Γιώργος Πατεράκης: «Το να μιλάμε με κωμικό τρόπο για σοβαρά πράγματα είναι κάτι πολύ σοβαρό»

Ο συνθέτης, βιρτουόζος σολίστ του πιάνου και μαέστρος χορωδίας μιλάει στο Ogdoo.gr
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
*Συνέντευξη στον Θάνο Μαντζάνα

Ο συνθέτης, βιρτουόζος σολίστ του πιάνου και μαέστρος χορωδίας Γιώργος Πατεράκης ετοιμάζεται να παρουσιάσει στην Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Μεγάρου Μουσικής την νέα μουσικοθεατρική παράσταση του «Κι εσείς, πώς τα περνάτε;» ή «Sic Transit Gloria Mundi», βασισμένη σε μια σειρά επιστολών μιας ομάδας/παρέας ανθρώπων από την Αθήνα στο διάστημα από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’30 μέχρι σχεδόν το τέλος εκείνης του ’40.

Γνωρίζοντας από προηγούμενες ότι οι παραστάσεις του, διατηρώντας πάντα ένα πολύ υψηλό αισθητικό επίπεδο, υπονομεύουν το θέμα τους με κύριο μέσο την…αυτόϋπονόμευση τους για να πουν κάτι άλλο, κάποιες φορές στην κυριολεξία «κρυπτογραφημένο», συνομίλησα μαζί του για την καινούρια και τα πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης της, όπως συμβαίνει πάντα στα έργα αυτού του απρόβλεπτου, sui generis όσο ελάχιστοι/ες άλλοι/ες και εξαίιρετου δημιουργού.
901062 346564245448912 389450631 o
Τι σε ελκύει τόσο στα ντοκουμέντα του παρελθόντος ώστε να σε κάνει να τα προσεγγίζεις μουσικά; Πώς ανακάλυψες το συγκεκριμένο, τα γράμματα και τι βρήκες τόσο ενδιαφέρον σε αυτά;

Θα με ήλκυαν εξίσου ή και περισσότερο τα ντοκουμέντα του μέλλοντος αλλά επειδή ζούμε στο παρελθόν του μέλλοντός μας δεν υπάρχουν ακόμα οπότε αρκούμαι σε ό,τι βρίσκω. Τώρα, για να απαντήσω σοβαρά, τα γράμματα για τα οποία ρωτάς είναι η αλληλογραφία κάποιων πλουσιόπαιδων μιας αστικής οικογένειας της Αθήνας σε φίλους τους που μετανάστευσαν στην Αίγυπτο. Είναι γραμμένα κατά την περίοδο 1934 - 1947, τότε δηλαδή που το μαύρο σάβανο της παγκόσμιας ηλιθιότητας σκέπασε όλη τη γη και, όταν τραβήχτηκε κι ο κόσμος ξαναφώτισε, η Ελλάδα παρέμεινε μαύρη. Τα θέματα που βλέπουμε σε αυτήν την αλληλογραφία είναι επουσιώδεις καθημερινές γλαφυρο-σαχλο-παστέλ ιστοριούλες ανθρώπων χωρίς κάποιο ειδικό βάρος αφ' εαυτές. Διαβάζοντάς τες με γοήτευσε ο τρόπος με τον οποίο το εφήμερο τίποτα προβάλλεται πάνω στην γκριζόμαυρη κοσμογονία. Θα μου πεις «υπάρχουν πιο σημαντικά πράγματα να ασχοληθεί κανείς»…Το δέχομαι. Πράγματι, οι μεγάλες σκηνές και τα φεστιβάλ προτιμούν «Θάνατο του Λόρδου Βύρωνα», «Θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη», «Καπετάν Μιχάληδες», «Εξοδο του Μεσολογγίου», μεταφορές μονόφωνων βυζαντινών μελών σε απαστράπτουσες πιανιστικές εξτραβαγκάντζες, το δράμα της ελληνικής φυλής βουτηγμένο σε μαρινάδα ένδοξων αρχαίων προγόνων, αλλά μ' αυτά και μ' αυτά γεμίσαμε χιτώνες με φυσεκλίκια, εσθήτες με φουστανέλες και γύψινα κιονόκρανα που κάτω απ' τη σκιά τους ξετυλίγονται ακατάληπτοι, βαθυστόχαστοι εθνικοί βερμπαλισμοί, διανοητικοί αβδηριτισμοί, ναρκισσιστικά αποβλακώματα και ανιστόρητα νανουρίσματα. Περιέργως όλοι δείχνουν να είναι ευχαριστημένοι με αυτήν την κατάσταση, οι θεσμοί, οι διοργανωτές, το κοινό, όμως εγώ κάπως δυσφορώ με αυτά και προτιμώ άλλα. Όπως λένε και όσοι δεν έχουν γνώμη για τίποτα, «ε, γούστα είναι αυτά»...

Το να προσεγγίζεις μουσικά πεζά και όχι έμμετρα κείμενα είναι για εσένα απλά μια ωραία πρόκληση ή εμπεριέχει και ένα «μουσικολογικό» ας πούμε ενδιαφέρον;

Όχι, κανένα μουσικολογικό ενδιαφέρον καθ’ εαυτό. Μου άρεσε αυτή η ιστορία και ήθελα να την ξαναπώ, αυτό είναι όλο. Και προφανώς χρησιμοποίησα το μέσον που ξέρω καλύτερα, την μουσική. Μέχρι εκεί…

Πόσο πιο δύσκολο είναι να «μελοποιήσεις» πεζό κείμενο από όσο έμμετρο;

Δεν μελοποίησα το πεζό κείμενο, τα γράμματα, αν και έχω κάνει κάτι τέτοιο στο παρελθόν, σε άλλη παράσταση. Τις επιστολές της τωρινής παράστασης τις άφησα απείραχτες να ξετυλίγουν την ιστορία μέσω των ηθοποιών που τις διαβάζουν. Η μουσική είναι αυτή που σχολιάζει τις επιστολές και κάπως «παίρνει θέση» απέναντί τους. Μερικές φορές ανάμεσά τους, μερικές φορές παράλληλα με αυτές - κάπως σαν «μουσικό χαλί», ας πούμε - ενώ κάποιες λίγες φορές μου άρεσε να αντιστρέψω τη συνθήκη, να κάνω δηλαδή τα λογάκια των επιστολών να λειτουργήσουν ως «χαλί» της μουσικής.

Ποιες είναι οι διαφορές, τόσο από πλευράς περιεχομένου όσο και φόρμας, αυτής της παράστασης από προηγούμενες σου;

Θα έλεγα πως στις προηγούμενες παραστάσεις το επίκεντρο ήταν η μουσική. Εδώ ο άξονας είναι οι επιστολές, άρα ο λόγος. Η μουσική είναι το «ηχητικό σκηνικό» ή, πιο σωστά η «άυλη σκηνή» μέσα στην οποία ξετυλίγεται η αφήγηση. Το τρίτο στοιχείο είναι τα βίντεο τα οποία κυρίως τοποθετούν το ιστορικό πλαίσιο της κάθε επιστολής.

Θα έλεγες ότι είναι σατιρική παράσταση ή όχι απαραίτητα;

Η παράσταση ξεκινά με ένα επιβλητικό επτάφωνο χορωδιακό που έχει τίτλο «Sicut transit» και περιέχει τις λατινικές φράσεις, Sic transit gloria mundi. Acta est fabula. Felix qui potuit rerum cognoscere causas («Έτσι παρέρχεται η δόξα του κόσμου. Το έργο τελείωσε. Ευτυχής όποιος γνωρίζει την αιτία των πραγμάτων»). Και ενώ όλα αυτά ακούγονται πολύ σοβαρά οι χορωδοί και εγώ γνωρίζουμε πως αυτές τις τρεις φράσεις τις πήρα από τον Αστερίξ! Μου φαίνεται αρκετά σοβαρό το να μιλάμε με κωμικό τρόπο για σοβαρά πράγματα. Βέβαια τώρα άντε να κάτσουμε να λέμε τι είναι κωμικό για τον καθένα και τι όχι... Τέλος πάντων, για να μην ανοίξουμε μεγάλη κουβέντα, λέω πως για εμένα ο Σεφερλής π.χ. δεν είναι κωμικός αλλά μαύρος, άραχλος και κατάμαυρος και ακόμα πιο σκοτεινοί και πιο τρομαχτικοί μου φαίνονται όσοι τον θεωρούν κωμικό.
 DSC0065 5
Βλέπεις με συμπάθεια, οίκτο ή σαρκασμό τους ανθρώπους που έγραψαν αυτές τις επιστολές;

Δεν ήξερα στην αρχή, μια τους αντιπαθούσα και μια τους συμπαθούσα. Όμως τελικά θα σου απαντήσω ρωτώντας, όταν βλέπεις τις ασπρόμαυρες ταινίες του ελληνικού εμπορικού κινηματογράφου της δεκαετίας του '60 οι ήρωες σου είναι συμπαθείς ή αντιπαθείς; Αναλογίσου ποια εικόνα, ποιας κοινωνίας, ποιο αφήγημα και ποιες αξίες αντανακλώνται σε αυτές - και αντίστοιχα προτείνονται - και μετά σκέψου αν οι χαρακτήρες σού είναι συμπαθείς ή αντιπαθείς, ο διευθυντής Παπαγιαννόπουλος, ο τεντιμπόης Βουτσάς, ο φτωχός - πλην - τίμιος Παντελής Ζερβός, ο πονηρός Κωσταντάρας, όλοι καθαγιασμένοι από τον χρόνο και όλοι συμπαθείς και λείοι από την πατίνα της νοσταλγίας.

Υπάρχει μια πολιτική διάσταση, έστω υπόρρητη όπως στα προηγούμενα έργα σου ή όχι;

Νομίζω ότι ήδη απάντησα σε αυτή την ερώτηση (γέλια).

Το κλίμα της πανδημίας και της καραντίνας, ίσως και το ότι η παράσταση αναβλήθηκε για έναν ολόκληρο χρόνο, επηρέασε καθόλου την γραφή ή την μορφή του έργου;

Πάντα όταν ξαναβλέπω μετά από καιρό κάτι που έχω φτιάξει μου φαίνεται πως είναι είτε too obvious (κάπως σαν «και για όποιον δεν κατάλαβε...») είτε διδακτικό είτε παραφορτωμένο. Τίποτα από τα τρία δεν μου αρέσει οπότε ξαναβάζω τα χέρια μου και τα ξανασκαλίζω. Ε το έκανα και τώρα, ναι...

Τι να περιμένει λοιπόν το κοινό που θα την παρακολουθήσει;

Να περιμένει αυτό που είναι η παράσταση, ένα μουσικό αναλόγιο με τρεις αφηγητές, τρεις ερμηνευτές και χορωδία. Οι αφηγητής/ιες είναι ο Ελισσαίος Βλάχος, η Χαρά Δημητριάδη και η Λίλα Σκαραμαγκά, που διαβάζουν τις επιστολές, οι ερμηνεύτριες/ής είναι η Μαρία Παπαγεωργίου, η σοπράνο Εύα Λαύκα και ο μπάσος Φίλιππος Βαζάκας, η χορωδία είναι η μικτή πολυφωνική String Theory και οι μουσικοί είναι η Κατερίνα Γρηγοριάδου στο πιάνο και ο Σπύρος Ηλιάδης στην κιθάρα και το μαντολίνο.

Θα αποτελέσει το υλικό του επόμενου δίσκου σου ή είναι κάτι εντελώς ανεξάρτητο;

Μερικά κομμάτια από την παράσταση έχουν ήδη ηχογραφηθεί και κάποια άλλα πρόκειται να ηχογραφηθούν αμέσως μετά. Κατά τα άλλα, όπως συμβαίνει συνήθως σε τέτοια πράγματα χωρίς ισχυρές οικονομικές πλάτες, η παράσταση αυτή θα είναι «εφημερόπτερο». Θα παιχτεί τρεις φορές και μετά τέλος. Sic transit gloria mundi…

Και με την ευκαιρία, υπάρχουν ήδη τραγούδια για το επόμενο CD και πότε – στο πολύ περίπου – σκέφτεσαι να κυκλοφορήσει;

Υπάρχουν, ναι. Όπως προανέφερα με τη χορωδία έχουμε ξεκινήσει ηχογραφήσεις και έχουν προγραμματιστεί και άλλες μέσα στον χειμώνα. Έχουμε μπει στο στούντιο και με τον τενόρο Χρήστο Κεχρή και έχουμε ηχογραφήσει τρεις μινιατούρες πάνω σε κάποιους στίχους του Παλαμά που μου άρεσαν και τέλος πάντων νομίζω πως μέσα στον χρόνο θα έχω καταφέρει να ετοιμάσω για έκδοση ένα νέο μπουκετάκι από καινούριες μουσικές.

Και, κρίνοντας από τις προηγούμενες εργασίες του, όταν ο Γιώργος Πατεράκης λέει «καινούριες μουσικές» εννοεί μια ολοκληρωμένη μουσική εμπειρία όπως ακριβώς οι παραστάσεις του επί της ουσίας είναι ολοκληρωμένες εμπειρίες μουσικού θεάτρου.
33802463 1771880529542413 1691405348625186816 o
Info
«Κι εσείς, πώς τα περνάτε;» ή «Sic Transit Gloria Mundi»
Πολυχώρος του Συλλόγου «Οι Φίλοι Της Μουσικής», Μέγαρο Μουσικής
Παρασκευή 21, Σάββατο 22 και Κυριακή 23 Οκτωβρίου στις 9 μ. μ.
Τιμή εισιτηρίου 15 ευρώ, 10 το φοιτητικό και 5 των ανέργων και ΑμεΑ

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!