Σπύρος Δεληγιαννόπουλος: «Η πραγμάτωση της μουσικής δεν μπορεί παρά να είναι συλλογική εμπειρία»

Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το CD «Piano Works»
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Του Θάνου Μαντζάνα

Ο Σπύρος Δεληγιαννόπουλος είναι κορυφαίος σολίστ του πιάνου, συνθέτης και καθηγητής στο τμήμα μουσικών σπουδών του Ιονίου πανεπιστημίου. Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε από την Irida Music το CD «Piano Works» με έργα του για σόλο πιάνο τα οποία αποδίδουν ο ίδιος και δύο βιρτουόζοι πιανίστριες. Η πρώτη ζωντανή παρουσίαση της εργασίας αυτής θα γίνει την Πέμπτη 16 Μαρτίου στη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη του Μεγάρου Μουσικής.

Με αυτή την αφορμή συνομίλησα με τον Σπύρο Δεληγιαννόπουλο για τα πιανιστικά έργα του αλλά και την σχέση του με το όργανο στο οποίο έχει αφιερώσει την μουσική ζωή του.
Deligiannopoulos
Συνδέονται με κάποιο τρόπο οι συνθέσεις που περιλαμβάνονται στον δίσκο με τις μετεγγραφές τραγουδιών του Μάνου Χατζιδάκι τις οποίες έχεις κάνει;
Αν και δεν επιθυμώ να μείνω στη συλλογική μνήμη των μουσουργών ως μετεγγραφέας του Μάνου τα έργα που θα παρουσιάσουμε στο Μέγαρο Μουσικής συνδέονται με το ερώτημά σου με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι έμμεσος, έχει να κάνει με τη λογική του once is not enough, please «recycle» η οποία ήταν μια νοοτροπία πολύ δημοφιλής στο «ακαδημαϊκό/μουσικό» περιβάλλον του Λονδίνου πριν είκοσι χρόνια όταν πραγματοποίησα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στη σύνθεση.

Εκεί ήλθα σε επαφή με σύγχρονες διασκευές, μοντέρνες παραφράσεις, πρωτοποριακά έργα γραμμένα «με αφορμή» προγενέστερα. Ιδίως με συγκλόνισαν οι πιανιστικές διασκευές του Michael Finnissy των τραγουδιών του George Gershwin. Έτσι, γυρνώντας στην Ελλάδα το 2003, έγραψα το «Διασκευές Χατζιδάκι» και το Ιόνια Νυχτερινά τα οποία ήταν ένας «απόηχος» όλων αυτών σε μια εποχή που ο θάνατος του Μάνου ήταν ακόμα σχετικά πρόσφατος και δεν υπήρχαν τέτοιας μορφής διασκευές τραγουδιών του. Από αυτές τις διασκευές προέκυψε αργότερα το Reminiscences το οποίο υπάρχει στον δίσκο και είναι μια άμεση σύνδεση.

Πρόκειται για ένα έργο εις μνήμην Μάνου, δηλαδή «αναμνήσεις από την περίοδο που διασκεύαζα Μάνο», χωρίς όμως να υπάρχουν ούτε αυτούσια θέματα ούτε κάποιο μελωδικό υλικό που να παραπέμπει σε εκείνον. Το Ιόνια Νυχτερινά που επίσης υπάρχει στον δίσκο κινείται στην ίδια λογική., παραδοσιακές μελωδίες ή μελωδίες που αποδίδονται σε επιφανείς Επτανησίους συνθέτες - έγιναν όμως δημοφιλείς σαν παραδοσιακές - αποτελούν το υλικό για μια γραφή που επανεξετάζει όλες τις παραμέτρους (αρμονία, δομή, συνοδευτικούς τρόπους, μουσικές χειρονομίες) παραδίδοντας στο κοινό νέα έργα.

Πέρα από αυτό, ποιοι είναι οι συνθέτες που διαμόρφωσαν την γραφή σου, γιατί και με ποιο τρόπο ο καθένας;
Οι συνθέτες που διαμόρφωσαν τη γραφή μου είναι οι μεγάλοι keyboardists κάθε εποχής. Ο Μπαχ μου δίδαξε την πολυφωνική γραφή, ο Μότσαρτ την «παν μέτρον άριστον» κομψότητα που τον διέπει, ο Μπετόβεν την καινοτομία σε φόρμα και αρμονία, ο Σοπέν τον μελωδισμό, οι Μπραμς και Ραχμάνινοφ τη «συμφωνική λογική» σε πιανιστικό πλαίσιο και ο Λίγκετι το πως να γράφω σύγχρονα χωρίς προκαθορισμένες «τεχνικές της μόδας» και συστήματα γραφής με ημερομηνία λήξης.

Αν και τα έργα του CD είναι διαφορετικού ύφους έχουν κάποιο κοινό στοιχείο ή υπάρχει ένα είδος «κεντρικής μουσικής ιδέας» σε αυτά;
Σαφώς, υπάρχει πάντα μια κεντρική μουσική ιδέα που υπηρετείται. Αυτό το στοιχείο σε κάθε έργο αποκαλύπτεται πριν καν αυτό αρχίσει. Κάνετε τους δικούς σας συνειρμούς για τους τίτλους Reminiscences, Fantasia Impromptu, Νυχτερινή Αναμονή, La Lune Brille Pour Nous, Jazzy, Calm And Simple, Η Αυλή Των Θαυμάτων.

Η εκπαιδευτική δραστηριότητα σου έχει επηρεάσει με κάποιο τρόπο την γραφή σου;
Όταν τα γνωστικά αντικείμενα που διδάσκω είναι σύνθεση, αρμονία, σύγχρονο πιάνο και ενορχήστρωση είναι αναπόφευκτο να περνάνε εντός μου όλα αυτά τα εγχειρίδια και τα μουσικά κείμενα που οφείλω να κατέχω και να κρατώ «φρέσκα» στη μνήμη μου ανά πάσα στιγμή προκειμένου να τα μεταλαμπαδεύσω στους /στις φοιτητές/ιες μου.

Ποιες θεωρείς ο ίδιος ως κυριότερες εκτελεστικές απαιτήσεις ή και δυσκολίες των έργων;
Όλοι και όλες οι πιανίστες/ιες που έχουν ερμηνεύσει έργα μου εντοπίζουν δύο δυσκολίες. Πρώτον, μεγάλες «αποστάσεις», κάτι που οφείλεται στα μεγάλα χέρια μου και δεύτερον πολλά και συνεχή σημεία αλλοίωσης, απόρροια του ύφους της γραφής μου που προσομοιάζει με αυτό που ο Gunther Schuller περιέγραψε ως «Τρίτο Ρεύμα», δηλαδή τον συγκερασμό της jazz με τα ευρωπαϊκά κινήματα του μοντερνισμού.

Τι σε έκανε να αποφασίσει να μην παίξεις ο ίδιος όλα τα έργα στον δίσκο;

Το γεγονός ότι είχα την τύχη να περιβάλλομαι από δύο πιανίστριες που είναι κορυφαίες σολίστ και φίλες, τη Μαρίζα Αργυρίου και την Αγγέλικα Παπανικολάου. Δεν φαντάζεσαι πόσο πιο «εύκολη» έγινε η δουλειά όταν μοιράστηκαν τα έργα! Επίσης πιστεύω πάντα στην αρχή της συλλογικότητας. Ένα album τύπου «ο Σπύρος Δεληγιαννόπουλος ερμηνεύει Σπύρο Δεληγιαννόπουλο» δεν μου έλεγε απολύτως τίποτα, τολμώ να πω πως ακούγεται και ναρκισσιστικό ή εγωιστικό.

Πιστεύω στην στιγμή που ο ομαδικός ενθουσιασμός και η συλλογική πίστη μετατρέπονται σε μια εναρμονισμένη κινητήρια δύναμη. Αυτό μας επιβεβαίωσε και η εμπειρία της ηχογράφησης στις καταπληκτικές υποδομές της Irida Classics. Είναι απόρροια εμπιστοσύνης και συλλογικής στο έπακρο δουλειάς, σε όλα τα επίπεδα, το «Piano Works».

Με ποιο κριτήριο επέλεξες τις Μαρίζα Αργυρίου και Αγγέλικα Παπανικολάου και όχι κάποιους/ς; άλλους/ες;
Βάσει τριών παραγόντων, πρώτον την συμβατότητα μας ως χαρακτήρες καθώς η φιλία μας είμαι αληθινή και στέρεη και έχουμε πολύ κοντινές αισθητικές καταβολές. Δεν διαφωνούμε σε τίποτα ή τουλάχιστον διαφωνούμε εποικοδομητικά! Δεύτερον, η αμοιβαία εμπιστοσύνη ως προς την ερμηνεία των έργων που ανέλαβαν. Τρίτον, καταπληκτικές σπουδές στην τέχνη του πιάνου αλλά και γενικότερη εκτελεστική ευρυμάθεια. Συνεπώς ήξερα, πριν ακόμα ηχογραφήσουμε τις πρώτες νότες, ότι θα συνεννοηθούμε στα πάντα και σε άψογο κλίμα όπως και έγινε.

Πώς θα χαρακτήριζες την πιανιστική «προσωπικότητα» κάθε μίας και τους ανέθεσες με βάση αυτή τα έργα που αποδίδουν;
Η Αγγέλικα είναι πιο κοντά στα σύγχρονα ιδιώματα και έτσι ανέλαβε τα Πρελούδια. Το ντελικάτο και «νεραϊδικό» ύφος της Μαρίζας ταίριαξε γάντι με τις ερμηνευτικές απαιτήσεις του La Lune Brille Pour Nous το οποίο έχει και μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία ως προς τις συνθήκες υπό τις οποίες γράφτηκε την οποία θα αφηγηθούμε στην παρουσίαση του δίσκου.

Η συναυλία θα είναι απλά η ζωντανή εκτέλεση των έργων ή κάτι διαφορετικό και λίγο περισσότερο;
Υπάρχει ένα εκλεκτό πάνελ που θα κάνει εισαγωγικές ομιλίες για τον δίσκο, η μουσικολόγος Βάλια Βράκα, υπεύθυνη του αρχείου ελληνικής μουσικής της Μουσικής Βιβλιοθήκης Λίλιαν Βουδούρη, ο πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών Ιωσήφ Παπαδάτος, ο καταξιωμένος σολίστ του πιάνου Διονύσης Μαλλούχος που θα κάνει κάποιες εξόχως ενδιαφέρουσες τεχνικές παρατηρήσεις και ο συγγραφέας και ερευνητής Θωμάς Ταμβάκος. Με τον τελευταίο συνεργαζόμαστε αυτή την περίοδο για το λήμμα του ονόματός μου στην Εγκυκλοπαίδεια Ελλήνων Συνθετών συνεπώς είναι ο πιο αρμόδιος για την εργοβιογραφία μου. Επιπλέον είναι στενός συνεργάτης μου σε ζητήματα έρευνας για την ελληνική μουσική για περισσότερο από δύο δεκαετίες.

Τι είναι το πιάνο για εσένα πέραν φυσικά από το εκφραστικό μέσο σου;
Είναι το ηχόχρωμα που ακούγεται όλη την ημέρα στο σπίτι μου. Πέραν της μελέτης πάντα στον υπολογιστή παίζει κάποια playlist με Σοπέν, Μότσαρτ, Ραχμάνινοφ, Πουλένκ αλλά και Bill Evans, Michel Legrand, ακόμα και Elton John.

Ποιος/α είναι ο/η σύγχρονος/η συνθέτης/ρια έργων για πιάνο που, χωρίς απαραίτητα να έχεις επηρεαστεί από αυτόν/ή, εκτιμάς περισσότερο;
Δεν είναι ένας αλλά δύο. Ο Bryan Ferneyhough -δάσκαλός μου στο Darmstadt - o οποίος τερματίζει κυριολεκτικά το όργανο σε επίπεδο τεχνικής και υπερβατικής σημειογραφίας και ο Salvatore Sciarrino που καταφέρνει σε κάθε έργο του να αναδεικνύει ένα καινούριο και πάντα ενδιαφέρον ηχόχρωμα ακόμα και όταν γράφει μία σονάτα, μία φόρμα πολύ παλαιά την οποία έχουν χρησιμοποιήσει και τιμήσει όλοι οι γίγαντες της σύνθεσης.

Και τα προσεχή σχέδια σου, συνθετικά και δισκογραφικά; Θα συνεχίσεις να εστιάζεις σε πιανιστικά έργα ή θέλεις να δοκιμάσεις και άλλες μορφές, ίσως και φόρμες;
Δισκογραφικά έχουμε συμφωνία με την Irida Music για έναν ακόμα δίσκο με εντελώς άλλο είδος συνθέσεων και όχι «πιανοκεντρικό». Ως συνθέτης πάντα είμαι ανοιχτός σε όλες τις φόρμες, δομές, υφές και ηχοχρώματα, άλλωστε, βιοπορίζομαι από αυτό που κάνω. Έχω συνθέσει πάνω από εκατό έργα κάθε είδους και έχω ευτυχήσει να τα ακούσω ερμηνευμένα σχεδόν στο σύνολό τους από εξαίρετους/ες σολίστ, πλέον φίλου και φίλες. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά για έναν δημιουργό από το να βλέπει το μουσικό κείμενο του να μετατρέπεται επί σκηνής σε ήχο.


Αυτό δηλαδή που, όσον αφορά στο «Piano Works», θα συμβεί την Πέμπτη στη φιλόξενη αίθουσα της Μουσικής Βιβλιοθήκης Λίλιαν Βουδούρη.

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!