Μια από τις σημαντικότερες, κατά τη γνώμη μου, δουλειές, τόσο για τον Παπαδημητρίου, όσο και για την τραγουδίστρια που ερμήνευσε τα τραγούδια, κυκλοφόρησε το Δεκέμβρη του 1996 και αργότερα έγινε πλατινένια. Αναφέρομαι στα «Τραγούδια για τους μήνες» με την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Σ’ αυτό το δίσκο ο Παπαδημητρίου μελοποίησε ποιήματα από τη Σαπφώ ως τον Μιχάλη Γκανά, περνώντας ενδιάμεσα από τη δημοτική παράδοση, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Κώστα Καρυωτάκη και την Μαρία Πολυδούρη. Δεύτερες φωνές κάνει ο Γιώργος Μάκρας.
1) Πρώτη ισημερία – Ορχηστρικό - Σόλο φλάουτο Θύμιος Παπαδόπουλος
2) Σαπφώ (Απόδοση Σωτήρη Κακίση)
3) Ταξίμι – Σόλο λαούτο ο Αχιλλέας Περσίδης
4) Λιανοτράγουδο (Μιχάλη Γκανά)
5) Σου το ‘πα για τα σύννεφα (Οδυσσέα Ελύτη)
6) Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες (Μαρίας Πολυδούρη)
7) Το παράπονο (Οδυσσέα Ελύτη) β’ φωνή Γιώργος Μάκρας
8) Πάμε ξανά στα θαύματα (Μιχάλη Γκανά) β’ φωνή Γιώργος Μάκρας
9) Ο Αγαμέμνων (Οδυσσέα Ελύτη) β’ φωνή Γιώργος Μάκρας
10) Δεύτερη ισημερία- Ορχηστρικό
11) Όλα τα πήρε το καλοκαίρι (Οδυσσέα Ελύτη)
12) Σε παλαιό συμφοιτητή (Κώστα Γ. Καρυωτάκη)
13) Μαύρα πιόνια (Μιχάλη Γκανά)
14) Του πόθου τ’ αγρίμι (Μιχάλη Γκανά)
15) Σαν την αγάπη την κρυφή (Δημοτικά δίστιχα)
Η ενορχήστρωση έγινε από το συνθέτη που έπαιξε κλασική & ηλεκτροκλασική κιθάρα, μαντολίνο, πλήκτρα, τζουρά και πιάνο. Μαζί του οι Βασίλης Γκίνος (ακορντεόν), Σπύρος Γκούμας (μπουζούκι, τζουρά, μπαγλαμά), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι), Γιάννης Ζευγώλης (βιολί), Βαγγέλης Ζωγράφος (κόντρα μπάσο), Έντυ Καλογερόπουλος (φαγκότο), Βαγγέλης Καρίπης (κρουστά), Σωτήρης Λεμονίδης (πιάνο), Μαρία Μπιλντέα (άρπα), Αντώνης Μιτζέλος (ακουστική κιθάρα), Μανώλης Πάππος (μπουζούκι, ούτι), Θύμιος Παπαδόπουλος (κλαρίνο, φλάουτο baroque ), Αχιλλέας Περσίδης (λαούτο, κιθάρες), Βαγγέλης Σκούρας (κόρνο). Η ηχογράφηση έγινε στο Studio Sierra από τον Παναγιώτη Πετρονικολό, ενώ πρόσθετες ηχογραφήσεις έγιναν από τους Τάσο Μπακασιέτα και Μανώλη Ολλανδέζο. Η διεύθυνση παραγωγής έγινε από την Ελευθερία Αρβανιτάκη, τον Δημήτρη Παπαδημητρίου και τον Κώστα Καλημέρη. Το ιδιαίτερα επιμελημένο artwork, με τους πίνακες ζωγραφικής, έγινε από τον Πέτρο Παράσχη. Οι ζωγραφιές με το φορτηγό είναι του Γιάννη Κόττη.
Ο δίσκος κυκλοφόρησε σε μια εξαιρετική συλλεκτική έκδοση βινυλίου, πάνω σε ένα αντίγραφο μικρού πικάπ, ενώ ιδιαίτερα καλαίσθητη ήταν και η έκδοση του cd. Μουσικά, έχω την αίσθηση, πως καλύπτονται πολλές από τις επιρροές και τα ακούσματα του συνθέτη, αφού ακούγονται από μελωδικά, πλην όμως «σκοτεινά» χαμηλόφωνα τραγούδια, μέχρι καλαματιανό αλλά και λαϊκά μπολέρο, ζεϊμπέκικα και χασάπικα… Πολλά ήταν και τα τραγούδια που άντεξαν στο χρόνο και ακούγονται μέχρι σήμερα… «Σου το ‘πα για τα σύννεφα», «Πάμε ξανά στα θαύματα», το «Λιανοτράγουδο» με τον μοναδικό στίχο του Γκανά που λέει:
«Εγώ τον πόνο τον βαστώ, την πίκρα την αντέχω, κλαίω γιατί σε ξέχασα και όχι που δεν σ’ έχω»
και βεβαίως τα πιο γνωστά, «Του πόθου τ’ αγρίμι» καθώς κι ένα από τα ωραιότερα, κατά τη γνώμη μου, ελληνικά τραγούδια των τελευταίων ετών, το «Παράπονο» σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, αναπόσπαστα κομμάτια και τα δυο, των ζωντανών προγραμμάτων της τραγουδίστριας.
Η συνεργασία του Παπαδημητρίου με την Αρβανιτάκη ξεκίνησε το 1993 με τα τραγούδια από την επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά «Αναστασία», συνεχίστηκε με την ενορχήστρωση που έκανε ο συνθέτης στο δίσκο του Αra Dinkjian «Τα κορμιά και τα μαχαίρια» το 1994, ενώ το 1996 η Αρβανιτάκη τραγούδησε το «Κι όλα αρχίζουν αλλιώς» για την ταινία «Ο τσαλαπετεινός του Wyoming», που κυκλοφόρησε και σε δίσκο. Δε σταμάτησε όμως εκεί… Το 1998 ερμήνευσε «Το τρένο των 9:10» στην τηλεοπτική σειρά «Η ζωή που δεν έζησα» (κυκλοφόρησε σε cd), ενώ το 2007 συμμετείχε με δυο τραγούδια στην εργασία του συνθέτη για τον Καβάφη. Το Γενάρη του 2000 μαζί με το περιοδικό «Δίφωνο» κυκλοφόρησε ένα cd με πέντε από τα «Τραγούδια για τους μήνες», από τις πρόβες του Παπαδημητρίου με την Ελευθερία.
Συζητώντας μαζί της το 2009, στα πλαίσια μιας συνέντευξης, δεν μπορούσαμε να μην αναφερθούμε και στη συγκεκριμένη συνεργασία.
«Ερ: Το 1996 ηχογραφείς το δίσκο «Τραγούδια για τους μήνες» με τον Δημήτρη Παπαδημητρίου. Κατά την προσωπική μου άποψη, είναι ο καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη δουλειά σου μέχρι σήμερα. Πολλά τραγούδια έγιναν επιτυχίες και έμειναν διαχρονικά. Λαϊκό δίσκο θα τον χαρακτήριζα…
Απ: Είναι λαϊκός δίσκος. Και είχε και πολλές πωλήσεις… Πάνω από 110.000.
Ερ: Πες μου, δυο λόγια γι’ αυτή τη συνεργασία.
Απ: Να σου πω πολλά, όχι μόνο δυο λόγια. Με τον Δημήτρη συναντηθήκαμε για να κάνουμε κάποια τραγούδια για την τηλεόραση, για την σειρά «Αναστασία». Υπήρξε μια χημεία μεγάλη και μια φιλία πια, πέραν της μουσικής. Τον Δημήτρη τον ήξερα, διότι ήξερα πολύ καλά τις μουσικές του για τον κινηματογράφο που ήταν εκπληκτικές. Η συνάντησή μας αυτή τότε και μένα και της Λίνας της Νικολακοπούλου με τον Δημήτρη άφησε «στίγματα» και «αποτυπώματα» γερά. Εκείνη την εποχή ετοίμαζα «Τα κορμιά και τα μαχαίρια». Είχα αποφασίσει μετά το «Μένω εκτός», να συναντηθώ με τον Αra Dinkjian και να κάνουμε έναν ολόκληρο δίσκο παρέα. Κι εκεί ζήτησα από τον Δημήτρη να αναλάβει την παραγωγή του ήχου και να κάνουμε μαζί την παραγωγή του δίσκου. Η πρώτη μας συνεργασία λοιπόν ήταν στα «Κορμιά και τα μαχαίρια» όπου ο Δημήτρης αναλαμβάνει τις ενορχηστρώσεις. Και ενώ δουλεύαμε για αυτή τη δουλειά, ετοιμάζαμε σιγά-σιγά τα «Τραγούδια για τους μήνες».Κάποια απ’ αυτά τα είχε ήδη ο Δημήτρης, μου τα έπαιξε και είπα «Ο.k». Θα ήταν πολύ πιο φυσικό να ‘βγαζα τον επόμενο δίσκο και να ’τανε πάλι κοντά στο κλίμα που βγάλαμε τότε με τον Αra Dinkjian. Εκεί ήταν εντυπωσιακός ο ήχος και εντυπωσιακή ήταν και η επιτυχία του δίσκου αυτού. Επειδή μ’ αρέσει να «πηδάω», να κάνω άλλα πράγματα, να αλλάζω, να μη γίνεται συνέχεια το ίδιο κι επειδή βεβαίως είχα συνδεθεί πάρα πολύ με κάποια τραγούδια που είχα ακούσει τότε από τον Δημήτρη, αρχίζουμε και δουλεύουμε αυτό το άλμπουμ. O Δημήτρης είναι μια πολύ σπουδαία περίπτωση, είναι ένας πολύ σπουδαίος μουσικός, ένας άνθρωπος βαθιά μορφωμένος με πολύ καλές σπουδές, αλλά αυτό δεν λέει τίποτα γιατί πάνω απ ’όλα είναι το ταλέντο του και η ευφυΐα του.
Ερ: Γράφονται σήμερα λαϊκά τραγούδια;
Απ: Υπάρχει λαϊκή κοινωνία;
Ερ: Δεν υπάρχει;
Απ: Υπάρχει; Υπάρχει αλλά μ’ έναν άλλον τρόπο πια… Λαϊκά τραγούδια… Πώς μπορούμε να το ορίσουμε το λαϊκό τραγούδι; Μ’ ένα ζεϊμπέκικο κι ένα χασαποσέρβικο; Ένα τσιφτετέλι;
Ερ: Μήπως τελικά μεγάλο ρόλο για την ταυτότητα ενός τραγουδιού παίζει η ενορχήστρωσή του; Σήμερα τα περισσότερα τραγούδια αρκετών από τους τραγουδιστές που έχουν χαρακτηρισθεί ως λαϊκοί, ενορχηστρώνονται με σύγχρονο και πιο ηλεκτρονικό ήχο. Κλασσικό παράδειγμα και ο πρόσφατος δικός σου δίσκος το «Όλα στο φως». Γιατί συμβαίνει αυτό και ο ακουστικός ήχος έχει, σχεδόν, εκλείψει;
Απ: Όχι υπάρχει και ο ακουστικός ήχος. Ο Μάλαμας έχει ακουστικό ήχο. Και φτιάχνει και ροκ δίσκους και φτιάχνει και μίξεις.
Ερ: Εννοώ έναν ήχο, όπως είχε για παράδειγμα, ο δίσκος με τον Παπαδημητρίου, που αναφέραμε πριν.
Απ: Ο δίσκος του Παπαδημητρίου είναι ένας έντεχνος δίσκος ο οποίος έχει βιολιά κλπ, δεν είναι λαϊκός δίσκος, είναι λαϊκό αίσθημα. Δεν είναι λαϊκός δίσκος με μπουζούκια, κιθάρες, πιάνα και μπάσα. Που είναι ένας άλλος ήχος πάρα πολύ ωραίος, αλλά είναι μιας άλλης χρονικής περιόδου, έτσι; Τα χρόνια έρχονται και ο κάθε καινούργιος καλλιτέχνης που θα βγει πια, κουβαλάει και μία μεγαλύτερη πληροφορία ήχων. Ζει σε ένα περιβάλλον λοιπόν, το οποίο αλλάζει. Σ’ αυτές τις αλλαγές επάνω θα υπάρχουν κι αλλαγές στον ήχο και πολλές φορές αυτά είναι πολύ ενδιαφέροντα. Ακόμα και στην «Οπισθοδρομική» όταν παίζαμε, δεν μιμηθήκαμε έναν τρόπο. Τα παίξαμε πολύ πιο νεανικά, πολύ πιο «μπιτάτα», πολύ πιο διαφορετικά. Δεν αντιγράψαμε κάτι…Βάλαμε και την προσωπική μας αισθητική εκεί. Και δεν μπορεί να συνεχίσει αλλιώς , δεν μπορείς να είσαι συνέχεια σ’ ένα πράγμα το οποίο αφορά άλλες δεκαετίες. Αυτό αλλάζει…».
Για κλείσιμο αυτής της μικρής παρουσίασης, διάλεξα ένα στίχο - «μαχαιριά»- του Ελύτη από «Το παράπονο», μέσα από τη συλλογή του ποιητή «ΤΑ ΡΩ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ»:
«Όσο κι αν κανείς προσέχει
όσο κι αν το κυνηγά
Πάντα πάντα θα ‘ναι αργά
δεύτερη ζωή δεν έχει»
Χωρίς άλλα λόγια…
