι του Χατζιδάκι στη Νέα Υόρκη το ’70, Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Μπαγιαντέρα και Παπαϊωάννου δοκίμαζαν. Και είχε άποψη γι αυτά τα καταραμένα άσματα και τη «φάρα» τους που αρκετοί από τους όψιμους θαυμαστές της θεωρούν λούμπεν ή μπας-κλας. Για αυτή την αγγελική Φλέρυ, λοιπόν, έγραψε πριν από 20 χρόνια το σπαρακτικό τραγούδι του ο ξεχωριστός Θεσσαλονικιός συγγραφέας και τραγουδοποιός Θωμάς Κοροβίνης.
Φωτογραφίες
1. Ο δίσκος της με τις αμερικάνικες ηχογραφήσεις
2. Υπό τη διεύθυνση του Μάνου
3. Πόστερ της παράστασης του Broadway (1965)
