«Αναστενάζει η Μάνα…»
Πριν από ένα χρόνο κυκλοφόρησε από τον Μετρονόμο το νέο μυθιστόρημα του Γιάννη Τσιαντή με τον γενικό τίτλο «Χάραμα Καισαριανής», που συνοδευόταν από ένα ψηφιακό δίσκο με δεκαπέντε καινούργια λαϊκά τραγούδια.
Πρόκειται για ένα οδοιπορικό στην Αθήνα και κυρίως στην Καισαριανή της Κατοχής, μέσα από ξεχασμένες σελίδες της ιστορίες, που διαδραματίστηκαν στις μάχες στις γειτονιές, στα κελιά της Κομαντατούρας, στα εκτελεστικά αποσπάσματα αλλά και στις ταβέρνες.
Τη μουσική στα δεκατέσσερα από τα δεκαπέντε τραγούδια υπογράφει ο Γιάννης Τσιαντής και σε ένα ο Γιάννης Πετρόπουλος ή «Γέρος» και τους στίχους ο Τάσος Κακλαμάνης, ο Δημήτρης Λέντζος, ο Γιάννης Τσιαντής και ο Γιάννης Πετρόπουλος ή «Γέρος». Ένα τραγούδι είναι σε ποίηση του Κώστα Βάρναλη.
Τραγουδούν (με τη σειρά που ακούγονται) η Κατερίνα Τσιρίδου, ο Σωτήρης Παπατραγιάννης, ο Φώτης Βεργόπουλος, ο Βασίλης Κορακάκης, ο Αντώνης και ο Θοδωρής Ξηντάρης, ο Γιάννης Τσιαντής, η Ελένη Δήμου, η Ιουλία Καραπατάκη, ο Γιάννης Χαραλαμπάκης, η Βιβή Βουτσελά, ο Γιώργος Ξηντάρης, ο Τάσος Γιαννούσης και ο Νίκος Πρωτόπαππας. Το εξώφυλλο κοσμεί ένα ζωγραφικό έργο του Κώστα Βλαχόπουλου.
Όπως έγραφα στο κείμενό μου για την παρουσίαση της έκδοσης: «Μοναδικό μειονέκτημα, κατά τη γνώμη μου, είναι πως το cd δεν κυκλοφόρησε αυτούσιο, όπως «Το κορίτσι του τεκέ», αλλά μπήκε σε ένα φακελάκι στο εσώφυλλο του βιβλίου, με τις πληροφορίες των τραγουδιών και τους στίχους να φιλοξενούνται στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου».
Η προτροπή μου, μάλλον, εισακούστηκε κι ένα χρόνο μετά έχουμε στα χέρια μας τη δεύτερη έκδοση, με το cd να κυκλοφορεί αυτόνομο, χωρίς το βιβλίο.
Έτσι, μέρα που’ ναι σήμερα διάλεξα να ακούσουμε ένα τραγούδι με το οποίο ανατρίχιασα από την πρώτη ακρόαση, που φέρει για τίτλο ένα διαχρονικό αίτημα: «Κάτω ο Φασισμός». Τραγουδά ο Βασίλης Κορακάκης και σιγοντάρει η Κατερίνα Τσιρίδου. Ο λόγος πρώτα στον συνθέτη και στιχουργό του τραγουδιού, τον Γιάννη Τσιαντή:
«Όταν σκέφτηκα να γράψω ένα μυθιστόρημα για την περίοδο της Κατοχής με επίκεντρο την Καισαριανή, άρχισα πρώτα να σεργιανίζω τους δρόμους, τα σοκάκια και τις πλατείες της συνοικίας. Στην πρώτη μου κυριακάτικη επίσκεψη, καθώς διάβαινα αργόσυρτα την πλατεία της Παναγίτσας και χαζεύοντας δεξιά και αριστερά, ένιωσα να με κοιτάνε οι θαμώνες με ένα βλέμμα ανυπομονησίας. Δεν άργησαν να με πλησιάσουν. “Ψάχνετε κάτι να σας βοηθήσουμε;” Με το που τους είπα ότι ετοιμάζομαι να γράψω κάτι για την περιοχή και την περίοδο της Κατοχής, πέσανε πάνω μου και με βομβαρδίζανε με ιστορίες και πληροφορίες. Σα να θέλανε όλο αυτό τον πόνο και τ' άδικο που έζησε ο τόπος τους να ξανά γραφτεί και πάντα να γράφεται. Λες και επιθυμούσαν το αίμα να δώσει τη θέση του στο μελάνι για να μην λησμονηθεί ποτέ ξανά ο εκτελεσμένος. Μια από τις πολλές εξιστορήσεις ήταν και για εκείνη την τσακισμένη μαυροφορεμένη γυναίκα που είχε χάσει άντρα και παιδί στην Κατοχή. Για όλα της τα χρόνια τριγύρναγε καμπουριασμένη και πάντα στα μαύρα, έτσι για να της θυμίζει το χρέος της. Όποια συζήτηση και να έκανες μαζί της, ότι κουτσομπολιό, αστείο και άσχετο να λέγατε, κατέληγε πάντα με την ίδια φράση. Λες και εκείνο το σύνθημα που βάσταγε στα χείλη, είχε γίνει το πετραχήλι του αγώνα της...
“Έεε παιδί μου και όπως είπαμε, μην το ξεχνάς ποτέ! Κάτω ο Φασισμός”
Αφιερωμένο σε αυτήν την άγνωστη γυναίκα που αν και λυγισμένη από τα χρόνια και το μαράζι, το Ανάστημά της φάνταζε Κάστρο».
Πέτρινα χρόνια υπομονής
προσφυγικά Καισαριανής
αναστενάζει η Μάνα.
Είχε εικοσάχρονο ένα γιο
και έναν άντρα λοχαγό
Μάηδες πέρασαν σαράντα.
Μα δεν της έσβηνε ο καημός
ο άδικος της φαμελιάς χαμός.
Μα είχε ένα σύνθημα στα χείλη
ιερό σαν πετραχήλι κάτω ο Φασισμός.
Δεν είχε μνήμα να θρηνεί
στον Αϊ Στράτη είχαν πνιγεί
της μήνυσαν χαφιέδες.
Κείνη το γνώριζε γιατί
για μια ιδέα Αθάνατη
να φύγουνε οι λακέδες.
Παίζουν οι μουσικοί: Βασίλης Κορακάκης & Θοδωρής Ξηντάρης (μπουζούκια), Νίκος Πρωτόπαπας (κιθάρα), Δήμος Βουγιούκας (ακορντεόν), Κατερίνα Τσιρίδου (κρουστά).
Η ενορχήστρωση έγινε από τον Νίκο Πρωτόπαπα και τον Γιάννη Τσιαντή, η ηχογράφηση από τον Νίκο Πρωτόπαππα στο studio Fleece και η μίξη με το mastering από τον Άκη Γκολφίδη.
Υ.Γ.: Κεντρική φωτογραφία: Μπροστά στο ιστορικό «Χάραμα», δίπλα στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής στις 30 Απριλίου 2019. (Φωτογραφία: Θανάσης Γιώγλου)
