Ο Κώστας Σκόνδρας αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση ερμηνευτή. Ξεκίνησε λίγο μετά τα μισά περίπου της δεκαετίας του ’70 από τις Πλακιώτικες μπουάτ. Έκτοτε μέχρι και σήμερα δίνει ανελλιπώς το παρών στην διασκέδαση «κρατώντας» στις πλάτες του μαγαζιά ολόκληρα και δίνοντας «αμέτρητες» συναυλίες συνεργαζόμενος με όλο σχεδόν το… τραγουδιστικό στερέωμα. Παρόλα αυτά δισκογραφικά μετράει μόλις δύο ολοκληρωμένες εργασίες.
Πως εξηγείτε αυτό; Ίσως γιατί ο Βολιώτης Kώστας Σκόνδρας υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της Ένωσης Τραγουδιστών Ελλάδας (Ε.Τ.Ε.) αναλαμβάνοντας κομβικές θέσεις, μεταξύ αυτών και εκείνης του Προέδρου με την οποία και επανεκλέχτηκε το 2021. Επίσης είναι Γενικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος (Π.Ο.Θ.Α.).
Το 2019 κατέθεσε το «Λεύκωμα Αναμνήσεών» του και πρόσφατα ερμήνευσε συνθέσεις του Μιχάλη Τερζή στον δίσκο τους «Τίποτα δε μένει σταθερό». Μια πολύ καλή εργασία, με τη σφραγίδα του συνθέτη και σε στίχους του Άγγελου Αξιώτη, του Ηλία Μάστορη, του Δημήτρη Σχοινοπλοκάκη, του Τάκη Συρέλη και του αλησμόνητου Ηλία Κατσούλη. Το παρών δίνουν με αυτήν την ιδιότητα και ο Τερζής και ο Σκόνδρας.
Η συνέντευξη αυτή έχει πραγματοποιηθεί κάμποσο καιρό νωρίτερα, ίσως όμως τελικά η αναβλητικότητά μου να την αποτυπώσω να είναι «κάθε εμπόδιο για καλό» όπως λέμε, αφού ο δίσκος του Τερζή και του Σκόνδρα εισπράττει με σταθερά βήματα ολοένα και θερμότερη υποδοχή, θετικές κριτικές, σχόλια, μεστές εντυπώσεις.
Πως είναι η κατάσταση στο κλάδο του τραγουδιού;
Τραγική. Τόσους μήνες χωρίς δουλειά, πώς να αντέξουμε; Τα προβλήματα είναι τεράστια, δεν λύνονται με επιδόματα. Ειδικά όταν τα εισπράττει μόνο ένα μικρό ποσοστό. Εμείς κάνουμε διανομή τροφίμων στους ανέργους καλλιτέχνες. Πριν από λίγα χρόνια χορηγούσαμε τρόφιμα σε 50 περίπου συναδέλφους και σήμερα αυτός ο αριθμός έχει τριπλασιαστεί.
Πόσα μέλη μετρά η Ένωση τραγουδιστών;
325. Η αφρόκρεμα όμως του τραγουδιού δεν είναι μαζί μας. Ο Μητσιάς, ο Χαλκιάς είναι οι εξαιρέσεις, όπως και ο Νταλάρας. Δυστυχώς οι περισσότεροι έχουν ξεχάσει την καταγωγή τους, απ’ όπου ξεκίνησαν. Οι δε νεότεροι αστέρες μας έχουν γυρίσει την πλάτη επιδεικτικά.
Το Υπουργείο Πολιτισμού δε δίνει λύση;
Η απάντηση είναι ότι δεν υπάρχουν λεφτά…
Το μετά;
Ας μην βλέπει ο κόσμος τα 5-10 λαμπερά ονόματα που μπορεί να έχουν οικονομικά αποθέματα. Η κατάσταση για τους λεγόμενους «μικρούς» καλλιτέχνες θα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη, και φοβάμαι όχι μόνο γι’ αυτούς. Επεκτείνεται η συμφορά και στα «μεσαία» καλλιτεχνικά στρώματα. Μόνο συσπειρωμένοι μπορούμε όλοι μαζί να πάμε μπροστά. Ακόμη κι αυτοί που σήμερα έχουν επιτυχία πρέπει να σκεφτούν ότι αυτό ενδεχομένως δεν θα κρατήσει παντοτινά.
Εσύ σε αυτό κλίμα, μετά από χρόνια σιωπής αλλά συνεχή διαδρομή στην διασκέδαση, αποφάσισες τελικά να μπεις στη δισκογραφία, ξεκινώντας από ένα «Λεύκωμα Αναμνήσεων».
Πρόκειται για 21 ρεμπέτικα και παλιά λαϊκά τραγούδια της περιόδου 1933 – 1961. Τα καλοκαίρια - μαθητής του Δημοτικού Σχολείου ακόμα - έπιανα θέση στο γραμμόφωνο κι αργότερα στο πικάπ του Εξοχικού Κέντρου που ήταν πολύ κοντά στο πατρικό μου σπίτι - στο Πτελεό Μαγνησίας -, εκτελώντας τις μουσικές παραγγελίες των θαμώνων. Ήμουν κάτι σαν ντι τζέι δηλαδή… Τα βράδια , νέοι, με ντρίλινα παντελόνια και λευκά πουκάμισα, έρχονταν να ξεκουραστούν από το μόχθο της ημέρας, και πίνοντας το κρασάκι ή το ουζάκι τους, μου ζητούσαν να τους βάλω τραγούδια των συνθετών του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού, που τα χόρευαν αντρίκια, χωρίς τις ανόητες φιγούρες των σημερινών χορευτών. Ήταν οι πρώτες μου επαφές με τον υπέροχο κόσμο της μουσικής. Πολλά χρόνια αργότερα, με την αναβίωση του ρεμπέτικου τραγουδιού, όλα αυτά τα τραγούδια που άκουγα στα πρώτα χρόνια της ζωής μου, ήρθαν να ξυπνήσουν μνήμες από χρώματα και μυρουδιές μιας άλλης εποχής. Αυτός ήταν κι ο λόγος που υποσχέθηκα στον εαυτό μου πως κάποια μέρα θα τραγουδήσω κάποια απ’ αυτά.
Το Πτελεό δεν είναι και το χωριό του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα;
Εκεί άφησε την τελευταία του πνοή. Τις μέρες που παρουσίαζα το δίσκο. Είχαμε μιλήσει. Θα ερχόταν στη γιορτή μου. Γνωριζόμαστε από μικρά παιδιά. Δεν πρόσεχε όμως ο Λαυρέντης…
Σαν καλλιτέχνη, πως τον τοποθετείς;
Ήταν πηγαίος μουσικός, συνθέτης και τραγουδιστής. Είχε το ταλέντο να κάνει το απλό σπουδαίο.
Ο Μιχάλης Τερζής;
Φίλος και συνοδοιπόρος. Μεγάλη η διαδρομή και η σπορά του. Συνθέτης με την ουσία του όρου. Είμαστε παρέα απ’ την εποχή των μπουάτ. Από τότε λέγαμε να κάνουμε κάτι μαζί, αλλά όλο κάτι γινόταν και το αναβάλλαμε. Ήρθε όμως η ώρα μας. Είμαι περήφανος γι’ αυτό το δίσκο, για την καίρια ματιά που έχει και για την αποδοχή που έχει βρει.
Βάλε μες λίγο στα… άδυτά του;
Εκμεταλλευτήκαμε δημιουργικά το Lockodwn. Από 20 τραγούδια επιλέξαμε τα δώδεκα. Είναι κοινωνικά τραγούδια. Ακόμη και τα ερωτικά έχουν τέτοιο υπόβαθρο. Νομίζω πως όποιος τα ακούσει θα βρει ξεχωριστά στοιχεία που θα τον αφορούν βαθιά.
Έγραψες κι εσύ στίχους;
Δεν είμαι στιχουργός, όμως έχω ανησυχίες, κι όταν μου βγαίνει εκφράζομαι και με αυτόν τον τρόπο. Πώς να μείνεις αμέτοχος με όσα συμβαίνουν γύρω μας.
Η δισκογραφική αργοπορία σου πάντως γεννά απορίες;
Δεν μου έλειψε ποτέ το τραγούδι. Τραγουδάω συνεχώς. Σε όποιο μαγαζί πήγαινα το έκανα στέκι για χρόνια απ’ όπου παρελαύνανε κόσμος και ντουνιάς. Πολιτικοί, κοσμικοί, καλλιτέχνες, φίλοι, απλοί θαμώνες. Ότι δεν μπορούσαν να ακούσουν αλλού ερχόντουσαν να το χαρούν από μένα.
Το ρεπερτόριό σου;
Καλό λαϊκό και έντεχνο τραγούδι, χωρίς δογματισμούς και παρωπίδες.
Απ’ τις πολλαπλές συνεργασίες σου, ποιες θα ξεχώριζες;
Έχω πολύ καλές αναμνήσεις, και παλαιότερες και πρόσφατες στην Ελλάδα και το εξωτερικό.. Αν πρέπει να ξεχωρίσω ορισμένες θα σταθώ σε αυτές με τον Μάριο Τόκα και τον Δημήτρη Μητροπάνο. Είμασταν φίλοι. Είχε γεννηθεί και η βάσιμη ιδέα για ένα δίσκο μαζί τους. Δυστυχώς όμως η μοίρα είχε άλλα σχέδια για εκείνους… Ειδικά με τον Δημήτρη είμασταν πολύ κοντά.
Τι κρατάς από εκείνον;
Την ταπεινότητα και τη μπέσα του. Όλοι ξέρουμε το τραγουδιστικό μέγεθός του. Ο Δημήτρης όμως και σαν άνθρωπος ήταν σπουδαίος. Δεθήκαμε ακόμη περισσότερο τα χρόνια που ήταν πρόεδρος της Ένωσης Τραγουδιστών Ελλάδας κι εγώ Αντιπρόεδρος. Βοηθούσε τους νέους και έπαιρνε θέση για τα «κακώς κείμενα» που υπήρχαν στο χώρο μας διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες. Δεν δίσταζε να το κάνει παρότι αυτό του κόστισε. Κάποιο διάστημα μάλιστα «κόπηκε» διακριτικά από ορισμένα μεγάλα αθηναϊκά κέντρα. Εκείνος όμως δεν έκανε πίσω.
Κάποιοι συνοδοιπόροι σου λένε πως η συστηματική ενασχόλησή σου με τα συνδικαλιστικά, σου «ψαλίδησε τα φτερά» στην προσωπική σου διαδρομή;
Δεν θα μπορούσα να κάνω αλλιώς. Για μένα ήταν σκοπός ζωής να συμβάλλω να λυθούν ζητήματα που χρόνια ταλαιπωρούσαν τους συναδέλφους μου. Κι έχουμε πολύ δουλειά ακόμη μπροστά μας.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του κλάδου;
Πέρα από την παρατεταμένη ανεργία, το συνταξιοδοτικό. Μέχρι και τη νέα χιλιετία εργαζόμασταν σε τακτική βάση 6 και πολλές φορές 7 ημέρες την εβδομάδα. Υπήρχαν και πολλά εξτρά. Έτσι ο αριθμός ενσήμων ήταν αρκετός για να φτάσει στην σύνταξη ο τραγουδιστής. Σταδιακά καταλήξαμε στη σημερινή κατάσταση με τις 2 -στην καλύτερη περίπτωση- εργάσιμες ημέρες την εβδομάδα και για μερικούς μήνες. Με αυτούς τους ρυθμούς ένας τραγουδιστής πρέπει να δουλεύει 200 χρόνια για βγει στην σύνταξη… Επίσης μεγάλο και πρόβλημα είναι τα Συγγενικά μας Δικαιώματα, για τα οποία μια ολόκληρη αποκλειστική συνέντευξη δεν είναι αρκετή…
Τίποτα δε μένει σταθερό;
Έχουν αλλάξει τα πράγματα και στη ζωή και στην τέχνη. Αυτό όμως που μένει σταθερό είναι η επιθυμία για ένα καλύτερο αύριο, κόντρα στο γκρίζο που μας τυλίγει ολοένα και πιο απειλητικά. Τα όνειρα και η ελπίδα σε σβήνουν ποτέ. Και τα καλά τραγούδια έχουν τη δύναμη και τον τρόπο και να γιατρεύουν πληγές και να αφυπνίζουν.
Μια ευχή;
Να γυρίσει η ζωή μας όχι στα προηγούμενα δεδομένα, αλλά σε μια νέα κανονικότητα. Δηλαδή αφού αντιμετωπίσουμε την πανδημία και ανοίξουν οι χώροι εργασίας μας, να επιστρέψουμε στην κατάσταση όπου το τραγούδι και ο τραγουδιστής εξέφραζαν τους καημούς, τα όνειρα και τα θέλω της κοινωνίας. Και αυτό το τραγούδι να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και στις δισκογραφικές και στα μέσα ενημέρωσης. Έχουμε νέα σπουδαγμένα και άξια παιδιά μέσα από τα μουσικά Γυμνάσια. Σε αυτούς πρέπει να επενδύσουν όσοι ανέφερα νωρίτερα και όχι στα σαχλοτράγουδα και σε αναλώσιμους αστέρες… που με τη σειρά τους δεν αντιλαμβάνονται ότι η δόξα τους όχι απλώς είναι προσωρινή αλλά κρατά ελάχιστα αφού σειρά έχει ο επόμενος. Ίσως τότε να φυτρώσει η ελπίδα και να βγουν νέοι δημιουργοί με τις «συντεταγμένες» του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, του Ξαρχάκου, του Σπανού και των άλλων μεγάλων μας.
*Φωτογραφίες: Κώστας Μπαλαχούτης
Πως εξηγείτε αυτό; Ίσως γιατί ο Βολιώτης Kώστας Σκόνδρας υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της Ένωσης Τραγουδιστών Ελλάδας (Ε.Τ.Ε.) αναλαμβάνοντας κομβικές θέσεις, μεταξύ αυτών και εκείνης του Προέδρου με την οποία και επανεκλέχτηκε το 2021. Επίσης είναι Γενικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος (Π.Ο.Θ.Α.).
Το 2019 κατέθεσε το «Λεύκωμα Αναμνήσεών» του και πρόσφατα ερμήνευσε συνθέσεις του Μιχάλη Τερζή στον δίσκο τους «Τίποτα δε μένει σταθερό». Μια πολύ καλή εργασία, με τη σφραγίδα του συνθέτη και σε στίχους του Άγγελου Αξιώτη, του Ηλία Μάστορη, του Δημήτρη Σχοινοπλοκάκη, του Τάκη Συρέλη και του αλησμόνητου Ηλία Κατσούλη. Το παρών δίνουν με αυτήν την ιδιότητα και ο Τερζής και ο Σκόνδρας.
Η συνέντευξη αυτή έχει πραγματοποιηθεί κάμποσο καιρό νωρίτερα, ίσως όμως τελικά η αναβλητικότητά μου να την αποτυπώσω να είναι «κάθε εμπόδιο για καλό» όπως λέμε, αφού ο δίσκος του Τερζή και του Σκόνδρα εισπράττει με σταθερά βήματα ολοένα και θερμότερη υποδοχή, θετικές κριτικές, σχόλια, μεστές εντυπώσεις.
Πως είναι η κατάσταση στο κλάδο του τραγουδιού;
Τραγική. Τόσους μήνες χωρίς δουλειά, πώς να αντέξουμε; Τα προβλήματα είναι τεράστια, δεν λύνονται με επιδόματα. Ειδικά όταν τα εισπράττει μόνο ένα μικρό ποσοστό. Εμείς κάνουμε διανομή τροφίμων στους ανέργους καλλιτέχνες. Πριν από λίγα χρόνια χορηγούσαμε τρόφιμα σε 50 περίπου συναδέλφους και σήμερα αυτός ο αριθμός έχει τριπλασιαστεί.
Πόσα μέλη μετρά η Ένωση τραγουδιστών;
325. Η αφρόκρεμα όμως του τραγουδιού δεν είναι μαζί μας. Ο Μητσιάς, ο Χαλκιάς είναι οι εξαιρέσεις, όπως και ο Νταλάρας. Δυστυχώς οι περισσότεροι έχουν ξεχάσει την καταγωγή τους, απ’ όπου ξεκίνησαν. Οι δε νεότεροι αστέρες μας έχουν γυρίσει την πλάτη επιδεικτικά.
Το Υπουργείο Πολιτισμού δε δίνει λύση;
Η απάντηση είναι ότι δεν υπάρχουν λεφτά…
Το μετά;
Ας μην βλέπει ο κόσμος τα 5-10 λαμπερά ονόματα που μπορεί να έχουν οικονομικά αποθέματα. Η κατάσταση για τους λεγόμενους «μικρούς» καλλιτέχνες θα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη, και φοβάμαι όχι μόνο γι’ αυτούς. Επεκτείνεται η συμφορά και στα «μεσαία» καλλιτεχνικά στρώματα. Μόνο συσπειρωμένοι μπορούμε όλοι μαζί να πάμε μπροστά. Ακόμη κι αυτοί που σήμερα έχουν επιτυχία πρέπει να σκεφτούν ότι αυτό ενδεχομένως δεν θα κρατήσει παντοτινά.
Εσύ σε αυτό κλίμα, μετά από χρόνια σιωπής αλλά συνεχή διαδρομή στην διασκέδαση, αποφάσισες τελικά να μπεις στη δισκογραφία, ξεκινώντας από ένα «Λεύκωμα Αναμνήσεων».
Πρόκειται για 21 ρεμπέτικα και παλιά λαϊκά τραγούδια της περιόδου 1933 – 1961. Τα καλοκαίρια - μαθητής του Δημοτικού Σχολείου ακόμα - έπιανα θέση στο γραμμόφωνο κι αργότερα στο πικάπ του Εξοχικού Κέντρου που ήταν πολύ κοντά στο πατρικό μου σπίτι - στο Πτελεό Μαγνησίας -, εκτελώντας τις μουσικές παραγγελίες των θαμώνων. Ήμουν κάτι σαν ντι τζέι δηλαδή… Τα βράδια , νέοι, με ντρίλινα παντελόνια και λευκά πουκάμισα, έρχονταν να ξεκουραστούν από το μόχθο της ημέρας, και πίνοντας το κρασάκι ή το ουζάκι τους, μου ζητούσαν να τους βάλω τραγούδια των συνθετών του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού, που τα χόρευαν αντρίκια, χωρίς τις ανόητες φιγούρες των σημερινών χορευτών. Ήταν οι πρώτες μου επαφές με τον υπέροχο κόσμο της μουσικής. Πολλά χρόνια αργότερα, με την αναβίωση του ρεμπέτικου τραγουδιού, όλα αυτά τα τραγούδια που άκουγα στα πρώτα χρόνια της ζωής μου, ήρθαν να ξυπνήσουν μνήμες από χρώματα και μυρουδιές μιας άλλης εποχής. Αυτός ήταν κι ο λόγος που υποσχέθηκα στον εαυτό μου πως κάποια μέρα θα τραγουδήσω κάποια απ’ αυτά.
Το Πτελεό δεν είναι και το χωριό του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα;
Εκεί άφησε την τελευταία του πνοή. Τις μέρες που παρουσίαζα το δίσκο. Είχαμε μιλήσει. Θα ερχόταν στη γιορτή μου. Γνωριζόμαστε από μικρά παιδιά. Δεν πρόσεχε όμως ο Λαυρέντης…
Σαν καλλιτέχνη, πως τον τοποθετείς;
Ήταν πηγαίος μουσικός, συνθέτης και τραγουδιστής. Είχε το ταλέντο να κάνει το απλό σπουδαίο.
Ο Μιχάλης Τερζής;
Φίλος και συνοδοιπόρος. Μεγάλη η διαδρομή και η σπορά του. Συνθέτης με την ουσία του όρου. Είμαστε παρέα απ’ την εποχή των μπουάτ. Από τότε λέγαμε να κάνουμε κάτι μαζί, αλλά όλο κάτι γινόταν και το αναβάλλαμε. Ήρθε όμως η ώρα μας. Είμαι περήφανος γι’ αυτό το δίσκο, για την καίρια ματιά που έχει και για την αποδοχή που έχει βρει.
Βάλε μες λίγο στα… άδυτά του;
Εκμεταλλευτήκαμε δημιουργικά το Lockodwn. Από 20 τραγούδια επιλέξαμε τα δώδεκα. Είναι κοινωνικά τραγούδια. Ακόμη και τα ερωτικά έχουν τέτοιο υπόβαθρο. Νομίζω πως όποιος τα ακούσει θα βρει ξεχωριστά στοιχεία που θα τον αφορούν βαθιά.
Έγραψες κι εσύ στίχους;
Δεν είμαι στιχουργός, όμως έχω ανησυχίες, κι όταν μου βγαίνει εκφράζομαι και με αυτόν τον τρόπο. Πώς να μείνεις αμέτοχος με όσα συμβαίνουν γύρω μας.
Η δισκογραφική αργοπορία σου πάντως γεννά απορίες;
Δεν μου έλειψε ποτέ το τραγούδι. Τραγουδάω συνεχώς. Σε όποιο μαγαζί πήγαινα το έκανα στέκι για χρόνια απ’ όπου παρελαύνανε κόσμος και ντουνιάς. Πολιτικοί, κοσμικοί, καλλιτέχνες, φίλοι, απλοί θαμώνες. Ότι δεν μπορούσαν να ακούσουν αλλού ερχόντουσαν να το χαρούν από μένα.
Το ρεπερτόριό σου;
Καλό λαϊκό και έντεχνο τραγούδι, χωρίς δογματισμούς και παρωπίδες.
Απ’ τις πολλαπλές συνεργασίες σου, ποιες θα ξεχώριζες;
Έχω πολύ καλές αναμνήσεις, και παλαιότερες και πρόσφατες στην Ελλάδα και το εξωτερικό.. Αν πρέπει να ξεχωρίσω ορισμένες θα σταθώ σε αυτές με τον Μάριο Τόκα και τον Δημήτρη Μητροπάνο. Είμασταν φίλοι. Είχε γεννηθεί και η βάσιμη ιδέα για ένα δίσκο μαζί τους. Δυστυχώς όμως η μοίρα είχε άλλα σχέδια για εκείνους… Ειδικά με τον Δημήτρη είμασταν πολύ κοντά.
Τι κρατάς από εκείνον;
Την ταπεινότητα και τη μπέσα του. Όλοι ξέρουμε το τραγουδιστικό μέγεθός του. Ο Δημήτρης όμως και σαν άνθρωπος ήταν σπουδαίος. Δεθήκαμε ακόμη περισσότερο τα χρόνια που ήταν πρόεδρος της Ένωσης Τραγουδιστών Ελλάδας κι εγώ Αντιπρόεδρος. Βοηθούσε τους νέους και έπαιρνε θέση για τα «κακώς κείμενα» που υπήρχαν στο χώρο μας διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες. Δεν δίσταζε να το κάνει παρότι αυτό του κόστισε. Κάποιο διάστημα μάλιστα «κόπηκε» διακριτικά από ορισμένα μεγάλα αθηναϊκά κέντρα. Εκείνος όμως δεν έκανε πίσω.
Κάποιοι συνοδοιπόροι σου λένε πως η συστηματική ενασχόλησή σου με τα συνδικαλιστικά, σου «ψαλίδησε τα φτερά» στην προσωπική σου διαδρομή;
Δεν θα μπορούσα να κάνω αλλιώς. Για μένα ήταν σκοπός ζωής να συμβάλλω να λυθούν ζητήματα που χρόνια ταλαιπωρούσαν τους συναδέλφους μου. Κι έχουμε πολύ δουλειά ακόμη μπροστά μας.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του κλάδου;
Πέρα από την παρατεταμένη ανεργία, το συνταξιοδοτικό. Μέχρι και τη νέα χιλιετία εργαζόμασταν σε τακτική βάση 6 και πολλές φορές 7 ημέρες την εβδομάδα. Υπήρχαν και πολλά εξτρά. Έτσι ο αριθμός ενσήμων ήταν αρκετός για να φτάσει στην σύνταξη ο τραγουδιστής. Σταδιακά καταλήξαμε στη σημερινή κατάσταση με τις 2 -στην καλύτερη περίπτωση- εργάσιμες ημέρες την εβδομάδα και για μερικούς μήνες. Με αυτούς τους ρυθμούς ένας τραγουδιστής πρέπει να δουλεύει 200 χρόνια για βγει στην σύνταξη… Επίσης μεγάλο και πρόβλημα είναι τα Συγγενικά μας Δικαιώματα, για τα οποία μια ολόκληρη αποκλειστική συνέντευξη δεν είναι αρκετή…
Τίποτα δε μένει σταθερό;
Έχουν αλλάξει τα πράγματα και στη ζωή και στην τέχνη. Αυτό όμως που μένει σταθερό είναι η επιθυμία για ένα καλύτερο αύριο, κόντρα στο γκρίζο που μας τυλίγει ολοένα και πιο απειλητικά. Τα όνειρα και η ελπίδα σε σβήνουν ποτέ. Και τα καλά τραγούδια έχουν τη δύναμη και τον τρόπο και να γιατρεύουν πληγές και να αφυπνίζουν.
Μια ευχή;
Να γυρίσει η ζωή μας όχι στα προηγούμενα δεδομένα, αλλά σε μια νέα κανονικότητα. Δηλαδή αφού αντιμετωπίσουμε την πανδημία και ανοίξουν οι χώροι εργασίας μας, να επιστρέψουμε στην κατάσταση όπου το τραγούδι και ο τραγουδιστής εξέφραζαν τους καημούς, τα όνειρα και τα θέλω της κοινωνίας. Και αυτό το τραγούδι να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και στις δισκογραφικές και στα μέσα ενημέρωσης. Έχουμε νέα σπουδαγμένα και άξια παιδιά μέσα από τα μουσικά Γυμνάσια. Σε αυτούς πρέπει να επενδύσουν όσοι ανέφερα νωρίτερα και όχι στα σαχλοτράγουδα και σε αναλώσιμους αστέρες… που με τη σειρά τους δεν αντιλαμβάνονται ότι η δόξα τους όχι απλώς είναι προσωρινή αλλά κρατά ελάχιστα αφού σειρά έχει ο επόμενος. Ίσως τότε να φυτρώσει η ελπίδα και να βγουν νέοι δημιουργοί με τις «συντεταγμένες» του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, του Ξαρχάκου, του Σπανού και των άλλων μεγάλων μας.
*Φωτογραφίες: Κώστας Μπαλαχούτης
