«Άνθη ευλαβείας»
Το 1996 ο Χρήστος Νικολόπουλος παρουσίασε δώδεκα καινούργια «Άνθη ευλαβείας», πάνω σε ανέκδοτους στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου και του Πυθαγόρα, αλλά και των Μάνου Ελευθερίου, Άκου Δασκαλόπουλου, Κώστα Κινδύνη, Κωστούλας Μητροπούλου, Λίνας Νικολακοπούλου, Αλέξανδρου Αλεξάνδρου, Γιάννη Σπυρόπουλου «Μπαχ» και του Κωνσταντίνου Καβάφη. Τον κύριο τραγουδιστικό ρόλο κράτησε ο ίδιος ο Χρήστος Νικολόπουλος, που πλαισιώθηκε από μια ομάδα σπουδαίων ερμηνευτών, όπως ο Τάκης Μπίνης, η Γλυκερία, η Ελευθερία Αρβανιτάκη, η Ελένη Δήμου, ο Κώστας Μακεδόνας και η νεότερη Στέλλα Καρύδα.
Η ενορχήστρωση έγινε από τον Πλούταρχου Ρεμπούτσικα, που έπαιξε τσέλο και ακορντεόν. Μαζί του έπαιξαν οι: Μαρία Ρεμπούτσικα (βιολί), Ειρήνη Στρατηγοπούλου (βιόλα), Γιώργος Μακρής (βιολί, βιόλα), Παναγιώτης Στέφος (αυλός), Νίκος Ζερβόπουλος (τούμπα), Σωκράτης Άνθης (τρομπέτα), Σπύρος Αλεξανδράτος (τρομπόνι), Ελένη Σαββάκη (κορν Αγγλέ), Θανάσης Σοφράς (κοντραμπάσο), Τάσος Γκούρας (πιάνο), Στέλιος Καρύδας (κιθάρες, μπαγλαμάς), Παναγιώτης Δημητρακόπουλος (κανονάκι), Γιάννης Χατζής (ντραμς, κρουστά), και ο Χρήστος Νικολόπουλος (μπουζούκι, τζουράς, μπαγλαμάς). H ηχογράφηση έγινε από τους Γιάννη Παξεβάνη και Βαγγέλη Καλαρά στο «Studio N», την παραγωγή επιμελήθηκε ο Γιώργος Μακράκης και ο δίσκος κυκλοφόρησε από τη «Μεσόγειο», θυγατρική της Minos-Εmi.
«Για ένα μήνα αγαπηθήκαμε, έπειτα έφυγε, θαρρώ στην Σμύρνη…»
Ο δίσκος ολοκληρώθηκε με τα «Γκρίζα» του Κωνσταντίνου Καβάφη, που μελοποίησε ο Νικολόπουλος, κατόπιν προτροπής του Μάνου Ελευθερίου και τραγούδησε η Ελευθερία Αρβανιτάκη. Τα «Γκρίζα», που, κατά τη γνώμη μου, αποτελεί μέχρι σήμερα μια από τις πιο επιτυχημένες απόπειρες μελοποίησης του «δύσκολου» Καβάφη, μαζί με το «Φούμα, φούμα» με τα λόγια του Πυθαγόρα, ήταν τα τραγούδια που ακούστηκαν περισσότερο από τα «Άνθη ευλαβείας».
Ήταν μια από τις ελάχιστες φορές που ο Νικολόπουλος καταπιάστηκε με τη μελοποίηση ενός κλασικού ποιητή. (Θυμάμαι πρόχειρα, άλλη μία απόπειρα που έκανε το 1983 όταν έβαλε μουσική πάνω στο ποίημα του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη «Στη φυλακή με κλείσανε», που τραγούδησε ο Γιώργος Σαρρής στον πρώτο, προσωπικό του δίσκο με τίτλο «Οι νταλίκες»).
Στις 8 Δεκεμβρίου 2013 και σε μια από τις συνεντεύξεις που μου παραχώρησε στην εκπομπή «Εγώ, δεν έχω δεν έχω βγάλει το… ωδείο», ο συνθέτης αναφέρθηκε και στη δημιουργία των «Γκρίζων». Μαζί μας ήταν και ο πολυπράγμων Στάθης Παχίδης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απόψεις που ακούγονται μετά το τραγούδι, σχετικά με την ανακήρυξη του 2013 ως «Έτος Καβάφη», με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη γέννηση του ποιητή…
Θ.Γ: Χρήστο, φέτος είναι «Έτος Καβάφη». Είναι 150 χρόνια, αν θυμάμαι καλά, από τη γέννηση του Καβάφη. Εσύ έχεις μελοποιήσει ένα κομμάτι το 1996. Πώς έγινε αυτό;
Χ.Ν: Κοίταξε, εγώ δεν είχα τάσεις να μελοποιώ ποιήματα, παρότι μ’αρέσει να τα διαβάζω αρκετά. Με επηρέασε ο Μάνος Ελευθερίου, που μου λέει «υπάρχει ένα ποίημα που είναι πολύ κατανοητό, το οποίο νομίζω ότι μπορείς να το φτιάξεις». «Δώσ’ το μου ρε Μάνο» του λέω. Και μου ’δoσε ένα ποίημα του Καβάφη που λέγεται τα «Γκρίζα». Και το έφτιαξα σ’ένα δίσκο που λέγεται «Άνθη ευλαβείας» και τραγουδώ κι εγώ εκεί. Το τραγούδι το συγκεκριμένο, το οποίο έχει μια φανταστική ενορχήστρωση, που την έκανε ο Πλούταρχος Ρεμπούτσικας, ο τσελίστας, που είναι και πολύ καλός μου φίλος, το τραγούδησε η καλή μου φίλη, η Ελευθερία Αρβανιτάκη.
Θ.Γ: Πάμε να το ακούσουμε και μετά από την ακρόαση του τραγουδιού λέω να σας ρωτήσω και τους δύο κάτι σχετικά..
ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ.
Θ.Γ: Ανέφερα πριν ότι φέτος είναι «Έτος Καβάφη» και ήθελα να σας ρωτήσω και τους δύο, αν συμφωνείτε με όλες αυτές τις τιμές στους λόγιους, να τους πω έτσι, ποιητές. Φέτος είναι του Καβάφη, πέρσι ήταν του Ελύτη, πρόπερσι ήταν του Νικηφόρου Βρεττάκου, αν θυμάμαι καλά. Αλλά δεν έχω ακούσει ποτέ να υπάρχει «Έτος Τσιτσάνη» ή «Έτος Καλδάρα» ή έτος όλων αυτών, των λαϊκών. Πώς το βλέπετε αυτό;
Σ.Π: Κοίταξε να δεις, υπάρχει μια τεράστια παρεξήγηση…
Θ.Γ: Να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω τίποτα με τους λόγιους, έτσι;
Σ.Π: Υπάρχει μια τεράστια παρεξήγηση. Όλοι αυτοί οι σπουδαίοι άνθρωποι που ανέφερες, κυρίως είναι λογοτέχνες. Που σημαίνει λοιπόν ότι αυτοί γράψαν την ποίηση - ήταν ποιητές σπουδαίοι - για να διαβάζεται. Αν κατ’ εξαίρεση κάποιες φορές μελοποιήθηκε και συνέβησαν αυτά τα μικρά θαύματα, όπως το προηγούμενο που ακούσαμε, αυτό είναι μόνο η εξαίρεση. Συνήθως τους ποιητές τους διαβάζουμε, δεν τους τραγουδάμε. Ότι συνέβη στην Ελλάδα, δεν ήταν πάντα πετυχημένο. Αλλά κάποιες φορές, ο ισχυρός ποιητικός λόγος κατάφερε να περάσει στα χείλη πολλών. Ίσως είναι και λίγο υπερτιμημένο βέβαια αυτό, στη διάρκεια των χρόνων, αλλά αυτή είναι η προσωπική μου άποψη. Από την άλλη πρέπει να πω, ότι υπήρξαν και πολλοί σπουδαίοι στιχουργοί, οι οποίοι αγγίξαν τα όρια της ποίησης. Δυστυχώς αυτούς τους ανθρώπους δεν καταφέραμε ποτέ να τους τιμήσουμε και δεν μιλάω μόνο για λαϊκούς, μιλάω και για μη λαϊκούς. Δηλαδή ο Νίκος Γκάτσος ήταν ένας σπουδαίος ποιητής, αλλά ήταν κι ένας σπουδαίος στιχουργός, είναι δυο διαφορετικές δουλειές. Δυο διαφορετικές δραστηριότητες. Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου υπήρξε μια σπουδαία στιχουργός. Δυστυχώς δεν κάναμε «Έτος Παπαγιαννοπούλου». Είναι ένα θέμα αυτό…
Χ.Ν: Την κάναν όμως παράσταση.
Σ.Π: Την κάναν παράσταση, εντυπωσιακή.
Θ.Γ: Και «σκίζει» ακόμα, παίζεται…
Χ.Ν: Συμφωνώ με τον Στάθη, αλλά κοίταξε, υπήρχε πάντα μια άρνηση για τους λαϊκούς, ας πούμε, δημιουργούς και τους λαϊκούς συνθέτες κλπ. Δηλαδή, στο χώρο της κουλτούρας, ας πούμε, πολύ λίγες φορές δέχτηκαν ανθρώπους σαν κι αυτούς. Με αποτέλεσμα να μη γίνονται «Έτη Τσιτσάνη», όπως λέει κι ο Θανάσης.
Σ.Π: Να πούμε ότι εκτός από το «Έτος Καβάφη» το ‘14 είναι τριάντα χρόνια από τον θάνατο του Τσιτσάνη και εκατό από τη γέννησή του, νομίζω το ’15. Είναι μια καλή ευκαιρία, τουλάχιστον μια κολοσσιαία φυσιογνωμία, όπως ήταν ο Βασίλης Τσιτσάνης…
Χ.Ν: Καλούμε τον Υπουργό Πολιτισμού, από δω, από το Ράδιο, να κάνει χρονιά Τσιτσάνη.
Σ.Π: Εγώ πάντως πριν, το εντόπισα κυρίως στο λόγο, δεν έβαλα μουσική μέσα, για να πω ότι υπάρχουν άνθρωποι που είναι στιχουργοί μεν, αλλά φτάσανε σε υψηλά, ποιητικά…
Χ.Ν: Λευτέρης Παπαδόπουλος…
Σ.Π: Λευτέρης Παπαδόπουλος… Όλοι αυτοί…
Στο video ακούτε τα «Γκρίζα» μαζί με το απόσπασμα της συνέντευξης του Χρήστου Νικολόπουλου και του Στάθη Παχίδη.
