Που γεννήθηκες και πότε ήρθες σε επαφή με το λαϊκό τραγούδι;
Γεννήθηκα στην Νέα Ιωνία του Βόλου και έμεινα εκεί μέχρι τα 18 μου που ήρθα στην Αθήνα να σπουδάσω στην Ανωτάτη Εμπορική. Με το λαϊκό τραγούδι ήρθα σε επαφή από πολύ μικρός. Υπήρχανε σοκάκια στη Νέα Ιωνία με τσιπουράδικα και το μεσημέρι βγαίνανε οι κυράδες, όπως τις έλεγαν και ακούγανε σμυρναίικα και Καζαντζίδη. Εκεί σύχναζαν ο Καζαντζίδης και ο Νίκος ο Ξανθόπουλος που είχε βαφτίσει πολλά παιδιά από την περιοχή.
Ενδιαφέρθηκες ποτέ να μάθεις κάποιο όργανο;
Έχω μπουζούκι, τζουρά, μπαγλαμά αλλά ποτέ δεν έμαθα. Στο πρώτο έτος της σχολής θυμάμαι είχαμε πάει να μάθουμε με ένα φίλο. Πήραμε λοιπόν ένα μπουζούκι και ξεκινήσαμε. Κάποια στιγμή είπαμε δε γίνεται, έχουμε ένα μπουζούκι και μία θήκη και βάλαμε κλήρωση. Εγώ πήρα το μπουζούκι και ο φίλος τη θήκη.
Με το στίχο πότε ξεκίνησες;
Από πιτσιρικάς έγραφα ποιηματάκια και στιχάκια και η πρώτη ηχογράφηση με δικούς μου στίχους είναι το «Ήλιος Θεός», ίσως το πιο γνωστό μου τραγούδι, με το Βασίλη Σκουλά σε μουσική του Μιχάλη Νικολούδη που έγινε και το επίσημο τραγούδι της πολεμικής αεροπορίας. Έχουμε άλλον ένα δίσκο εδώ και πολλά χρόνια με το Σκουλά και το Νικολούδη που ακόμα δεν έχει κυκλοφορήσει. Τραγουδάει 12 τραγούδια ο Σκουλάς και ελπίζω σύντομα να καταφέρουμε να τον βγάλουμε.
Γράφονται σήμερα λαϊκά τραγούδια;
Κατά τη γνώμη μου πάντα γραφόντουσαν λαϊκά τραγούδια. Η ένστασή μου είναι με αυτή την ιστορία της «εξέλιξης» του λαϊκού τραγουδιού. Εξέλιξη δεν είναι να πάρουμε ένα τραγούδι και να του αλλάξουμε την ενορχήστρωση. Για παράδειγμα ο Κορακάκης, που τον θεωρώ εξέλιξη του τραγουδιού. Δεν είναι τα τραγούδια του εξελιγμένα; Εξέλιξη είναι να μπορούμε και σήμερα να γράφουμε λαϊκά τραγούδια..
Πιστεύεις ότι έχουνε χαθεί τα βιώματα; Και παλιοί καλοί στιχουργοί έχουν χρόνια να γράψουνε σημαντικά τραγούδια.
Γράφονται τραγούδια και σήμερα αλλά πάσχει κατά πολύ ο στίχος. Κανένας δημιουργός δεν είναι αστείρευτη πηγή. Όλοι οι μεγάλοι σταμάτησαν κάποια στιγμή. Αν πάρεις παράδειγμα τον Τσιτσάνη, το Καλδάρα, το Μητσάκη, είχανε σταματήσει να γράφουνε καιρό πριν αξιοσημείωτα τραγούδια. Άρα λοιπόν και συνθέτες και στιχουργοί στερεύουν. Τα θέματα όμως δεν στερεύουν. Αλλάζει μόνο η σκοπιά που τα βλέπουμε.
Λαϊκοί τραγουδιστές που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ένα καλό λαϊκό τραγούδι υπάρχουν σήμερα;
Θα σου πω κάτι που είναι και είδηση. Κάνει το δεύτερο δίσκο του ο Λάκης Ορφανίδης που όπως ξέρεις είναι στο ύφος της δεκαετίας του ’50. Σε αυτό το δίσκο λοιπόν θα συμμετάσχει και ο Νταλάρας με δύο τραγούδια που τα τραγούδησε σαν λαϊκός τραγουδιστής, γιατί είναι λαϊκός τραγουδιστής, άσχετα αν τα τελευταία χρόνια τραγουδούσε άλλα πράγματα. Όσο αφορά τους νέους πιστεύω πως σίγουρα υπάρχουν, αλλά το ζήτημα είναι αυτά που γράφουν πως θα ακουστούν αλλά και που απευθύνονται. Μην ξεχνάς ότι το ακροατήριο έχει αποπροσανατολιστεί πλήρως με όλα αυτά που τους περνάνε οι κατά τα άλλα «μουσικές εκπομπές». Οι περισσότεροι που κάνουν τέτοιες εκπομπές δεν έχουν άποψη και αυτό είναι κάτι που θέλουν τα μέσα σήμερα για να τους ελέγχουν. Εκεί είναι που χαλάει η σούπα….
Μπορεί ένα αξιόλογο τραγούδι να ακουστεί και να μαθευτεί;
Βασικά το cd σαν προϊόν πάσχει. Πλέον δεν πωλούνται cd εδώ και χρόνια. Πρέπει ο τραγουδιστής και ο συνθέτης να το πάρουν στον ώμο και να το κάνουνε γνωστό είτε μέσω ίντερνετ, είτε μέσω των ζωντανών εμφανίσεων. Έτσι πιστεύω το τραγούδι, αν είναι καλό, θα βρει το δρόμο του. Το «Πρώτο φθινόπωρο» όταν βγήκε με τον Τζώρτζη δεν ακούστηκε καθόλου. Μετά το είπε η Στάμου και ακούστηκε, μετά ο Ανδρεάτος, ο Μητροπάνος και ένα σωρό άλλοι. Φτάνουμε λοιπόν κάποια στιγμή να γίνεται γνωστό ένα τραγούδι μετά από χρόνια όπως έγινε και με το «Τι σου ‘κανα και πίνεις» και κάποιοι να στεναχωριούνται μόλις μαθαίνουν ότι πρόκειται για επανεκτέλεση. Υπάρχουν καριέρες τραγουδιστών που έχουνε στηθεί πάνω σε επανεκτελέσεις.
Φταίνε και οι εταιρείες που πλέον δεν πωλούνται τα cd;
Σαφέστατα. Όλο αυτό που γίνεται τα τελευταία χρόνια θα είχε αποφευχθεί εάν οι εταιρείες δεν έκαναν αισχροκέρδεια. Αν τα cd, αντί για 15 και 20 ευρώ πωλούνταν 5 δε θα φτάναμε εδώ σήμερα. Για παράδειγμα έχω πάει στη Λευκάδα το 2005 και μπαίνω σε ένα δισκοπωλείο και βρίσκω δικό μου cd να κοστίζει 23 ευρώ τη στιγμή που εγώ το πουλούσα 4!!! Και του λέω γιατί το πουλάς τόσο ακριβά και μου απαντάει «δώς μου 7 ευρώ να στο αντιγράψω». Οι δισκοπώλες, οι εταιρείες , τα αφεντικά των εταιρειών και οι καλλιτέχνες έστρωσαν το δρόμο γι αυτή την κατάσταση. Τώρα δυστυχώς δεν μαζεύεται εύκολα.
Με την εταιρεία «Δίκτυο» πως και πότε ξεκίνησες;
Ουσιαστικά το 2001 πιο πολύ από ζοχάδα. Μου είπε ο Κορακάκης να κάνουμε ένα δίσκο και έτσι μπήκα στη δισκογραφία με την εταιρεία και έχω βγάλει γύρω στα 75 δισκάκια.
Προφανώς δεν το έκανες για οικονομικό όφελος.
Σαφέστατα όχι. Πρώτα απ’ όλα δεν υπάρχει καλλιτέχνης που να πει ότι ήρθε εδώ και μου έδωσε 1 ευρώ για να βγάλει το δίσκο. Μέχρι ένα σημείο τους δίσκους τους πλήρωνα εγώ. Από ένα σημείο και μετά σταμάτησα και έλεγα στον καλλιτέχνη, τόσο κάνει η κοπή, τόσο η εκτύπωση, πάρε τα τιμολόγια συνεννοήσου και πλήρωσέ τα. Δεν είπα ποτέ σε κάποιον θέλω π.χ. 5.000 για ένα δίσκο. Με όσους έχω συνεργαστεί είμαστε φίλοι.
Κάνεις εκπομπές στο ραδιόφωνο 12 χρόνια τώρα. Πιστεύεις πως υπάρχει επιστροφή στο καλό λαϊκό τραγούδι;
Ναι το πιστεύω. Το σκουπίδι τόσα χρόνια βρώμισε. Το ντύσανε, του βάλανε κολόνια, το βάλανε σε βιτρίνες αλλά πλέον δεν μπορείς ούτε να το δεις, όχι να το φας. Όμως αποκλειστικοί υπεύθυνοι για τον παραμερισμό του λαϊκού τραγουδιού ήτανε οι άνθρωποι που το αγαπούσαν και οι ίδιοι οι δημιουργοί. Για δύο λόγους. Πρώτα γιατί είδανε το θέμα αφ΄ υψηλού και δεύτερον γιατί μπήκανε σε διάλογο. Δεν πιστεύω πως κάποιος που έχει δίκιο πρέπει να κάνει διάλογο με έναν συνομιλητή που είναι κακοπροαίρετος. Αν ερχότανε π.χ. κάποιος και μου αμφισβητούσε την αξία του Τσιτσάνη δεν θα καθόμουνα να το συζητήσω μαζί του. Θα του έλεγα τράβα να μάθεις ποιος είναι ο Τσιτσάνης και μετά μιλάμε. Είσαι δημιουργός, σε καλούνε σε μια εκπομπή και σου μιλάει μια θείτσα απρεπώς, που παίρνει σε ένα μήνα όσα εσύ σε 3 χρόνια που προσφέρεις, και κάθεσαι και την ακούς επειδή ντρέπεσαι που έχει κάμερες; Θα σηκωθείς και θα της τα πεις όπως πρέπει. Ο Νίκος ο Μαμαγκάκης έφυγε ση μέση της εκπομπής. Την πρώτη φορά της είπε δεν με παρακολουθείτε, τη δεύτερη είπε σας το χρεώνω και την τρίτη σηκώθηκε κι έφυγε. Όπως και ο Χατζιδάκις.
Η κρίση θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για νέα λαϊκά τραγούδια;
Βεβαίως. Το λαϊκό τραγούδι είναι βιωματικό και είναι και χρονογράφημα. Κατά συνέπεια γράφεις αυτά που ζεις. Αρκεί αυτό να μην γίνεται κατά παραγγελία γιατί καταντάει γελοίο και έχουμε τέτοια πρόσφατα παραδείγματα. Και βασικό είναι να μπορέσουμε να ανακτήσουμε την ευθυκρισία μας. Ακούμε κάτι και δεν το διυλίζουμε απλά το καταπίνουμε όπως μας το σερβίρουν. Βγαίνει ο κάθε δημοσιογραφάκος και λέει για τους άστεγους, την ανεργία και δεν εξετάζουμε ποιος είναι αυτός, τι εισόδημα έχει και αν ο μισθός του είναι όσο 50 εργατών.
Από μεράκι πάντα. Και στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση όσο χρόνια ασχολούμαι δεν έχω πάρει ούτε μια δραχμή, αντίθετα έχω βάλει από την τσέπη μου. Το λαϊκό τραγούδι είναι το μεράκι μου και προσπαθώ να το υπηρετώ όσο πιο σωστά γίνεται. Αυτό τον καιρό οργανώνω μια σειρά παραστάσεων μαζί με τη Μαρία τη Σταύρακα στο Θησείο στο «Στάβλο». Είναι μια συνάντηση μουσικών με αξιόλογες βραδιές και μουσικές από μεγάλους σολίστες και διάφορα σχήματα. Υπάρχουν πολλά νέα παιδιά που παίζουν μπουζούκια, κιθάρες, σαντούρια αλλά και μεγάλοι δεξιοτέχνες που βρίσκουν διέξοδο στο αδιέξοδό τους με αυτές τις βραδιές αλλά και πολύς κόσμος που το γουστάρει αυτό. Εγώ δεν επεμβαίνω στο πρόγραμμα, αφήνω τον καλλιτέχνη να παίξει ελεύθερα ότι αυτός γουστάρει και να βγάλει την ψυχή του χωρίς τα καλούπια και τους φραγμούς που συναντάνε στις ορχήστρες που παίζουν. Θα ήθελα να ευχαριστήσω και το odgoο.gr για τη στήριξή του και να πω ότι το θεωρώ σημαντική παρέμβαση στα μουσικά πράγματα του τόπου. Μπορεί να διαφωνώ σε κάποια αλλά άμα δεν διαφωνούσα θα ήταν ύποπτο. Εύχομαι να συνεχίσει να πηγαίνει πολύ καλά, θα αποκτήσει ακόμα περισσότερους φίλους αλλά και εχθρούς. Αλλά δεν πειράζει… έτσι είν’ αυτά…
