Διανύοντας τις τελευταίες ώρες της προεκλογικής περιόδου, δεν μπορώ να μην κάνω ένα ταξίδι στο χρόνο, πηγαίνοντας 76 περίπου χρόνια πίσω, όταν ο Μέγας Μάρκος Βαμβακάρης «έθεσε εαυτόν» στην υπηρεσία του ελληνικού έθνους:
Όσοι γινούν πρωθυπουργοί, όλοι τους θα πεθάνουν
τους κυνηγάει ο λαός απ’ τα καλά που κάνουν.
-Γεια σου ρε Μάρκο με τα ζοριλίκια σου! (φωνή Σπ.Περιστέρη)
Βάζω υποψηφιότητα πρωθυπουργός να γίνω,
να κάθουμαι τεμπέλικα να τρώω και να πίνω
Και ν’ ανεβαίνω στη Βουλή εγώ να τους διατάζω
να τους πατώ τον αργιλέ και να τους μαστουριάζω.
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε σε δίσκο 78 στροφών Parlophone. Τραγούδησε και έπαιξε μπουζούκι ο ίδιος ο Μάρκος, κιθάρα ο Σπύρος Περιστέρης και μπαγλαμά ο Στράτος Παγιουμτζής. Nομίζω όμως, πως δεν υπάρχει καταλληλότερος για να μιλήσει για την ιστορία του τραγουδιού και της εποχής γενικότερα, από το σπουδαίο ερευνητή του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού Παναγιώτη Κουνάδη:
Κορυφαίο πολιτικο-σατιρικό ρεμπέτικο, που θα μπορούσε κατά μια εκδοχή (μάλλον την πιθανότερη) να χαρακτηριστεί και ο «ύμνος αναρχίας του ρεμπέτικου», με τη θεώρηση ότι το ρεμπέτικο εν γένει εμπερικλείει στοιχεία από την ιδεολογία (;) του αναρχισμού, από τη στιγμή που και στους στίχους των κοινωνικών-πολιτικών τραγουδιών του, αμφισβητεί με σαφήνεια τρόπους ζωής και συμπεριφοράς που προτείνονται από τις κυρίαρχες, αλλά και τις αντιπαρατιθέμενες προς αυτές ομάδες εξουσίας.
Στο πρώτο δίστιχο δεν διαχωρίζει κόμματα ή παρατάξεις κοροϊδεύοντας τους οποιουσδήποτε πρωθυπουργούς, απ ’όπου κι αν προέρχονται, θέτοντας έτσι εν αμφιβόλω τις αρχές της «κοινοβουλευτικής» δημοκρατίας. Στη δεύτερη στροφή σατιρίζει αυτή καθ’ εαυτή την πρωθυπουργική ιδιότητα, στην οποία τα κύρια χαρακτηριστικά είναι η τεμπελιά, η καλοπέραση και η εξαπάτηση του λαού. Χαριστική, τέλος, βολή στους θεσμούς οποιασδήποτε εξουσίας δίνει με το ακραία σατιρικό τρίτο δίστιχο, όπου βλέπει τη βουλή υπό την επήρεια της μαστούρας και φυσικά εδώ γελάμε! Το τραγούδι αυτό γράφτηκε τέλη του 1935, αρχές του 1936, πριν αρχίσουν οι «μυστηριώδεις μαζικοί» θάνατοι πρωθυπουργών ή άλλων σημαντικών προσώπων της πολιτικής ζωής που η μη παρουσία τους θα διευκόλυνε την άνοδο του προετοιμαζόμενου δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος τελικά έγινε πρωθυπουργός στις 14/4/1936, λαμβάνοντας ψήφο εμπιστοσύνης και από τα δύο μεγάλα κόμματα, με τις ευλογίες και του αποθανόντος στις 18/3/1936 Ελ.Βενιζέλου, που ζούσε στο Παρίσι. Έτσι εκτός από τα τρία δίστιχα του δίσκου, στα πάλκα τραγουδούσε ο Μάρκος και άλλα δύο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον:
Επέθαν’ ο Κονδύλης μας, πάει κι ο Βενιζέλος
Την πούλεψε κι ο Δεμερτζής που θα ‘φερνε το τέλος
Και για προσέξετε καλά Γιαννάκη και Σοφούλη
Μη ξεμπουκάρει ο Σκλάβαινας και σας μασήσει ούλοι.
Το πρώτο καταγράφει τους αλλεπάλληλους αυτούς θανάτους, όπου πρέπει να προστεθεί και αυτός του Παναγή Τσαλδάρη, που οδήγησαν τελικά στην επιλογή Μεταξά. Το δεύτερο αποτελεί την απειλή (!) προς τα αστικά κόμματα (ο Σοφούλης ήταν τότε αρχηγός των Φιλελευθέρων- και πιθανόν ως Γιαννάκης να αναφέρεται απαξιωτικά ο Ιωάννης Μεταξάς), από τον Σκλάβαινα που ήταν τότε ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του «Παλλαϊκού Μετώπου», παράταξη της Αριστεράς, η οποία εκπροσωπείτο τότε με 15 βουλευτές στο Κοινοβούλιο και αγωνίζονταν για την εφαρμογή του προεκλογικού συμφώνου Σοφούλη-Σκλάβαινα, υπέρ των εργαζομένων, αφού καμία από τις δύο μεγάλες παρατάξεις Λαϊκών-Φιλελευθέρων δεν συγκέντρωσε κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ενδιαφέρον επομένως παρουσιάζει το γεγονός ότι με το τελευταίο αυτό δίστιχο δείχνει μια ιδιαίτερη συμπάθεια και συντροφικότητα, προς τον εν δυνάμει, τότε, σύμμαχό του, το Παλλαϊκό Μέτωπο, προς το οποίο εκφράζει και μια κρυφή ελπίδα για δυναμικές αλλαγές υπέρ των λαϊκών τάξεων (ξεμπουκάρω είναι ιδιαίτερα επιθετικός προσδιορισμός), αν και ο Μ.Βαμβακάρης την εποχή αυτή χαρακτηρίζεται από την αντιφατικότητα των πολιτικών του προτιμήσεων, όπως άλλωστε και το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού λαού.
Ρυθμικά πρόκειται για 9σημο ζεϊμπέκικο (9/8) στην κλασική μορφή. (1)
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και η αφήγηση του ίδιου του Μάρκου σχετικά με το τραγούδι:
Τότες λίγο πριν αρχίσει η λογοκρισία έγραψα τους Πρωθυπουργούς. Το ’χω τραγουδήσει εγώ σε δίσκο πριν ν’ αναλάβει ο Μεταξάς πέντε μήνες έξι. Πρόλαβα και το είπα. Αυτό δεν επέρναγε από τη λογοκρισία. Πήγε καλά. Ε τότες πεθαίνανε όλοι. Όποιοι ανεβαίνανε και γίνουνταν πρωθυπουργοί πεθαίνανε. Πώς έγινε αυτό και πέθαναν τέσσερις πέντε; (2)
Πολλά χρόνια αργότερα το τραγούδι γνώρισε κι άλλες επανεκτελέσεις όπως αυτές της Βίκυς Μοσχολιού το 1975 αλλά και του Στέλιου Βαμβακάρη, στις συναυλίες που αφιέρωσε ο Γιώργος Νταλάρας στο Μάρκο στην Ερμούπολη της Σύρου στις 27, 28 και 29 Σεπτεμβρίου 2002 και στην Ηετιώνια Πύλη στον Άγιο Διονύσιο του Πειραιά στις 3 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς. Συναυλίες που λίγο μετά αποτυπώθηκαν σε διπλό cd, από το οποίο τα δικαιώματα του Γιώργου Νταλάρα από τις πωλήσεις, παραχωρήθηκαν στο Δήμο Ερμούπολης για την συντήρηση και την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών του θεάτρου «Απόλλων». Στις συναυλίες συμμετείχαν επίσης ο Δομένικος Βαμβακάρης, ο Θοδωρής Παπαδόπουλος και η Χρυσούλα Χριστοπούλου.
Στο video που συνοδεύει το κείμενο έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε το τραγούδι από τη συναυλία της 29ης Σεπτεμβρίου στην Ερμούπολη, ενώ στο ηχητικό ακούτε την πρώτη εκτέλεση από το Μάρκο Βαμβακάρη…
Πηγή:
1)Παναγιώτης Κουνάδης «Μάρκος Βαμβακάρης 1905-1972» (Εκδόσεις «Κατάρτι»2005)
2) Αγγελική Βέλλου-Κάιλ «Μάρκος Βαμβακάρης: Αυτοβιογραφία» (εκδόσεις «Παπαζήση» 1978)
Φωτογραφία συναυλίας: Ελένη Κωστελέτου
