Στη συνάντησή μας στην πλατεία Μαβίλη, λίγες ημέρες πριν τις βροχές, με παραξένεψε που θέλησε να κάτσουμε στα «τραπεζάκια έξω».
Στην απορία που φάνηκε στο βλέμμα, η Ελεωνόρα Ζουγανέλη, μου εξήγησε: «Εγώ είμαι της γειτονιάς εδώ, με ξέρουν. Βγαίνω, ψωνίζω, μιλάω με τον κόσμο. Μ’ αρέσει να κυκλοφορώ. Χαίρομαι όταν με πλησιάζουν. Την αδιακρισία δεν μπορώ μόνο».
Όταν πριν ξεκινήσουμε τη συνέντευξη, της χάρισα την βιογραφία που υπέγραψα για τον Χρήστο Νικολόπουλο, οι εκπλήξεις συνεχίστηκαν…
«Μεγάλος δημιουργός, δεν ξέρω αν του το έχουν αναγνωρίσει όσο του αξίζει», μου είπε.
«Μα όλοι στο χώρο του τραγουδιού τον τιμούν…» απάντησα.
«Ναι αλλά άλλοι με πολύ λιγότερα, έχουν γευτεί πολλά περισσότερα… Και οι νέοι σήμερα ίσως να αγνοούν το μέγεθος της προσφοράς του», συνέχισε με τη σειρά της.
«Μου αρέσουν πολύ τα τραγούδια του Νικολόπουλου…. Όπως και του Άκη Πάνου», συμπλήρωσε.
Το τηλέφωνό της χτύπησε, και ζήτησε συγγνώμη για να το σηκώσει, αφού ήταν ο πατέρας της.
Όταν τελείωσε, κι αφού είχα στείλει τα χαιρετίσματά μου, πρότεινα να ξεκινήσει το μηχάνημα να γράφει… Δεν έφερε την παραμικρή αντίρρηση, άλλωστε η Ελεωνόρα Ζουγανέλη, όπως δηλώνει, απολαμβάνει τις συνεντεύξεις.
Περνάτε καλά με τον μπαμπά; Τα λέτε;
Ναι, πολύ, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Έχει μια διακριτική στάση για τη ζωή και τις επιλογές μου. Σέβεται και εκτιμά την διαφορετικότητά μου. Είμαστε άλλοι άνθρωποι, άλλης αντίληψης, με πολλές όμως ομοιότητες.
Ο χρόνος βοηθάει σ’ αυτό.
Και η απόσταση. Τα πρώτα χρόνια που μένεις εκτός οικογένειας είναι ανιχνευτικά, για όλους. Μετά όταν παγιώνεται αυτή η κατάσταση… έρχεται μια δεδομένη ηρεμία.
Απολαμβάνεις την αναγνωρισιμότητα;
Η αποδοχή είναι ότι πιο ωραίο και ουσιαστικό έχει έρθει στη ζωή μου. Ήτανε στόχος μου, το ήθελα να με αποδεχτούν μέσα από όσα κάνω. Και προσπαθώ και να το κρατήσω αλλά και να το αυξήσω.
Το επιχειρείς όμως με έναν διακριτικό τρόπο… κι ίσως γι’ αυτό και να σου βγαίνει.
Αν δεν υπάρχει ισορροπία, τότε ίσως καταντά και επικίνδυνο. Τα πρώτα χρόνια, πήγαινα μέχρι εκεί που άντεχα, δεν ήθελα να χαθώ.
Δεν ήταν πιο εκρηκτική εκείνη η περίοδος;
Ήταν πιο απότομη. Αν και πιστεύω πως τα πράγματα για μένα, δεν συνέβησαν βίαια ποτέ. Είχα δουλέψει αρκετά μέχρι να συναντηθώ με την επιτυχία.
Δεν την κυνήγησες δηλαδή «σώνει και καλά».
Δε μου αρέσει, ούτε σαν σκέψη ούτε σαν πράξη.
Πάντα ήσουν ψύχραιμη;
Ακόμη και μετά την «Επιμονή», δεν μπήκα σε αυτό τριπάκι. Γιατί σκέφτηκα, ότι μια τέτοια στιγμή μπορεί και να μην ξανάρθει ποτέ όπως και το ότι πολλές μεγάλες καριέρες δεν είχαν ανάγκη από κάτι ανάλογο για να δημιουργηθούν. Μακάρι να ξανάρθει, αλλά δεν είναι αυτοσκοπός. Δεν είναι τυχαίο ότι αμέσως μετά προτίμησα να κάνω θέατρο.
Μήπως ζορίστηκες;
Κάθε άλλο. Προβληματίστηκα αλλά δεν φοβήθηκα. Βρήκα το χρόνο μου και το πάτημά μου να επιστρέψω όπως ήθελα.
Διαπιστώνω και στο δίσκο «Που με φτάσανε οι έρωτες» και στο «Hotel Ερμού» έναν επαγγελματικό σχεδιασμό, μια άρτια οργάνωση. Πως καταφέρνεις να διατηρείς τον αυθορμητισμό, την ειλικρίνειά σου;
Στο δίσκο ναι. Ήταν συνειδητή επιλογή το να κάνω καταλήξαμε να γίνει μια πολυσυλλεκτική εργασία.
Ευχαριστημένη;
Πολύ. Και τον κόσμο λειτούργησε και μέσα μου δεν έχει τελειώσει. Ακόμη ανακαλύπτω πράγματα.
Τον στηρίζεις και στο live…
Έχω ξεπεράσει αυτό το άγχος. Με τη βοήθεια φυσικά των ακροατών, που θεωρούν μέρος της δουλειάς, πως στα προγράμματά μου, θα ακούσουν και στιγμές του ρεπερτορίου μου, που δεν έχουν γίνει πλατιά γνωστές.
Το άγχος του να κρατηθείς στην πρώτη γραμμή, δεν υπάρχει;
Το αισθάνομαι αλλά το χαίρομαι κιόλας. Είμαι δοσμένη στο τραγούδι.
Στη σκηνή περνάς καλά;
Ναι, πολύ. Θα ήθελα το «Hotel Ερμού» να κρατούσε περισσότερο. Παρά το στρες και την κούραση, γιατί προερχόμασταν από περιοδεία, όταν ξεκινήσαμε τις πρόβες, όλα εξελίχθηκαν τόσο γλυκά. Ήθελα την αμεσότητα ενός μικρότερου χώρου, τη ζεστασιά με τον κόσμο, το μοίρασμα συγκινήσεων και συναισθημάτων. Και ο Γιάννης ο Χριστουδουλόπουλος βοήθησε πολύ σε αυτήν την κατεύθυνση.
Έχει καλή αύρα…
Είχαμε να συναντηθούμε πολλά χρόνια, απ’ τον στον πρώτο μου δίσκο, όταν είμαστε πολλοί μικροί κι οι δυο. Δεν ξέρω πως δέσαμε αμέσως. Δεν τον ντράπηκα, γιατί εγώ περνάω και κάτι τέτοιες φάσεις…
Τι εννοείς;
Θέλω τον καιρό μου, για να βρω τον τρόπο… Ακόμα και στον ηχολήπτη μπορεί να ντρέπομαι, σε εισαγωγικά το λέω, να τραγουδήσω… Η συνεισφορά του Γιάννη πάντως και στο τελευταίο δίσκο και στην παράσταση είναι πολύτιμη…
Γέννησε κι ένα ανθρώπινο τραγούδι.
Το «Αγάπη δεμένη» αγκαλιάστηκε απ’ τον κόσμο. Κι εγώ το αγαπώ πολύ.
Με τη μπάντα είδα πως υπάρχει γερό δέσιμο.
Υπάρχει ένας σταθερός κορμός… Με κάποιους μοιραζόμαστε τη σκηνή οκτώ χρόνια. Είμαι δεμένη μαζί τους. Γιατί κάνω πολλές αλλαγές στο πρόγραμμα, ριψοκίνδυνες καμιά φορά, που φέρνουν κραδασμούς.
Οι αλλαγές φαντάζομαι είναι ταλαιπωρία για τους μουσικούς, ειδικά αυτούς τους καιρούς.
Εκτιμώ όσα κάνουν για μένα και φροντίζω, με τον τρόπο μου να το ανταποδίδω.
Όταν τραγουδάς τι σε απασχολεί;
Να ευχαριστήσω τον κόσμο. Είμαι κεντραρισμένη σ’ αυτό και δεν θέλω κάτι να το διακόπτει. Ακόμα κι αν κάτι συμβεί, θέλω να υπάρχει αυτοματισμός ώστε να επανέλθουμε στο ζητούμενό μας.
Δεν ελλοχεύει όμως ο κίνδυνος να καταντήσει άνευρο ή άχυψο το τραγούδισμά σου;
Νομίζω πως κάθε άλλα παρά ψυχρή είμαι. Ίσα ίσα είμαι πολύ συναισθηματική. Δίνομαι ολόκληρη. Αλλά πρέπει να υπάρχουν και όρια, να μη χαθείς, να ξαναπάρεις το παιχνίδι στα χέρια σου…. Και να ξαναρχίσει το «πάρε-δώσε» της ψυχής.
Ερμηνεύεις όμως σωστά, και τις κορυφώσεις σου ελέγχεις, και το χαμήλωμα των εντάσεων… Ακόμα και τα «αστεία» και οι «προσκλήσεις» συμμετοχής προς το κοινό, είναι θαρρείς βγαλμένες από σεμινάρια…
Φροντίζω να είμαι τίμια απέναντι στον κόσμο που έρχεται να διασκεδάσει μαζί μου. Δεν έχω ψύχωση με την τελειότητα. Και λάθη κάνω, και η μπάντα κάνει μαζί μου, και λόγια ξεχνάω, και σκουντουφλάω… Θα το χαρακτήριζα κανονικότητα.
Το μετά;
Το πρόγραμμα θα πάει Θεσσαλονίκη. Μετά, Φεβρουάριο-Μάρτιο θα πάμε Αυστραλία. Κάνουμε ανοίγματα.
Δεν είχες εμφανιστεί στο εξωτερικό;
Πολύ μεμονωμένα. Το ψάχνω και για Ευρώπη και Αμερική. Θέλω όμως ότι παρουσιάσω να είναι αντιπροσωπευτικό μου.
Και ρεπερτοριακά, ίσως σου δοθεί η ευκαιρία να κινηθείς και σ’ άλλες στράτες.
Μα έτσι κι αλλιώς πάντα ερμηνεύω τραγούδια άλλων. Λατρεύω το ελληνικό τραγούδι, διαφορετικά είδη και εποχές του και πρόσωπά του.
Με τη Γιώτα Γιάννα λοιπόν, πως προέκυψε αυτό το πολυσυζητημένο «δάκρυ» στην εκπομπή «Στην Υγειά μας»;
Την αγαπώ και τη θαυμάζω… Δεν εκδηλώνω εύκολα την συγκίνησή μου, δηλαδή αυτά που κουβαλώ μέσα μου, το πρόβλημα μου, δεν το κλαίω. Δακρύζω όμως με κάτι που μπορεί να συμβεί απρόσμενα εκείνη τη στιγμή. Δεν ήξερα όμως ότι η συγκίνηση πουλάει τόσο…
Γιατί με τη Γιώτα;
Αυτή η γυναίκα, στην ηλικία της, με το καλλιτεχνικό ανάστημά της, να δέχεται την πρόσκλησή μου και να έρχεται στην εκπομπή και να μου τραγουδάει με τέτοια καθαρότητα και να μου αφιερώνει αυτά τα λόγια… είναι κατάκτηση, είναι πολύ τιμητικό για μένα. Αισθάνθηκα πολύτιμη! Η Γιώτα Γιάννα κουβαλάει μια αισθητική κι ένα κόσμο κατάδικό της.
Στην εκπομπή αυτή τραγούδησες και Πίτσα Παπαδοπούλου και Αντώνη Βαρδή. Μ’ άρεσε που διάλεξες το «Ζηλεύω».
Της Πίτσας Παπαδοπούλου της έχω μεγάλη αδυναμία, είναι μεγάλη τραγουδίστρια. Και τον Βαρδή τον λατρεύω. Και σαν δημιουργό και σαν ερμηνευτή. Με αγγίζει!
Είναι μια πρόκληση το συγκεκριμένο τραγούδι;
Έχει απαιτήσεις, θέλει πράγματα, αν το γουστάρεις και σου γράφει…να δοκιμαστείς μαζί του. Δεν είναι απ’ τα πιο γνωστά τους.
Περνάει όμως…
Πως ν’ αρνηθείς κάτι τόσο ωραίο…
Και το «Θα τα βροντήξω είπες» και το «Ουρανέ». Δυνατά ζειμπέκικα και «παρεξηγημένα» από ορισμένους. Δεν κολλάς σε διαχωριστικές γραμμές;
Πάντα λέω ζεϊμπέκικα… Για μένα δεν υπάρχουν παρεξηγημένα τραγούδια. Έρχεται η στιγμή που νομίζεις πως ήρθε η ώρα τους. Μπορεί κάποιοι να είναι πάντα πολύ προσεκτικοί στις επιλογές τους όλες τις ώρες…
Εσύ δεν «μασάς» απ’ ότι καταλαβαίνω από τέτοια…Δεν φοβάσαι τα σχόλια, το τσαλάκωμα;
Μασάω… Δεν μ’ αρέσει να ενοχλώ και προσπαθώ να μην γίνομαι πολύ ενοχλητική αλλά καμιά φορά δεν τα καταφέρνω. Είμαι ανοικτή σε σχέση με τη μουσική.
Αυτά που τραγουδάς στον τελευταίο δίσκο, σαν προσωπικότητα είσαι εσύ;
Είμαι εγώ αυτήν την εποχή. Γιατί έχω υπάρξει πολλές διαφορετικές προσωπικότητες στους δίσκους μου.
Και ενδεχομένως να υπάρξεις κι αλλιώς;
Θα το ήθελα. Δεν έχει σημασία μόνο αν ένα τραγούδι είναι καλό ή όχι. Το σημαντικότερο είναι να ταιριάξει με μένα. Άλλωστε ένας δίσκος δεν μπορεί να κλείσει απόλυτα την καλλιτεχνική μου ταυτότητα.
Υπάρχει δρόμος…
Αυτό ελπίζω. Παρότι τρέχω αρκετά χρόνια στο τραγούδι, μέσα μου νιώθω στο πολύ ξεκίνημά μου. Σαν να μην έχω κάνει τίποτα απ’ τα όνειρά μου…
Η κάθε μέρα ποια είναι;
Μ’ αρέσει να φροντίζω το σπίτι, να μαγειρεύω… Σινεμά, βιβλία, μαθήματα, σεμινάρια για το θέατρο.
Το θέατρο είναι πετριά;
Χοντρή! Είμαι ερωτευμένη με το θέατρο. Η πρώτη μου επαφή ήταν πολύ ερωτική. Έφαγα μεγάλη φλασιά, άλλαξε πολύ τη ζωή μου. Το αγάπησα ακόμη πιο βαθιά.
Και στην ερμηνεία σου έχεις θεατρικότητα.
Βοηθάει.
Απολαμβάνεις το σανίδι, την «έκθεση»;
Δεν γίνεται αλλιώς… Είναι πολύ οδυνηρή διαδικασία! Ακόμη και οι πιο εσωστρεφείς νομίζω πως στην ουσία, μέσα τους, το επιζητούν. Δεν δίνεις όμως μόνο… Αυτά που εισπράττεις είναι πολύ περισσότερα, είναι δώρα ζωής.
Στο ogdoo.gr, απ’ το ξεκίνημά μας, είχαμε προβλέψει πως η «παρέα» σου, το κάθε μέλος με τις διαφορές του, θα έχει μια απ’ τις σκυτάλες που τρέχουν το ελληνικό τραγούδι… Πλέον όμως ο καθένας σας, είτε ερμηνευτής, είτε τραγουδοποιός, ακολουθεί ατομική πορεία.
Κινούμαι μόνη μου αλλά έχω κάνει συνεργασίες. Ίσως απ’ την «παρέα» όπως είπε να έχω κάνει και τις περισσότερες. Στο ξεκίνημά μου και για μεγάλο διάστημα, ήμουν σε σχήματα όπου άλλοι είχαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ακόμη και τώρα πάντα έχω συνοδοιπόρους πλάι μου. Φέτος είναι ο Γιάννης ο Χριστοδουλόπουλος. Στις περιοδείες είναι δύσκολο να είσαι στο δρόμο με πολύ κόσμο αυτή την εποχή, οπότε και αναγκαστικά κυριαρχεί το μόνος σου. Οι συνεργασίες πρέπει να έχουν ουσιαστικό χαρακτήρα. Αν δεν είσαι έτοιμος να καταθέσεις χώρο χρόνο, να μοιραστείς πράγματα, να δώσεις και να πάρεις, καλύτερα να μην τις κάνεις.
Με τη μεγαλύτερη γενιά θα το έβλεπες; Π.χ. με τον Νικολόπουλο; Με την Πίτσα;
Δεν το ξέρω τη δεδομένη στιγμή, θέλω να είμαι ειλικρινής. Πρέπει να ολοκληρωθεί αυτό που κάνω τώρα, να αποστασιωποιηθώ και μετά να μπω στη διαδικασία να σκεφτώ το επόμενο βήμα.
Ποιους εμπιστεύεσαι; Σε ποιους δίνεις σημασία στη γνώμη τους;
Πέρα απ’ τους στενούς συνεργάτες μου, σε πολύ περισσότερους απ’ ότι θα έπρεπε. Επηρεάζομαι. Κι αυτό με φοβίζει.
Γιατί;
Συχνά το ένστικτο, το πάθος μου, με νικάνε και με οδηγούν σε λάθη που θα μπορούσα να αποφύγω. Κι είναι πολλά. Το θέλω μου, όσο κι αν μπλοκάρεται, θα γίνει.
Μια χαρά τα έχεις καταφέρει πάντως.
Το σκέφτομαι κι εγώ. Μήπως τελικά πρέπει να πηγαίνω με περισσότερη φόρα για να συμβεί ότι επιζητώ. Ίσως δεν είναι φόβος, αλλά αγωνία.
Ο πραγματικός φόβος, πέρα από τη δουλειά, ποιος είναι;
Το θέμα μου είναι ο χρόνος. Δεν μου φτάνουν οι 24 ώρες. Μου φαίνεται λίγη η ζωή. Θέλω να είναι οι δικοί μου καλά, εγώ… Ο πόνος δε με φοβίζει πάρα πολύ. Τον αναγνωρίζω, έχω πονέσει αρκετά, και περιμένω να περάσει…
Πόνος από τι;
Απ’ τη ζωή. Και νιώθω ευλογημένη γι’ αυτό. Τον θεωρώ μεγάλο δάσκαλο. Κι απ’ την άλλη η παρουσία του είναι δηλωτικό της ευαισθησίας μας. Οι αποχωρισμοί και οι αλλαγές μας χτίζουν σαν προσωπικότητες.
Έχουν αντίκτυπο στο τραγούδι;
Παντού, στον κύκλο μου, στις σχέσεις με τους γονείς μου, στον τρόπο που ντύνομαι. Όταν ξεπερνάς τέτοιες καταστάσεις και βρίσκεις το δρόμο σου είσαι πιο πλούσιος…
Μου δίνεις την εικόνα της καλής ζυγαριάς… Αυθόρμητη μεν, απρόβλεπτη ίσως, αλλά ποτέ εκτός τροχιάς. Υπάρχει μόνιμα η «επιστροφή», το «δίχτυ προστασίας».
Δεν ζω πάντα ισορροπημένα. Έχω ανάγκη όμως την ισορροπία. Αφήνομαι, ξεχνιέμαι, παρασύρομαι αλλά μ’ αρέσει που επανέρχομαι και ξανασυγκεντρώνομαι. Θέλω να ζω με τα πάθη μου όχι να χαθώ μαζί τους.
Το «καλούπι» έχει υποχρεώσεις, δεσμεύσεις… αλλά έχει και χαρές.
Ο καθένας πρέπει να βρει το δικό του τρόπο να εξελίσσεται και ανθρώπινα και καλλιτεχνικά. Άλλοι μέσα απ’ την μοναχικότητα κι από κλειστές ομάδες, κι άλλοι με μια μεγαλύτερη κοινωνικότητα. Νομίζω πως ανήκω στην κατηγορία αυτή.
Ευχαριστώ βαριά, που χρωστάς;
Σε πολλούς και βέβαια στους γονείς μου, που είναι αφορμή που υπάρχω. Νιώθω ευγνωμοσύνη και έχω βαθύ δεσμό μαζί τους.
Είχες καλά παιδικά χρόνια;
Και καλά και δύσκολα. Άλλες φορές τα πρώτα ήταν περισσότερα, κι άλλες φορές τα δεύτερα. Κι εκεί με βοήθησαν οι δικοί μου. Είχα απέναντι μου ανθρώπους που καθώς μεγάλωνα καταλάβαιναν το θυμό και την οργή μου. Νομίζω πως τα περισσότερα παιδιά περνούν από ανάλογες καταστάσεις.
Με τον μπαμπά ή τη μαμά επικοινωνούσες καλύτερα;
Πρώτα θύμωσα με τον μπαμπά μου και μετά με τη μαμά μου. Ακόμα και τώρα που συνειδητοποιώ αλλιώς τα πράγματα έχω φάσεις που έχω μεγαλύτερη συμπάθεια στον έναν ή στον άλλον. Με τη μητέρα του όμως είμαστε γερά δεμένες.
Ωραία τραγουδίστρια. Και στα live και δισκογραφικά.
Ναι.
Όπως και κάποιοι δίσκοι του πατέρα σου που δεν ακούστηκαν πολλοί, εκεί στα χρόνια του ’80 αλλά κρύβουν «στολιδάκια».
Ήταν τυχεροί. Ανήκουν σε μια γενιά ανθρώπων πολύ δημιουργική που λειτούργησε σε μια δημιουργική εποχή. Κι εκείνοι μέσα απ’ την «παρέα» τους είχαν και έχουν μια άλλη ματιά στα πράγματα.
Σου αρέσει η διαδικασία των συνεντεύξεων;
Πολύ. Όπως και οι φωτογραφήσεις. Λίγα πράγματα που έχουν σχέση με τη δουλειά μου, δεν μου αρέσουν. Κι αυτά τα αποφεύγω πια.
Βρίσκεσαι σε μια ευλογημένη στιγμή της διαδρομής σου. Γύρω μας, στον τόπο μας, συμβαίνουν τραγικές καταστάσεις. Φαντάζομαι σαν παιδί της πόλης τις βλέπεις καθημερινά. Την ίδια ώρα το κοινωνικοπολιτικό κλίμα φαντάζει πιο γκρίζο και γκρινιάρικο από ποτέ. Και η επόμενη μέρα, αβέβαιη, θολή και ξεχαρβαλωμένη.
Και στη διασκέδαση υπάρχει ανάλογο κλίμα, το νιώθω αυτό βάρος, την υποχρέωση να ψυχαγωγήσω τον κόσμο. Είμαστε πολύ καιρό σε μια κατάσταση δυσφορίας… Είμαστε όλοι διαφορετικοί. Η καθημερινότητα είναι φορτισμένη. Υπάρχει νευρικότητα που μας κάνει να βλέπουμε τον άλλον σαν σάκο του μποξ για να ξεσπάσουμε πάνω του. Δεν είναι μόνο ότι βιώνουμε αλλά κι όσα σκεφτόμαστε που σταματάνε το όνειρο.
Άρα η ευχή, η λύση ποια είναι;
Μες τον κυκεώνα που ζούμε να δημιουργήσουμε, ο καθένας, ένα περιβάλλον όπου θα μπορούμε να ονειρευόμαστε καθαρά.
*Κλείνοντας τη συνομιλία μας, η Ελεωνόρα Ζουγανέλη, θαύμασε μια ηλικιωμένη κυρία, που μεσημεριάτικα, στα «τραπεζάκι έξω» στο κέντρο της καφετέριας, απολάμβανε αυτοκρατορικά το ουισκάκι της: «Τη γουστάρω πολύ» μου είπε χαρακτηριστικά, πριν ακολουθήσει μια ακόμη συνέντευξη.
Στην απορία που φάνηκε στο βλέμμα, η Ελεωνόρα Ζουγανέλη, μου εξήγησε: «Εγώ είμαι της γειτονιάς εδώ, με ξέρουν. Βγαίνω, ψωνίζω, μιλάω με τον κόσμο. Μ’ αρέσει να κυκλοφορώ. Χαίρομαι όταν με πλησιάζουν. Την αδιακρισία δεν μπορώ μόνο».
Όταν πριν ξεκινήσουμε τη συνέντευξη, της χάρισα την βιογραφία που υπέγραψα για τον Χρήστο Νικολόπουλο, οι εκπλήξεις συνεχίστηκαν…
«Μεγάλος δημιουργός, δεν ξέρω αν του το έχουν αναγνωρίσει όσο του αξίζει», μου είπε.
«Μα όλοι στο χώρο του τραγουδιού τον τιμούν…» απάντησα.
«Ναι αλλά άλλοι με πολύ λιγότερα, έχουν γευτεί πολλά περισσότερα… Και οι νέοι σήμερα ίσως να αγνοούν το μέγεθος της προσφοράς του», συνέχισε με τη σειρά της.
«Μου αρέσουν πολύ τα τραγούδια του Νικολόπουλου…. Όπως και του Άκη Πάνου», συμπλήρωσε.
Το τηλέφωνό της χτύπησε, και ζήτησε συγγνώμη για να το σηκώσει, αφού ήταν ο πατέρας της.
Όταν τελείωσε, κι αφού είχα στείλει τα χαιρετίσματά μου, πρότεινα να ξεκινήσει το μηχάνημα να γράφει… Δεν έφερε την παραμικρή αντίρρηση, άλλωστε η Ελεωνόρα Ζουγανέλη, όπως δηλώνει, απολαμβάνει τις συνεντεύξεις.
Περνάτε καλά με τον μπαμπά; Τα λέτε;
Ναι, πολύ, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Έχει μια διακριτική στάση για τη ζωή και τις επιλογές μου. Σέβεται και εκτιμά την διαφορετικότητά μου. Είμαστε άλλοι άνθρωποι, άλλης αντίληψης, με πολλές όμως ομοιότητες.
Ο χρόνος βοηθάει σ’ αυτό.
Και η απόσταση. Τα πρώτα χρόνια που μένεις εκτός οικογένειας είναι ανιχνευτικά, για όλους. Μετά όταν παγιώνεται αυτή η κατάσταση… έρχεται μια δεδομένη ηρεμία.
Απολαμβάνεις την αναγνωρισιμότητα;
Η αποδοχή είναι ότι πιο ωραίο και ουσιαστικό έχει έρθει στη ζωή μου. Ήτανε στόχος μου, το ήθελα να με αποδεχτούν μέσα από όσα κάνω. Και προσπαθώ και να το κρατήσω αλλά και να το αυξήσω.
Το επιχειρείς όμως με έναν διακριτικό τρόπο… κι ίσως γι’ αυτό και να σου βγαίνει.
Αν δεν υπάρχει ισορροπία, τότε ίσως καταντά και επικίνδυνο. Τα πρώτα χρόνια, πήγαινα μέχρι εκεί που άντεχα, δεν ήθελα να χαθώ.
Δεν ήταν πιο εκρηκτική εκείνη η περίοδος;
Ήταν πιο απότομη. Αν και πιστεύω πως τα πράγματα για μένα, δεν συνέβησαν βίαια ποτέ. Είχα δουλέψει αρκετά μέχρι να συναντηθώ με την επιτυχία.
Δεν την κυνήγησες δηλαδή «σώνει και καλά».
Δε μου αρέσει, ούτε σαν σκέψη ούτε σαν πράξη.
Πάντα ήσουν ψύχραιμη;
Ακόμη και μετά την «Επιμονή», δεν μπήκα σε αυτό τριπάκι. Γιατί σκέφτηκα, ότι μια τέτοια στιγμή μπορεί και να μην ξανάρθει ποτέ όπως και το ότι πολλές μεγάλες καριέρες δεν είχαν ανάγκη από κάτι ανάλογο για να δημιουργηθούν. Μακάρι να ξανάρθει, αλλά δεν είναι αυτοσκοπός. Δεν είναι τυχαίο ότι αμέσως μετά προτίμησα να κάνω θέατρο.
Μήπως ζορίστηκες;
Κάθε άλλο. Προβληματίστηκα αλλά δεν φοβήθηκα. Βρήκα το χρόνο μου και το πάτημά μου να επιστρέψω όπως ήθελα.
Διαπιστώνω και στο δίσκο «Που με φτάσανε οι έρωτες» και στο «Hotel Ερμού» έναν επαγγελματικό σχεδιασμό, μια άρτια οργάνωση. Πως καταφέρνεις να διατηρείς τον αυθορμητισμό, την ειλικρίνειά σου;
Στο δίσκο ναι. Ήταν συνειδητή επιλογή το να κάνω καταλήξαμε να γίνει μια πολυσυλλεκτική εργασία.
Ευχαριστημένη;
Πολύ. Και τον κόσμο λειτούργησε και μέσα μου δεν έχει τελειώσει. Ακόμη ανακαλύπτω πράγματα.
Τον στηρίζεις και στο live…
Έχω ξεπεράσει αυτό το άγχος. Με τη βοήθεια φυσικά των ακροατών, που θεωρούν μέρος της δουλειάς, πως στα προγράμματά μου, θα ακούσουν και στιγμές του ρεπερτορίου μου, που δεν έχουν γίνει πλατιά γνωστές.
Το άγχος του να κρατηθείς στην πρώτη γραμμή, δεν υπάρχει;
Το αισθάνομαι αλλά το χαίρομαι κιόλας. Είμαι δοσμένη στο τραγούδι.
Στη σκηνή περνάς καλά;
Ναι, πολύ. Θα ήθελα το «Hotel Ερμού» να κρατούσε περισσότερο. Παρά το στρες και την κούραση, γιατί προερχόμασταν από περιοδεία, όταν ξεκινήσαμε τις πρόβες, όλα εξελίχθηκαν τόσο γλυκά. Ήθελα την αμεσότητα ενός μικρότερου χώρου, τη ζεστασιά με τον κόσμο, το μοίρασμα συγκινήσεων και συναισθημάτων. Και ο Γιάννης ο Χριστουδουλόπουλος βοήθησε πολύ σε αυτήν την κατεύθυνση.
Έχει καλή αύρα…
Είχαμε να συναντηθούμε πολλά χρόνια, απ’ τον στον πρώτο μου δίσκο, όταν είμαστε πολλοί μικροί κι οι δυο. Δεν ξέρω πως δέσαμε αμέσως. Δεν τον ντράπηκα, γιατί εγώ περνάω και κάτι τέτοιες φάσεις…
Τι εννοείς;
Θέλω τον καιρό μου, για να βρω τον τρόπο… Ακόμα και στον ηχολήπτη μπορεί να ντρέπομαι, σε εισαγωγικά το λέω, να τραγουδήσω… Η συνεισφορά του Γιάννη πάντως και στο τελευταίο δίσκο και στην παράσταση είναι πολύτιμη…
Γέννησε κι ένα ανθρώπινο τραγούδι.
Το «Αγάπη δεμένη» αγκαλιάστηκε απ’ τον κόσμο. Κι εγώ το αγαπώ πολύ.
Με τη μπάντα είδα πως υπάρχει γερό δέσιμο.
Υπάρχει ένας σταθερός κορμός… Με κάποιους μοιραζόμαστε τη σκηνή οκτώ χρόνια. Είμαι δεμένη μαζί τους. Γιατί κάνω πολλές αλλαγές στο πρόγραμμα, ριψοκίνδυνες καμιά φορά, που φέρνουν κραδασμούς.
Οι αλλαγές φαντάζομαι είναι ταλαιπωρία για τους μουσικούς, ειδικά αυτούς τους καιρούς.
Εκτιμώ όσα κάνουν για μένα και φροντίζω, με τον τρόπο μου να το ανταποδίδω.
Όταν τραγουδάς τι σε απασχολεί;
Να ευχαριστήσω τον κόσμο. Είμαι κεντραρισμένη σ’ αυτό και δεν θέλω κάτι να το διακόπτει. Ακόμα κι αν κάτι συμβεί, θέλω να υπάρχει αυτοματισμός ώστε να επανέλθουμε στο ζητούμενό μας.
Δεν ελλοχεύει όμως ο κίνδυνος να καταντήσει άνευρο ή άχυψο το τραγούδισμά σου;
Νομίζω πως κάθε άλλα παρά ψυχρή είμαι. Ίσα ίσα είμαι πολύ συναισθηματική. Δίνομαι ολόκληρη. Αλλά πρέπει να υπάρχουν και όρια, να μη χαθείς, να ξαναπάρεις το παιχνίδι στα χέρια σου…. Και να ξαναρχίσει το «πάρε-δώσε» της ψυχής.
Ερμηνεύεις όμως σωστά, και τις κορυφώσεις σου ελέγχεις, και το χαμήλωμα των εντάσεων… Ακόμα και τα «αστεία» και οι «προσκλήσεις» συμμετοχής προς το κοινό, είναι θαρρείς βγαλμένες από σεμινάρια…
Φροντίζω να είμαι τίμια απέναντι στον κόσμο που έρχεται να διασκεδάσει μαζί μου. Δεν έχω ψύχωση με την τελειότητα. Και λάθη κάνω, και η μπάντα κάνει μαζί μου, και λόγια ξεχνάω, και σκουντουφλάω… Θα το χαρακτήριζα κανονικότητα.
Το μετά;
Το πρόγραμμα θα πάει Θεσσαλονίκη. Μετά, Φεβρουάριο-Μάρτιο θα πάμε Αυστραλία. Κάνουμε ανοίγματα.
Δεν είχες εμφανιστεί στο εξωτερικό;
Πολύ μεμονωμένα. Το ψάχνω και για Ευρώπη και Αμερική. Θέλω όμως ότι παρουσιάσω να είναι αντιπροσωπευτικό μου.
Και ρεπερτοριακά, ίσως σου δοθεί η ευκαιρία να κινηθείς και σ’ άλλες στράτες.
Μα έτσι κι αλλιώς πάντα ερμηνεύω τραγούδια άλλων. Λατρεύω το ελληνικό τραγούδι, διαφορετικά είδη και εποχές του και πρόσωπά του.
Με τη Γιώτα Γιάννα λοιπόν, πως προέκυψε αυτό το πολυσυζητημένο «δάκρυ» στην εκπομπή «Στην Υγειά μας»;
Την αγαπώ και τη θαυμάζω… Δεν εκδηλώνω εύκολα την συγκίνησή μου, δηλαδή αυτά που κουβαλώ μέσα μου, το πρόβλημα μου, δεν το κλαίω. Δακρύζω όμως με κάτι που μπορεί να συμβεί απρόσμενα εκείνη τη στιγμή. Δεν ήξερα όμως ότι η συγκίνηση πουλάει τόσο…
Γιατί με τη Γιώτα;
Αυτή η γυναίκα, στην ηλικία της, με το καλλιτεχνικό ανάστημά της, να δέχεται την πρόσκλησή μου και να έρχεται στην εκπομπή και να μου τραγουδάει με τέτοια καθαρότητα και να μου αφιερώνει αυτά τα λόγια… είναι κατάκτηση, είναι πολύ τιμητικό για μένα. Αισθάνθηκα πολύτιμη! Η Γιώτα Γιάννα κουβαλάει μια αισθητική κι ένα κόσμο κατάδικό της.
Στην εκπομπή αυτή τραγούδησες και Πίτσα Παπαδοπούλου και Αντώνη Βαρδή. Μ’ άρεσε που διάλεξες το «Ζηλεύω».
Της Πίτσας Παπαδοπούλου της έχω μεγάλη αδυναμία, είναι μεγάλη τραγουδίστρια. Και τον Βαρδή τον λατρεύω. Και σαν δημιουργό και σαν ερμηνευτή. Με αγγίζει!
Είναι μια πρόκληση το συγκεκριμένο τραγούδι;
Έχει απαιτήσεις, θέλει πράγματα, αν το γουστάρεις και σου γράφει…να δοκιμαστείς μαζί του. Δεν είναι απ’ τα πιο γνωστά τους.
Περνάει όμως…
Πως ν’ αρνηθείς κάτι τόσο ωραίο…
Και το «Θα τα βροντήξω είπες» και το «Ουρανέ». Δυνατά ζειμπέκικα και «παρεξηγημένα» από ορισμένους. Δεν κολλάς σε διαχωριστικές γραμμές;
Πάντα λέω ζεϊμπέκικα… Για μένα δεν υπάρχουν παρεξηγημένα τραγούδια. Έρχεται η στιγμή που νομίζεις πως ήρθε η ώρα τους. Μπορεί κάποιοι να είναι πάντα πολύ προσεκτικοί στις επιλογές τους όλες τις ώρες…
Εσύ δεν «μασάς» απ’ ότι καταλαβαίνω από τέτοια…Δεν φοβάσαι τα σχόλια, το τσαλάκωμα;
Μασάω… Δεν μ’ αρέσει να ενοχλώ και προσπαθώ να μην γίνομαι πολύ ενοχλητική αλλά καμιά φορά δεν τα καταφέρνω. Είμαι ανοικτή σε σχέση με τη μουσική.
Αυτά που τραγουδάς στον τελευταίο δίσκο, σαν προσωπικότητα είσαι εσύ;
Είμαι εγώ αυτήν την εποχή. Γιατί έχω υπάρξει πολλές διαφορετικές προσωπικότητες στους δίσκους μου.
Και ενδεχομένως να υπάρξεις κι αλλιώς;
Θα το ήθελα. Δεν έχει σημασία μόνο αν ένα τραγούδι είναι καλό ή όχι. Το σημαντικότερο είναι να ταιριάξει με μένα. Άλλωστε ένας δίσκος δεν μπορεί να κλείσει απόλυτα την καλλιτεχνική μου ταυτότητα.
Υπάρχει δρόμος…
Αυτό ελπίζω. Παρότι τρέχω αρκετά χρόνια στο τραγούδι, μέσα μου νιώθω στο πολύ ξεκίνημά μου. Σαν να μην έχω κάνει τίποτα απ’ τα όνειρά μου…
Η κάθε μέρα ποια είναι;
Μ’ αρέσει να φροντίζω το σπίτι, να μαγειρεύω… Σινεμά, βιβλία, μαθήματα, σεμινάρια για το θέατρο.
Το θέατρο είναι πετριά;
Χοντρή! Είμαι ερωτευμένη με το θέατρο. Η πρώτη μου επαφή ήταν πολύ ερωτική. Έφαγα μεγάλη φλασιά, άλλαξε πολύ τη ζωή μου. Το αγάπησα ακόμη πιο βαθιά.
Και στην ερμηνεία σου έχεις θεατρικότητα.
Βοηθάει.
Απολαμβάνεις το σανίδι, την «έκθεση»;
Δεν γίνεται αλλιώς… Είναι πολύ οδυνηρή διαδικασία! Ακόμη και οι πιο εσωστρεφείς νομίζω πως στην ουσία, μέσα τους, το επιζητούν. Δεν δίνεις όμως μόνο… Αυτά που εισπράττεις είναι πολύ περισσότερα, είναι δώρα ζωής.
Στο ogdoo.gr, απ’ το ξεκίνημά μας, είχαμε προβλέψει πως η «παρέα» σου, το κάθε μέλος με τις διαφορές του, θα έχει μια απ’ τις σκυτάλες που τρέχουν το ελληνικό τραγούδι… Πλέον όμως ο καθένας σας, είτε ερμηνευτής, είτε τραγουδοποιός, ακολουθεί ατομική πορεία.
Κινούμαι μόνη μου αλλά έχω κάνει συνεργασίες. Ίσως απ’ την «παρέα» όπως είπε να έχω κάνει και τις περισσότερες. Στο ξεκίνημά μου και για μεγάλο διάστημα, ήμουν σε σχήματα όπου άλλοι είχαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ακόμη και τώρα πάντα έχω συνοδοιπόρους πλάι μου. Φέτος είναι ο Γιάννης ο Χριστοδουλόπουλος. Στις περιοδείες είναι δύσκολο να είσαι στο δρόμο με πολύ κόσμο αυτή την εποχή, οπότε και αναγκαστικά κυριαρχεί το μόνος σου. Οι συνεργασίες πρέπει να έχουν ουσιαστικό χαρακτήρα. Αν δεν είσαι έτοιμος να καταθέσεις χώρο χρόνο, να μοιραστείς πράγματα, να δώσεις και να πάρεις, καλύτερα να μην τις κάνεις.
Με τη μεγαλύτερη γενιά θα το έβλεπες; Π.χ. με τον Νικολόπουλο; Με την Πίτσα;
Δεν το ξέρω τη δεδομένη στιγμή, θέλω να είμαι ειλικρινής. Πρέπει να ολοκληρωθεί αυτό που κάνω τώρα, να αποστασιωποιηθώ και μετά να μπω στη διαδικασία να σκεφτώ το επόμενο βήμα.
Ποιους εμπιστεύεσαι; Σε ποιους δίνεις σημασία στη γνώμη τους;
Πέρα απ’ τους στενούς συνεργάτες μου, σε πολύ περισσότερους απ’ ότι θα έπρεπε. Επηρεάζομαι. Κι αυτό με φοβίζει.
Γιατί;
Συχνά το ένστικτο, το πάθος μου, με νικάνε και με οδηγούν σε λάθη που θα μπορούσα να αποφύγω. Κι είναι πολλά. Το θέλω μου, όσο κι αν μπλοκάρεται, θα γίνει.
Μια χαρά τα έχεις καταφέρει πάντως.
Το σκέφτομαι κι εγώ. Μήπως τελικά πρέπει να πηγαίνω με περισσότερη φόρα για να συμβεί ότι επιζητώ. Ίσως δεν είναι φόβος, αλλά αγωνία.
Ο πραγματικός φόβος, πέρα από τη δουλειά, ποιος είναι;
Το θέμα μου είναι ο χρόνος. Δεν μου φτάνουν οι 24 ώρες. Μου φαίνεται λίγη η ζωή. Θέλω να είναι οι δικοί μου καλά, εγώ… Ο πόνος δε με φοβίζει πάρα πολύ. Τον αναγνωρίζω, έχω πονέσει αρκετά, και περιμένω να περάσει…
Πόνος από τι;
Απ’ τη ζωή. Και νιώθω ευλογημένη γι’ αυτό. Τον θεωρώ μεγάλο δάσκαλο. Κι απ’ την άλλη η παρουσία του είναι δηλωτικό της ευαισθησίας μας. Οι αποχωρισμοί και οι αλλαγές μας χτίζουν σαν προσωπικότητες.
Έχουν αντίκτυπο στο τραγούδι;
Παντού, στον κύκλο μου, στις σχέσεις με τους γονείς μου, στον τρόπο που ντύνομαι. Όταν ξεπερνάς τέτοιες καταστάσεις και βρίσκεις το δρόμο σου είσαι πιο πλούσιος…
Μου δίνεις την εικόνα της καλής ζυγαριάς… Αυθόρμητη μεν, απρόβλεπτη ίσως, αλλά ποτέ εκτός τροχιάς. Υπάρχει μόνιμα η «επιστροφή», το «δίχτυ προστασίας».
Δεν ζω πάντα ισορροπημένα. Έχω ανάγκη όμως την ισορροπία. Αφήνομαι, ξεχνιέμαι, παρασύρομαι αλλά μ’ αρέσει που επανέρχομαι και ξανασυγκεντρώνομαι. Θέλω να ζω με τα πάθη μου όχι να χαθώ μαζί τους.
Το «καλούπι» έχει υποχρεώσεις, δεσμεύσεις… αλλά έχει και χαρές.
Ο καθένας πρέπει να βρει το δικό του τρόπο να εξελίσσεται και ανθρώπινα και καλλιτεχνικά. Άλλοι μέσα απ’ την μοναχικότητα κι από κλειστές ομάδες, κι άλλοι με μια μεγαλύτερη κοινωνικότητα. Νομίζω πως ανήκω στην κατηγορία αυτή.
Ευχαριστώ βαριά, που χρωστάς;
Σε πολλούς και βέβαια στους γονείς μου, που είναι αφορμή που υπάρχω. Νιώθω ευγνωμοσύνη και έχω βαθύ δεσμό μαζί τους.
Είχες καλά παιδικά χρόνια;
Και καλά και δύσκολα. Άλλες φορές τα πρώτα ήταν περισσότερα, κι άλλες φορές τα δεύτερα. Κι εκεί με βοήθησαν οι δικοί μου. Είχα απέναντι μου ανθρώπους που καθώς μεγάλωνα καταλάβαιναν το θυμό και την οργή μου. Νομίζω πως τα περισσότερα παιδιά περνούν από ανάλογες καταστάσεις.
Με τον μπαμπά ή τη μαμά επικοινωνούσες καλύτερα;
Πρώτα θύμωσα με τον μπαμπά μου και μετά με τη μαμά μου. Ακόμα και τώρα που συνειδητοποιώ αλλιώς τα πράγματα έχω φάσεις που έχω μεγαλύτερη συμπάθεια στον έναν ή στον άλλον. Με τη μητέρα του όμως είμαστε γερά δεμένες.
Ωραία τραγουδίστρια. Και στα live και δισκογραφικά.
Ναι.
Όπως και κάποιοι δίσκοι του πατέρα σου που δεν ακούστηκαν πολλοί, εκεί στα χρόνια του ’80 αλλά κρύβουν «στολιδάκια».
Ήταν τυχεροί. Ανήκουν σε μια γενιά ανθρώπων πολύ δημιουργική που λειτούργησε σε μια δημιουργική εποχή. Κι εκείνοι μέσα απ’ την «παρέα» τους είχαν και έχουν μια άλλη ματιά στα πράγματα.
Σου αρέσει η διαδικασία των συνεντεύξεων;
Πολύ. Όπως και οι φωτογραφήσεις. Λίγα πράγματα που έχουν σχέση με τη δουλειά μου, δεν μου αρέσουν. Κι αυτά τα αποφεύγω πια.
Βρίσκεσαι σε μια ευλογημένη στιγμή της διαδρομής σου. Γύρω μας, στον τόπο μας, συμβαίνουν τραγικές καταστάσεις. Φαντάζομαι σαν παιδί της πόλης τις βλέπεις καθημερινά. Την ίδια ώρα το κοινωνικοπολιτικό κλίμα φαντάζει πιο γκρίζο και γκρινιάρικο από ποτέ. Και η επόμενη μέρα, αβέβαιη, θολή και ξεχαρβαλωμένη.
Και στη διασκέδαση υπάρχει ανάλογο κλίμα, το νιώθω αυτό βάρος, την υποχρέωση να ψυχαγωγήσω τον κόσμο. Είμαστε πολύ καιρό σε μια κατάσταση δυσφορίας… Είμαστε όλοι διαφορετικοί. Η καθημερινότητα είναι φορτισμένη. Υπάρχει νευρικότητα που μας κάνει να βλέπουμε τον άλλον σαν σάκο του μποξ για να ξεσπάσουμε πάνω του. Δεν είναι μόνο ότι βιώνουμε αλλά κι όσα σκεφτόμαστε που σταματάνε το όνειρο.
Άρα η ευχή, η λύση ποια είναι;
Μες τον κυκεώνα που ζούμε να δημιουργήσουμε, ο καθένας, ένα περιβάλλον όπου θα μπορούμε να ονειρευόμαστε καθαρά.
*Κλείνοντας τη συνομιλία μας, η Ελεωνόρα Ζουγανέλη, θαύμασε μια ηλικιωμένη κυρία, που μεσημεριάτικα, στα «τραπεζάκι έξω» στο κέντρο της καφετέριας, απολάμβανε αυτοκρατορικά το ουισκάκι της: «Τη γουστάρω πολύ» μου είπε χαρακτηριστικά, πριν ακολουθήσει μια ακόμη συνέντευξη.
