Σαν σήμερα…
Στις 18 Μαρτίου 1996 έφυγε από τη ζωή, στα 85 του χρόνια, ο Οδυσσέας Ελύτης…
«Κόψε, ράψε, ώστε να τα φέρεις σε κάποιο λογαριασμό…»
«…Ένα πρωινό λοιπόν, με βλέπει ο Πατσιφάς έξω απ’την πόρτα του και μου λέει βιαστικά και αποφασιστικά, δείχνοντάς μου μια σειρά από γραφομηχανημένες κόλες: “Εδώ είναι μερικά τραγούδια, ωραία τραγούδια, αλλά είναι πολύ μεγάλα σε έκταση. Σε παρακαλώ, ανέβα σ’ ένα γραφειάκι εδώ από πάνω και κόψε, ράψε, ώστε να τα φέρεις σε κάποιο λογαριασμό…” “Και ποιανού είναι αυτά τα τραγούδια;” ρώτησα. “Δεν έχει καμιά σημασία. Ενός νέου είναι, που έχει όμως, καθώς φαίνεται, ταλέντο”.
Πήρα τους στίχους, ανέβηκα στο γραφειάκι κι άρχισα να τους διαβάζω. Ήταν επτά ποιήματα, πολύ όμορφα, αλλά το καθένα απ’αυτά, αντί να έχει δώδεκα στίχους ή το πολύ δεκαέξι, είχε είκοσι πέντε, είχε τριάντα! Έβγαλα το μολύβι μου και βάλθηκα να κόβω. Τρεις στίχους από δω, τέσσερις από κει, πέντε από τον τρίτο ποίημα. Ύστερα από μια ώρα, είχα φέρει τα “κομμάτια” σε λογαριασμό, ήταν, πλέον, κανονικά τραγούδια, από την άποψη της έκτασης.
Τα παρέδωσα στον Πατσιφά κι αυτός, αφού τους έριξε μια ματιά, γύρισε και μου είπε ενθουσιασμένος: “Θες λεφτά; Δε θέλεις! Η δουλειά πάντως που έκανες, φαίνεται εξαιρετική…” “Δε χρειάζεται να πάρω λεφτά γι’αυτό που έκανα. Χαίρομαι μόνο που σε βλέπω ευχαριστημένο…” Έφυγα. Και σε λίγες μέρες βγήκε ο δίσκος ΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΤΡΙΦΥΛΛΙ του Λίνου Κόκοτου, με βασική τραγουδίστρια την Κουμιώτη. Έβαλα τον δίσκο στο πικάπ, για ν’ακούσω τα τραγούδια και, με το πρώτο άκουσμα, διαπίστωσα ότι ήταν τα πολύστιχα τραγούδια που μου είχε δώσει ο Πατσιφάς να κόψω και να ράψω. Δεν είπα τίποτα. Ντρεπόμουν μ’αυτή την ιστορία, καίτοι δεν ήμουν φταίχτης σε τίποτα. Και σίγουρα, ούτε εδώ θα την ανέφερα, αν δεν είχε προηγηθεί – πάνε χρόνια από τότε – ένα δημοσίευμα σε κάποιο πρωτοποριακό περιοδικό, με φωτοτυπία από τα κοψίματα και τα ραψίματά μου και με αρνητικά σχόλια για τον Πατσιφά, βεβαίως, αλλά και για τον αθώο του αίματος και μεγάλο, αναμφισβήτητα, ποιητή Οδυσσέα Ελύτη…» *
Κάπως έτσι θυμάται ο Λευτέρης Παπαδόπουλος την εμπλοκή του στη διαμόρφωση των τελικών στίχων του Οδυσσέα Ελύτη, που μελοποίησε ο Λίνος Κόκοτος και τραγούδησαν ο Μιχάλης Βιολάρης και η Ρένα Κουμιώτη, με αποτέλεσμα τον δίσκο «Το θαλασσινό τριφύλλι» που κυκλοφόρησε από τη Lyra το 1972. Το ξεχωριστό εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο Μποστ ενώ την ορχήστρα και τη χορωδία διηύθυνε ο Λίνος Κόκοτος.
Τα τραγούδια του δίσκου
1) Τα τζιτζίκια – Μιχάλης Βιολάρης & Χορωδία
2) Ο ταχυδρόμος – Ρένα Κουμιώτη
3) Ντούκου, ντούκου μηχανάκι – Μιχάλης Βιολάρης & Ρένα Κουμιώτη
4) Η Ελένη - Ορχηστρικό
5) Το δελφινοκόριτσο – Μιχάλης Βιολάρης
6) Το θαλασσινό τριφύλλι – Ρένα Κουμιώτη
7) Το ερημονήσι – Ρένα Κουμιώτη
8) Η Ελένη – Μιχάλης Βιολάρης
9) Ο Αύγουστος – Ρένα Κουμιώτη
10) Το δελφινοκόριτσο - Χορωδία
11) Το χρυσό κλειδί – Μιχάλης Βιολάρης & Ρένα Κουμιώτη
Το 1973 το «Δελφινοκόριτσο» με το «Χρυσό κλειδί» εκδόθηκαν σε δίσκο 45 στροφών με το label της Zodiac (ZODIAC ZS-8318).
«Να σου πω νεαρέ, αυτή την περίοδο είμαστε συνεργάτες…»
Oι συγκεκριμένοι στίχοι γράφτηκαν από τον ποιητή, με αποκλειστικό σκοπό να γίνουν τραγούδια. Την ίδια χρονιά εντάχθηκαν στη συλλογή «Τα ρω του έρωτα», μαζί με τις ενότητες ποιημάτων «Μικρές Κυκλάδες», «Η Παναγία των κοιμητηρίων», «Τα ρω του έρωτα», «Τραγούδια από τον Brecht», «Τραγούδια από τον Lorca». Μέχρι τότε, είχαν μελοποιηθεί το «Άξιον Εστί» και οι «Μικρές Κυκλάδες» από τον Μίκη Θεοδωράκη, το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας», από τον Νότη Μαυρουδή και «Ο ήλιος ο πρώτος» από τον Γιάννη Μαρκόπουλο.
Μετά τις «Ώρες και τον «Κήπο», αυτός ήταν ο τρίτος ολοκληρωμένος δίσκος του Λίνου Κόκοτου. Συζητώντας πριν από δυο χρόνια με τον Κώστα Μπαλαχούτη, στο πλαίσιο της εκπομπής του «Κατάθεση ψυχής»,στην τηλεόραση της Βουλής, ο συνθέτης αποκάλυψε πως τα δυο πρώτα ποιήματα, «Τα τζιτζίκια» και «Το ερημονήσι», έφτασαν στα χέρια του από τον Πατσιφά, με τον ίδιο τρόπο που έφτασαν και στον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Χωρίς δηλαδή να ξέρει ποιος είναι ο ποιητής. Φεύγοντας από το γραφείο του Πατσιφά με τα ποιήματα στα χέρια, ο Κόκοτος συνάντησε τον Άκο Δασκαλόπουλο και του ανέφερε το περιστατικό που μόλις είχε προηγηθεί. Οι δυο τους πέρασαν όλη τη μέρα μαζί, προσπαθώντας να βρουν ποιος μπορεί να είναι ο στιχουργός, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Αφού λοιπόν μελοποίησε τα δυο τραγούδια, ο Λίνος Κόκοτος τα παρουσίασε στον Πατσιφά κι εκείνος, απόλυτα ικανοποιημένος από την ακρόαση, του αποκάλυψε το όνομα του στιχουργού, με αποτέλεσμα, όπως λέει ο συνθέτης, να του «κοπούν τα πόδια».
Στην πρώτη συνάντηση με τον ποιητή, ο Κόκοτος έπαιξε τα τραγούδια στο πιάνο, χωρίς όμως να μπορεί να δει τις αντιδράσεις του. Ώσπου κάποια στιγμή, ένιωσε το χέρι του Ελύτη να τον ακουμπά στον ώμο, σαν να του λέει: «Προχώρα»… Μέχρι την ηχογράφηση, ακολούθησαν κι άλλες συναντήσεις για την ακρόαση των τραγουδιών στο σπίτι του Ελύτη. Μάλιστα, σε κάποιες από τις ηχογραφήσεις που ακολούθησαν, παρόντες στο studio ήταν τόσο ο Πατσιφάς και ο Ελύτης, όσο και ο Νίκος Γκάτσος, γεγονός που άγχωνε ιδιαίτερα τον συνθέτη. Έτσι, θέλοντας κάποια στιγμή να τον «ξεμπλοκάρει» από τη συστολή που τον διακατείχε, ο Οδυσσέας Ελύτης του είπε: «Να σου πω νεαρέ, αυτή την περίοδο είμαστε συνεργάτες…»
Η γραφή του Οδυσσέα Ελύτη, σε συνδυασμό με την εξαίσια μελοποίηση του Λίνου Κόκοτου και τις ερμηνείες των καθιερωμένων την εποχή της κυκλοφορίας του δίσκου Μιχάλη Βιολάρη και Ρένας Κουμιώτη, είχε σαν αποτέλεσμα ένα δίσκο γεμάτο ελληνικότητα, που κέρδισε επάξια το «στοίχημα» της διαχρονικότητας. Είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό, πως εκτός από τις συναυλίες και το ραδιόφωνο, τα περισσότερα τραγούδια από το «Θαλασσινό τριφύλλι» βρίσκονται σταθερά στο ρεπερτόριο των παιδικών χορωδιών και ακούγονται στις σχολικές γιορτές, πολύ περισσότερο στις μικρότερες τάξεις. Ανεξάρτητα από την επιτυχία και τις πωλήσεις του δίσκου, αυτή θεωρώ πως είναι και η μεγαλύτερη ανταμοιβή για έναν δημιουργό…
Στο video μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο τον δίσκο…
*Πηγή: Λευτέρης Παπαδόπουλος «Τα τραγούδια γράφουν την ιστορία τους» (Εκδόσεις «Ιανός», 2006)
Στις 18 Μαρτίου 1996 έφυγε από τη ζωή, στα 85 του χρόνια, ο Οδυσσέας Ελύτης…
«Κόψε, ράψε, ώστε να τα φέρεις σε κάποιο λογαριασμό…»
«…Ένα πρωινό λοιπόν, με βλέπει ο Πατσιφάς έξω απ’την πόρτα του και μου λέει βιαστικά και αποφασιστικά, δείχνοντάς μου μια σειρά από γραφομηχανημένες κόλες: “Εδώ είναι μερικά τραγούδια, ωραία τραγούδια, αλλά είναι πολύ μεγάλα σε έκταση. Σε παρακαλώ, ανέβα σ’ ένα γραφειάκι εδώ από πάνω και κόψε, ράψε, ώστε να τα φέρεις σε κάποιο λογαριασμό…” “Και ποιανού είναι αυτά τα τραγούδια;” ρώτησα. “Δεν έχει καμιά σημασία. Ενός νέου είναι, που έχει όμως, καθώς φαίνεται, ταλέντο”.
Πήρα τους στίχους, ανέβηκα στο γραφειάκι κι άρχισα να τους διαβάζω. Ήταν επτά ποιήματα, πολύ όμορφα, αλλά το καθένα απ’αυτά, αντί να έχει δώδεκα στίχους ή το πολύ δεκαέξι, είχε είκοσι πέντε, είχε τριάντα! Έβγαλα το μολύβι μου και βάλθηκα να κόβω. Τρεις στίχους από δω, τέσσερις από κει, πέντε από τον τρίτο ποίημα. Ύστερα από μια ώρα, είχα φέρει τα “κομμάτια” σε λογαριασμό, ήταν, πλέον, κανονικά τραγούδια, από την άποψη της έκτασης.
Τα παρέδωσα στον Πατσιφά κι αυτός, αφού τους έριξε μια ματιά, γύρισε και μου είπε ενθουσιασμένος: “Θες λεφτά; Δε θέλεις! Η δουλειά πάντως που έκανες, φαίνεται εξαιρετική…” “Δε χρειάζεται να πάρω λεφτά γι’αυτό που έκανα. Χαίρομαι μόνο που σε βλέπω ευχαριστημένο…” Έφυγα. Και σε λίγες μέρες βγήκε ο δίσκος ΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΤΡΙΦΥΛΛΙ του Λίνου Κόκοτου, με βασική τραγουδίστρια την Κουμιώτη. Έβαλα τον δίσκο στο πικάπ, για ν’ακούσω τα τραγούδια και, με το πρώτο άκουσμα, διαπίστωσα ότι ήταν τα πολύστιχα τραγούδια που μου είχε δώσει ο Πατσιφάς να κόψω και να ράψω. Δεν είπα τίποτα. Ντρεπόμουν μ’αυτή την ιστορία, καίτοι δεν ήμουν φταίχτης σε τίποτα. Και σίγουρα, ούτε εδώ θα την ανέφερα, αν δεν είχε προηγηθεί – πάνε χρόνια από τότε – ένα δημοσίευμα σε κάποιο πρωτοποριακό περιοδικό, με φωτοτυπία από τα κοψίματα και τα ραψίματά μου και με αρνητικά σχόλια για τον Πατσιφά, βεβαίως, αλλά και για τον αθώο του αίματος και μεγάλο, αναμφισβήτητα, ποιητή Οδυσσέα Ελύτη…» *
Κάπως έτσι θυμάται ο Λευτέρης Παπαδόπουλος την εμπλοκή του στη διαμόρφωση των τελικών στίχων του Οδυσσέα Ελύτη, που μελοποίησε ο Λίνος Κόκοτος και τραγούδησαν ο Μιχάλης Βιολάρης και η Ρένα Κουμιώτη, με αποτέλεσμα τον δίσκο «Το θαλασσινό τριφύλλι» που κυκλοφόρησε από τη Lyra το 1972. Το ξεχωριστό εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο Μποστ ενώ την ορχήστρα και τη χορωδία διηύθυνε ο Λίνος Κόκοτος.
Τα τραγούδια του δίσκου
1) Τα τζιτζίκια – Μιχάλης Βιολάρης & Χορωδία
2) Ο ταχυδρόμος – Ρένα Κουμιώτη
3) Ντούκου, ντούκου μηχανάκι – Μιχάλης Βιολάρης & Ρένα Κουμιώτη
4) Η Ελένη - Ορχηστρικό
5) Το δελφινοκόριτσο – Μιχάλης Βιολάρης
6) Το θαλασσινό τριφύλλι – Ρένα Κουμιώτη
7) Το ερημονήσι – Ρένα Κουμιώτη
8) Η Ελένη – Μιχάλης Βιολάρης
9) Ο Αύγουστος – Ρένα Κουμιώτη
10) Το δελφινοκόριτσο - Χορωδία
11) Το χρυσό κλειδί – Μιχάλης Βιολάρης & Ρένα Κουμιώτη
Το 1973 το «Δελφινοκόριτσο» με το «Χρυσό κλειδί» εκδόθηκαν σε δίσκο 45 στροφών με το label της Zodiac (ZODIAC ZS-8318).
«Να σου πω νεαρέ, αυτή την περίοδο είμαστε συνεργάτες…»
Oι συγκεκριμένοι στίχοι γράφτηκαν από τον ποιητή, με αποκλειστικό σκοπό να γίνουν τραγούδια. Την ίδια χρονιά εντάχθηκαν στη συλλογή «Τα ρω του έρωτα», μαζί με τις ενότητες ποιημάτων «Μικρές Κυκλάδες», «Η Παναγία των κοιμητηρίων», «Τα ρω του έρωτα», «Τραγούδια από τον Brecht», «Τραγούδια από τον Lorca». Μέχρι τότε, είχαν μελοποιηθεί το «Άξιον Εστί» και οι «Μικρές Κυκλάδες» από τον Μίκη Θεοδωράκη, το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας», από τον Νότη Μαυρουδή και «Ο ήλιος ο πρώτος» από τον Γιάννη Μαρκόπουλο.
Μετά τις «Ώρες και τον «Κήπο», αυτός ήταν ο τρίτος ολοκληρωμένος δίσκος του Λίνου Κόκοτου. Συζητώντας πριν από δυο χρόνια με τον Κώστα Μπαλαχούτη, στο πλαίσιο της εκπομπής του «Κατάθεση ψυχής»,στην τηλεόραση της Βουλής, ο συνθέτης αποκάλυψε πως τα δυο πρώτα ποιήματα, «Τα τζιτζίκια» και «Το ερημονήσι», έφτασαν στα χέρια του από τον Πατσιφά, με τον ίδιο τρόπο που έφτασαν και στον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Χωρίς δηλαδή να ξέρει ποιος είναι ο ποιητής. Φεύγοντας από το γραφείο του Πατσιφά με τα ποιήματα στα χέρια, ο Κόκοτος συνάντησε τον Άκο Δασκαλόπουλο και του ανέφερε το περιστατικό που μόλις είχε προηγηθεί. Οι δυο τους πέρασαν όλη τη μέρα μαζί, προσπαθώντας να βρουν ποιος μπορεί να είναι ο στιχουργός, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Αφού λοιπόν μελοποίησε τα δυο τραγούδια, ο Λίνος Κόκοτος τα παρουσίασε στον Πατσιφά κι εκείνος, απόλυτα ικανοποιημένος από την ακρόαση, του αποκάλυψε το όνομα του στιχουργού, με αποτέλεσμα, όπως λέει ο συνθέτης, να του «κοπούν τα πόδια».
Στην πρώτη συνάντηση με τον ποιητή, ο Κόκοτος έπαιξε τα τραγούδια στο πιάνο, χωρίς όμως να μπορεί να δει τις αντιδράσεις του. Ώσπου κάποια στιγμή, ένιωσε το χέρι του Ελύτη να τον ακουμπά στον ώμο, σαν να του λέει: «Προχώρα»… Μέχρι την ηχογράφηση, ακολούθησαν κι άλλες συναντήσεις για την ακρόαση των τραγουδιών στο σπίτι του Ελύτη. Μάλιστα, σε κάποιες από τις ηχογραφήσεις που ακολούθησαν, παρόντες στο studio ήταν τόσο ο Πατσιφάς και ο Ελύτης, όσο και ο Νίκος Γκάτσος, γεγονός που άγχωνε ιδιαίτερα τον συνθέτη. Έτσι, θέλοντας κάποια στιγμή να τον «ξεμπλοκάρει» από τη συστολή που τον διακατείχε, ο Οδυσσέας Ελύτης του είπε: «Να σου πω νεαρέ, αυτή την περίοδο είμαστε συνεργάτες…»
Η γραφή του Οδυσσέα Ελύτη, σε συνδυασμό με την εξαίσια μελοποίηση του Λίνου Κόκοτου και τις ερμηνείες των καθιερωμένων την εποχή της κυκλοφορίας του δίσκου Μιχάλη Βιολάρη και Ρένας Κουμιώτη, είχε σαν αποτέλεσμα ένα δίσκο γεμάτο ελληνικότητα, που κέρδισε επάξια το «στοίχημα» της διαχρονικότητας. Είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό, πως εκτός από τις συναυλίες και το ραδιόφωνο, τα περισσότερα τραγούδια από το «Θαλασσινό τριφύλλι» βρίσκονται σταθερά στο ρεπερτόριο των παιδικών χορωδιών και ακούγονται στις σχολικές γιορτές, πολύ περισσότερο στις μικρότερες τάξεις. Ανεξάρτητα από την επιτυχία και τις πωλήσεις του δίσκου, αυτή θεωρώ πως είναι και η μεγαλύτερη ανταμοιβή για έναν δημιουργό…
Στο video μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο τον δίσκο…
*Πηγή: Λευτέρης Παπαδόπουλος «Τα τραγούδια γράφουν την ιστορία τους» (Εκδόσεις «Ιανός», 2006)
