Παντελής Βούλγαρης: Οι ξεχωριστές μουσικές των ταινιών του που μας άγγιξαν

Ένας από τους κορυφαίους εν ζωή σκηνοθέτες
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Ένας απο τους κορυφαίους Έλληνες σκηνοθέτες όλων των εποχών. Με τους ήρωές του έχουμε ταυτιστεί, έχουμε ταξιδέψει. Από την Ελένη στα «Πέτρινα Χρόνια» και τον Μπιλ Σερέτη στη «Φανέλα με το 9» μέχρι τις μελαγχολικές «Νύφες» του και την σπαρακτική Όρσα της «Μικράς Αγγλίας». Ατάκες των ταινιών του όπως το αμίμητο και διαχρονικό «Ηλία ρίχ'το» και «Σπύρο, αγάπη μου» έχουν μείνει ανεξίτηλες. 

Ο μοναδικός Παντελής Βούλγαρης γεννιέται στις 23 Οκτωβρίου 1940. Σπούδασε στη Σχολή Σταυράκου και αμέσως μετά δούλεψε για τρία χρόνια ως βοηθός σκηνοθέτη.

Οι πρώτες του ταινίες ήταν δύο μικρού μήκους, «Ο κλέφτης» (1965) και «Ο Τζίμης ο Τίγρης» (1966), με την δεύτερη να ενθουσιάζει το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και να αποσπά σημαντικά βραβεία. Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία ήταν «Το προξενιό της Άννας» το 1972, ταινία, που του χάρισε το βραβείο του Καλύτερου Σκηνοθέτη.

3991_PANTELIS_VOYLGARIS_8122022.jpg

Αυτό που ήθελε ήταν το σινεμά του να σπάσει το εμπορικό κατεστημένο και να αποτελέσει τη γέφυρα μεταξύ του παλιού και του νέου. Παρουσίασε τον άνθρωπο και τη ζωή του λιτά με έμφαση στην ουσία, θέλοντας να προσεγγίσει τον πυρήνα του εκάστοτε ζητήματος που έθιγε στις ταινίες του. 

Με αφορμή τα γενέθλια του σπουδαίου σκηνοθέτη, κάνουμε ένα μικρό flashback στις ταινίες του, οι οποίες ντύθηκαν μουσικά από τους πλέον σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες, του χθες, αλλά και του σήμερα.

«Ο Μεγάλος Ερωτικός» (1973)

Έχοντας γεννηθεί ίδια μέρα ο Παντελής Βούλγαρης με τον Μάνο Χατζιδάκι συναντώνται στον «Μεγάλο Ερωτικό» το 1973. Το μεγαθήριο της ελληνικής μουσικής συμμετείχε και στην παραγωγή,κατευθύνοντας παράλληλα αριστουργηματικά τον Δημήτρη Ψαριανό και τη Φλέρυ Νταντωνάκη. 

Πρόκειται γα ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ βασισμένο στο ομώνυμο έργο του Μάνου Χατζιδάκι, που προσπαθεί να αποδώσει με εικόνες τους στίχους μεγάλων Ελλήνων ποιητών και παράλληλα να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να δημιουργηθεί ένα μουσικό κομμάτι. Ένα από τα σημαντικότερο φιλμ για τον Μάνο Χατζιδάκι σε σκηνοθεσία Παντελή Βούλγαρη.





«Ξεχωρίζει όχι μόνο μέσα στη χατζιδακική δημιουργία, αλλά και στην ελληνική μουσική γενικότερα. Έργο τομή. Κορύφωση και σύνοψη της άνθησης του ελληνικού τραγουδιού στη δεκαπενταετία που είχε προηγηθεί και μέτρο, ζύγι, για την εποχή που ακολούθησε. Εδώ η μουσική ιδιοφυΐα του Χατζιδάκι μετουσιώνει σε «πραγματεία περί έρωτος» έντεκα ποιήματα από διάφορες εποχές της ελληνικής γλώσσας –από την αρχαϊκή Σαπφώ (Κέλομαί σε Γογγύλα, στην αιολική διάλεκτο) και τον κλασσικό Ευριπίδη (Έρωτα εσύ, χορικό από τη Μήδεια, σε μετάφραση Παντελή Πρεβελάκη), περνώντας από την ελληνιστική της Βίβλου (Κραταιά ως θάνατος αγάπη, από το Άσμα Ασμάτων του Σολομώντα», ανέφερε σε παλαιότερη άρθρο της η Καθημερινή.

Happy Day (Χάππυ Νταίη - 1976)

Ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης σε ένα ξερονήσι αποτελεί το κολαστήριο των εξόριστων κρατουμένων. Ανακρίσεις, βία ψυχολογική αλλά και φυσική, καψώνια και βασανιστήρια, συνθέτουν την καθημερινότητα των ανθρώπων που ζουν εκεί. Ένας κρατούμενος, που αρνείται να υποκύψει, υποβάλλεται σε βασανιστήρια και προσπαθώντας να αποδράσει πέφτει στη θάλασσα. Όταν η βασίλισσα επισκέπτεται το νησί, οι δεσμοφύλακες ανακαλύπτουν τον δραπέτη και τον δολοφονούν χωρίς δισταγμό, αφού τον θεωρούσαν ήδη νεκρό.

«Μάνα μου όλα περνούνε
κι όλα γίνονται ξανά
όμως τούτη η θητεία
δε σταματάει πουθενά»



Στο Happy Day ο Διονύσης Σαββόπουλος παρουσιάζει τον «Λαϊκό Τραγουδιστή» ή «Θητεία» με την υποδειγματική ερμηνεια του Μιχάλη Μενιδιάτη. Ο ίδιος ο τραγουδιστής είχε αναφέρει στη βιογραφία του, ότι ζήτησε και πήρε την άδεια από τον Άκη Πάνου για να ερμηνεύσει το τραγούδι. Εκείνος είχε συμφωνήσει, χωρίς να πει λέξη. Ένα βλέμμα ήταν αρκετό για του δώσει το πράσινο φως.

Φυσικά, δεν ξεχνάμε και την συμμετοχή της αγαπημένης συγγραφέως των παιδικών μας χρόνων, Ζωρζ Σαρή, στον ρόλο της «Φρειδερίκης».

Πέτρινα Χρόνια (1985)

Μία ιστορία εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα, ξεκινά το 1954 στη Θεσσαλία, όπου δύο νέοι, η Ελένη, 18 ετών, και ο Μπάμπης 22 ετών, είναι ερωτευμένοι. Παράλληλα, τυπώνουν και διανέμουν φυλλάδια για το κομμουνιστικό κόμμα, απαγορευμένο εδώ και χρόνια. Η Ελένη προέρχεται από οικογένεια με κομμουνιστική παράδοση: ο πατέρας της και τα αδέλφια της έχουν σκοτωθεί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από τους ναζί ή τους συνεργάτες τους κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.

Οι δύο αδελφές της βρίσκονται εξόριστες στις χώρες του ανατολικού μπλοκ. Ένας πληροφοριοδότης αποκαλύπτει το ζευγάρι. Ο Μπάμπης συλλαμβάνεται, αλλά η Ελένη καταφέρνει να ξεφύγει... 

Πίσω απο τη μουσική της ταινίας βρίσκεται ο Σταμάτης Σπανουδάκης, με την ανατριχιαστική, δωρική ερμηνεία του Στέλιου Καζαντζίδη στο ομώνυμο τραγούδι, συνοδεία του Βασίλη Σαλέα στο κλαρίνο. Ένα ακουστικό αριστούργημα, που δικαίως απέσπασε διακρίσεις, εντός και εκτός συνόρων.. 





Η ταινία του Παντελή Βούλγαρη κέρδισε τρία βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αυτά των Καλύτερης Ταινίας, Μουσικής και Ποιότητας. Η Θέμις Μπαζάκα έλαβε ειδική μνεία για την ερμηνεία της στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, ενώ στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαλένθια το 1985 η ταινία κέρδισε τα βραβεία Α΄ γυναικείου ρόλου και μουσικής

Ελευθέριος Βενιζέλος - 1919-1927 (1980)

Ξεκινώντας από τον Αύγουστο του 1909, η ταινία εστιάζει στο ήθος και τις ιδέες του Βενιζέλου για μια Μεγάλη Ελλάδα. Περιγράφει την περίοδο της παράδοσης της Θεσσαλονίκης και των Ιωαννίνων στον ελληνικό στρατό και αργότερα τον Εθνικό Διχασμό ως προς τον επικείμενο πόλεμο στην Ευρώπη.

Μετά τις ταινίες «Θίασος» και «Οι κυνηγοί» του Θεόδωρου Αγγελλόπουλο, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης σε έγραψε τη μουσική και τα τραγούδια της ταινίας με χαρακτήρα επιθεώρησης. Οι στίχοι γράφτηκαν από τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, ενώ τραγούδησε η  Άννα Καλουτά.




Η ταινία κυκλοφόρησε στις αίθουσες τη σεζόν 1979-1980 κόβοντας 98.051 εισιτήρια και κατατάχθηκε στην 9η θέση ανάμεσα σε 26 ταινίες της ίδιας σεζόν. Ο σκηνοθέτης έχει εξηγήσει ότι την ιδέα για την ταινία την πήρε από τον Δημήτρη Χορν, όταν εκείνος παρακολούθησε Το προξενιό της Άννας και εντυπωσιάστηκε.

Η φανέλα με το 9 (1988)

Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Μένη Κουμανταρέα, ο Βούλγαρης μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη του νεαρού ποδοσφαιριστή Βασίλη (Μπιλ) Σερέτη στην προσπάθειά του να γίνει διάσημος άσος των γηπέδων μη διστάζοντας μπροστά σε κανένα εμπόδιο. Διασχίζοντας τα γήπεδα της ελληνικής επικράτειας, από τη Θεσσαλονίκη ως τον Βόλο και από εκεί στην Αθήνα, ο Σερέτης γνωρίζει την επιτυχία και την αποθέωση, αλλά ταυτόχρονα βυθίζεται στη μοναξιά και τη ματαίωση.

Η ταινία προκαλεί αίσθηση και φέρνει στο προσκήνιο τον ζεν πρεμιέ της εποχής, Στράτο Τζώρτζογλου.




Ωστόσο, ένα μεγάλο κομμάτι της επιτυχίας της ταινίας ανήκε και στην εμβληματική και χαραγμένη στη μνήμη η μουσική του Σταμάτη Σπανουδάκη. Η Κατερίνα Σιάπαντα ερμηνεύει με έναν δικό της τρόπο το "Ζωή κλεμμένη", ένα τραγούδι που έγινε μεγάλη επιτυχία και οι περισσότεροι θυμόμαστε με τη φωνή της Ελευθερίας Αρβανιτάκη.

Ησυχες μέρες του Αυγούστου (1991)

Μία σπονδυλωτή ταινία που διαδραματίζεται στην άδεια και ζεστή Αθήνα τον μήνα Αύγουστο, εξιστορώντας 3 διαφορετικές ιστορίες, οι οποίες δεν συνδέονται.Η μία ιστορία αφορά έναν τραπεζικό υπάλληλο, που αναπτύσσει τηλεφωνικές σχέσεις με μία άγνωστη, η δεύτερη αφορά μία ηλικιωμένη γυναίκα που αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με μία νεαρή κοπέλα που μόλις μετακόμισε στη γειτονιά της και η τρίτη αφορά έναν άντρα που περιθάλπει μία γυναίκα που μόλις έχασε τον άντρα της, όταν λιποθυμά στον ηλεκτρικό.

Η ταινία, γενικότερα, απέσπασε θετικές κριτικές. Επίσης, συμμετείχε στο διαγωνιστικό μέρος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου και του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σικάγου (σκηνοθεσίας), χωρίς όμως να αποσπάσει κάποιο βραβείο.




Είναι η δεύτερη φορά που ο Παντελής Βούλγαρης «συναντά» τον Μάνο Χατζιδάκι και η αισθαντική ερμηνεία της Νένας Βενετσάνου μας κάνει να ταξιδεύουμε στις σκέψεις και στον χρόνο.

Όλα είναι δρόμος (1998)

Η ατάκα «Ηλία Ρίχτο» έγινε το απόλυτο viral ήδη από τότε, που ακόμη η διεθνής γλώσσα των social media ήταν στα σπάργανα. Με την εξάπλωση του διαδικτύου το έμαθαν ακόμη περισσότερη και χρησιμοποιείται ευρύτατα και σήμερα. Μία σπονδυλωτή ταινία που ακολουθεί τρεις διαφορετικές ιστορίες, που έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό τον ανθρώπινο πόνο.

Το σκυλάδικο, στο οποίο γυρίστηκε το Βιετνάμ λεγόταν "Ζυγός" και βρισκόταν στην οδό Λαγκαδά, στη δυτική έξοδο της Θεσσαλονίκης, ενώ τα τραγούδια της ταινίας έγιναν επιτυχίες.



Η ταινία, που είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Τάκη Κανελλόπουλου, απέσπασε δύο βραβεία: μακιγιάζ και Α' ανδρικού ρόλου (Γιώργος Αρμένης) στα Κρατικά Βραβεία Υπουργείου Πολιτισμού του 1998.

Νύφες (2004)


Μία από τις πλέον κορυφαίες ταινίες του σπουδαίου Έλληνα σκηνοθέτη είναι οι «Νύφες», της οποίας την επιμέλεια παραγωγής είχε ο Μάρτιν Σκορσέζε.

Ακολουθεί το ταξίδι 700 γυναικών, Ελληνίδων, Τουρκάλων, Ρωσίδων, από την Κωνσταντινούπολη προς τη Νέα Υόρκη, όπου θα συναντήσουν τους άντρες που πρόκειται να παντρευτούν, και ο έρωτας μίας από αυτές τις γυναίκες και ενός Αμερικανού φωτογράφου.

Η ταινία παρουσιάστηκε στο 45ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, όπου απέσπασε 10 από Κρατικά Βραβεία Ποιότητας, μεταξύ των οποίων





Πρώτο Βραβείο ταινίας Μυθοπλασίας, Α' Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της Βικτώριας Χαραλαμπίδου, Β' Γυναικείου Ρόλου για την Εύη Σαουλίδου, καθώς και Μουσικής για το soundtrack που υπογράφει για μία ακόμη φορά σε ταινία του Βούλγαρη ο Σταμάτης Σπανουδάκης.

Ψυχη βαθιά (2009)

Με τίτλο ένα από τα συνθήματα των ανταρτών, η ταινία εξελίσσεται το 1949, τους τελευταίους μήνες του Εμφυλίου Πολέμου, στον Γράμμο και στο Βίτσι. Ο Ανέστης, 17 ετών, έχει επιστρατευθεί από τον ανθυπολοχαγό Τριαντάφυλλο του Εθνικού Στρατού, και ο αδελφός του Βλάσης, 14 ετών, από τον καπετάν Ντούλα του Δημοκρατικού Στρατού ως οδηγοί καθώς μεγάλωσαν και ξέρουν την περιοχή.

Μαζί με άλλους στρατιώτες και αντάρτες, όπως η πολυβολήτρια Γιαννούλα, ο Καλαματιανός δεκανέας, ο ταξίαρχος Τσαγκλής, η 15χρονη αντάρτισσα Φούλα, συμμετέχουν στον πόλεμο στον οποίο σκοτώνονται πολλοί νέοι. Τα δύο αδέλφια μέσα στη φρίκη του πολέμου καταφέρνουν να συναντηθούν κρυφά τρεις φορές...

Η μουσική επιμέλεια της ταινίας φέρει την υπογραφή του Γιάννη Αγγελάκα, ο οποίος τιμήθηκε για την πρωτότυπη μουσική από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου. Το φιλμ απέσπασε ένα ακόμη βραβείο, αυτό του Ήχου.



Ο ίδιος ο Αγγελάκας είχε αφιερώσει την «Ψυχή Βαθιά» στον σκηνοθέτη Νίκο Νικολαΐδη, ο οποίος έφυγε πρόωρα από τη ζωή, στις 5 Σεπτεμβρίου 2007.

Μικρά Αγγλία (2013)


Ρομαντική ταινία εποχής που βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη, η οποία έγραψε και το σενάριο της ταινίας. Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από δύο αδελφές, την Όρσα και τη Μόσχα, από την Άνδρο, γνωστή και ως Μικρά Αγγλία λόγω του πλούτου της, οι οποίες αγαπούν και οι δύο τον Σπύρο.

Η ιστορία αρχίζει χρονικά στον Μεσοπόλεμο και τελειώνει τη δεκαετία του 1950.

Τη μουσική της ταινίας υπέγραψε η 25χρονη τότε Κατερίνα Πολέμη.



«Ήταν πολύ δύσκολο να γράψω μουσική για τα είδη της μουσικής που δεν είχα αφομοιώσει από τα ακούσματα και τις εμπειρίες που είχα μέχρι τώρα στη ζωή μου. Όπως ένα πένθιμο εμβατήριο. Ακόμη κι ο μπάλος. Έχω χορέψει 5 το πολύ 10 μπάλους στης ζωή μου, στο χωριό στην Άνδρο αλλά δεν είναι μία μουσική που ακούω. Δεν έχω μεγαλώσει με αυτό το άκουσμα. Ακόμα και για τα άλλα είδη που είναι ας πούμε πιο κοντά στη jazz και τη βραζιλιάνικη μουσική με τις οποίες καταπιάνομαι κυρίως, χρειάστηκε για όλα πολύ μεγάλη έρευνα για να ακούσω όσο το δυνατόν περισσότερο από κάθε είδος, και να μπω όλο και πιο βαθιά μέσα στο ύφος της κάθε μουσικής. Και τεχνικά, στο μουσικό κομμάτι, τι είναι αυτό που κάνει ένα τανγκό, τανγκό και τι είναι αυτό που κάνει έναν μπάλο, αληθινό, βιωματικό μπάλο, αλλά και στο πνεύμα του κάθε μουσικού είδους ή χορού», είχε δηλώσει η ίδια τότε, σε συνέντευξή της.

Το τελευταίο σημείωμα (2017)


Το 2017 ο Βούλγαρης καταπιάνεται ξανά με την πολύπαθη ελληνική ιστορία και παρουσιάζει την αληθινή ιστορία του 34χρονου Ναπολέοντα Σουκατζίδη, ο οποίος εκτελούσε χρέη διερμηνέα για τον Γερμανό διοικητή του στρατοπέδου Χαϊδαρίου Καρλ Φίσερ και ήταν ένας από τους 200 αγωνιστές οι οποίοι εκτελέστηκαν στην Καισαριανή την 1η Μαΐου 1944.

Τη μουσική της ταινίας υπογράφει ο The Boy -κατά κοσμον Αλέξανδρος Βούλγαρης, στην πρώτη συνεργασία με τον πατέρα του.



«Υπήρχε ένα σενάριο που τόνιζε την σύγκρουση δύο διαφορετικών πολιτισμών και ιδεολογιών. Αυτή η σύγκρουση γίνεται και αισθητική σε ένα φιλμ που παραπέμπει εξίσου σε μια αρχαία ελλήνικη τραγωδία και σε ένα χολυγουντιανό πολιτικό δράμα. Ετσι λοιπόν και στην μουσική αποφασίσαμε να τονίσουμε αυτή την σεναριακή σύγκρουση χρησιμοποιώντας στοιχεία της ελληνικής και της γερμανικής μουσικής της εποχής εκείνης, συχνά μάλιστα στο ίδιο κομμάτι. Μια ταινία με ένα τόσο ευαίσθητο θέμα κάθιστα την κάθε αισθητική επιλογή μια μακρά συζήτηση μιας και οι γραμμές στις οποίες καλείσαι να κινηθείς είναι πάρα πολύ λεπτές», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά.

Από το soundtrack ξεχωρίζει, το «Εις μνημόσυνον» (Άι Γαρούφαλλό μου), το οποίο ερμηνεύουν η Ασπασία Στρατηγού και ο Γιώργος Νταλάρας. Ένα τραγούδι των Αργύρη Κουνάδη και Βαγγέλη Γκούφα, βασισμένο σε μια ισπανική μελωδία.


ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!