Δήμος Μούτσης - Νίκος Γκάτσος: «Το δρομολόγιο» (1979)

1) Σαν τον Τσε Γκεβάρα
2) Όταν γυρίσουν
3) Η Ασημίνα
4) Τρεις Αμερικάνοι
5) Στο Άγιον Όρος
6) Ποιος έχει δάκρυα να μου δώσει
7) 1922
8) Μακρινή της αγάπης ώρα
9) Τραγούδι του φυλακισμένου
10) Οι ρήτορες
11) Ελλάδα Ελλάδα

Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας είναι φυσικά του συνθέτη ενώ η ηχογράφηση έγινε από τους Γιώργο Κωνσταντόπουλο και Τάκη Φιλιππίδη. Παραγωγός του δίσκου ο Νίκος Κιάμος.

Αυτή ήταν και η τελευταία συνεργασία μεταξύ του συνθέτη και του ποιητή. Προσωπικά θεωρώ πολύ αδικημένο αυτό τον δίσκο – που ευτυχώς αργότερα εκδόθηκε σε cd. Κάποια από τα τραγούδια του βέβαια ακούστηκαν και ακούγονται ακόμα από τα αξιοπρεπή ραδιόφωνα. Νομίζω όμως πως, αν και άξιζε, δεν έγινε αυτό που λέμε «κλασικός». Είναι χαρακτηριστικό πως σε συναυλία του Δήμου Μούτση στο Λυκαβηττό με τον Μητσιά και τη Δήμητρα Γαλάνη, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, δεν ακούστηκε κανένα στιγμιότυπο απ’ αυτή τη δουλειά, σε δυο από τα τραγούδια της οποίας («Σαν τον Τσε Γκεβάρα» & «Ασημίνα») ο Μούτσης χρησιμοποιεί και στοιχεία από την Country μουσική. Έχω την αίσθηση πως κατά κάποιον τρόπο προετοιμάζει το έδαφος για τον τρόπο με τον οποίο θα κινηθεί στο τραγούδι στα χρόνια του ’80…

 

Κουβεντιάζοντας πριν από μερικά χρόνια με το Μανώλη Μητσιά, στα πλαίσια μιας συνέντευξης, μου είχε πει γι’ αυτό τον δίσκο:

Tο «Δρομολόγιο» ακούστηκε κάπως. Εκεί είχαμε να κάνουμε και με περίεργες εμμονές του Δήμου. Θυμάμαι πως έλεγε στον Γκάτσο «μην γράφεις τραγούδια που μπορεί να γίνουν επιτυχίες. Θέλω να γράψεις δύσκολους στίχους». Είχε τέτοιες εμμονές…

Δεν ξέρω αν φταίνε οι «εμμονές» του Μούτση, αλλά ακούγοντας τους στίχους του Γκάτσου, συλλογίζομαι πως σήμερα είναι περισσότερο επίκαιροι από ποτέ. Οπότε δυο περιπτώσεις υπάρχουν… Ή ο Γκάτσος ήταν προφήτης ή τελικά δεν έχει αλλάξει τίποτα σ’ αυτή τη χώρα τα τελευταία 30-40 χρόνια… Ή και τα δυο… Η ακρόαση των τραγουδιών «Τρεις Αμερικάνοι», «Ελλάδα Ελλάδα», «Μακρινή της αγάπης ώρα» και πολύ περισσότερο οι «Ρήτορες» (το οποίο το 1999 ακούστηκε και από το Δημήτρη Μητροπάνο στη συναυλία του Μούτση στο Ηρώδειο, που εκδόθηκε και σε cd), επιβεβαιώνουν τα γραφόμενά μου:

Έρημες κι άδειες οι πλατείες
τα καταστήματα κλειστά
Θε μου σαν πόσες αμαρτίες
του ανθρώπου η μοίρα σου χρωστά.
Όλοι τραβούν στην αγορά
κι οι ρήτορες απ ‘το μπαλκόνι
ποτίζουν τις ψυχές μ’ αφιόνι
και κόβουν χέρια και φτερά.
Πότε θα βγει να σκούξει κάποιος:
Αυτός ο κόσμος είναι σάπιος!
Άλλοι κοιτάν αριστερά
άλλοι δεξιά γυρνάν το μάτι
και περιμένουν όλοι κάτι
σα στρατιωτάκια στη σειρά.
Και προχωρούν κι οι ποιητές
με χρώματα κι ουράνια τόξα
να μοιραστούνε λίγη δόξα
με του λαού τους μαυλιστές.

Πότε θα βγει να σκούξει κάποιος:
Αυτός ο κόσμος είναι σάπιος!

Και βέβαια εκτός από τα πολιτικά και κοινωνικά τραγούδια του Γκάτσου υπάρχει το «1922», ένα εμβληματικό τραγούδι για τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, που το θεωρώ μια από τις ωραιότερες στιγμές ολόκληρης της πορείας τόσο του Μούτση και του Γκάτσου όσο και του Μανώλη Μητσιά. Δεν είναι τυχαίο που, παρόλο που το τραγούδι δεν έγινε μεγάλη επιτυχία, ο τραγουδιστής το συμπεριέλαβε στους ζωντανούς δίσκους του «Τα μεγάλα τραγούδια» το 2002 και «Από την Ελευσίνα στο Ηρώδειο» το 2009. Καταθέτοντας και μια μικρή προσωπική εμπειρία, κάθε φορά που ακούω αυτό το τραγούδι, έρχονται στο μυαλό μου οι αφηγήσεις του παππού μου Αθανασίου Γιώγλου, ο οποίος πολέμησε στο πλευρό του Νικολάου Πλαστήρα, στη μάχη του Σαγγάριου και κατέληξε με τις καραβιές των προσφύγων στο Καραμπουρνάκι της Θεσσαλονίκης. Ας μου επιτραπεί να το αφιερώσω στη μνήμη του…

*Ο Μανώλης Μητσιάς τραγούδησε τα «M’ ένα παράπονο» (στίχοι Ν. Γκάτσου) στην ταινία «Ένας μάγκας στα σαλόνια» και «Αυτά τα χέρια» (στίχοι Λ. Παπαδόπουλου) στην ταινία «Ένα αστείο κορίτσι».

---