Σαν σήμερα…
Στις 11 Ιουλίου 1947 γεννήθηκε στο Καψοχώρι της Ημαθίας ο Χρήστος Νικολόπουλος…
Μια «καλαμαριώτικη» συνέντευξη…
Με αυτή την αφορμή, σκέφτηκα σήμερα να επαναφέρω μια συνέντευξη που μου παραχώρησε στη Θεσσαλονίκη, πριν από μια δεκαετία, στις 18 Απριλίου 2011 και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Πολίτης Κ» που εκδίδει ο Δήμος Καλαμαριάς…
-Το 1963 αφήνετε το Καψοχώρι Ημαθίας και κατεβαίνετε στην Αθήνα. Ποιοι ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που σας βοήθησαν;
-Κατεβαίνοντας στην Αθήνα πήγα στο «Καφενείο των Μουσικών», στην οδό Βερανζέρου με Σατωβριάνδου στην Ομόνοια. Εκεί όταν πήγαινε κανένας νέος, οι παλιότεροι του έλεγαν να παίξει, για να τον ακούσουν. Ήταν μια διαδικασία που την περνούσαν όλοι οι νέοι. Εκεί έπαιξα κι εγώ κι έπεσε «σύρμα» ότι ήμουνα καλός… Είχα πάει, γιατί είχα γνωρίσει έναν τραγουδιστή της «περιφέρειας», τον Βλαδίμηρο Χαραλαμπίδη, που είχε κάνει και κάτι λαϊκοποντιακά σουξεδάκια και έμενα στο σπίτι του για ένα διάστημα. Κάτι γραφεία καλλιτεχνικά μας στείλανε εδώ στη Θεσσαλονίκη, στου «Κοκκώνη». Σκέψου, έφυγα 500 χιλιόμετρα να πάω να βρω την τύχη μου και η πρώτη δουλειά που με στείλανε ήταν 50 χιλιόμετρα απ’το χωριό μου. Αμέσως όμως, έπιασα δουλειά σε μια ταβέρνα, στου Μανωλιά στην Ακαδημία Πλάτωνος. Εκεί γνώρισα έναν ρεμπέτη, τον Γιάννη Κυριαζή, ο οποίος ήταν ένας πολύ καλός άνθρωπος και πολύ καλός μουσικός, κιθαρίστας και τραγουδιστής. Ήταν και με τον Τσιτσάνη, στο ουζερί «Τσιτσάνη». Εκεί ήταν πράγματι ωραία, γιατί έμαθα τα τραγούδια της Αθήνας. Εγώ είχα φύγει απ’ το χωριό, που είχαμε άλλα ακούσματα…
-Tα λαϊκά δεν υπήρχαν σαν ακούσματα στο χωριό;
-Tα λαϊκά υπήρχαν, αλλά στην Αθήνα υπήρχαν και τα ρεμπέτικα και τα αρχοντορεμπέτικα, υπήρχε πιο ολοκληρωμένο ρεπερτόριο. Εκεί λοιπόν, έμαθα απ’τον Κυριαζή όλα αυτά. Ένα χρόνο περίπου, μέχρι το τέλος του ’64, περιφερόμουν έτσι… Δούλευα στου Μανωλιά, είχα πάει και στην Κρήτη σε μια δουλειά, και στην Κόρινθο κι εκεί γνώρισα και τη γυναίκα μου. Και παράλληλα έπαιζα τσάμπα σε μικρές εταιρείες, σε κάτι «τρακαδόρους» εταιρειάρχες. Πολλή φτώχεια κι όλα αυτά με στέρηση μεγάλη.
-Έχετε καταγράψει το σύνολο του ρεπερτορίου που έχετε παίξει σαν μουσικός;
-Όχι, δυστυχώς, δεν είχα τη δυνατότητα να τα καταγράψω, γιατί δεν μας έβαζαν τα ονόματα τότε. Κι εκτός αυτού είναι και κάποια τραγούδια που δεν κυκλοφορούν, έχουν σταματήσει… Προσπαθώ ακόμα πάντως να τα καταγράψω.
Στη συνέχεια γνώρισα σ’ ένα στούντιο τον Στέλιο Ζαφειρίου, στον οποίο άρεσα και άρχισε να με παίρνει σε καλές εταιρείες, γιατί αυτός έπαιζε εκεί. Αργότερα μ’ έπαιρνε και με τον Ζαμπέτα, επειδή ο Ζαμπέτας ήθελε πολλά μπουζούκια. Και τέσσερα παίζανε μαζί. Και σε κάποια άλλη ηχογράφηση γνώρισα έναν μουσικό, τον Πάνο Ιατρού , ο οποίος δούλευε τότε με τον Καζαντζίδη, στην «Τριάνα του Χειλά», κάπου εκεί στη Λεωφόρο Συγγρού, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Σώστη. Τότε, στα τέλη του ’64 , κάτι είχε γίνει με τα μπουζούκια του Καζαντζίδη και είχανε φύγει. Όπως μου είπε ο ένας μπουζουξής, τον οποίο συνάντησα σχετικά πρόσφατα, είχανε κάνει μια οικονομική συμφωνία η οποία ήτανε πολύ χαμηλή, με τη διαφορά ότι αν πήγαινε καλά η δουλειά, θα τους έδινε κάποια χρήματα επιπλέον κι επειδή δε μας τους ’δωσε φύγανε.
-Θυμάστε ποιοι ήταν οι μπουζουξήδες;
-Ήταν ο Κώστας ο Καψάλης, πολύ καλός μπουζουξής κι άλλος ένας, Γρηγόρης, νομίζω λεγόταν…. Εν πάση περιπτώσει εγώ πήγα τότε και πήρα 70 δραχμές μεροκάματο. Ήταν πολύ καλά για μένα και δουλεύαμε έξι μέρες τότε. Πέρασα πρώτα από ακρόαση βέβαια, στην οποία ήταν παρόντες ο Γιάννης Παπαϊωάννου, η Μαρινέλλα και άλλοι, και μετά μαζί με έναν άλλο μπουζουξή, τον Σπύρο Ευσταθίου, περάσαμε όλο το ρεπερτόριο κι έπιασα δουλειά. Όλα αυτά έγιναν πολύ γρήγορα για έναν νέο μπουζουξή. Και από το τέλος του ’63 άρχισα πλέον να παίζω στις ηχογραφήσεις της Odeon. Αυτό το διάστημα ήταν πάρα πολύ δύσκολο, ένιωθα ότι ήθελα να γυρίσω πίσω στο χωριό μου, γιατί ήταν δύσκολο να ζήσεις με 20 δραχμές το διήμερο, που παίρναμε στην ταβέρνα του Μανωλιά με ποσοστά. Από εκεί και πέρα, πήγα με τον Καζαντζίδη περιοδεία στην Αμερική, στη Γερμανία και το καλοκαίρι του ’65 κάναμε μία περιοδεία στην Ελλάδα, στη Λάρισσα και 5-6 άλλες πόλεις, μαζί με τη Μαρινέλλα και την Καίτη Γκρέυ. Τον επόμενο χειμώνα δουλέψαμε στο χειμερινό Φαληρικό στην οδό Ηπείρου – το καλοκαιρινό ήταν στις Τζιτζιφιές – ενός επιχειρηματία που λεγόταν Γιάννης Μαργωμένος. Δουλέψαμε με τον Καζαντζίδη, τη Γιώτα Λύδια και τον Μίμη Παπαϊωάννου. Αυτή η σεζόν όμως, ενώ ο Καζαντζίδης ήταν γίγαντας, δεν πήγε καλά από δουλειά και τον έβλεπα ότι είχε στενοχωρηθεί, του στοίχισε αυτό.
-Μήπως επειδή είχε αρχίσει να «πέφτει» κι από πλευράς ρεπερτορίου τότε ο Καζαντζίδης;
-Πέρα από αυτό. Του στοίχισε και για έναν άλλο λόγο, γιατί λίγο πιο πέρα στην οδό Κέας δούλευε ο Ζαμπέτας με τη Μοσχολιού, τον Ξανθόπουλο, τον Κόκοτα, ο οποίος μόλις είχε βγει, και γινόταν κόλαση. Θυμάμαι ότι έλεγε «κοίτα τώρα αυτούς εκεί, κι εμείς δεν έχουμε δουλειά»... Εκεί ήταν επικεντρωμένος, είχε και προηγούμενα με τη Μοσχολιού…. Αποφάσισε λοιπόν να τελειώσει νωρίς η σεζόν. Καθαρά Δευτέρα, ενώ τα μαγαζιά έκλειναν το Πάσχα, αποφάσισε να σταματήσει τη δουλειά. Είχε και πολλά λεφτά, απ’ ότι αποδείχτηκε, είχε βρει κι ένα κτήμα να αγοράσει στη Βέροια και τότε ήταν που είπε στη Μαρινέλλα να πάνε να ζήσουν εκεί. Η Μαρινέλλα του είπε «εγώ δεν έρχομαι, πήγαινε πόνος σου» και μετά από λίγο χωρίσανε. Εγώ λοιπόν, πήρα το δικό μου δρόμο, και άρχισα να γράφω τα πρώτα μου τραγούδια.
-Τα πρώτα τραγούδια ήταν με τον Γιάννη Γρηγοριάδη;
-Ναι. Μέναμε μαζί με τον Γιάννη. Ήταν από εδώ από τα Σεβαστιανά, και πήγε κι αυτός να βρει την τύχη του, μαζί με έναν άλλο, επίσης από εδώ, τον Γιάννη τον Τσελέπη. Ο Τσελέπης απεβίωσε, με τον άλλο είμαστε ακόμα φίλοι…
-Με τον Μανώλη Χιώτη, τον Μανώλη Αγγελόπουλο και την Πόλυ Πάνου πότε συνεργάζεστε;
-Το ’64 συνεργάστηκα με τον Αγγελόπουλο σε μια φωνοληψία, για την οποία με σύστησαν κάποιοι συνθέτες, ο Καρουσάκης και ο Αλεξάκης. Το ’69 δούλεψα για μία σεζόν με την Πόλυ Πάνου και τον Μανώλη Χιώτη, μετά δούλεψα με τον Πουλοπουλο, τον Διονυσίου, με τη Μαρινέλλα η οποία κι αυτή είχε εξελιχθεί και είχε κάνει τα δικά της σουξέ. Υπήρχαν διαστήματα που δούλευα εξοντωτικά. Πρόλαβα και έζησα τις χρυσές εποχές του ελληνικού τραγουδιού. Έπαιξα επίσης σε κάποιους δίσκους του Μάρκου Βαμβακάρη: «Τα όμορφα τα γαλανά σου μάτια», «Άτακτη», και 4-5 ακόμα τραγούδια. Αργότερα πήγα με τον Νταλάρα και ήμουν μαζί του από το ’72 για περίπου 15 χρόνια.
-Τότε που σας κυνηγούσε η Ασφάλεια επί χούντας, επειδή παίζατε Θεοδωράκη;
-Ναι. Είχαμε πολλά περιστατικά. Είμασταν στα «Νέα Δειλινά» του Μιχαηλίδη…
-Έχει γραφτεί πως αυτό το μαγαζί έγινε για να έρθει να τραγουδήσει ο Καζαντζίδης κάτι που τελικά δεν έγινε ποτέ…
-Είχανε κάνει μια συζήτηση, αλλά κατά την άποψή μου δεν χτίζει κάποιος μαγαζί από μία συζήτηση. Για να τον κoλακέψουν του λέγανε «εγώ χτίζω μαγαζι για σένα», αλλά ο Καζαντζίδης είχε αποχωρήσει πια. Δουλέψαμε λοιπόν εκεί με τον Νταλάρα. Ήταν το ’73 που έγιναν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, ο Νταλάρας είχε πάρει τα «Λιανοτράγουδα» από τον Θεοδωράκη και τα παίζαμε εκεί ζωντανά, πριν δισκογραφηθούν. Ερχόταν η Ασφάλεια, μας ειδοποιούσαν τον καθένα προσωπικά και κάποια στιγμή έκλεισαν το μαγαζί. Μετά ήρθαμε εδώ στη «Θεσσαλονικιά» του Γιαννίκου. Θυμάμαι πως κάποια φορά πως τον κάλεσαν στην Ασφάλεια, γιατί στο μαγαζί μας πετούσαν κόκκινα γαρύφαλλα! Εκείνος είχε πολύ χιούμορ και απάντησε στον διοικητή της Ασφάλειας: «Τί είναι κύριε διοικητά; Γαρυφαλλάκια είναι!»
-Έχετε συνεργαστεί ως εκτελεστής με πάρα πολλούς συνθέτες. Από αυτές τις συνεργασίες υπάρχουν κάποιες στιγμές που ξεχωρίζουν;
-Υπήρχαν ιδιαίτεροι άνθρωποι στον χώρο, οι οποίοι ήταν εντυπωσιακά καλοί συνθέτες, όπως ο Λοΐζος, ο Καλδάρας, ο Σπανός, συνθέτες αυτής της κατηγορίας.
-Θα ήθελα να μου πείτε δυο λόγια για τον Σταύρο Κουγιουμτζή. Έχετε παίξει σχεδόν σε όλους τους δίσκους του.
- Μου είχε μια ιδιαίτερη εκτίμηση ο Σταύρος, όπως κι εγώ για εκείνον. Πήγαινα και στο σπίτι που έμενε τότε στο Μαρούσι και κάναμε πρόβες. Απόδειξη μάλιστα είναι πως στο τελευταίο αφιέρωμα που είχε κάνει ο Σπύρος Παπαδόπουλος, πριν πεθάνει ο Σταύρος, ήθελε να είμαι κοντά του και πήγα κι έπαιξα. Ήταν πάρα πολύ καλός στις λεπτομέρειες. Εγώ κόλλησα από τον Νταλάρα την τελειομανία, έτυχε και μας έδωσε ο Θεός κι ένα «αυτί που δεν χαρίζεται». Αν έχεις «αυτί» και σε ενοχλεί το φάλτσο, δεν μπορείς να πεις «άστο, δεν πειράζει», ενώ υπάρχουν άλλοι που δεν το ακούνε και δεν τους ενοχλεί. Και ο Σταύρος ήτανε τελειομανής, ακόμα και τις «απαντήσεις» ήθελε να τις παίζουμε όπως τις είχε γράψει, δεν ήθελε να βάζει άλλος την άποψή του στα τραγούδια του. Γι’ αυτό λέω ότι υπηρχαν ορισμένοι εντυπωσιακοί συνθέτες. Ενώ κάποιοι άλλοι δεν είχαν ούτε εισαγωγές, τους φτιάχναμε εμείς τις εισαγωγές, τις απαντήσεις... Ήταν όμως ορισμένοι συνθέτες που ήταν άψογοι.
-Εκείνη την εποχή λοιπόν παίζατε όλη τη μέρα σε ηχογραφήσεις και σε ζωντανά προγράμματα. Πότε γράφατε τα δικά σας τραγούδια;
-Όλη την ημέρα, ναι. Παρόλα αυτά έβρισκα το χρόνο και έκανα τα δικά μου τραγούδια. Άρχισα να γράφω από τότε, στην αρχή λίγα-λίγα και αργότερα περισσότερα. Είχε τύχει κάποια χρονιά να κάνω και τέσσερα LP. Στο διάστημα αυτό δούλεψα παράλληλα και με τον Μπιθικώτση για δυο σεζόν, με τον Μενιδιάτη με τον Βοσκόπουλο και με τη Χαρούλα.
-Πάντως, παρόλο που συνεργαστήκατε με τα πρώτα ονόματα των τραγουδιστών, δεν διστάζατε να δώσετε τραγούδια και σε σχετικά άγνωστους. Στον «Οδηγό Ελληνικής Δισκογραφίας» του Πέτρου Δραγουμάνου ανακάλυψα δίσκους που δεν τους ήξερα καν.
-Ναι, δεν έλεγα όχι. Όποιος μου ζητούσε τραγούδια έδινα, πολλοί ήταν και φίλοι μου από το μπαράκι των μουσικών. Αργότερα έκανα τραγούδια και με τον Ρασούλη και κάποια στιγμή το 1985 αποφάσισα να σταματήσω να κάνω το μπουζουξή, πίσω από τις πλάτες του κάθε τραγουδιστή και να κάνω το δικό μου πρόγραμμα. Είχα και μια πρόταση από ένα κέντρο, τις «Νταλίκες», πήγα εκεί και είχαμε πάρα πολύ δουλειά. Το μαγαζί ήταν για τρία χρόνια γεμάτο και τότε δουλεύαμε έξι μέρες την εβδομάδα. Το ξεκίνημα στις «Νταλίκες» έγινε με την Αρβανιτάκη, η οποία ήθελε να αποχωρήσει από τη δουλειά, γιατί σταματήσανε την Οπισθοδρομική Κομπανία. Ήτανε σπίτι της, δεν ήθελε να δουλέψει, πήγα εγώ και με πολλές συζητήσεις την έπεισα ότι έκανε μεγάλο λάθος και έπρεπε να ρθει μαζί μας. Μάλιστα, πήρα μαζί μας και δυο-τρία άτομα από την Κομπανία, για να μη νιώθει μόνη, κάτι σαν ένα μεταβατικό στάδιο. Μετά για άλλες δυο σεζόν είμασταν με τον Βελή και την Κωνσταντίνα.
-Θα ήθελα να σας ρωτήσω για έναν δίσκο που δεν έγινε ποτέ. Τον «Γύφτο λαό» που επρόκειτο να πει ο Καζαντζίδης το 1977. Έχουν διαρρεύσει μόνο λίγες πρόχειρες ηχογραφήσεις στο διαδίκτυο, όπου ο Καζαντζίδης παίζει μόνος του με κιθάρα κάποια τραγούδια σε παρέες. Κάποια ηχογραφήθηκαν αργότερα με τον Νταλάρα, την Αλεξίου και τον Τερζή.
- Μετά από το «Υπάρχω» που είχε κάνει μεγάλη επιτυχία, το ’76 ο Καζαντζίδης έφυγε για πάντα, όπως έλεγε, στην Αμερική. Από εκεί μου έστελνε γράμματα. Τότε λοιπόν επειδή είχε ξεμείνει από χρήματα και δεν μπορούσε να πάρει από την Ελλάδα, έκανε μία συζήτηση με τον Μάτσα να φτιάξω κάποια τραγούδια, να γράψουμε τις ορχήστρες εδώ και να του τα στείλω να τα τραγουδήσει εκεί. Άρχισα με τον Πυθαγόρα να ετοιμάζω τραγούδια, από τα οποία, αν θυμάσαι υπάρχει ένα δείγμα σε ένα βίντεο από ένα αφιέρωμα της ΕΡΤ.
-Η «Νέα Ιωνία»…
-Ναι, η «Νέα Ιωνία». Φτιάξαμε τα τραγούδια, του τα έστειλα, του άρεσαν πολύ, μετά όμως τα χάλασε πάλι με τον Μάτσα κι έτσι τα τραγούδια αυτά έμειναν στο ράφι. Κάποια που ήταν κατάλληλα για τις εποχές τα χρησιμοποίησε, παίζοντάς τα σε διάφορα γλέντια κ.λπ.
-Ένα μεγάλο κεφάλαιο όσον αφορά τη συνεργασία σας με τους στιχουργούς, είναι και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Ξεκινήσατε με το «Όλες του κόσμου οι Κυριακές» και οκτώ χρόνια αργότερα ήρθε ο «Σαλονικιός» κι άλλοι οκτώ ολοκληρωμένοι δίσκοι και κάποια «σκόρπια» τραγούδια.
-Με τον Λευτέρη κάναμε μαζί πολλούς δίσκους, Το «Σαλονικιό», το «Μη μιλάς, κινδυνεύει η Ελλάς», που ήταν ο πιο εμπορικός μου δίσκος, είχε πουλήσει 350.000 και άλλα.
-Στην έκδοση του δίσκου αυτού για την ευρωπαϊκή αγορά, υπάρχουν και δυο εκτελέσεις των τραγουδιών «Μη μιλάς» και «Το’ πες» στα ισπανικά. Είναι ακριβής μετάφραση των ελληνικών στίχων; Πώς προέκυψε αυτό;
-Ναι μετάφραση είναι. Τότε ο Νταλάρας είχε κάνει τα «Λάτιν» και μου ζήτησε ο Μάτσας , να κινηθούν αναλόγως οι ενορχηστρώσεις σ’ αυτό το δίσκο. Το «Το’ πες» για παράδειγμα, έχει ένα ισπανικό ηχόχρωμα.
-Αληθεύει πως ο Στράτος Διονυσίου ήταν ο πιο «εύκολος» και ο πιο γρήγορος απ’ τους τραγουδιστές στο στούντιο;
-Ναι, ο Διονυσίου είχε πει εννιά τραγούδια σε ένα απόγευμα, στο «Σαλονικιό». Ήθελε να πει και τα υπόλοιπα, αλλά τον φρενάραμε και του ‘παμε «ας’ τα για αύριο».
-Και ο δίσκος «Τραγούδια για τους φίλους μου» με στίχους του Λευτέρη Χαψιάδη,το 1986 είναι ξεχωριστός. Πώς μαζεύτηκαν δώδεκα τραγουδιστές σε μια δουλειά;
-Αυτός είναι ένας ιδιαίτερος δίσκος. Έβαλα κάποιους στόχους που τους πραγματοποίησα. Νομίζω πως είμαι ο μοναδικός που έχει καταφέρει να συγκεντρώσει τόσους τραγουδιστές μαζί στο στούντιο, στη φωτογράφηση και στη συναυλία που έγινε μετά στο γήπεδο του Παναθηναϊκού.
-Παρόλα αυτά, το «Δική μου η χαρά» και πάλι σε στίχους Χαψιάδη που κυκλοφόρησε το 2003 με τη συμμετοχή 11 τραγουδιστών, δεν πήγε τόσο καλά...
-Το επόμενο, μετά από 17 χρόνια, δεν πήγε καλά. Οι πολυσυλλεκτικοί δίσκοι δεν είναι καλή ιδέα. Δεν έχουν καλή τύχη αυτοί οι δίσκοι και μία σημαντική αιτία είναι ότι οι τραγουδιστές δεν προβάλουν τα τραγούδια, γιατί κοιτάζουν πρώτα τους προσωπικούς τους δίσκους.
-Την τελευταία χρονιά βγάλατε 4-5 ολοκληρωμένους δίσκους. Πώς είναι σήμερα η κατάσταση;
-Δεν αξίζει τον κόπο να γράφεις. Απλώς με μπλέκουνε πολλές φορές, μου λένε «γράψε, εσύ πρέπει να γράψεις» ... Τι να γράψω όμως, αφού στα ραδιόφωνα πλέον ακούνε μπουζούκι και βγάζουν σπυριά; Γράφω έτσι για να ασχολούμαι, δεν υπάρχει λόγος να γράφει κανείς τραγούδια σήμερα. Κανένας λόγος. Και ιδιαίτερα για άνθρωπους σαν εμένα που έκανα τον κύκλο μου έχοντας ζήσει χρυσές εποχές, για ποιο λόγο να γράψω; Παρόλα αυτά θα κάνω ένα δίσκο με το Γιώργο Νταλάρα.
-Θα είναι ολοκλήρωμένη δουλειά;
-Ειναι μια πολύ καλή περίπτωση στιχουργού, που το όνομά του θα είναι έκπληξη και νομίζω πως αξίζει τον κόπο. Ειλικρινά πάντως, δεν θέλω να κάνω άλλο δίσκο, θέλω να κάνω μόνο ορχηστρικά τώρα. *
-Καινούργια θέματα ή επανεκτελέσεις;
-Καινούργια...
-Μου έλεγε πρόσφατα ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, συζητώντας για την πτώση της δισκογραφίας, ότι κινείται εκείνος μαζί μ’ εσάς, τη Λίνα Νικολακοπούλου, τον Μάνο Ελευθερίου και τον Μίμη Πλέσσα, για να βρείτε έναν τρόπο να αντιμετωπίσετε το φαινόμενο, με την πώληση των cd στις εφημερίδες κ.λπ
-Αν δεν ήταν οι εφημερίδες, οι δουλειές θα είχαν κάποιες πωλήσεις, θα ήταν βιώσιμες. Και οι εταιρείες είναι πολύ φρεναρισμένες, γιατί δε βγάζουν τα έξοδά τους. Οι εφημεδίδες είναι οι τέλεια καταστροφή. Τα χρήματα που παίρνουμε από εκεί είναι ασήμαντα σε σχέση με τις πωλήσεις των εφημερίδων, γιατί τότε που ξεκινούσε αυτή η ιστορία και δεν ξέραμε πού θα καταλήξει, οι εκδότες έκαναν βιαστικά μία σύμβαση με την ΑΕΠΙ, η οποία δυστυχώς δεν σπάει. Ψάχνουμε λοιπόν να βρούμε εναλλακτικές λύσεις.
-Το διαδίκτυο δεν έπαιξε ρόλο;
-Το διαδίκτυο έπαιξε αρνητικό ρόλο για τους δημιουργούς, από πλευράς εσόδων.
-Βλέπω όμως, πως ενώ κάποιοι φωνάζετε- και καλά κάνετε- για την πειρατεία στο διαδίκτυο, κάποιοι άλλοι συνάδελφοί σας, φτιάχνουν οι ίδιοι πρόχειρα βιντεάκια και τα διοχετεύουν στο YouTube. Με τον τρόπο αυτό, δεν ακυρώνουν όλη αυτή την προσπάθεια;
-Εντάξει ο καθένας προσπαθεί να δώσει ένα «παρών». Από την άλλη, η πολιτεία δεν μας δίνει καμία σημασία, ποτέ δεν μας έδινε σημασία δηλαδή, και τώρα είναι ακόμα χειρότερα τα πράγματα. Θα μπορούσε πιστεύω να γινόταν μια επιεικής διόρθωση του νόμου, που να ανάγκαζε τις πύλες απ’ όπου περνάνε όλοι οι χρήστες, να μη μπορούν να κατεβάζουν μουσική ή να μπορούν να κατεβάζουν δωρεάν μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό, ώστε να μπορεί να ζήσει όλο αυτό το σύστημα, που είναι πολύ μεγάλο. Δημιουργοί που παίζουν σε κέντρα όπως εγώ, δεν έχουν τόσο μεγάλο πρόβλημα, υπάρχουν όμως άλλοι που είναι στη μιζέρια. Οι τραγουδιστές δεν έχουν πρόβλημα, γιατί τα τραγούδια μέσω του διαδικτύου φτάνουν στα σπίτια κι έτσι ο τραγουδιστής κάνει τη δουλειά του, κάνει το σουξέ του, παίρνει τα λεφτά του απ’ το κέντρο που εμφανίζεται.
-Υπάρχουν καινούργιοι συνθέτες, από το ’90 και μετά, που να γράφουν λαϊκό τραγούδι;
-Βεβαίως υπάρχουν. Και τραγουδιστές επίσης, πάρα πολλοί καλοί. Κατ’ αρχήν έχουμε τους τραγουδιστές της παλιότερης γενιάς που αντέχουν ακόμα. Η Αρβανιτάκη, ο Λιδάκης, ο Μπάσης και ο Μακεδόνας, ο Γεράσιμος Ανδρεάτος που ίσα που πρόλαβαν να βγουν και κρατούν και μία ποιοτική γραμμή. Επίσης ο Νταλάρας, η Αλεξίου, ο Μητροπάνος, ο Τερζής ο γίγαντας. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε καμία υποστήριξη, ώστε να βγει κάτι από την ιστορία, γιατί μπορεί μεν να κάνουμε ακόμα και λειτούργημα, κατά τ’ άλλα όμως δε φτάνει η προσπάθειά μας στον κόσμο. Όταν η δουλειά μας ληστεύεται με τέτοιον τρόπο, όταν δεν ακούγεται στα ραδιόφωνα, πώς θα γίνει;
-Νομίζω, πως μόνο στο Δεύτερο Πρόγραμμα ακούγεται το λαϊκό τραγούδι.
-Ακόμα και στο Δεύτερο, αν και δεν υπάρχει γραμμή στο τί θα ακούγεται, υπάρχει ένα αιωρούμενο κλίμα να παίζουν οι παραγωγοί ό,τι αρέσει στον διευθυντή του Δευτέρου κι άρχισαν να μην βάζουν λαϊκά τραγούδια. Πέρα από το Δεύτερο όμως, τα άλλα, τα πρωτοκλασσάτα ραδιόφωνα της Αθήνας, όπως Σφαίρα, Λάμψη, Ντέρτι, Όασις, μπερδεύουν πολύ τα ακούσματα. Εν πάσει περιπτώσει, το ελληνικό τραγούδι δεν θα πεθάνει.
-Τώρα με την κρίση τί γίνεται, θα ξαναβγούν κοινωνικά τραγούδια;
-Τώρα πρέπει να βγάλουμε κοινωνικά πράγματα. Κάτα κάποιο τρόπο θα πρέπει να τραγουδάμε θέματα του 1960. Δε θα πεθάνει το τραγούδι, ευτυχώς στα κέντρα, στις συναυλίες, στις ταβέρνες κλπ αναγκαστικά λένε τα παλιά τραγούδια, γιατί δεν μπορούν χωρίς αυτά. Τα σημερινά δυστυχώς δεν επιβάλονται στον κόσμο, περνάνε και φεύγουν. Τα παλιά ειναι αυτά που έχουν μείνει στον Έλληνα.
-Θα ήθελα να μου πείτε κλείνοντας δυο λόγια και για την Καλαμαριά…
-Η Καλαμαριά έχει πολύ καλή και μεγάλη δραστηριότητα, ιδιαίτερα με τον κύκλο εκδηλώσεων «Παρά θιν’ αλός». Έχει και θεατρική ομάδα, αν δεν απατώμαι. Ήξερα και τον Χριστόδουλο Οικονομίδη, τον προηγούμενο δήμαρχο. Είναι πολύ ωραίο, παραλιακό, μέρος και πολύ δραστήρια και ξακουστή συνοικία με τους Ποντίους που είναι μια πολύ καλή φυλή...
*Όπως ανακοινώθηκε σε μεταγενέστερες συνεντεύξεις του Χρήστου Νικολόπουλου, ο στιχουργός στον οποίο αναφέρεται εδώ είναι ο Άκης Πάνου. Ο Χρήστος Νικολόπουλος έχει μελοποιήσει ανέκδοτους στίχους του Άκη Πάνου, που επρόκειτο να ηχογραφηθούν με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα. Για κάποιους λόγους που δεν είναι της παρούσης να αναλυθούν, αυτή η δουλειά παραμένει, δυστυχώς μέχρι σήμερα, αδισκογράφητη.
Αυτή ήταν η πρώτη συνάντηση και γνωριμία με τον Χρήστο Νικολόπουλο, που απέφερε στο μέλλον μια σειρά συνεντεύξεων και ραδιοφωνικών εκπομπών.
«Εγώ, δεν έχω βγάλει το… ωδείο»
Η πρώτη ραδιοφωνική συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2013 στο πλαίσιο της εκπομπής μου «Εγώ, δεν έχω βγάλει το ωδείο» στο Εθελοντικό Ραδιόφωνο του Δήμου Θεσσαλονίκης, με την παρουσία στο studio του φίλου τραγουδοποιού, ερμηνευτή και συγγραφέα Στάθη Παχίδη, με τον οποίο συνεργάζονταν τότε σε μουσικές παραστάσεις στο θέατρο «Βεργίνα».
Η δεύτερη ραδιοφωνική συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της ίδιας εκπομπής στις 21 Ιανουαρίου 2015. Για τον Χρήστο Νικολόπουλο μίλησαν τηλεφωνικά, προκαλώντας την έκπληξή του, ο Γιώργος Νταλάρας, η Αιμιλία Κουγιουμτζή, ο Μπάμπης Τσέρτος, ο Ανδρέας Κατσιγιάννης και ο Κώστας Μπαλαχούτης.
«Τα απρόοπτα»
Αυτή την εποχή ο Χρήστος Νικολόπουλος και ο Νίκος Αναγνωστάκης που έγραψε τους στίχους, ετοιμάζουν έναν ολοκληρωμένο κύκλο τραγουδιών με ξεχωριστούς ερμηνευτές, που θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο από το Ogdoo Music Group, με γενικό τίτλο «Τα Απρόοπτα»
και αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τραγουδούν οι Μίλτος Πασχαλίδης, Ιουλία Καραπατάκη, Σταμάτης Κραουνάκης, Θοδωρής Κοτονιάς, Ρίτα Αντωνοπούλου, Φοίβος Δεληβοριάς, Γιάννης Κότσιρας, Ασπασία Στρατηγού, Μανώλης Λιδάκης, Ελένη Τσαλιγοπούλου και Ελένη Δήμου.
Ήδη, εδώ και λίγες μέρες, έχει κυκλοφορήσει, κερδίζοντας τις εντυπώσεις, το πρώτο single του δίσκου, με τίτλο «Έτσι αγαπάω», με ερμηνευτή τον Μίλτο Πασχαλίδη.
-Κεντρική φωτογραφία: Ελπίδα Δεσποινιάδου
Στις 11 Ιουλίου 1947 γεννήθηκε στο Καψοχώρι της Ημαθίας ο Χρήστος Νικολόπουλος…
Μια «καλαμαριώτικη» συνέντευξη…
Με αυτή την αφορμή, σκέφτηκα σήμερα να επαναφέρω μια συνέντευξη που μου παραχώρησε στη Θεσσαλονίκη, πριν από μια δεκαετία, στις 18 Απριλίου 2011 και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Πολίτης Κ» που εκδίδει ο Δήμος Καλαμαριάς…
-Το 1963 αφήνετε το Καψοχώρι Ημαθίας και κατεβαίνετε στην Αθήνα. Ποιοι ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που σας βοήθησαν;
-Κατεβαίνοντας στην Αθήνα πήγα στο «Καφενείο των Μουσικών», στην οδό Βερανζέρου με Σατωβριάνδου στην Ομόνοια. Εκεί όταν πήγαινε κανένας νέος, οι παλιότεροι του έλεγαν να παίξει, για να τον ακούσουν. Ήταν μια διαδικασία που την περνούσαν όλοι οι νέοι. Εκεί έπαιξα κι εγώ κι έπεσε «σύρμα» ότι ήμουνα καλός… Είχα πάει, γιατί είχα γνωρίσει έναν τραγουδιστή της «περιφέρειας», τον Βλαδίμηρο Χαραλαμπίδη, που είχε κάνει και κάτι λαϊκοποντιακά σουξεδάκια και έμενα στο σπίτι του για ένα διάστημα. Κάτι γραφεία καλλιτεχνικά μας στείλανε εδώ στη Θεσσαλονίκη, στου «Κοκκώνη». Σκέψου, έφυγα 500 χιλιόμετρα να πάω να βρω την τύχη μου και η πρώτη δουλειά που με στείλανε ήταν 50 χιλιόμετρα απ’το χωριό μου. Αμέσως όμως, έπιασα δουλειά σε μια ταβέρνα, στου Μανωλιά στην Ακαδημία Πλάτωνος. Εκεί γνώρισα έναν ρεμπέτη, τον Γιάννη Κυριαζή, ο οποίος ήταν ένας πολύ καλός άνθρωπος και πολύ καλός μουσικός, κιθαρίστας και τραγουδιστής. Ήταν και με τον Τσιτσάνη, στο ουζερί «Τσιτσάνη». Εκεί ήταν πράγματι ωραία, γιατί έμαθα τα τραγούδια της Αθήνας. Εγώ είχα φύγει απ’ το χωριό, που είχαμε άλλα ακούσματα…
-Tα λαϊκά δεν υπήρχαν σαν ακούσματα στο χωριό;
-Tα λαϊκά υπήρχαν, αλλά στην Αθήνα υπήρχαν και τα ρεμπέτικα και τα αρχοντορεμπέτικα, υπήρχε πιο ολοκληρωμένο ρεπερτόριο. Εκεί λοιπόν, έμαθα απ’τον Κυριαζή όλα αυτά. Ένα χρόνο περίπου, μέχρι το τέλος του ’64, περιφερόμουν έτσι… Δούλευα στου Μανωλιά, είχα πάει και στην Κρήτη σε μια δουλειά, και στην Κόρινθο κι εκεί γνώρισα και τη γυναίκα μου. Και παράλληλα έπαιζα τσάμπα σε μικρές εταιρείες, σε κάτι «τρακαδόρους» εταιρειάρχες. Πολλή φτώχεια κι όλα αυτά με στέρηση μεγάλη.
-Έχετε καταγράψει το σύνολο του ρεπερτορίου που έχετε παίξει σαν μουσικός;
-Όχι, δυστυχώς, δεν είχα τη δυνατότητα να τα καταγράψω, γιατί δεν μας έβαζαν τα ονόματα τότε. Κι εκτός αυτού είναι και κάποια τραγούδια που δεν κυκλοφορούν, έχουν σταματήσει… Προσπαθώ ακόμα πάντως να τα καταγράψω.
Στη συνέχεια γνώρισα σ’ ένα στούντιο τον Στέλιο Ζαφειρίου, στον οποίο άρεσα και άρχισε να με παίρνει σε καλές εταιρείες, γιατί αυτός έπαιζε εκεί. Αργότερα μ’ έπαιρνε και με τον Ζαμπέτα, επειδή ο Ζαμπέτας ήθελε πολλά μπουζούκια. Και τέσσερα παίζανε μαζί. Και σε κάποια άλλη ηχογράφηση γνώρισα έναν μουσικό, τον Πάνο Ιατρού , ο οποίος δούλευε τότε με τον Καζαντζίδη, στην «Τριάνα του Χειλά», κάπου εκεί στη Λεωφόρο Συγγρού, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Σώστη. Τότε, στα τέλη του ’64 , κάτι είχε γίνει με τα μπουζούκια του Καζαντζίδη και είχανε φύγει. Όπως μου είπε ο ένας μπουζουξής, τον οποίο συνάντησα σχετικά πρόσφατα, είχανε κάνει μια οικονομική συμφωνία η οποία ήτανε πολύ χαμηλή, με τη διαφορά ότι αν πήγαινε καλά η δουλειά, θα τους έδινε κάποια χρήματα επιπλέον κι επειδή δε μας τους ’δωσε φύγανε.
-Θυμάστε ποιοι ήταν οι μπουζουξήδες;
-Ήταν ο Κώστας ο Καψάλης, πολύ καλός μπουζουξής κι άλλος ένας, Γρηγόρης, νομίζω λεγόταν…. Εν πάση περιπτώσει εγώ πήγα τότε και πήρα 70 δραχμές μεροκάματο. Ήταν πολύ καλά για μένα και δουλεύαμε έξι μέρες τότε. Πέρασα πρώτα από ακρόαση βέβαια, στην οποία ήταν παρόντες ο Γιάννης Παπαϊωάννου, η Μαρινέλλα και άλλοι, και μετά μαζί με έναν άλλο μπουζουξή, τον Σπύρο Ευσταθίου, περάσαμε όλο το ρεπερτόριο κι έπιασα δουλειά. Όλα αυτά έγιναν πολύ γρήγορα για έναν νέο μπουζουξή. Και από το τέλος του ’63 άρχισα πλέον να παίζω στις ηχογραφήσεις της Odeon. Αυτό το διάστημα ήταν πάρα πολύ δύσκολο, ένιωθα ότι ήθελα να γυρίσω πίσω στο χωριό μου, γιατί ήταν δύσκολο να ζήσεις με 20 δραχμές το διήμερο, που παίρναμε στην ταβέρνα του Μανωλιά με ποσοστά. Από εκεί και πέρα, πήγα με τον Καζαντζίδη περιοδεία στην Αμερική, στη Γερμανία και το καλοκαίρι του ’65 κάναμε μία περιοδεία στην Ελλάδα, στη Λάρισσα και 5-6 άλλες πόλεις, μαζί με τη Μαρινέλλα και την Καίτη Γκρέυ. Τον επόμενο χειμώνα δουλέψαμε στο χειμερινό Φαληρικό στην οδό Ηπείρου – το καλοκαιρινό ήταν στις Τζιτζιφιές – ενός επιχειρηματία που λεγόταν Γιάννης Μαργωμένος. Δουλέψαμε με τον Καζαντζίδη, τη Γιώτα Λύδια και τον Μίμη Παπαϊωάννου. Αυτή η σεζόν όμως, ενώ ο Καζαντζίδης ήταν γίγαντας, δεν πήγε καλά από δουλειά και τον έβλεπα ότι είχε στενοχωρηθεί, του στοίχισε αυτό.
-Μήπως επειδή είχε αρχίσει να «πέφτει» κι από πλευράς ρεπερτορίου τότε ο Καζαντζίδης;
-Πέρα από αυτό. Του στοίχισε και για έναν άλλο λόγο, γιατί λίγο πιο πέρα στην οδό Κέας δούλευε ο Ζαμπέτας με τη Μοσχολιού, τον Ξανθόπουλο, τον Κόκοτα, ο οποίος μόλις είχε βγει, και γινόταν κόλαση. Θυμάμαι ότι έλεγε «κοίτα τώρα αυτούς εκεί, κι εμείς δεν έχουμε δουλειά»... Εκεί ήταν επικεντρωμένος, είχε και προηγούμενα με τη Μοσχολιού…. Αποφάσισε λοιπόν να τελειώσει νωρίς η σεζόν. Καθαρά Δευτέρα, ενώ τα μαγαζιά έκλειναν το Πάσχα, αποφάσισε να σταματήσει τη δουλειά. Είχε και πολλά λεφτά, απ’ ότι αποδείχτηκε, είχε βρει κι ένα κτήμα να αγοράσει στη Βέροια και τότε ήταν που είπε στη Μαρινέλλα να πάνε να ζήσουν εκεί. Η Μαρινέλλα του είπε «εγώ δεν έρχομαι, πήγαινε πόνος σου» και μετά από λίγο χωρίσανε. Εγώ λοιπόν, πήρα το δικό μου δρόμο, και άρχισα να γράφω τα πρώτα μου τραγούδια.
-Τα πρώτα τραγούδια ήταν με τον Γιάννη Γρηγοριάδη;
-Ναι. Μέναμε μαζί με τον Γιάννη. Ήταν από εδώ από τα Σεβαστιανά, και πήγε κι αυτός να βρει την τύχη του, μαζί με έναν άλλο, επίσης από εδώ, τον Γιάννη τον Τσελέπη. Ο Τσελέπης απεβίωσε, με τον άλλο είμαστε ακόμα φίλοι…
-Με τον Μανώλη Χιώτη, τον Μανώλη Αγγελόπουλο και την Πόλυ Πάνου πότε συνεργάζεστε;
-Το ’64 συνεργάστηκα με τον Αγγελόπουλο σε μια φωνοληψία, για την οποία με σύστησαν κάποιοι συνθέτες, ο Καρουσάκης και ο Αλεξάκης. Το ’69 δούλεψα για μία σεζόν με την Πόλυ Πάνου και τον Μανώλη Χιώτη, μετά δούλεψα με τον Πουλοπουλο, τον Διονυσίου, με τη Μαρινέλλα η οποία κι αυτή είχε εξελιχθεί και είχε κάνει τα δικά της σουξέ. Υπήρχαν διαστήματα που δούλευα εξοντωτικά. Πρόλαβα και έζησα τις χρυσές εποχές του ελληνικού τραγουδιού. Έπαιξα επίσης σε κάποιους δίσκους του Μάρκου Βαμβακάρη: «Τα όμορφα τα γαλανά σου μάτια», «Άτακτη», και 4-5 ακόμα τραγούδια. Αργότερα πήγα με τον Νταλάρα και ήμουν μαζί του από το ’72 για περίπου 15 χρόνια.
-Τότε που σας κυνηγούσε η Ασφάλεια επί χούντας, επειδή παίζατε Θεοδωράκη;
-Ναι. Είχαμε πολλά περιστατικά. Είμασταν στα «Νέα Δειλινά» του Μιχαηλίδη…
-Έχει γραφτεί πως αυτό το μαγαζί έγινε για να έρθει να τραγουδήσει ο Καζαντζίδης κάτι που τελικά δεν έγινε ποτέ…
-Είχανε κάνει μια συζήτηση, αλλά κατά την άποψή μου δεν χτίζει κάποιος μαγαζί από μία συζήτηση. Για να τον κoλακέψουν του λέγανε «εγώ χτίζω μαγαζι για σένα», αλλά ο Καζαντζίδης είχε αποχωρήσει πια. Δουλέψαμε λοιπόν εκεί με τον Νταλάρα. Ήταν το ’73 που έγιναν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, ο Νταλάρας είχε πάρει τα «Λιανοτράγουδα» από τον Θεοδωράκη και τα παίζαμε εκεί ζωντανά, πριν δισκογραφηθούν. Ερχόταν η Ασφάλεια, μας ειδοποιούσαν τον καθένα προσωπικά και κάποια στιγμή έκλεισαν το μαγαζί. Μετά ήρθαμε εδώ στη «Θεσσαλονικιά» του Γιαννίκου. Θυμάμαι πως κάποια φορά πως τον κάλεσαν στην Ασφάλεια, γιατί στο μαγαζί μας πετούσαν κόκκινα γαρύφαλλα! Εκείνος είχε πολύ χιούμορ και απάντησε στον διοικητή της Ασφάλειας: «Τί είναι κύριε διοικητά; Γαρυφαλλάκια είναι!»
-Έχετε συνεργαστεί ως εκτελεστής με πάρα πολλούς συνθέτες. Από αυτές τις συνεργασίες υπάρχουν κάποιες στιγμές που ξεχωρίζουν;
-Υπήρχαν ιδιαίτεροι άνθρωποι στον χώρο, οι οποίοι ήταν εντυπωσιακά καλοί συνθέτες, όπως ο Λοΐζος, ο Καλδάρας, ο Σπανός, συνθέτες αυτής της κατηγορίας.
-Θα ήθελα να μου πείτε δυο λόγια για τον Σταύρο Κουγιουμτζή. Έχετε παίξει σχεδόν σε όλους τους δίσκους του.
- Μου είχε μια ιδιαίτερη εκτίμηση ο Σταύρος, όπως κι εγώ για εκείνον. Πήγαινα και στο σπίτι που έμενε τότε στο Μαρούσι και κάναμε πρόβες. Απόδειξη μάλιστα είναι πως στο τελευταίο αφιέρωμα που είχε κάνει ο Σπύρος Παπαδόπουλος, πριν πεθάνει ο Σταύρος, ήθελε να είμαι κοντά του και πήγα κι έπαιξα. Ήταν πάρα πολύ καλός στις λεπτομέρειες. Εγώ κόλλησα από τον Νταλάρα την τελειομανία, έτυχε και μας έδωσε ο Θεός κι ένα «αυτί που δεν χαρίζεται». Αν έχεις «αυτί» και σε ενοχλεί το φάλτσο, δεν μπορείς να πεις «άστο, δεν πειράζει», ενώ υπάρχουν άλλοι που δεν το ακούνε και δεν τους ενοχλεί. Και ο Σταύρος ήτανε τελειομανής, ακόμα και τις «απαντήσεις» ήθελε να τις παίζουμε όπως τις είχε γράψει, δεν ήθελε να βάζει άλλος την άποψή του στα τραγούδια του. Γι’ αυτό λέω ότι υπηρχαν ορισμένοι εντυπωσιακοί συνθέτες. Ενώ κάποιοι άλλοι δεν είχαν ούτε εισαγωγές, τους φτιάχναμε εμείς τις εισαγωγές, τις απαντήσεις... Ήταν όμως ορισμένοι συνθέτες που ήταν άψογοι.
-Εκείνη την εποχή λοιπόν παίζατε όλη τη μέρα σε ηχογραφήσεις και σε ζωντανά προγράμματα. Πότε γράφατε τα δικά σας τραγούδια;
-Όλη την ημέρα, ναι. Παρόλα αυτά έβρισκα το χρόνο και έκανα τα δικά μου τραγούδια. Άρχισα να γράφω από τότε, στην αρχή λίγα-λίγα και αργότερα περισσότερα. Είχε τύχει κάποια χρονιά να κάνω και τέσσερα LP. Στο διάστημα αυτό δούλεψα παράλληλα και με τον Μπιθικώτση για δυο σεζόν, με τον Μενιδιάτη με τον Βοσκόπουλο και με τη Χαρούλα.
-Πάντως, παρόλο που συνεργαστήκατε με τα πρώτα ονόματα των τραγουδιστών, δεν διστάζατε να δώσετε τραγούδια και σε σχετικά άγνωστους. Στον «Οδηγό Ελληνικής Δισκογραφίας» του Πέτρου Δραγουμάνου ανακάλυψα δίσκους που δεν τους ήξερα καν.
-Ναι, δεν έλεγα όχι. Όποιος μου ζητούσε τραγούδια έδινα, πολλοί ήταν και φίλοι μου από το μπαράκι των μουσικών. Αργότερα έκανα τραγούδια και με τον Ρασούλη και κάποια στιγμή το 1985 αποφάσισα να σταματήσω να κάνω το μπουζουξή, πίσω από τις πλάτες του κάθε τραγουδιστή και να κάνω το δικό μου πρόγραμμα. Είχα και μια πρόταση από ένα κέντρο, τις «Νταλίκες», πήγα εκεί και είχαμε πάρα πολύ δουλειά. Το μαγαζί ήταν για τρία χρόνια γεμάτο και τότε δουλεύαμε έξι μέρες την εβδομάδα. Το ξεκίνημα στις «Νταλίκες» έγινε με την Αρβανιτάκη, η οποία ήθελε να αποχωρήσει από τη δουλειά, γιατί σταματήσανε την Οπισθοδρομική Κομπανία. Ήτανε σπίτι της, δεν ήθελε να δουλέψει, πήγα εγώ και με πολλές συζητήσεις την έπεισα ότι έκανε μεγάλο λάθος και έπρεπε να ρθει μαζί μας. Μάλιστα, πήρα μαζί μας και δυο-τρία άτομα από την Κομπανία, για να μη νιώθει μόνη, κάτι σαν ένα μεταβατικό στάδιο. Μετά για άλλες δυο σεζόν είμασταν με τον Βελή και την Κωνσταντίνα.
-Θα ήθελα να σας ρωτήσω για έναν δίσκο που δεν έγινε ποτέ. Τον «Γύφτο λαό» που επρόκειτο να πει ο Καζαντζίδης το 1977. Έχουν διαρρεύσει μόνο λίγες πρόχειρες ηχογραφήσεις στο διαδίκτυο, όπου ο Καζαντζίδης παίζει μόνος του με κιθάρα κάποια τραγούδια σε παρέες. Κάποια ηχογραφήθηκαν αργότερα με τον Νταλάρα, την Αλεξίου και τον Τερζή.
- Μετά από το «Υπάρχω» που είχε κάνει μεγάλη επιτυχία, το ’76 ο Καζαντζίδης έφυγε για πάντα, όπως έλεγε, στην Αμερική. Από εκεί μου έστελνε γράμματα. Τότε λοιπόν επειδή είχε ξεμείνει από χρήματα και δεν μπορούσε να πάρει από την Ελλάδα, έκανε μία συζήτηση με τον Μάτσα να φτιάξω κάποια τραγούδια, να γράψουμε τις ορχήστρες εδώ και να του τα στείλω να τα τραγουδήσει εκεί. Άρχισα με τον Πυθαγόρα να ετοιμάζω τραγούδια, από τα οποία, αν θυμάσαι υπάρχει ένα δείγμα σε ένα βίντεο από ένα αφιέρωμα της ΕΡΤ.
-Η «Νέα Ιωνία»…
-Ναι, η «Νέα Ιωνία». Φτιάξαμε τα τραγούδια, του τα έστειλα, του άρεσαν πολύ, μετά όμως τα χάλασε πάλι με τον Μάτσα κι έτσι τα τραγούδια αυτά έμειναν στο ράφι. Κάποια που ήταν κατάλληλα για τις εποχές τα χρησιμοποίησε, παίζοντάς τα σε διάφορα γλέντια κ.λπ.
-Ένα μεγάλο κεφάλαιο όσον αφορά τη συνεργασία σας με τους στιχουργούς, είναι και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Ξεκινήσατε με το «Όλες του κόσμου οι Κυριακές» και οκτώ χρόνια αργότερα ήρθε ο «Σαλονικιός» κι άλλοι οκτώ ολοκληρωμένοι δίσκοι και κάποια «σκόρπια» τραγούδια.
-Με τον Λευτέρη κάναμε μαζί πολλούς δίσκους, Το «Σαλονικιό», το «Μη μιλάς, κινδυνεύει η Ελλάς», που ήταν ο πιο εμπορικός μου δίσκος, είχε πουλήσει 350.000 και άλλα.
-Στην έκδοση του δίσκου αυτού για την ευρωπαϊκή αγορά, υπάρχουν και δυο εκτελέσεις των τραγουδιών «Μη μιλάς» και «Το’ πες» στα ισπανικά. Είναι ακριβής μετάφραση των ελληνικών στίχων; Πώς προέκυψε αυτό;
-Ναι μετάφραση είναι. Τότε ο Νταλάρας είχε κάνει τα «Λάτιν» και μου ζήτησε ο Μάτσας , να κινηθούν αναλόγως οι ενορχηστρώσεις σ’ αυτό το δίσκο. Το «Το’ πες» για παράδειγμα, έχει ένα ισπανικό ηχόχρωμα.
-Αληθεύει πως ο Στράτος Διονυσίου ήταν ο πιο «εύκολος» και ο πιο γρήγορος απ’ τους τραγουδιστές στο στούντιο;
-Ναι, ο Διονυσίου είχε πει εννιά τραγούδια σε ένα απόγευμα, στο «Σαλονικιό». Ήθελε να πει και τα υπόλοιπα, αλλά τον φρενάραμε και του ‘παμε «ας’ τα για αύριο».
-Και ο δίσκος «Τραγούδια για τους φίλους μου» με στίχους του Λευτέρη Χαψιάδη,το 1986 είναι ξεχωριστός. Πώς μαζεύτηκαν δώδεκα τραγουδιστές σε μια δουλειά;
-Αυτός είναι ένας ιδιαίτερος δίσκος. Έβαλα κάποιους στόχους που τους πραγματοποίησα. Νομίζω πως είμαι ο μοναδικός που έχει καταφέρει να συγκεντρώσει τόσους τραγουδιστές μαζί στο στούντιο, στη φωτογράφηση και στη συναυλία που έγινε μετά στο γήπεδο του Παναθηναϊκού.
-Παρόλα αυτά, το «Δική μου η χαρά» και πάλι σε στίχους Χαψιάδη που κυκλοφόρησε το 2003 με τη συμμετοχή 11 τραγουδιστών, δεν πήγε τόσο καλά...
-Το επόμενο, μετά από 17 χρόνια, δεν πήγε καλά. Οι πολυσυλλεκτικοί δίσκοι δεν είναι καλή ιδέα. Δεν έχουν καλή τύχη αυτοί οι δίσκοι και μία σημαντική αιτία είναι ότι οι τραγουδιστές δεν προβάλουν τα τραγούδια, γιατί κοιτάζουν πρώτα τους προσωπικούς τους δίσκους.
-Την τελευταία χρονιά βγάλατε 4-5 ολοκληρωμένους δίσκους. Πώς είναι σήμερα η κατάσταση;
-Δεν αξίζει τον κόπο να γράφεις. Απλώς με μπλέκουνε πολλές φορές, μου λένε «γράψε, εσύ πρέπει να γράψεις» ... Τι να γράψω όμως, αφού στα ραδιόφωνα πλέον ακούνε μπουζούκι και βγάζουν σπυριά; Γράφω έτσι για να ασχολούμαι, δεν υπάρχει λόγος να γράφει κανείς τραγούδια σήμερα. Κανένας λόγος. Και ιδιαίτερα για άνθρωπους σαν εμένα που έκανα τον κύκλο μου έχοντας ζήσει χρυσές εποχές, για ποιο λόγο να γράψω; Παρόλα αυτά θα κάνω ένα δίσκο με το Γιώργο Νταλάρα.
-Θα είναι ολοκλήρωμένη δουλειά;
-Ειναι μια πολύ καλή περίπτωση στιχουργού, που το όνομά του θα είναι έκπληξη και νομίζω πως αξίζει τον κόπο. Ειλικρινά πάντως, δεν θέλω να κάνω άλλο δίσκο, θέλω να κάνω μόνο ορχηστρικά τώρα. *
-Καινούργια θέματα ή επανεκτελέσεις;
-Καινούργια...
-Μου έλεγε πρόσφατα ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, συζητώντας για την πτώση της δισκογραφίας, ότι κινείται εκείνος μαζί μ’ εσάς, τη Λίνα Νικολακοπούλου, τον Μάνο Ελευθερίου και τον Μίμη Πλέσσα, για να βρείτε έναν τρόπο να αντιμετωπίσετε το φαινόμενο, με την πώληση των cd στις εφημερίδες κ.λπ
-Αν δεν ήταν οι εφημερίδες, οι δουλειές θα είχαν κάποιες πωλήσεις, θα ήταν βιώσιμες. Και οι εταιρείες είναι πολύ φρεναρισμένες, γιατί δε βγάζουν τα έξοδά τους. Οι εφημεδίδες είναι οι τέλεια καταστροφή. Τα χρήματα που παίρνουμε από εκεί είναι ασήμαντα σε σχέση με τις πωλήσεις των εφημερίδων, γιατί τότε που ξεκινούσε αυτή η ιστορία και δεν ξέραμε πού θα καταλήξει, οι εκδότες έκαναν βιαστικά μία σύμβαση με την ΑΕΠΙ, η οποία δυστυχώς δεν σπάει. Ψάχνουμε λοιπόν να βρούμε εναλλακτικές λύσεις.
-Το διαδίκτυο δεν έπαιξε ρόλο;
-Το διαδίκτυο έπαιξε αρνητικό ρόλο για τους δημιουργούς, από πλευράς εσόδων.
-Βλέπω όμως, πως ενώ κάποιοι φωνάζετε- και καλά κάνετε- για την πειρατεία στο διαδίκτυο, κάποιοι άλλοι συνάδελφοί σας, φτιάχνουν οι ίδιοι πρόχειρα βιντεάκια και τα διοχετεύουν στο YouTube. Με τον τρόπο αυτό, δεν ακυρώνουν όλη αυτή την προσπάθεια;
-Εντάξει ο καθένας προσπαθεί να δώσει ένα «παρών». Από την άλλη, η πολιτεία δεν μας δίνει καμία σημασία, ποτέ δεν μας έδινε σημασία δηλαδή, και τώρα είναι ακόμα χειρότερα τα πράγματα. Θα μπορούσε πιστεύω να γινόταν μια επιεικής διόρθωση του νόμου, που να ανάγκαζε τις πύλες απ’ όπου περνάνε όλοι οι χρήστες, να μη μπορούν να κατεβάζουν μουσική ή να μπορούν να κατεβάζουν δωρεάν μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό, ώστε να μπορεί να ζήσει όλο αυτό το σύστημα, που είναι πολύ μεγάλο. Δημιουργοί που παίζουν σε κέντρα όπως εγώ, δεν έχουν τόσο μεγάλο πρόβλημα, υπάρχουν όμως άλλοι που είναι στη μιζέρια. Οι τραγουδιστές δεν έχουν πρόβλημα, γιατί τα τραγούδια μέσω του διαδικτύου φτάνουν στα σπίτια κι έτσι ο τραγουδιστής κάνει τη δουλειά του, κάνει το σουξέ του, παίρνει τα λεφτά του απ’ το κέντρο που εμφανίζεται.
-Υπάρχουν καινούργιοι συνθέτες, από το ’90 και μετά, που να γράφουν λαϊκό τραγούδι;
-Βεβαίως υπάρχουν. Και τραγουδιστές επίσης, πάρα πολλοί καλοί. Κατ’ αρχήν έχουμε τους τραγουδιστές της παλιότερης γενιάς που αντέχουν ακόμα. Η Αρβανιτάκη, ο Λιδάκης, ο Μπάσης και ο Μακεδόνας, ο Γεράσιμος Ανδρεάτος που ίσα που πρόλαβαν να βγουν και κρατούν και μία ποιοτική γραμμή. Επίσης ο Νταλάρας, η Αλεξίου, ο Μητροπάνος, ο Τερζής ο γίγαντας. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε καμία υποστήριξη, ώστε να βγει κάτι από την ιστορία, γιατί μπορεί μεν να κάνουμε ακόμα και λειτούργημα, κατά τ’ άλλα όμως δε φτάνει η προσπάθειά μας στον κόσμο. Όταν η δουλειά μας ληστεύεται με τέτοιον τρόπο, όταν δεν ακούγεται στα ραδιόφωνα, πώς θα γίνει;
-Νομίζω, πως μόνο στο Δεύτερο Πρόγραμμα ακούγεται το λαϊκό τραγούδι.
-Ακόμα και στο Δεύτερο, αν και δεν υπάρχει γραμμή στο τί θα ακούγεται, υπάρχει ένα αιωρούμενο κλίμα να παίζουν οι παραγωγοί ό,τι αρέσει στον διευθυντή του Δευτέρου κι άρχισαν να μην βάζουν λαϊκά τραγούδια. Πέρα από το Δεύτερο όμως, τα άλλα, τα πρωτοκλασσάτα ραδιόφωνα της Αθήνας, όπως Σφαίρα, Λάμψη, Ντέρτι, Όασις, μπερδεύουν πολύ τα ακούσματα. Εν πάσει περιπτώσει, το ελληνικό τραγούδι δεν θα πεθάνει.
-Τώρα με την κρίση τί γίνεται, θα ξαναβγούν κοινωνικά τραγούδια;
-Τώρα πρέπει να βγάλουμε κοινωνικά πράγματα. Κάτα κάποιο τρόπο θα πρέπει να τραγουδάμε θέματα του 1960. Δε θα πεθάνει το τραγούδι, ευτυχώς στα κέντρα, στις συναυλίες, στις ταβέρνες κλπ αναγκαστικά λένε τα παλιά τραγούδια, γιατί δεν μπορούν χωρίς αυτά. Τα σημερινά δυστυχώς δεν επιβάλονται στον κόσμο, περνάνε και φεύγουν. Τα παλιά ειναι αυτά που έχουν μείνει στον Έλληνα.
-Θα ήθελα να μου πείτε κλείνοντας δυο λόγια και για την Καλαμαριά…
-Η Καλαμαριά έχει πολύ καλή και μεγάλη δραστηριότητα, ιδιαίτερα με τον κύκλο εκδηλώσεων «Παρά θιν’ αλός». Έχει και θεατρική ομάδα, αν δεν απατώμαι. Ήξερα και τον Χριστόδουλο Οικονομίδη, τον προηγούμενο δήμαρχο. Είναι πολύ ωραίο, παραλιακό, μέρος και πολύ δραστήρια και ξακουστή συνοικία με τους Ποντίους που είναι μια πολύ καλή φυλή...
*Όπως ανακοινώθηκε σε μεταγενέστερες συνεντεύξεις του Χρήστου Νικολόπουλου, ο στιχουργός στον οποίο αναφέρεται εδώ είναι ο Άκης Πάνου. Ο Χρήστος Νικολόπουλος έχει μελοποιήσει ανέκδοτους στίχους του Άκη Πάνου, που επρόκειτο να ηχογραφηθούν με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα. Για κάποιους λόγους που δεν είναι της παρούσης να αναλυθούν, αυτή η δουλειά παραμένει, δυστυχώς μέχρι σήμερα, αδισκογράφητη.
Αυτή ήταν η πρώτη συνάντηση και γνωριμία με τον Χρήστο Νικολόπουλο, που απέφερε στο μέλλον μια σειρά συνεντεύξεων και ραδιοφωνικών εκπομπών.
«Εγώ, δεν έχω βγάλει το… ωδείο»
Η πρώτη ραδιοφωνική συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2013 στο πλαίσιο της εκπομπής μου «Εγώ, δεν έχω βγάλει το ωδείο» στο Εθελοντικό Ραδιόφωνο του Δήμου Θεσσαλονίκης, με την παρουσία στο studio του φίλου τραγουδοποιού, ερμηνευτή και συγγραφέα Στάθη Παχίδη, με τον οποίο συνεργάζονταν τότε σε μουσικές παραστάσεις στο θέατρο «Βεργίνα».
Η δεύτερη ραδιοφωνική συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της ίδιας εκπομπής στις 21 Ιανουαρίου 2015. Για τον Χρήστο Νικολόπουλο μίλησαν τηλεφωνικά, προκαλώντας την έκπληξή του, ο Γιώργος Νταλάρας, η Αιμιλία Κουγιουμτζή, ο Μπάμπης Τσέρτος, ο Ανδρέας Κατσιγιάννης και ο Κώστας Μπαλαχούτης.
«Τα απρόοπτα»
Αυτή την εποχή ο Χρήστος Νικολόπουλος και ο Νίκος Αναγνωστάκης που έγραψε τους στίχους, ετοιμάζουν έναν ολοκληρωμένο κύκλο τραγουδιών με ξεχωριστούς ερμηνευτές, που θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο από το Ogdoo Music Group, με γενικό τίτλο «Τα Απρόοπτα»
και αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τραγουδούν οι Μίλτος Πασχαλίδης, Ιουλία Καραπατάκη, Σταμάτης Κραουνάκης, Θοδωρής Κοτονιάς, Ρίτα Αντωνοπούλου, Φοίβος Δεληβοριάς, Γιάννης Κότσιρας, Ασπασία Στρατηγού, Μανώλης Λιδάκης, Ελένη Τσαλιγοπούλου και Ελένη Δήμου.
Ήδη, εδώ και λίγες μέρες, έχει κυκλοφορήσει, κερδίζοντας τις εντυπώσεις, το πρώτο single του δίσκου, με τίτλο «Έτσι αγαπάω», με ερμηνευτή τον Μίλτο Πασχαλίδη.
-Κεντρική φωτογραφία: Ελπίδα Δεσποινιάδου
