Τον Πάρι τον είχα ακούσει κάποιες βραδιές να πάιζει στο «Σαλώμη» τη μοναδική live μουσική σκηνή,του φίλου μου Κωστή Τυμπακιανάκη και πριν μερικά χρόνια στο Θέατρο Πέτρας, να συνοδεύει με τη λύρα του το Θαλασσινό, το Νταλάρα και το Στόκα στη συναυλία τους για τους πρόσφυγες. Ο Πάρις,το «δεξί χέρι» του Βασίλη Σκουλά, ο Πάρις συνθέτης, στιχουργός, ο Πάρις τελειομανής μουσικός, ένας από τους σημαντικότερους εκπρόσωπους της σύγχρονης κρητικής μουσικής παράδοσης, που δεν αγαπά την έπαρση και τη «βιτρίνα», αλλά θέλει να είναι στην «οπισθοφυλακή», τόσο μέσα από τα λόγια του,α λλά και τις πράξεις του. Ο Πάρις Περυσινάκης συναντήθηκε μαζί μου στον «Πατούχα», την κρητική ταβέρνα στην Καλλιθέα του κου. Μανώλη Βασιλάκη, πεθερού του καλού μου παιδικού φίλου Νίκου Σαρρή. Ήπιαμε δυο-τρεις ρακές συνοδεία του απαραίτητου μεζέ και συζητήσαμε για «ό,τι τραβούσε η καρδιά μας», λέγοντας τα πράγματα πολλές φορές έξω από τα δόντια, δίχως «ασημόχαρτα». Είναι ιδιαίτερη η χαρά μου, που ο Πάρις γνωρίζεται με τους αναγνώστες του ogdoo.gr και μας μιλά για το δικό του Παρθενώνα......
Σωστά. H καταγωγή μου είναι από τους Μεσελέρους Ιεραπέτρας και από τον Κουδουμάλο Μιραμπέλου, γεννήθηκα στην Αθήνα και μεγάλωσα στον Άγιο Νικόλαο. Το πρώτο μουσικό όργανο, που έπιασα ήταν η λύρα, σε ηλικία 6 ετών... Τραγουδούσα από πιο μικρός κι ήταν καθαρά τύχη το ότι ήρθε η λύρα στα χέρια μου, ώστε να ξεκινήσω να μαθαίνω...
Την πρώτη σου λύρα τη θυμάσαι;
Ναι..! Η πρώτη λύρα ήταν καθαρά διακοσμητική, δεν έπαιζε. Και η δεύτερη, με την οποία και έμαθα, είναι ενός κατασκευαστή από τον Κρούστα, του Φραγκάκη, την οποία και έχω ακόμα!
Με τους κρητικούς συνθέτες, το Σκορδαλό και άλλους η γνωριμία σου από πότε χρονολογείται;
Είχα την τύχη τους μεγάλους αυτούς καλλιτέχνες να τους γνωρίζω από πολύ μικρός. Ο πατέρας μου είχε επαφές, τους γνώριζε και πηγαίναμε στα γλέντια να τους ακούσουμε... Γίνονταν πολλά γλέντια τότε και υπήρχαν και πολλά μαγαζιά. Έχω την ανάμνηση από τον Σκορδαλό που είπες, το Μουντάκη, τον Κλάδο, τον Καρπουζάκη, το Σωπασή, αλλά κι από πολύ άλλο κόσμο...
Αυτός που σ' έχει επηρεάσει και χαράξει περισσότερο;
Από μικρός ζήλευα διαφορετικά πράγματα στον καθένα, δεν είχα κάποιο συγκεκριμένο πρότυπο, ώστε να σκέφτομαι, π.χ. "θέλω να γίνω Μουντάκης, να παίζω Μουντάκη, γιατί ο Μουντάκης είναι ο θεός κλπ". Δεν είχα ποτέ τέτοιο τρόπο σκέψης. Όλοι μ' έχουν λίγο-πολύ επηρεάσει. Με τον καθένα ήθελα να μοιάσω, σε κάποιο συγκεκριμένο στοιχείο...
Έχει αλλάξει, όπως είναι φυσικό, έχει διαμορφωθεί σύμφωνα με τις σημερινές ανάγκες, τις οποίες και εξυπηρετεί... Τώρα είναι άλλες οι ανάγκες σε σχέση με τότε και η μουσική προσαρμόζεται στην κοινωνία...
Εσύ παραμένεις όμως, στην παραδοσιακή εκδοχή της κρητικής μουσικής...
Δε θεωρώ ότι είμαι "παραδοσιακός" ή μή. Ανήκω σε μια παράδοση. Αυτό το λέω γιατί με την ευρεία έννοια του όρου "παράδοση", μετά από 50-100 χρόνια πολλοί "εμπορικοί" του είδους, θα έχουν περάσει κι εκείνοι στην παράδοση (μια κακή εκδοχή της παράδοσης -αν θες), αναγκαστικά, δεν μπορούμε να το αποφύγουμε αυτό. Εγώ απλά, λόγω της ιδιοσυγκρασίας και της αισθητικής μου, προτιμώ να είμαι στην "οπισθοφυλακή", να μην είμαι εγώ εκείνος, που θα κατευθύνει την πορεία της κρητικής μουσικής... φτιάχνω μουσικές που να μπορώ να τις ακούσω τόσο στην Αθήνα όσο και "στου Παπα τον Πρίνο" χωρίς να με αποξενώνουν από το περιβάλλον. Εμπλουτίζω τις ενορχηστρώσεις μου με όργανα και αρμονία αλλά με σεβασμό στο τραγούδι, το στίχο και την Κρήτη.
Στο πλαίσιο αυτό, για παράδειγμα, είναι κάτι άλλο ο Χαρούλης, από τον Τζουγανάκη;
Έτσι νομίζω. Το ρεπερτόριο τους είναι διαφορετικό, ο Μιχάλης έχοντας πίσω του μια σοβαρότατη ιστορία με συνεργασίες από τους μεγαλύτερους λυράρηδες και τραγουδιστές της Κρήτης ασχολείται πιο πολύ με την κρητική μουσική. Δεξιοτέχνης στο όργανο, ίσως ένας από τους πρωτεργάτες (μαζί με τον Νίκο Αλεφαντινό, το Μιχάλη Φραγκιαδάκη κ.α) της νέας σχολής στο κρητικό λαούτο, προσφέρει ένα show δεξιότητας και τραγουδιού. Ο Γιάννης, σαφώς νεότερος, σε ένα ακόμα εξερευνητικό στάδιο και ακολουθώντας πορεία παρόμοια με του Ξυλούρη, βάζει πινελιές κρητικού και έχει πιο πολύ έντεχνο χαρακτήρα...
Ναι, συμβαίνει αυτό... κάποιος φίλος σου, που ξεκινήσατε ενδεχομένως μαζί, κάνει κάτι διαφορετικό από αυτό που κάνεις εσύ. Το ότι τράβηξε ο καθένας το δρόμο του, δε σημαίνει ότι απαγορεύεται να παίξετε μαζί κάποια στιγμή. Αυτούς τους διαχωρισμούς μάλλον ο κόσμος τους δημιουργεί, βλέπεις άλλωστε ότι αυτές οι "ενώσεις" γίνονται παντού, έχουν ανοίξει τα σύνορα. Βλέπεις Καρρά με Μάλαμα, Πρωτοψάλτη με Τερζή, που ανήκουν σε ένα εντελώς διαφορετικό χώρο. Τέτοια "παντρέματα" δε θα γίνονταν πριν 20 χρόνια στην Ελλάδα. Μαρινέλλα με Θεοδωρίδου ή Μητροπάνος με Πέγκυ Ζήνα, ας πούμε, θα γινόταν τη δεκαετία του '80; Όχι! Τώρα γίνεται όμως και λέμε, "να ένα πολύ ωραίο πρόγραμμα"! Τα "παντρέματα" μάλιστα αυτά, αν είναι έξυπνα βγάζουν και πολύ "ωραία παιδιά". Στην Αμερική του '40 και του '50, τα πράγματα ήταν πολύ πιο προχωρημένα σε σχέση με τα της Ελλάδας σήμερα! Έσμιγαν σαξόφωνα με μπουζούκια, με κρητικά... μπορεί να μην ήταν πάντα ωραίο το αποτέλεσμα, ήταν όμως από τότε ανοιχτόμυαλοι, το δοκίμαζαν κι έκαναν ακόμα και δίσκους, με τέτοιες προσμίξεις!
Μια που λέμε για "ενώσεις", ξέρεις τί αίσθηση έχω Πάρι; Υπάρχουν περιπτώσεις, που πιο δύσκολα σήμερα θα ακούσεις καλλιτέχνες από τον ίδιο χώρο να τραγουδούν μαζί, παρά από διαφορετικό... Μπορεί να μην ξανακούσεις για παράδειγμα ποτέ τη Χαρούλα να τραγουδά με τον Πάριο, ή τη Χαρούλα με τον Νταλάρα...
Μπορεί να το κάνουν, αλλά θα το κάνουν συλλεκτικά. Στο Μέγαρο ή το Ηρώδειο ή με κάποιο συγκεκριμένο ρεπερτόριο, ή μια παράσταση με θεματική, αφιέρωμα σε ένα συνθέτη, τραγουδιστή ας πούμε κλπ. Φαίνεται ότι όσο πιο ψηλά φτάνουν "μικραίνει το πατάρι" και δε χωράει 2 τραγουδιστές ίδιου ρεπερτορίου, τι να πω...
Υπάρχουν κρητικοί τραγουδοποιοί, ή ερμηνευτές που έμειναν στην αφάνεια, που δεν είχαν δηλαδή την εξέλιξη, που θα έπρεπε, ή τους άξιζε να έχουν; Έχω ένα παράδειγμα, τον πατέρα του Μιχάλη Κακέπη, τον κυρ-Αλέκο...
Ο Αλέκος δεν το κυνήγησε θαρρώ... εκπληκτική φωνή πραγματικά, αλλά παράλληλα μέσα στα "καλά" αυτής της φωνής, είναι ότι παραπέμπει σε Ξυλούρη... Αν προσπεράσουμε το θέμα της ομοιότητάς, δε νομίζω όμως κι ο ίδιος ότι πήγε ποτέ σε εταιρεία να πει "θέλω να κάνω ένα δίσκο, ή γράψτε μου κομμάτια, ή πάρε Ξαρχάκο την κασέτα να ακούσεις πως τραγουδάω"... “δεν το ξέτρεξε” που λέμε στην Κρήτη...
Το να σε λένε δεύτερο Παπακωνσταντίνου δεν είναι καλό. Να είσαι ο Κακέπης, να λες "αυτό μπορώ να κάνω, αυτό κάνω" και ξεκινάς τη δικιά σου πορεία. O Μιχάλης έκανε αρκετές συναυλίες όπου τραγουδούσε τραγούδια μόνο του Β. Παπακωνσταντίνου και με φωνή πολύ παρόμοια με του Βασίλη. Πες δηλαδή ότι γεννιέμαι για παράδειγμα εγώ και μοιάζει, κατά διαβολική σύμπτωση η φωνή μου με του Περίδη, ε, θα λέω και Περίδη; Ας πω Μάλαμα, Θηβαίο, Πασχαλίδη. Όχι Περίδη, που θα με ονομάζουν "μίμο" του, γιατί τότε το 'χασα το παιχνίδι.....
Ο Μιχάλης θεωρώ πως, όταν έκανε πολύ νωρίτερα εκείνος πρώτος, πρόγραμμα σαν κι αυτό που κάνει εδώ και μερικά χρόνια ο Μουζουράκης, δεν είχε όμως την αβάντα των media... δεν έπαιξε ούτε σε σειρές, ούτε προωθήθηκε από το "σύστημα", ενώ κατά τη γνώμη μου είχε κι έχει πολύ καλύτερη φωνή από τους περισσότερους σημερινούς... και το Σταυρό του Νότου το '97-'98, το γέμιζε σχεδόν μόνος του... Τέλος πάντων, ας γυρίσουμε στα δικά σου..! Πες μου τί κάνεις τώρα, τα σχέδια σου...!
Καταρχήν το καλοκαίρι, που μας πέρασε ολοκληρώθηκε και κυκλοφόρησε, ο δίσκος του Βασίλη Σκουλά," Φωτιά νερό κι αέρας", που είναι όλος σε δικούς μου στίχους και μουσική και ένα τραγούδι σε στίχους Γιάννη Βάρδα και μουσική δική μου. Τώρα τελείωσα το mastering σε ένα cd που έχει σαν θέμα του το μαντολίνο στην παγκόσμια μουσική παράδοση, "mandolin concerns no.1" θα είναι ο τίτλος και περιέχει παραδοσιακές και επώνυμες μουσικές απ' όλο τον κόσμο, όχι δικές μου. Μουσικές δηλαδή σαν το Tico-tico, το Alla Turca του Mozart, το μεξικάνικο La Cucaracha, το La Paloma, το Historia de Un Amor, Tarantella Siciliana κ.α. Είναι κάτι σαν "tribute to my memories", από μνήμες δηλαδή και ακούσματα των παιδικών χρόνων μου. Μέσα στον Ιούνιο έχω προγραμματίσει και την έκδοση 2 βιβλίων ρεπερτορίου, ένα για λύρα-λαούτο κι ένα για μαντολίνο. Επίσης ετοιμάζω τον επόμενο προσωπικό δίσκο μου, που είναι κρητικός, με στίχους και μουσική πάλι δικά μου, όπου θα τραγουδήσουν ο Γιώργης Παπαδάκης, ο Γιώργης Μανωλιούδης, ο Ψαραντώνης, ο βασικός μου συνεργάτης και τραγουδιστής ο Νικόλας Καράτζης κι εγώ σε δυο-τρία!
Σ' έχουμε ξανακούσει και σε προηγούμενους σου δίσκους να τραγουδάς...
Ναι, αμέ! Σε κάθε δίσκο, υπάρχει και κάτι που λέω εγώ, για... τη φωτογραφία της στιγμής βασικά!! Η δική μου η φωνή έχει ένα ιδιαίτερο χρώμα, δεν είναι η κλασική κρητική. Δε θα έκανα ποτέ ένα κρητικό δίσκο, όπου θα τραγουδούσα μόνο εγώ, όμως όλο και κάτι θα πω! Για παράδειγμα στο "Πουλάκι", που λέμε με το Βασίλη Σταυρακάκη, το πρώτο μέρος το λέω εγώ...
Στο νησί παίζω συχνά, όλες τις Πέμπτες του Γενάρη μάλιστα ήμασταν στο "Θεωρείο", στο Ηράκλειο με το Νικόλα Καράτζη, που παίζει μαντολίνο και τραγουδάει, τον Αντώνη Παπαδάκη στο λαούτο και τον Κωστή Ανετάκη, στην κιθάρα. Πήγαμε πάρα πολύ καλά. Το "Θεωρείο" είναι μια μουσική σκηνή πανέμορφη, στο κέντρο του Ηρακλείου, στην Αστόρια, που κάνει πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, σοβαρά και με πρόταση. Βάζει περίπου 100 άτομα μαζί με το μπαλκονάκι, που έχει. Μικρός χώρος δηλαδή, με πολύ ωραίο ήχο, πολύ ωραίο φαγητό, σαν τα καφενεία τα παλιά, όπου νιώθω πάρα πολύ άνετα, σαν το σπίτι μου πραγματικά! Οι άνθρωποι που το έχουν είναι μιας αισθητικής, που ταιριάζει με τη δικιά μου και πέραν της δικιάς μου παρουσίας εκεί, το συστήνω ανεπιφύλακτα! Ταυτόχρονα παίζω σε μουσικές σκηνές στην Αθήνα, ενορχηστρώνω μουσικές δικές μου ή άλλων για θεατρικές παραστάσεις και ηχογραφώ. Τα τελευταία 7-8 χρόνια έχω φτιάξει ένα δικό μου στούντιο και εκεί μέσα περνάω δημιουργικά τον ελεύθερό μου χρόνο. Είναι πολύ σημαντικό το ότι σήμερα μπορείς να ηχογραφείς στο δικό σου χώρο, πράγμα που δε συνέβαινε παλιότερα.
Πάμε σε κάτι άλλο! Τη μουσική την έχει χαλάσει πια το διαδίκτυο; Και εννοώ τις πωλήσεις των δίσκων, τα έσοδα που χάνει ο συνθέτης, ο στιχουργός, ο ερμηνευτής, ο μουσικός...
Το internet είναι από τη μια καλό και από την άλλη αρρώστια, για τη δισκογραφία. Αυτό που συζητάμε και με τους συναδέλφους είναι πως ένας δίσκος, θα σου κοστίσει συμπεριλαμβανομένων μουσικών, τεχνικών, ηχολήψίας, studio τα πάντα, 5.000 με 7.000, άντε το πολύ 10.000 ευρώ και την επόμενη μέρα θα 'χει βγει στο youtube. Δεν πα’ να έδωσες εσύ τα 10.000 ευρώ, έχει πάρει 17.000 views, τον έχουν ακούσει δηλαδή 17. 000 φορές, χωρίς να έχει δώσει κανένας μισό ευρώ για να πάρει το δίσκο. Σκέψου όμως τί γίνεται και στις ταινίες, που τα 10.000 ευρώ εκεί είναι στον προϋπολογισμό τους, απειροελάχιστα! Είναι ίσως οι πρώτες δέκα ώρες γυρισμάτων! Σκέψου τί στραπάτσο τρώνε τώρα αυτοί, που βγαίνει η ταινία σε blue-ray πριν να κυκλοφορήσει στο σινεμά! Δεν υπάρχει πια κέρδος από το cd. Από μια εταιρεία, βγαίνει 3,5 ευρώ συν ΦΠΑ, δηλαδή 5 ευρώ έξω, προς πώληση το cd. Έχω εταιρεία και ξέρω που στο λέω. Άντε να βγει 5,60-5,80 ευρώ συνολικά με το ΦΠΑ... Πόσο να το δώσει ο δισκοπώλης; Αν το κοστολογεί 10 ευρώ, περιμένει από αυτά τα 3-4 ευρώ να πληρώσει ενοίκιο, ρεύμα κ.ο.κ, δεν υπάρχει κέρδος. Έχω κάνει ένα cd "Η μουσική της Κρήτης", που υποτίθεται ότι έκανα μόνος μου την παραγωγή, για να έχει ένα μικρό-φθηνό κόστος. Μου λέει λοιπόν η εταιρεία ότι θα βγει με 8 ευρώ λιανική πώληση... Πάω κι εγώ στη Θεσσαλονίκη και το βρίσκω 22 ευρώ!! Μπαίνω στο μαγαζί και του λέω, "φίλε μου, εγώ είμαι αυτός, γιατί το δίνεις τέτοια τιμή; Ξέρω πόσο το παίρνεις"... Μου λέει "τί να σου πω φίλε μου... κάτσε εδώ να δεις, απ' το πρωί έχει μπει ένας και ήθελε ένα cd με συλλογές του Bob Marley για ένα πάρτυ κι άλλος ένας, που με ρώτησε πώς θα πάει στο τάδε μαγαζί... δεν έχει μπει κανείς άλλος... ξέρεις πόσο ενοίκιο δίνω;"... κόκ ... Αλλά και για τους δημιουργούς πάει η δισκογραφία. Παλαιότερα υπήρχαν τα συμβόλαια που υπέγραφες και έπρεπε να γράψεις ένα δίσκο. Τώρα η κατάσταση σου λέει, "θες να γράψεις γράψε. Αν δε θες μη γράψεις. Αν γράψεις μπορεί να ακουστεί με άλλα 5 δισεκατομμύρια κομμάτια, που υπάρχουν στο youtube, μπορεί και να μην ακουστεί" Αυτή τη στιγμή αν πουλήσεις 1.000 cd είσαι καλό χαρτί στην εταιρεία. Ο χρυσός τώρα έχει παέι στα 5.000 κομμάτια, που παλιά ήταν 25.000 στα cd και παλαιότερα στα βινύλια ήταν 50.000...Οι δισκοπωλητές, που έχουν μείνει στην Αθήνα είναι 5...7 άντε 10!! Πρέπει να βρούμε νέο τρόπο διάθεσης της μουσικής μας. Να, ας πούμε ο Θαλασσινός έβγαλε σε εφημερίδα το νέο του δίσκο, που τον πλήρωσε μόνος του. Και πολλοί άλλοι...
Το φαινόμενο "Παντελίδης", πώς σου φαίνεται;
Είναι φαινόμενο της εποχής αυτό... Πώς να μου φανεί;! Δε μου αρέσει αυτό που κάνει, παρ’όλα αυτά βρίσκω ότι έχει κάτι καινούριο, σε σχέση με το πως έχει κατευθυνθεί αυτός ο χώρος, μέχρι σήμερα. Είχε στερέψει κι έρχεται αυτό το παιδί με το πηγαίο ταλέντο του, την ευαισθησία του... δεν ξέρω αν ισχύει αυτό που λέει ότι χώρισε και μετά του δημιουργήθηκε η έμπνευση, σ' όλο αυτό που κάνει... Δεν μπορείς ξαφνικά να φτιάχνεις κομμάτια, θα έφτιαχνε και πιο παλιά, αλλά ενδεχομένως αυτή η "φουρνιά" κομματιών του, να έπιασε τόπο... Και μετά ήταν και το μέσο του youtube, που μπορεί να σε απογειώσει, ή μπορεί να σε ρίξει στα καταχθόνια... Για να είμαι πιο σαφής, μπορώ να καταλάβω τί ακριβώς έχει να προσφέρει σήμερα ο Παντελίδης: είναι μια νέα εποχή σ' αυτό το ρηχό, pop, εμπορικό, τραγούδι.
Βγήκε κι αυτός μέσα από το διαδίκτυο, ερασιτεχνικά...
Ναι! Και η Μόνικα μέσα από το internet βγήκε! Και πολύς άλλος κόσμος... και ξένοι, Εγγλέζοι, Αμερικάνοι κλπ και καλλιτέχνες άλλου αντικειμένου! Το youtube δε βγάζει μόνο τραγούδια, βγάζει και μίμους, μάγους, showmen, βγάζει πολλούς "τύπους" ανθρώπων, που κάνουν ενδιαφέροντα πράγματα και δε θα τους μάθαινες αλλιώς..!
Δεν ξέρω! Αυτό είναι το ζητούμενο; Μπορεί να είναι φίλοι οι άνθρωποι! Τόσο απλά! Σαν να πω εγώ του Νίκου, που 'ναι εδώ μαζί μας, "Νίκο θα'ρθεις να πεις ένα κομμάτι" κι ας κάνει άλλο πράγμα ο Νίκος. "Θα 'ρθω" μου λέει κι έγινε! Θα σου πω κάτι άλλο. 'Εχει παίξει ο Σκουλάς, λύρα σε δίσκο του Νεκτάριου Σφυράκη. Ήταν κολλητοί με τον πατέρα του και το 'κανε σα προσωπική χάρη... Δεν μπορείς να το χρεώσεις λοιπόν αυτό του Σκουλά! Έτσι κι εδώ, δεν ξέρεις τί σχέση μπορεί να έχει ο Καρράς με το Μάλάμα! Και δε θα συνυπάρξουν θαρρώ ποτέ σε live! Θα πάει ο Μάλαμας στο Ποσειδώνιο; Εντάξει στο θέατρο Βράχων βέβαια μπορεί να πάει ο Καρράς να πει ένα κομμάτι, είναι άλλο...
Το μόνο ίσως θέμα ποιό είναι! Ο Καρράς, είχε τραγουδήσει και το "Άστη να λέει" με τους Πυξ Λαξ. Οι Πυξ Λαξ όμως ήταν πολυσυλλεκτικοί, έπαιξαν με το Νταλάρα, με το Μαχαιρίτσα, το Χάρη και τον Πάνο και πολλούς άλλους... Αλλά, δεν είχαν μια στοιχειοθέτηση - οριοθέτηση, ότι "αυτοί είμαστε"! Το έψαχναν! 'Ηχους, ακούσματα, είδη... Το Μάλαμα, τον έχω ακούσει να λέει όμως, "δε δίνω τραγούδι στον τάδε, γιατί πήγε και τραγούδησε με τον τάδε, ή την τάδε, ή δεν είναι ακριβώς αυτό που με αντιπροσωπεύει"…
Σκέψου πόσο πιο πολύ αρνητικά θα χτυπούσε, αν τραγουδούσε μαζί, ή έδινε τραγούδι στον Τσαλίκη, τον Οικονομόπουλο ή τη Βανδή!! Ο Καρράς αν μη τι άλλο είναι ένας λαϊκός τραγουδιστής, με ιστορία έντιμη, πορεία καθαρή, δεν είναι "σκυλάς"!
Συμφωνώ! Θυμάμαι το '97 πρέπει να ήταν, είχα ακούσει στο Σταυρό του Νότου το Χάρη και τον Πάνο να τραγουδούν το "Δηλητήριο" του Φοίβου, που το έλεγε ο Καρράς... ήταν αγαπημένο τους κομμάτι!!
Είναι σα να λέμε τώρα, "μα γίνεται που πήγε και τραγούδησε ο Μητροπάνος τραγούδι του Λάκη Παπαδόπουλου;" τότε..! Γιατί να μη γίνεται;; Γιατί αυτό δεν ήταν τότε ακραίο;; Τότε ήταν ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα! Ο Μητροπάνος ήταν όμως πολύ πιο open mind! 'Η όταν είπε ο Σκουλάς, Τόκα ας πούμε. Τότε, ο μόλις προηγούμενος δίσκος του Μάριου ήταν με τον Αδαμαντίδη! Και μου λένε, "θα κάνεις τις ενορχηστρώσεις, στο δίσκο του Βασίλη Σκουλά, με τον Τόκα"... Παραξενεύτηκα! Κι όμως τελικά ο Σκουλάς "καθαγίασε" τον Τόκα κι ο Τόκας τίμησε το Σκουλά μέσα από αυτό το δίσκο, που ήταν και το κύκνειο άσμα του συνθέτη... Έγραψε πάρα πολύ ωραίες μουσικές εκεί ο Τόκας, όχι πως δεν είχε γράψει πριν, απλώς ήταν πιο εμπορικά τα προηγούμενα του τραγούδια. Κι εγώ ήμουν τότε όπως είσαι εσύ τώρα Άρη μου, κλειστός, όμως είδα ότι δεν αξίζει. Εγώ χάνω από αυτό, από αυτή την άρνηση χάνω πράγματα... Και πάλι είμαι κλειστός, θέλω όμως να "το ανοίγω" λίγο, να το σπρώχνω τουλάχιστον μπας και ανοίξει λιγάκι, όσο μπορώ. Σου είπα πιο πάνω πως αυτά τα "παντρέματα" βγάζουν μερικές φορές "ωραία παιδιά" κι ας μη μας αρέσουν όσο βρίσκονται στα προξενιά!
Ο Μητροπάνος λείπει σήμερα, μιας που τον αναφέραμε;
Λείπει, ναι! Φροντίσανε όμως να τον "φάμε" πολύ, πριν να πεθάνει... Με το που γύρισε καλά ο άνθρωπος στην υγεία του, αφού έπιασε το μόσχευμα, φαγωθήκανε... Μητροπάνος παντού, σε τηλεοράσεις, συναυλίες, μαγαζιά... ξέραν ότι θα τραγουδήσει για παράδειγμα με την Πέγκυ Ζήνα και ήταν ρεζερβέ το μαγαζί για δύο μήνες μετά, από πριν να ξεκινήσει!!! Στο Ηράκλειο τραγουδούσε με 45-50.000 κόσμο... όπου έπαιζε γινότανε χαμός... "έπιασαν" το συναίσθημα της συμπόνιας του Έλληνα, επειδή ήταν άρρωστος και κόντεψε να πεθάνει... Όλα στο βωμό του χρήματος... ενώ θα έπρεπε το σύστημα να τον προφυλάξει κι όχι να τον τρέχει από τη μια άκρη της Ελλάδας στην άλλη, άρρωστο άνθρωπο. Μου θυμίζει την ιστορία της κότας με το χρυσό αυγό... δεν έπρεπε να "γκαζώσει" τόσο πολύ... Μάλλον δεν "γκάζωσε" ο άνθρωπος μόνος του, τον "γκαζώσανε", τον "γκάζωσε" το σύστημα και τον τελικά τον σκότωσε.
Συμφωνώ... Υπήρχε αυτή η γενική "βία" να τον ακούσουμε, να τον ξανακούσουμε.... σα να τον μακαρίζανε, σα να περίμεναν ότι κάτι θα του συμβεί... Να γυρίσουμε πάλι στα του νησιού μας! Συμφωνείς με τη θεώρηση μου ότι κάθε νομός έχει τα δικά του, δεν είναι ίδιοι μεταξύ τους... Ακούω να λένε για εμάς στο Λασίθι, ότι "εσείς εκεί είστε ήπιοι, δεν είστε κρητικοί!", συγκρινόμενοι για παράδειγμα με τους Ρεθεμνιώτες ή τους Χανιώτες!
Ότι ο κάθε νομός έχει τα δικά του ισχύει... όμως το ότι είμαστε υποτονικοί στο Λασίθι, δε συμφωνώ!! Εμείς στο Λασίθι, είμαστε άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων. Δεν είμαστε επιθετικοί, δεν είμαστε εριστικοί, δεν έχουμε την επίδειξη, δεν είμαστε ψευτοκαπετανέοι!! Αυτό, μπορεί να μεταφράζεται σ' αυτούς έτσι... Ας έλειπε όμως το Λασίθι, του Κορνάρου, να βλέπαμε μετά. Θα σου πω και κάτι άλλο για τους Λασιθιώτες πάνω σ' αυτό. Τα μέρη που έχουμε στο Λασίθι αναξιοποίητα είναι πάρα πολλά... Κι όχι μόνο δεν κοιτάζει ο Λασιθιώτης να τα αξιοποιήσει, να τα διαφημίσει, αλλά μπορεί ακόμα και να πεθάνουμε και να μην τα ξέρουμε, να μην τα' χουμε καν δει... ή να μην τα έχουμε ποτέ εκτιμήσει, γιατί ούτε ο παππούς μου ποτέ, ούτε ο πατέρας μου μου μίλησε γι' αυτά...
Να πούμε και πιο δικά μας… Στο χωριό σου, στους Μεσελέρους, στο πανηγύρι της Παναγιάς του Βρυωμένου έχεις παίξει ποτέ;
Είχα παίξει τρεις-τέσερις συνεχόμενες φορές, πριν κάμουνε γύρω-γύρω τον τοίχο και σταματήσουν να κάνουνε το πανηγύρι έξω... Στην Παναγία του Βρυωμένου πήγαινα από πιτσιρικάς, δεν ήταν καινούρια υπόθεση, απλά τα τελευταία χρόνια το αναστηλώσανε το μοναστήρι, κάνανε τα κελιά, ο μπάρμπας μου με το νονό του αδερφού μου... Ο μακαρίτης ο παπα-Νίκος είχε βαφτίσει τον αδερφό μου. Όταν πέθανε ο προηγούμενος παπάς της ενορίας μας, παρατάει τη δουλειά του-γιατί ήταν ξυλουργός-επιπλοποιός και κατεβαίνει στο χωριό, χωρίς να ξέρει νότες, να τραγουδά, ή να ψέλνει καλά, ήταν όμως άγιος άνθρωπος... ένωσε ξανά όλους τους χωριανούς, ξανάφτιαξε το μοναστήρι... και μου 'λεγε τότε, “Πάρι αν θέλεις παίξε”, αλλά έξω ... χρειαζόμουν 100 μέτρα μπαλαντέζα για να παίξω... Έπαιξα πάντως και αν επέμενα θα το συνέχιζα, αλλά έφυγα μετά και δε συνεχίστηκε. Θυμάμαι όταν ήμουν μικρός, είχαμε τις κουβέρτες και τις στρώναμε και καθόμασταν κάτω στο πανηγύρι κι ήταν όλη η πλαγιά γεμάτη κουβέρτες με κόσμο! Όχι τόσα αυτοκίνητα που έχει σήμερα, αλλά κόσμο δεκαπλάσιο!! τότε πηγαίναμε με τα πόδια από το χωριό... Θα 'θελα πάντως να παίζω ακόμα στου Βρυωμένου....
Κάτι που έχεις υπόψη σου και αξίζει της προσοχής μας από κάποιον τραγουδοποιό, κρητικό καλλιτέχνη γενικότερα;
Έχω ακουστά το δίσκο που έβγαλε τώρα ο Μάλαμας μ' έναν κρητικό συνθέτη, κοντοχωριανάκι μου, το Νίκο Μαστοράκη...
Κι έχει και κρητικό-Γεραπετρίτικο τίτλο, "Κύρβα".
Είναι τιμή μας! Μου είπε ο ηχολήπτης, ότι του πήγε ένα κομμάτι ο Μαστοράκης του Μάλαμα να πει και του είπε ο Μάλαμας, να κάνουν ολόκληρο δίσκο! Πολύ σημαντικό για το Λασίθι μας! Από 'κει κι ύστερα μουσικοί υπάρχουν. Υπάρχει ο Τσαντάκης, ο Βαρδάκης, ο Σγουρός, ο Βάρδας -πρώτα να τονε βάλεις αυτόν, το λυράρη από τον Κρούστα, οι οποίοι συνεχίζουν το δρόμο τους, ήσυχοι, σιωπηλοί και ταπεινοί... Δε θα δεις ποτέ το Σγουρό να πάει στον ΑΝΤ1, ή να πάει να παίξει με τη Βίσση... δε θα τονε δεις γιατί, δε θέλει να τον "πουλήσει" έτσι τον εαυτό του... κάνουν άλλες δουλειές. Άλλωστε ο Βάρδας είναι βοσκός, ο Δημήτρης ο Σγουρός είναι δάσκαλος...
Με το Θαλασσινό η συνεργασία σου ξεκίνησε πριν χρόνια... Συνεχίζετε επί μονίμου βάσης;
Με τον Παντελή είμαστε σε ένα διάλειμμα! Μιλάμε συχνά και τον βλέπω, είναι ξεχωριστός άνθρωπος και τον αγαπάω πολύ, απλά εγώ ξεκίνησα τα δικά μου live και όσο να 'ναι δεν μπορώ να κάνω τα πάντα, πρέπει να διαλέξω... Είναι ωραίο, γιατί τόσα χρόνια που ήμουν μαζί του background, πέρασα πάρα πολύ ωραία, γνώρισα πολλά μέρη. Τώρα είμαι "μπροστά γραμμή" είναι κάτι άλλο. Τώρα έχω επιλέξει λοιπόν να κάνω τις δικές μου εμφανίσεις, αφού άλλωστε έχω πολλά κομμάτια δικά μου. Αυτά τα τραγούδια αν δεν τα υποστηρίξω εγώ, ποίος θα τα υποστηρίξει; Έχω 9 δίσκους με τον τελευταίο. Δεν έχεις την απαίτηση εσύ ως ακροατής, τα κομμάτια του δίσκου που σου έδωσα, που απέκτησες, πέραν του youtube να τα ακούσεις και δεις κάποια στιγμή ζωντανά; Ένιωθα ουσιαστικά τύψεις απέναντι σ' αυτά τα τραγούδια, γιατί είναι σαν να κάνεις παιδιά και τα παρατάς στο δρόμο ένα από 'δώ, ένα από 'κεί... Και είπα πρέπει κάποια στιγμή να το κάνω αυτό... Και διάλεξα τη χειρότερη!!!
Ξέρεις τώρα τί θυμήθηκα...'93-'94 ήταν, δε θυμάμαι καλά, είχες συμμετάσχει σ 'ένα οργανικό δίσκο του Νικολόπουλου..!
"Ανατολικά της Ευρώπης". Πού το θυμάσαι;;!
Μου τον είχε βάλει ο πατέρας σου στο μαγαζί του, στον Άγιο και μου 'λεγε, "εδώ παίζει ο Πάρις"!!
Έχω παίξει εκεί λύρα, μαντολίνο και λαούτο πολίτικο.
Το όργανο που αγαπάς περισσότερο;
Όλα τα όργανα που παίζω τα αγαπάω. Δε μπορώ να κάνω διάκριση. Αλλά τη μουσική τη γνώρισα μέσω της λύρας και ίσως με αυτήν η σχέση μου είναι η πιο μακρά και άμεση. 33 χρόνια σχέση δεν είναι λίγα... Ο παλιός είναι αλλιώς που λένε.
Με το Σκουλά;
Εφάμιλλη η μακρόχρονη συνεργασία μας... φοβερός!!
Ο τελευταίος δίσκος που βγάλατε μαζί... θα γίνουν παραστάσεις "πάνω του";
Αυτός έχει κυκλοφορήσει καιρό τώρα... κι από εκεί μέσα παίζει στις εμφανίσεις του, την "Πέρδικα" και την "Άνοιξη"... Όλος ο δίσκος είναι βέβαια δυνατός! Μπορεί να του αρέσουν κι άλλα κομμάτια και να 'ναι άλλο το αγαπημένο του από το δίσκο, αλλά αυτά τα δυο είναι που θα τα παίξει κατεξοχήν... Το ένα είναι χορευτικό και το άλλο είναι ακουστικό...
Πες μας δυο λόγια και για την Άρτα, ίντα κάνεις εκειά;
Είμαι στο ΤΕΙ Ηπείρου, στο τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής και διδάσκω λύρα, λαούτο, μαντολίνο και μουσικά σύνολα..! Είναι η όγδοη χρονιά που διδάσκω εκεί. Έκανα ένα διάλειμμα 2-3 χρόνων και τώρα συνεχίζω.
Εκεί είναι και ο Θανάσης ο Πολυκανδριώτης;
Ο Πολυκανδριώτης ήταν στην πρώτη φάση, δεν είναι πια μαζί μας... και τώρα όμως είναι πολλοί αξιόλογοι μουσικοί... ο Γιάννης Μπελώνης στο πιάνο, ο Παναγιώτης Βέργος στο σαντούρι, ο Σταυρίδης στο ακορντεόν, ο Στώικος τρομπέτα, ο Μυστακίδης κιθάρα, ο Μπάμπης ο Παπαδόπουλος επίσης κιθάρα... Εξαιρετικοί μουσικοί όλοι τους... δεν ξέρω ποιον να πρωτοπώ.
Από το μουσικό έντυπο χώρο, δεν έχουμε πια κάτι, που να σας παρουσιάζει... τους συνθέτες, τους τραγουδοποιούς, τους τραγουδιστές, τους οργανοπαίχτες... Λείπει σήμερα ένα "Δίφωνο", ένα "Όασις";;;
Αυτό ξέρεις τί σημαίνει; Ότι ήταν τυχοδιώκτες, τυχοδιωκτικές κινήσεις ήταν όλες αυτές, που δεν μπορούσαν να κρατηθούν στο βάθος του χρόνου. Δεν είχαν μεράκι, δεν ήταν μερακλίδικα πράγματα, ήταν εμπορικά. Ο Μετρονόμος υπάρχει ακόμα, αλλά πού να τονε βρεις και το Μετρονόμο; Για ψάξε, πόσα περίπτερα υπάρχουν που τον έχουν... Τα Metropolis έκλεισαν, μόνο στους πάγκους στο Σύνταγμα αν πάω και τον έχουν εκεί, πουθενά αλλού...
Είναι και θέμα προσώπων πιστεύω. Το Δίφωνο μπορεί για παράδειγμα τον πρώτο καιρό να έκανε μια καλή δουλειά, στην πορεία λιγάκι το άλλαξε... Πιστεύω ότι τα περιοδικά, αλλά και τα μουσικά μαγαζιά ακόμα, άμα δεν τηρούν το χαρακτήρα τους, το προφίλ τους και αλλάζουν στην πορεία κάνοντας αιμομιξίες, χαλάνε το πρόσωπο τους κι αυτό βγαίνει και στον κόσμο...
Και τους αρνείται μετά το κοινό! Ε, βέβαια! Το Δίφωνο, που αναφέραμε δεν είχε μια ενιαία αισθητική... Ξεκινάς και λες "είμαι ΑΕΚ " κι όσο περνά ο καιρός το πρασινίζεις λιγάκι, και μετά περισσότερο και γίνεσαι Παναθηναϊκός και μετά το κοκκινίζεις και γίνεσαι και Ολυμπιακός... Αποφάσισε τί χρώμα είσαι, να ξέρω αν θα σε πάρω! Έκανε ελιγμούς και τη μια είχε αυτό το εξώφυλλο και την άλλη έβλεπες ένα άλλο εξώφυλλο κι έλεγες, "τώρα τί σχέση έχω εγώ με αυτό; δεν το αγοράζω". Και από ένα σημείο και μετά τα ντουέτα που έβαζε μαζί, που τις περισσότερες φορές συγκρούονταν μεταξύ τους... Νικολούδης-Ρος Ντέϊλι; Τί σχέση είχαν αυτοί; Δεν κρίνω ποιός είναι καλύτερος από τον άλλον... Όμως δεν είχαν καμία σχέση! Να πεις ότι είναι αντίθετοι, δεν είναι... να πεις ότι ο ένας είναι δυτικός κι ο άλλος ανατολικός και θ' ακούσουμε δυο διαφορετικά πράγματα, δεν είναι... Ούτε οι συνεντεύξεις πολλές φορές, ήταν πραγματικές... κι η φωτογράφηση μπορεί να ήταν μοντάζ...
Βασικά υπήρξε μια παρεξήγηση με την παραγωγό αυτήν. Φερόταν με μια έπαρση και με ένα τρόπο που μετά βίας κρατήθηκα κι έφτασα ως την πρώτη παράσταση. Μέχρι την τελευταία στιγμή μου ακύρωνε πολύτιμους συνεργάτες με τη λογική “όλα τα σφάζω - όλα τα μαχαιρώνω”. Είναι γνωστή η εικόνα της ως κακοπληρωτή. Μπορείς να μιλήσεις με την ορχήστρα του Χρόνη Αηδονίδη που, μία-δυο εβδομάδες πριν την παράστασή μας, έπαιξαν κι εκείνοι στο Ηρώδειο. Επίσης μπορείς να μιλήσεις με την ορχήστρα του Μάριου Φραγκούλη, την Εστουδιαντίνα, με μουσικούς, με τεχνικούς, με φωτογράφους, με φωτιστές, εταιρείες πιάνων, ηχολήπτες κλπ. Η κυρία αυτή έχει αφήσει απλήρωτους όλους όσους έχει συνεργαστεί. Παρ’ όλα αυτά πιστεύει ότι είναι το καλύτερο γραφείο παραγωγής συναυλιών και με ένα ανεξήγητο τρόπο μπορεί να πάρει όποια στιγμή θελήσει Ηρώδειο, Λυκαβηττό, Μέγαρο κλπ.
Μίλησα με την “Κρητική Εστία” Πάρι μου. Ναι μεν το συμφωνηθέν ποσοστό θαρρώ πως της κατεβλήθη, από την πρώτη βραδιά, αλλά έχουν καταφύγει στη δικαιοσύνη, για σχετικά ζητήματα, εναντίον της κας Παπαγεωργίου...
Πέρα από την Εστία, που στο διαφημιστικό έγραφε “τα έσοδα θα διατεθούν” ενώ ο εκφωνητής έλεγε “μέρος των εσόδων θα δ o θεί”... ρώτα και το σκηνοθέτη μας το Θοδωρή Παπαδουλάκη με το συνεργείο του αν πήραν ένα ευρώ από τη συναυλία για το Σκουλά στο Ηρώδειο... Και πόσα πήρε αυτή... Sold Out η πρώτη παράσταση. Η δεύτερη δεν είχε σκηνοθέτη, άλλαξαν οι χορευτές και οι μουσικοί, μάζεψε 3.500 κόσμο και το τελευταίο τέταρτο, απ' ότι μου είπαν άφησαν τις πόρτες ανοιχτές και έμπαινε ο κόσμος χωρίς εισιτήριο, ελεύθερα... δεν ήταν sold out. Έδιναν μάλιστα και εισιτήρια στην ΑΝΕΚ! Με 60 ευρώ πήγαινε-έλα και εισιτήριο στο δεύτερο διάζωμα του Ηρωδείου παρακαλώ. Νυν υπέρ πάντων ο Αγών...
Θα σου πω την προσωπική μου εμπειρία. Πήρα δυο προσκλήσεις σαν "Όγδοο", ονομαστικά... και πηγαίνοντας εκείνο το βράδυ στον γκισέ του Ηρωδείου με την κοπελιά μου να τις παραλάβω, δε με ρωτούσαν καν το όνομά μου και από που είμαι... Μόνο "πόσες θέλεις"... κανένας έλεγχος... Δηλαδή αν έλεγα ότι θέλω 10 προσκλήσεις θα μου τις έδιναν...
Η πρώτη ήταν sold out. Εγώ και όλοι οι μουσικοί της πρώτης παράστασης (κανείς άλλος...) πληρωθήκαμε κανονικά -όχι την ίδια βέβαια βραδιά όπως είχαμε συμφωνήσει- αλλά την επόμενη μέρα. Αν όμως γινόταν τώρα η δεύτερη παράσταση θα το σκεφτόμουν διαφορετικά. Γιατί δεν είναι μόνο η παράσταση που δε συμμετείχα κι ο δίσκος που χωρίς καμία έγκριση κυκλοφόρησε στα “Παραπολιτικά”(!!!). Δεν είναι ότι η αφερεγγυότητα, η ανωριμότητά της με εξέθεσε απέναντι σε μακρόχρονους πολύτιμους συνεργάτες μου (ηχολήπτες, χορευτές, στούντιο ηχοληψίας κλπ). Είναι και η συνεργασία μου με αυτόν τον πολύτιμο άνθρωπο, το μεγάλο τραγουδιστή και χρόνια φίλο μου το Βασίλη που κλονίστηκε. Κι αυτό είναι που πονάει. Ένα μεγάλο συγγνώμη στο Βασίλη το χρωστώ. Δεν έπρεπε να αφήσω να μπει ανάμεσά μας κανείς. Δεν το δέχομαι όμως να βγαίνει η τύπισσα στη σκηνή πιάνοντας κεφαλοκλείδωμα το Σκουλά -που εγώ μετά από 20 χρόνια συνεργασίας τον λέω "κύριε Βασίλη"- μη γνωρίζοντας ποιος είναι αυτός δίπλα της και τι ιστορία έχει γράψει, να τον πιάνει λοιπόν κεφαλοκλείδωμα, να πηγαίνει στο μικρόφωνο και να λέει, “ο Βασίλης είναι ένας πολύ ταπεινός άνθρωπος και δυο μήνες τώρα τον παρακαλάω να κάνουμε και δεύτερη συναυλία στο Ηρώδειο και μου λέει όχι... ε, λοιπόν θα την κάνουμε! τρέξτε όλοι στα γκισέ να είναι sold out και η επόμενη, να μάθουν όλοι τί σημαίνει Κρήτη!”. Εγώ εκείνη την ώρα, μου ήρθε να της πετάξω τη λύρα, που κρατούσα, αλλά είπα, "κι αν τη φάει ο Σκουλάς ή κανείς άλλος;"! Μα την Παναγία, αν ήμουν πιο κοντά θα της τη πετούσα στην κεφαλή! Mega, ΕΡΤ όλοι, μπροστά...". ΠΑΤΕ ΟΛΟΙ ΣΤΑ ΓΚΙΣΕ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΡΗΤΗ";! Κεφαλοκλείδωμα τον "δικό σου", λες κι είναι κολλητοί; Κάτω μωρή τα χέρια σου από εκεί! Παρθενώνας μας είναι αυτός... πώς του μιλάς έτσι; T ί είσαι;
* H κουβέντα αυτή αφιερώνεται στον αγαπημένο μου θείο Νίκο Χατζάκη και τον πατέρα του Πάρι, κο. Ζαχαρία Περυσινάκη. Eυχαριστώ τον κύριο Μανώλη Βασιλάκη και το φίλο μου Νίκο Σαρρή για τη φιλοξενία τους!
