Σαν σήμερα...
Στις 27 Οκτωβρίου 1956 γεννήθηκε στα Τρόπαια Αρκαδίας ο Μπάμπης Τσέρτος…
«Ήμουνα μόρτης μια φορά»
Ο Μπάμπης Τσέρτος μπήκε στη δισκογραφία, αρχικά σαν στιχουργός του τραγουδιού «Στα ξωτικά νησιά» σε μουσική του Μπάμπη Γκολέ, που τραγούδησε ο Γκολές στον έκτο προσωπικό του δίσκο με τίτλο «Μπάμπης Γκολές Νο 6».
Η πρώτη τραγουδιστική συμμετοχή του Τσέρτου έγινε το 1991 σε ένα cd με τραγούδια από την μουσική παράδοση των Μεγάρων, με τίτλο «Μεγαραδέτε και χορεύετε», ενώ το 1993 κυκλοφόρησε ο πρώτος προσωπικός του δίσκος με τίτλο «Άτιμη τύχη», με δεκατρείς επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και δημοτικών τραγουδιών.
Στο ίδιο, περίπου, μήκος κύματος, αλλά με επιλογές που κάλυπταν ένα ευρύτερο ρεπερτοριακό φάσμα, το 1996 κυκλοφόρησε από τη WEA ο δεύτερος κι αυτή τη φορά διπλός, δίσκος του Μπάμπη Τσέρτου με τίτλο «Ερωτοπουλείον», που περιλάμβανε εικοσιτρείς επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και παλιών λαϊκών, αρχοντορεμπέτικων, «ελαφρών» και παραδοσιακών τραγουδιών. Συμμετείχαν η Γλυκερία, η Νάντια Καραγιάννη και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Νομίζω πως το «Ερωτοπουλείον» αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους «σταθμούς» στη διαδρομή του ερμηνευτή...
Οι εικαστικές συνθέσεις στο εξώφυλλο του δίσκου είναι του Τάσου Ρήγα. Τις ενορχηστρώσεις επιμελήθηκε ο Ανδρέας Τσεκούρας.
Τα τραγούδια των δίσκων
Δίσκος 1ος
1) Ήμουνα μόρτης μια φορά (Ερωτοπουλείον)
(Δημοσθένης Ζάττας)
Τραγούδι ελληνικής επιθεώρησης στην Αμερική.
Πρώτη εκτέλεση: Γιαννάκης Ιωαννίδης. 1929
2) Καραντερβίσης
(Μιχάλης Σουγιούλ – Χρήστος Γιαννακόπουλος)
Πρώτη εκτέλεση: Κορώνης – Φίλανδρος, 1956
3) Κάιρο
(Νίκος Γούναρης)
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Γούναρης, 1960
4) Ας τη χαρώ ρε μάγκες
(Μιχάλης Σουγιούλ – Χρήστος Γιαννακόπουλος)
Πρώτη εκτέλεση: Τρίο Κιτάρα, 1955
5. Ψεύτικε ντουνιά
(Κώστας Σεϊτανίδης)
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Γούναρης, 1939
6. Αλλάχ
(Νίκος Γούναρης)
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Γούναρης, 1954
7) Το 'φαγες το παιδί
(Γιάννης Παπαϊωάννου – Κώστας Μάνεσης)
Πρώτη εκτέλεση: Μαρίκα Νίνου και ο Στελλάκης Περπινιάδης, 1948
8) Εγώ το είδα τ' όνειρο
(Μιχάλης Σουγιούλ – Νίκος Φατσέας)
Πρώτη εκτέλεση: Τρίο Κιτάρα, 1954
9) Βασανιστήριο είναι ο έρως
(Γιάννης Παπαϊωάννου)
Πρώτη εκτέλεση: Οδυσσέας Μοσχονάς, 1947
10) Στο πείσμα σου (Εύχομαι και στα δικά σου) / Τραγουδά η Γλυκερία
(Θόδωρος Δερβενιώτης – Χρήστος Κολοκοτρώνης)
Πρώτη εκτέλεση: Καίτη Γκρέυ, 1954
11) Πού είν' ο Κώστας μου θα λες
(Αθανάσιος Μπουρλιάσκος)
Πρώτη εκτέλεση: Οδυσσέας Μοσχονάς και ο Νίκος Καλλέργης, 1951
12) Το ξεφάντωμα / Τραγουδά η Νάντια Καραγιάννη
(Βασίλης Τσιτσάνης)
Πρώτη εκτέλεση: Σωτηρία Μπέλλου, Πρόδρομος Τσαουσάκης, Βασίλης Τσιτσάνης, 1948
Δίσκος 2ος
1) Μυστικό να το 'χεις πρέπει / Τραγουδούν η Γλυκερία και ο Μπάμπης Τσέρτος
(Παναγιώτης Τούντας)
Πρώτη εκτέλεση: Ρίτα Αμπατζή - Στελλάκης Περπινιάδης, 1937
2) Δυο όμορφες στην Κοκκινιά
(Σταύρος Παντελίδης, Στέλιος Χρυσίνης)
Πρώτη εκτέλεση: Ιωάννης Τζιβάνης - Ντούο Σταμπούλ, 1954
3) Ήσουνα Ξυπόλυτη
(Παραδοσιακό)
Πρώτη εκτέλεση: Α. Κωστής (ψευδώνυμο του Κώστα Μπέζου), 1930
4) Στρίβε λόγια
(Παραδοσιακό απτάλικο Μυτιλήνης και Μικράς Ασίας)
Πρώτη εκτέλεση: Γεώργιος Καρράς, 1930
5) Στην υπόγα
(Α.Κωστής)
Πρώτη εκτέλεση: Α. Κωστής, 1930
6) Γιωργίτσα
(Καρσιλαμάς από τα Αλάτσατα Ερυθραίας της Μικράς Ασίας)
7) Συρτά Πελοποννήσου
α) Νάχα 'να μήλο να ‘ριχνα
β) Σουλιμιώτισσα
γ) Κόρη που 'φαίνεις αργαλειό
(Παραδοσιακά)
8) Ο ασημένιος κόπανος
(Τσάμικος περιοχής Τροπαίων Γορτυνίας)
Πρώτη εκτέλεση: Γεωργία Μηττάκη, 1950
9) Δόντια πυκνά
(Παραδοσιακό Ηπειρώτικο στα τρία)
10) Εκεί που κάνεις τον σταυρό σου
(Καγκέλι Λεπενιώτικο - Παραδοσιακό τραγούδι Μεγάρων)
11) Γυρίζω / Τραγουδά ο Λουκιανός Κηλαηδόνης
(Παραδοσιακό τραγούδι της Ζακύνθου, Ανέκδοτο)
(Αφιερώθηκε από τον Λουκιανό Κηλαηδόνη στον Μίμη Σταμίρη, την ψυχή της Ζακύνθου).
Στο μονό cd συμπεριλήφθηκαν τα εικοσιένα από τα εικοσιτρία τραγούδια. Ήταν η εποχή που, όταν επανεκδίδονταν παλαιότερα διπλά βινύλια μεγάλης διάρκειας σε μονά cd, συχνά αφαιρούσαν κάποια τραγούδια που δεν χωρούσαν, ενώ το ίδιο ήταν πιθανό να συμβεί ακόμα και σε καινούργιες κυκλοφορίες όπως η συγκεκριμένη. Έτσι από το cd αφαιρέθηκαν το «Ψεύτικε ντουνιά», που μπορείτε να ακούσετε στο πρώτο video και η «Γιωργίτσα», που ακούτε στο επόμενο video και που το 1998 συμπεριλήφθηκε στο τρίτο cd του Μπάμπη Τσέρτου, που είχε τίτλο «Τα νειάτα τα μπερμπάντικα».
Έπαιξαν οι μουσικοί
Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί, βιόλες), Γιάννης Παπαδόπουλος (βιολιά), Χριστίνα Κολοβού (τσέλο), Στέλιος Λαδόπουλος (μπάσο), Ντίνος Αποστόλου (σοπράνο σαξόφωνο), Αντώνης Λαδόπουλος (φλάουτο), Κώστας Κουκουλίνης (ούτι, μαντόλα), Γιώργος Τσαβλάς (κανονάκι), Γιάννης Σαριανίδης (ακορντεόν, πιάνο), Δημήτρης Αναγνωστόπουλος (μπουζούκι, σόλο κιθάρα), Γιάννης Παπαγιαννόπουλος (κιθάρα), Μανώλης Πάππος (μπουζούκι, πάντζο), Βασίλης Γιαννίσης (βιολί), Γρηγόρης Βασίλας (τζουρά, μπουζούκι, μπαγλαμά, μαντολίνο, πάντζο), Νίκος Φιλιππίδης (κλαρίνο), Λάζαρος Ευθυμίου (βιολί), Νίκος Καρατάσος (σαντούρι), Κώστας Φιλιππίδης (λαούτο) και Γιώργος Γευγελής (κρουστά). Στον «Αλλάχ» έπαιξε ο Γιάννης Σταματίου ή «Σπόρος» (κιθάρα), στο «Κάιρο» ο Βαγγέλης Χριστόπουλος (όμποε). Η ηχογράφηση έγινε από τον Σάκη Τρίκη με τη βοήθεια του Παναγιώτη Ριζόπουλου στο studio «Sierra».
Λίγα λόγια του Παναγιώτη Κουνάδη
Στο σημείωμά του στο ένθετο του δίσκου ο Παναγιώτης Κουνάδης εξηγεί τα «πώς» και τα «γιατί» αυτής της έκδοσης:
Τα τελευταία χρόνια έχει δρομολογηθεί μια «υγιέστερη» διαδοχή, στη διαδικασία αντικατάστασης των παλαιών ερμηνευτών του ελληνικού τραγουδιού από τους νεώτερους τραγουδιστές του είδους.
Το μεσοπολεμικό ρεπερτόριο του Ελληνικού Τραγουδιού - που ήταν και το σημαντικότερο στην ιστορία της δισκογραφίας μας - υπέστη μεταπολεμικά μια πραγματική καθίζηση, αφού και οι αντικειμενικές και οι υποκειμενικές συνθήκες λειτούργησαν αρνητικά. Πόλεμος, κατοχή, εμφύλιος πόλεμος, ξενοκρατία, λογοκρισία από τη μια μεριά, θάνατος ή απομάκρυνση από την ενεργό δραστηριότητα σημαντικών δημιουργών και εκτελεστών στα χρόνια της κατοχής και μετά, από την άλλη.
Σημαντικότατες δημιουργίες όλων των κατηγοριών του ελληνικού τραγουδιού εξαφανίστηκαν για δεκάδες χρόνια από τη δισκογραφία και το πάλκο, βασικά όργανα και μορφές ορχηστρών δεν επανήλθαν μετά τον πόλεμο, ενώ η δισκογραφία των αρχών του αιώνα στη Σμύρνη - Πόλη και στις Η.Π.Α. έμειναν στη λήθη της ιστορίας μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '70. Ακόμα και πολλά από τα ονόματα των περίφημων δημιουργών του Ελληνικού τραγουδιού δεν επαναφέρθηκαν ή κατεγράφησαν σε κανένα έντυπο μέσο για δεκάδες χρόνια.
Μόλις το 1975 άρχισε δειλά - δειλά η επαναφορά του παλιού ρεπερτορίου ή από πρόσωπα του μουσικού χώρου που το χρησιμοποίησαν στην πρώτη αυτή φάση σαν «εφαλτήριο» για ν' ανέβουν στις πρώτες βαθμίδες του ελληνικού τραγουδιού -εγκαταλείποντάς το στη συνέχεια - ή από άγνωστα - ανασφαλή και σε πολλές περιπτώσεις επικίνδυνα για την παράδοση - πρόσωπα που με τη μορφή «κομπανιών» λειτούργησαν ως επί το πλείστον αρνητικά για τη σωστή διάδοση και διάσωση.
Παράλληλα όμως, τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια, μια νέα γενιά ερμηνευτών με πίστη στην αξία του υλικού αυτού, συνέβαλε στη διατήρηση στο πάλκο και -λιγότερο λόγω συνθηκών - στη δισκογραφία των πολύ ελκυστικών νεώτερων τραγουδιών των πόλεων με επίκεντρο το ρεμπέτικο.
Ο Μπάμπης Τσέρτος, ανήκει σ' αυτή την κατηγορία των ερμηνευτών, που μαζί με τ' άλλα, συνδυάζει μια ορθότερη αντίληψη και γνώση της πορείας και ιστορίας του νεώτερου Ελληνικού τραγουδιού. Το γεγονός αυτό μαζί με τις ευρύτατες φωνητικές του δυνατότητες, παρέχουν την ευχέρεια ερμηνείας τραγουδιών από διαφορετικούς - αλλά συγγενείς φυσικά - χώρους του ελληνικού ρεπερτορίου.
Η εκ Πελοποννήσου προέλευσή του, τον διατήρησε για πολλά χρόνια και κοντά στους ήχους – βάσεις - των δημοτικών τραγουδιών των περιοχών αυτών και του δημιούργησε πιο στέρεη υποδομή για την προσέγγιση και των δημοτικών και των ρεμπέτικων και των νεώτερων αρχοντο-ρεμπέτικων τραγουδιών.
Στην παρούσα έκδοση τα τραγούδια που περιλαμβάνονται, μπορούν να καταταγούν σε τρεις βασικές ενότητες, που σε ορισμένα τραγούδια μπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχει κάποια αλληλοκάλυψη...
Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει πέντε νεώτερα λαϊκά τραγούδια της περιόδου 1948-1960, που κυριάρχησε το αρχοντο - ρεμπέτικο, των Μιχάλη Σουγιούλ, Νίκου Γούναρη, Κώστα Σεϊτανίδη και ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα επιθεωρησιακά ρεμπέτικα της Αμερικής, που πρέπει να θεωρηθούν οι πρόδρομοι των αρχοντορεμπέτικων- του περίφημου συνθέτη Δημοσθένη Ζάττα.
Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει δέκα τραγούδια ρεμπέτικου ύφους, εκ των οποίων τέσσερα μεσοπολεμικά και έξη μεταπολεμικά. Στα πρώτα επαναφέρονται τρία ενδιαφέροντα ρεμπέτικα τραγούδια που πρωτοκυκλοφόρησαν το 1930 για την αγορά των Ελλήνων μεταναστών αν και ηχογραφήθηκαν εδώ, ενώ το τέταρτο είναι ένα τραγούδι του Παναγιώτη Τούντα σε ελαφροδημοτικό ύφος.
Στα δεύτερα, περιλαμβάνονται δύο τραγούδια του Γιάννη Παπαϊωάννου, ένα του Βασίλη Τσιτσάνη, ένα του Αθανάσιου. Μπουρλιάσκου, ένα των Σταύρου Παντελίδη - Στέλιου Χρυσίνη, βασισμένο σε παλιά παραδοσιακή μελωδία της Μικράς Ασίας και των Θόδωρου Δερβενιώτη – Χρήστου Κολοκοτρώνη. Δύσκολα μπορούμε να κατατάξουμε τη «Γιωργίτσα», που είναι παραδοσιακό τραγούδι της Μικράς Ασίας και κατεγράφη στη δισκογραφία των αρχών του αιώνα.
Η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει τραγούδια από τη Δημοτική παράδοση της Πελοποννήσου, των Μεγάρων, της Ηπείρου και τέλος ένα παραδοσιακό της Ζακύνθου.
Η μουσική επιμέλεια του δίσκου, που οφείλεται σ’έναν «παλαίμαχο» της επαναφοράς των ρεμπέτικων, μέλος της πρώτης «ρεμπέτικης κομπανίας», τον Ανδρέα Τσεκούρα, ανοίγει νέους ορίζοντες στον ενορχηστρωτικό τομέα, αφού επαναφέρει ξεχασμένες λειτουργίες και ενδυναμώνει με νέες ενορχηστρωτικές ιδέες την νεότερη παράδοση. Κι είναι σημαντικό αυτό, γιατί με για δεκαετίες ολόκληρες, η μεγάλη πλειοψηφία των μουσικών – ενορχηστρωτών - επιμελητών, είχε εγκλωβιστεί σε τυποποιημένα πρότυπα που ξεκίνησαν τα μεταπολεμικά χρόνια, όταν καταργήθηκαν στο πάλκο και τις ηχογραφήσεις μια σειρά από ενδιαφέρουσες μορφές ορχήστρας και πολλά παραδοσιακά όργανα.
Εδώ φαίνεται να πρυτανεύει η καθ’ όλα ορθή άποψη, ότι για κάθε τραγούδι διαμορφώνεται ένας διαφορετικός τύπος ορχήστρας, που να μην αφίσταται βέβαια από το πνεύμα της αρχικής ηχογραφήσεων (όπου υπήρχε), αλλά ταυτόχρονα να αποδίδει το ανάλογο μουσικό ύφος που προσιδιάζει στη μορφή και τον τύπο κάθε τραγουδιού.
Οι ακροατές αυτού του δίσκου, θα έχουν την ευκαιρία, πέρα από το να απολαύσουν τις ερμηνευτικές δυνατότητες του Μπάμπη Τσέρτου στα διαφόρων κατηγοριών τραγούδια να θαυμάσουν και τις δεξιοτεχνικές αποδόσεις μιας σειράς σπουδαίων μουσικών της νεότερης γενιάς - και μερικών παλαιότερων - που έλαβαν μέρος στις ηχογραφήσεις.
Τέλος δεν πρέπει να παραλείψουμε τις συμμετοχές σημαντικών καλλιτεχνών όπως του Λουκιανού Κηλαηδόνη, της Γλυκερίας και της Νάντιας Καραγιάννη που με τις ερμηνείες τους εμπλουτίζουν την ωραία αυτή προσπάθεια.
Παναγιώτης Κουνάδης
Ιανουάριος 1996
Όπως έχω ξαναγράψει, ο Μπάμπης Τσέρτος είναι ένας τραγουδιστής «παντός καιρού» και παντός ρεπερτορίου. Ερευνά, μαθαίνει και στη συνέχεια τραγουδά τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα. Έτσι, πέρα από την ερευνητική ματιά αυτού του δίσκου, αφού αρκετά από τα τραγούδια του γνωρίζουν την πρώτη τους επανεκτέλεση πολλές δεκαετίες μετά την πρώτη κυκλοφορία, νομίζω πως αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό πορτρέτο του Μπάμπη Τσέρτου και του ρεπερτορίου που «υπηρετεί» με συνέπεια όλα αυτά τα χρόνια. (Λείπουν βέβαια τα «έντεχνα» και τα σύγχρονα λαϊκά τραγούδια, που μπορεί όμως να τα βρει κανείς σε μεταγενέστερες δουλειές του ερμηνευτή, όπως «Το μερακλίδικο πουλί» και «Το μονοπάτι»).
Και δεν είναι μόνο αυτά. Εκτός από την επιλογή του υλικού και τις ερμηνείες του Τσέρτου και των συμμετεχόντων καλλιτεχνών, αξίζει να σταθούμε στις λαμπερές ενορχηστρώσεις που ανέδειξαν τα τραγούδια, δεκαέξι από τα οποία μπορείτε να ακούσετε στη λίστα που ακολουθεί...
Στις 27 Οκτωβρίου 1956 γεννήθηκε στα Τρόπαια Αρκαδίας ο Μπάμπης Τσέρτος…
«Ήμουνα μόρτης μια φορά»
Ο Μπάμπης Τσέρτος μπήκε στη δισκογραφία, αρχικά σαν στιχουργός του τραγουδιού «Στα ξωτικά νησιά» σε μουσική του Μπάμπη Γκολέ, που τραγούδησε ο Γκολές στον έκτο προσωπικό του δίσκο με τίτλο «Μπάμπης Γκολές Νο 6».
Η πρώτη τραγουδιστική συμμετοχή του Τσέρτου έγινε το 1991 σε ένα cd με τραγούδια από την μουσική παράδοση των Μεγάρων, με τίτλο «Μεγαραδέτε και χορεύετε», ενώ το 1993 κυκλοφόρησε ο πρώτος προσωπικός του δίσκος με τίτλο «Άτιμη τύχη», με δεκατρείς επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και δημοτικών τραγουδιών.
Στο ίδιο, περίπου, μήκος κύματος, αλλά με επιλογές που κάλυπταν ένα ευρύτερο ρεπερτοριακό φάσμα, το 1996 κυκλοφόρησε από τη WEA ο δεύτερος κι αυτή τη φορά διπλός, δίσκος του Μπάμπη Τσέρτου με τίτλο «Ερωτοπουλείον», που περιλάμβανε εικοσιτρείς επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και παλιών λαϊκών, αρχοντορεμπέτικων, «ελαφρών» και παραδοσιακών τραγουδιών. Συμμετείχαν η Γλυκερία, η Νάντια Καραγιάννη και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Νομίζω πως το «Ερωτοπουλείον» αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους «σταθμούς» στη διαδρομή του ερμηνευτή...
Οι εικαστικές συνθέσεις στο εξώφυλλο του δίσκου είναι του Τάσου Ρήγα. Τις ενορχηστρώσεις επιμελήθηκε ο Ανδρέας Τσεκούρας.
Τα τραγούδια των δίσκων
Δίσκος 1ος
1) Ήμουνα μόρτης μια φορά (Ερωτοπουλείον)
(Δημοσθένης Ζάττας)
Τραγούδι ελληνικής επιθεώρησης στην Αμερική.
Πρώτη εκτέλεση: Γιαννάκης Ιωαννίδης. 1929
2) Καραντερβίσης
(Μιχάλης Σουγιούλ – Χρήστος Γιαννακόπουλος)
Πρώτη εκτέλεση: Κορώνης – Φίλανδρος, 1956
3) Κάιρο
(Νίκος Γούναρης)
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Γούναρης, 1960
4) Ας τη χαρώ ρε μάγκες
(Μιχάλης Σουγιούλ – Χρήστος Γιαννακόπουλος)
Πρώτη εκτέλεση: Τρίο Κιτάρα, 1955
5. Ψεύτικε ντουνιά
(Κώστας Σεϊτανίδης)
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Γούναρης, 1939
6. Αλλάχ
(Νίκος Γούναρης)
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Γούναρης, 1954
7) Το 'φαγες το παιδί
(Γιάννης Παπαϊωάννου – Κώστας Μάνεσης)
Πρώτη εκτέλεση: Μαρίκα Νίνου και ο Στελλάκης Περπινιάδης, 1948
8) Εγώ το είδα τ' όνειρο
(Μιχάλης Σουγιούλ – Νίκος Φατσέας)
Πρώτη εκτέλεση: Τρίο Κιτάρα, 1954
9) Βασανιστήριο είναι ο έρως
(Γιάννης Παπαϊωάννου)
Πρώτη εκτέλεση: Οδυσσέας Μοσχονάς, 1947
10) Στο πείσμα σου (Εύχομαι και στα δικά σου) / Τραγουδά η Γλυκερία
(Θόδωρος Δερβενιώτης – Χρήστος Κολοκοτρώνης)
Πρώτη εκτέλεση: Καίτη Γκρέυ, 1954
11) Πού είν' ο Κώστας μου θα λες
(Αθανάσιος Μπουρλιάσκος)
Πρώτη εκτέλεση: Οδυσσέας Μοσχονάς και ο Νίκος Καλλέργης, 1951
12) Το ξεφάντωμα / Τραγουδά η Νάντια Καραγιάννη
(Βασίλης Τσιτσάνης)
Πρώτη εκτέλεση: Σωτηρία Μπέλλου, Πρόδρομος Τσαουσάκης, Βασίλης Τσιτσάνης, 1948
Δίσκος 2ος
1) Μυστικό να το 'χεις πρέπει / Τραγουδούν η Γλυκερία και ο Μπάμπης Τσέρτος
(Παναγιώτης Τούντας)
Πρώτη εκτέλεση: Ρίτα Αμπατζή - Στελλάκης Περπινιάδης, 1937
2) Δυο όμορφες στην Κοκκινιά
(Σταύρος Παντελίδης, Στέλιος Χρυσίνης)
Πρώτη εκτέλεση: Ιωάννης Τζιβάνης - Ντούο Σταμπούλ, 1954
3) Ήσουνα Ξυπόλυτη
(Παραδοσιακό)
Πρώτη εκτέλεση: Α. Κωστής (ψευδώνυμο του Κώστα Μπέζου), 1930
4) Στρίβε λόγια
(Παραδοσιακό απτάλικο Μυτιλήνης και Μικράς Ασίας)
Πρώτη εκτέλεση: Γεώργιος Καρράς, 1930
5) Στην υπόγα
(Α.Κωστής)
Πρώτη εκτέλεση: Α. Κωστής, 1930
6) Γιωργίτσα
(Καρσιλαμάς από τα Αλάτσατα Ερυθραίας της Μικράς Ασίας)
7) Συρτά Πελοποννήσου
α) Νάχα 'να μήλο να ‘ριχνα
β) Σουλιμιώτισσα
γ) Κόρη που 'φαίνεις αργαλειό
(Παραδοσιακά)
8) Ο ασημένιος κόπανος
(Τσάμικος περιοχής Τροπαίων Γορτυνίας)
Πρώτη εκτέλεση: Γεωργία Μηττάκη, 1950
9) Δόντια πυκνά
(Παραδοσιακό Ηπειρώτικο στα τρία)
10) Εκεί που κάνεις τον σταυρό σου
(Καγκέλι Λεπενιώτικο - Παραδοσιακό τραγούδι Μεγάρων)
11) Γυρίζω / Τραγουδά ο Λουκιανός Κηλαηδόνης
(Παραδοσιακό τραγούδι της Ζακύνθου, Ανέκδοτο)
(Αφιερώθηκε από τον Λουκιανό Κηλαηδόνη στον Μίμη Σταμίρη, την ψυχή της Ζακύνθου).
Στο μονό cd συμπεριλήφθηκαν τα εικοσιένα από τα εικοσιτρία τραγούδια. Ήταν η εποχή που, όταν επανεκδίδονταν παλαιότερα διπλά βινύλια μεγάλης διάρκειας σε μονά cd, συχνά αφαιρούσαν κάποια τραγούδια που δεν χωρούσαν, ενώ το ίδιο ήταν πιθανό να συμβεί ακόμα και σε καινούργιες κυκλοφορίες όπως η συγκεκριμένη. Έτσι από το cd αφαιρέθηκαν το «Ψεύτικε ντουνιά», που μπορείτε να ακούσετε στο πρώτο video και η «Γιωργίτσα», που ακούτε στο επόμενο video και που το 1998 συμπεριλήφθηκε στο τρίτο cd του Μπάμπη Τσέρτου, που είχε τίτλο «Τα νειάτα τα μπερμπάντικα».
Έπαιξαν οι μουσικοί
Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί, βιόλες), Γιάννης Παπαδόπουλος (βιολιά), Χριστίνα Κολοβού (τσέλο), Στέλιος Λαδόπουλος (μπάσο), Ντίνος Αποστόλου (σοπράνο σαξόφωνο), Αντώνης Λαδόπουλος (φλάουτο), Κώστας Κουκουλίνης (ούτι, μαντόλα), Γιώργος Τσαβλάς (κανονάκι), Γιάννης Σαριανίδης (ακορντεόν, πιάνο), Δημήτρης Αναγνωστόπουλος (μπουζούκι, σόλο κιθάρα), Γιάννης Παπαγιαννόπουλος (κιθάρα), Μανώλης Πάππος (μπουζούκι, πάντζο), Βασίλης Γιαννίσης (βιολί), Γρηγόρης Βασίλας (τζουρά, μπουζούκι, μπαγλαμά, μαντολίνο, πάντζο), Νίκος Φιλιππίδης (κλαρίνο), Λάζαρος Ευθυμίου (βιολί), Νίκος Καρατάσος (σαντούρι), Κώστας Φιλιππίδης (λαούτο) και Γιώργος Γευγελής (κρουστά). Στον «Αλλάχ» έπαιξε ο Γιάννης Σταματίου ή «Σπόρος» (κιθάρα), στο «Κάιρο» ο Βαγγέλης Χριστόπουλος (όμποε). Η ηχογράφηση έγινε από τον Σάκη Τρίκη με τη βοήθεια του Παναγιώτη Ριζόπουλου στο studio «Sierra».
Λίγα λόγια του Παναγιώτη Κουνάδη
Στο σημείωμά του στο ένθετο του δίσκου ο Παναγιώτης Κουνάδης εξηγεί τα «πώς» και τα «γιατί» αυτής της έκδοσης:
Τα τελευταία χρόνια έχει δρομολογηθεί μια «υγιέστερη» διαδοχή, στη διαδικασία αντικατάστασης των παλαιών ερμηνευτών του ελληνικού τραγουδιού από τους νεώτερους τραγουδιστές του είδους.
Το μεσοπολεμικό ρεπερτόριο του Ελληνικού Τραγουδιού - που ήταν και το σημαντικότερο στην ιστορία της δισκογραφίας μας - υπέστη μεταπολεμικά μια πραγματική καθίζηση, αφού και οι αντικειμενικές και οι υποκειμενικές συνθήκες λειτούργησαν αρνητικά. Πόλεμος, κατοχή, εμφύλιος πόλεμος, ξενοκρατία, λογοκρισία από τη μια μεριά, θάνατος ή απομάκρυνση από την ενεργό δραστηριότητα σημαντικών δημιουργών και εκτελεστών στα χρόνια της κατοχής και μετά, από την άλλη.
Σημαντικότατες δημιουργίες όλων των κατηγοριών του ελληνικού τραγουδιού εξαφανίστηκαν για δεκάδες χρόνια από τη δισκογραφία και το πάλκο, βασικά όργανα και μορφές ορχηστρών δεν επανήλθαν μετά τον πόλεμο, ενώ η δισκογραφία των αρχών του αιώνα στη Σμύρνη - Πόλη και στις Η.Π.Α. έμειναν στη λήθη της ιστορίας μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '70. Ακόμα και πολλά από τα ονόματα των περίφημων δημιουργών του Ελληνικού τραγουδιού δεν επαναφέρθηκαν ή κατεγράφησαν σε κανένα έντυπο μέσο για δεκάδες χρόνια.
Μόλις το 1975 άρχισε δειλά - δειλά η επαναφορά του παλιού ρεπερτορίου ή από πρόσωπα του μουσικού χώρου που το χρησιμοποίησαν στην πρώτη αυτή φάση σαν «εφαλτήριο» για ν' ανέβουν στις πρώτες βαθμίδες του ελληνικού τραγουδιού -εγκαταλείποντάς το στη συνέχεια - ή από άγνωστα - ανασφαλή και σε πολλές περιπτώσεις επικίνδυνα για την παράδοση - πρόσωπα που με τη μορφή «κομπανιών» λειτούργησαν ως επί το πλείστον αρνητικά για τη σωστή διάδοση και διάσωση.
Παράλληλα όμως, τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια, μια νέα γενιά ερμηνευτών με πίστη στην αξία του υλικού αυτού, συνέβαλε στη διατήρηση στο πάλκο και -λιγότερο λόγω συνθηκών - στη δισκογραφία των πολύ ελκυστικών νεώτερων τραγουδιών των πόλεων με επίκεντρο το ρεμπέτικο.
Ο Μπάμπης Τσέρτος, ανήκει σ' αυτή την κατηγορία των ερμηνευτών, που μαζί με τ' άλλα, συνδυάζει μια ορθότερη αντίληψη και γνώση της πορείας και ιστορίας του νεώτερου Ελληνικού τραγουδιού. Το γεγονός αυτό μαζί με τις ευρύτατες φωνητικές του δυνατότητες, παρέχουν την ευχέρεια ερμηνείας τραγουδιών από διαφορετικούς - αλλά συγγενείς φυσικά - χώρους του ελληνικού ρεπερτορίου.
Η εκ Πελοποννήσου προέλευσή του, τον διατήρησε για πολλά χρόνια και κοντά στους ήχους – βάσεις - των δημοτικών τραγουδιών των περιοχών αυτών και του δημιούργησε πιο στέρεη υποδομή για την προσέγγιση και των δημοτικών και των ρεμπέτικων και των νεώτερων αρχοντο-ρεμπέτικων τραγουδιών.
Στην παρούσα έκδοση τα τραγούδια που περιλαμβάνονται, μπορούν να καταταγούν σε τρεις βασικές ενότητες, που σε ορισμένα τραγούδια μπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχει κάποια αλληλοκάλυψη...
Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει πέντε νεώτερα λαϊκά τραγούδια της περιόδου 1948-1960, που κυριάρχησε το αρχοντο - ρεμπέτικο, των Μιχάλη Σουγιούλ, Νίκου Γούναρη, Κώστα Σεϊτανίδη και ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα επιθεωρησιακά ρεμπέτικα της Αμερικής, που πρέπει να θεωρηθούν οι πρόδρομοι των αρχοντορεμπέτικων- του περίφημου συνθέτη Δημοσθένη Ζάττα.
Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει δέκα τραγούδια ρεμπέτικου ύφους, εκ των οποίων τέσσερα μεσοπολεμικά και έξη μεταπολεμικά. Στα πρώτα επαναφέρονται τρία ενδιαφέροντα ρεμπέτικα τραγούδια που πρωτοκυκλοφόρησαν το 1930 για την αγορά των Ελλήνων μεταναστών αν και ηχογραφήθηκαν εδώ, ενώ το τέταρτο είναι ένα τραγούδι του Παναγιώτη Τούντα σε ελαφροδημοτικό ύφος.
Στα δεύτερα, περιλαμβάνονται δύο τραγούδια του Γιάννη Παπαϊωάννου, ένα του Βασίλη Τσιτσάνη, ένα του Αθανάσιου. Μπουρλιάσκου, ένα των Σταύρου Παντελίδη - Στέλιου Χρυσίνη, βασισμένο σε παλιά παραδοσιακή μελωδία της Μικράς Ασίας και των Θόδωρου Δερβενιώτη – Χρήστου Κολοκοτρώνη. Δύσκολα μπορούμε να κατατάξουμε τη «Γιωργίτσα», που είναι παραδοσιακό τραγούδι της Μικράς Ασίας και κατεγράφη στη δισκογραφία των αρχών του αιώνα.
Η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει τραγούδια από τη Δημοτική παράδοση της Πελοποννήσου, των Μεγάρων, της Ηπείρου και τέλος ένα παραδοσιακό της Ζακύνθου.
Η μουσική επιμέλεια του δίσκου, που οφείλεται σ’έναν «παλαίμαχο» της επαναφοράς των ρεμπέτικων, μέλος της πρώτης «ρεμπέτικης κομπανίας», τον Ανδρέα Τσεκούρα, ανοίγει νέους ορίζοντες στον ενορχηστρωτικό τομέα, αφού επαναφέρει ξεχασμένες λειτουργίες και ενδυναμώνει με νέες ενορχηστρωτικές ιδέες την νεότερη παράδοση. Κι είναι σημαντικό αυτό, γιατί με για δεκαετίες ολόκληρες, η μεγάλη πλειοψηφία των μουσικών – ενορχηστρωτών - επιμελητών, είχε εγκλωβιστεί σε τυποποιημένα πρότυπα που ξεκίνησαν τα μεταπολεμικά χρόνια, όταν καταργήθηκαν στο πάλκο και τις ηχογραφήσεις μια σειρά από ενδιαφέρουσες μορφές ορχήστρας και πολλά παραδοσιακά όργανα.
Εδώ φαίνεται να πρυτανεύει η καθ’ όλα ορθή άποψη, ότι για κάθε τραγούδι διαμορφώνεται ένας διαφορετικός τύπος ορχήστρας, που να μην αφίσταται βέβαια από το πνεύμα της αρχικής ηχογραφήσεων (όπου υπήρχε), αλλά ταυτόχρονα να αποδίδει το ανάλογο μουσικό ύφος που προσιδιάζει στη μορφή και τον τύπο κάθε τραγουδιού.
Οι ακροατές αυτού του δίσκου, θα έχουν την ευκαιρία, πέρα από το να απολαύσουν τις ερμηνευτικές δυνατότητες του Μπάμπη Τσέρτου στα διαφόρων κατηγοριών τραγούδια να θαυμάσουν και τις δεξιοτεχνικές αποδόσεις μιας σειράς σπουδαίων μουσικών της νεότερης γενιάς - και μερικών παλαιότερων - που έλαβαν μέρος στις ηχογραφήσεις.
Τέλος δεν πρέπει να παραλείψουμε τις συμμετοχές σημαντικών καλλιτεχνών όπως του Λουκιανού Κηλαηδόνη, της Γλυκερίας και της Νάντιας Καραγιάννη που με τις ερμηνείες τους εμπλουτίζουν την ωραία αυτή προσπάθεια.
Παναγιώτης Κουνάδης
Ιανουάριος 1996
Όπως έχω ξαναγράψει, ο Μπάμπης Τσέρτος είναι ένας τραγουδιστής «παντός καιρού» και παντός ρεπερτορίου. Ερευνά, μαθαίνει και στη συνέχεια τραγουδά τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα. Έτσι, πέρα από την ερευνητική ματιά αυτού του δίσκου, αφού αρκετά από τα τραγούδια του γνωρίζουν την πρώτη τους επανεκτέλεση πολλές δεκαετίες μετά την πρώτη κυκλοφορία, νομίζω πως αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό πορτρέτο του Μπάμπη Τσέρτου και του ρεπερτορίου που «υπηρετεί» με συνέπεια όλα αυτά τα χρόνια. (Λείπουν βέβαια τα «έντεχνα» και τα σύγχρονα λαϊκά τραγούδια, που μπορεί όμως να τα βρει κανείς σε μεταγενέστερες δουλειές του ερμηνευτή, όπως «Το μερακλίδικο πουλί» και «Το μονοπάτι»).
Και δεν είναι μόνο αυτά. Εκτός από την επιλογή του υλικού και τις ερμηνείες του Τσέρτου και των συμμετεχόντων καλλιτεχνών, αξίζει να σταθούμε στις λαμπερές ενορχηστρώσεις που ανέδειξαν τα τραγούδια, δεκαέξι από τα οποία μπορείτε να ακούσετε στη λίστα που ακολουθεί...
