Η Τζόαν Μπαέζ είναι ένα από τα πρόσωπα που χαρακτήρισαν την μουσική του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε το 1941 και ξεκίνησε την καρριέρα της σαν τραγουδίστρια το 1959. Εχοντας μιά από τις πιό αναγνωρίσιμες φωνές στην ιστορία του τραγουδιού ,πολύ γρήγορα έγινε γνωστή σε όλο τον πλανήτη. Η κοινωνικοπολιτική της δραστηριότητα την οδήγησε πολύ γρήγορα σε όποιο σημείο του πλανήτη υπήρχε πρόβλημα, κάνοντας το όνομά της συνώνυμο με το τραγούδι διαμαρτυρίας. Εχει ηχογραφήσει περισσότερα από 30 albums με τραγούδια των πιό γνωστών συνθετών και τραγουδοποιών της γενιάς της, αλλά και δικά της, καθώς και παραδοσιακά τραγούδια κυρίως της Λατινικής Αμερικής. Το 1960 ηχογράφησε το πρώτο της album μιά συλλογή από παραδοσιακές μπαλάντες και μπλούζ. Το 1963 ,μαζί με άλλους καλλιτέχνες, συμμετείχε στην περίφημη πορεία στην Ουάσινγκτον, στην οποία ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ άρχισε την ομιλία του με την φράση που έμεινε στην ιστορία: ΄΄Εχω ένα όνειρο...΄΄ Την ίδια χρονιά πρωτοσυναντήθηκε με τον Μπομπ Ντύλαν, μιά συνάντηση καταλυτική και για τους δυό τους. Eίναι η πρώτη folk τραγουδίστρια που έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό ΄΄Time΄΄,ως καλλιτέχνης μεγάλης επιρροής.
Καλλιτέχνις πολιτικοποιημένη, ακτιβίστρια που έδωσε το παρόν όπου υπήρχε ανάγκη. Εζησε μιά ζωή που λίγοι καλλιτέχνες έχουν ζήσει καί έχει βραβευτεί με τα πιό σημαντικά βραβεία όχι μόνο της μουσικής, αλλά και σε διάφορες άλλες πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Το 1987 έγραψε και κυκλοφόρησε την αυτοβιογραφία της, όπου μιλά για όλα όσα έζησε χωρίς φόβο και πάθος. Στον πρόλογο αυτού του βιβλίου σημειώνει τα εξής:
΄΄Είμαι προικισμένη εκ γενετής. Μπορώ να μιλήσω για τα χαρίσματά μου με λίγη ή χωρίς καμιά μετριοφροσύνη, με απέραντη όμως ευγνωμοσύνη, ακριβώς επειδή πρόκειται για έμφυτα χαρίσματα κι όχι για κάτι που εγώ δημιούργησα ή για έργα για τα οποία μπορώ να περηφανεύομαι δίκαια.Το μεγαλύτερο μου χάρισμα που οφείλεται σε παράγοντες που έχουν σχέση με την γενετική, το περιβάλλον, τη φυλή ή την φιλοδοξία είναι η φωνή μου. Το δεύτερο μεγάλο μου χάρισμα, που χωρίς αυτό θα ήμουν ένα ολότελα διαφορετικό άτομο και θα είχα να αφηγηθώ μια ολότελα διαφορετική ιστορία, είναι ο πόθος μου να μοιραστώ αυτή την φωνή – κι όλες τις γενναιόδωρες προσφορές της – με άλλους. Από τον συνδυασμό αυτών των χαρισμάτων συσσωρεύτηκε ένας άμετρος πλούτος – ένας πλούτος από περιπέτειες, φιλίες και χαρές απέρριτες.
Μέσα σε τριάντα σχεδόν χρόνια έχω τραγουδήσει σε εκατοντάδες συναυλίες σε ολόκληρο τον κόσμο: Ανατολική και Δυτική Ευρώπη, Ιαπωνία, Αυστραλία, Βόρεια Αφρική, Νότια, Κεντρική και Βόρεια Αμερική, Καναδά, Μέση Ανατολή και Άπω Ανατολή. Τραγούδησα μέσα στα καταφύγια του Ανόι, κάτω από τις βόμβες στη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, στα στρατόπεδα των προσφύγων από το Λάος στην Ταυλάνδη, στους πρόχειρους καταυλισμούς των Μαλαισιανών μέσα στις μαούνες. Είχα το προνόμιο να συναντήσω μερικούς από τους πιο σημαντικούς πολίτες του κόσμου, πολυακουσμένους ή...ατραγούδιστους. Τον Αντρέι Ζαχάρωφ, την Έλενα Μπόνερ, τις μητέρες των αγνοουμένων στην Αργεντινή, την Μέιριντ Κόρινγκαν στο Μπέλφαστ, τον Μπέρτραντ Ράσελ, τον Τσεσάζ Τσαβέζ, τον Ορλάντο Λετελιέ, τον επίσκοπο Τούτου, τον Λεχ Βαλέσα, τους προέδρους Κορασόν Ακίνο, Φρανσουά Μιτεράν, Τζίμι Κάρτερ, Ζισκάρ Ντ’Εστέν καθώς και τον βασιλιά της Σουηδίας. Με την συμμετοχή μου στην Διεθνή Αμνηστία συνάντησα πολιτικούς κρατούμενους που υπέστησαν διωγμούς και βασανιστήρια τόσο από δεξιές , όσο και από αριστερές κυβερνήσεις και που με άφησαν όμως άφωνη με το χιούμορ, το κέφι και το κουράγιο τους. Συναντήθηκα, βέβαια, και με τον Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, ο οποίος , περισσότερο από κάθε άλλο δημόσιο πρόσωπο, με βοήθησε να θωρακίσω τις ιδέες μου και με ώθησε να δραστηριοποιηθώ για την πραγμάτωσή τους.
Ο χώρος της μουσικής με έφερε σε επαφή με τους πιό δημιουργικούς κα
λλιτέχνες του καιρού μας, από τον Μπόμπ Ντύλαν και τους Μπήτλς ως τον Λουτσιάνο Παβαρότι. Για μένα όμως τα τελευταία έξι ή εφτά μουσικά μου χρόνια ήταν δύσκολα, παρόλο που χαίρω ενός απόμακρου σεβασμού από τους κύκλους της βιομηχανίας της μουσικής. Αλλά ο απόμακρος σεβασμός δεν ...πληρώνει τους λογαριασμούς. Η μουσική μου έχει αμφισβητηθεί περισσότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες παρά σε άλλες χώρες που είμαι γνωστή, με αποτέλεσμα να αισθάνομαι συχνά ξένη στην ίδια μου τη χώρα.
Ακόμη κι αυτή η προσωπική μου ζωή ήταν μπερδεμένη-και ΄΄δημόσιο κτήμα΄΄-παρόλο που αρχίζω να ανακαλύπτω ένα τέτοιο αίσθημα γαλήνης και αυτοεπιβεβαίωσης, που μου ήταν αδύνατον και να διανοηθώ ακόμη ότι θα το πετύχω. Κάποτε ήθελα να παντρευτώ, να κάνω ένα τσούρμο παιδιά που να σκαρφαλώνουν πάνω μου, να γλείφουν απ’ το μίξερ τα υπολείμματα του κέικ, να καβαλάνε τα σκυλιά του Αγίου Βερνάρδου μες στην κουζίνα, καθώς εγώ πάνω απ’ τη φωτιά θα τους μαγείρευα κρέας με πατάτες. Αλίμονο, τέτοιες σκηνές δεν είχαν καμιά σχέση με τις ικανότητές μου και άλλωστε-από τότε που ο γάμος μου με τον Ντέιβιντ Χάρις διαλύθηκε, το Γενάρη του 1974- έζησα τον περισσότερο καιρό μόνη μουμε σποραδικά ρομαντικά διαλείμματα, που τα καλύτερά τους ήτανε μαγευτικά και εντελώς άσκοπα. Το τελευταίο μου ήταν μ’ έναν Γάλλο, που είχε τα μισά μου χρόνια και εισέβαλε στη ζωή μου καβάλα σ’ ένα άτι, κάποιο αχνό δειλινό, και πυρπολούσε την ύπαρξή μου ολόκληρη για τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Η τέχνη μου, η δουλειά, η οικογένεια κι οι φίλοι, ο γιός μου ο Γκέιμπ και μιά ιδιόρρυθμη σχέση με το Θεό είναι τα στηρίγματα της ζωής μου.
Μέσα απ’ όλες αυτές τις αλλαγές, οι θέσεις μου για τα κοινωνικά προβλήματα και οι πολιτικές μου πεποιθήσεις παρέμειναν ακλόνητες. Στάθηκα πιστή στις αρχές της μη βίας κι αισθάνομαι καθημερινά όλο και μεγαλύτερη αποστροφή για τις ιδεολογίες τόσο της άκρας αριστεράς, όσο και της άκρας δεξιάς, καθώς κι ένα όλο και βαθύτερο αίσθημα οργής και θλίψης για τα δεινά που εξακολουθούν να προκαλούν στον κόσμο. Εδώ, στη χώρα μου, η γενική τάση πρός το ΄΄νεοπατριωτισμό΄΄, το Ραμποισμό, το ναρκισσισμό, καθώς και κάποια έμφαση σε συναισθήματα εσωστρέφειας και αυτοικανοποίησης απειλούν τις πολιτιστικές, πνευματικές, ηθικές και καλλιτεχνικές μας αξίες και αποκλείουν κάθε έντιμη κατανόηση και κάθε ενδιαφέρον για τον κόσμο πέρα από τα σύνορά μας. Εχω δουλέψει για πολύ καιρό στη Διαθνή Αμνηστία και αυτή την εποχή είμαι πρόεδρος στην οργάνωση Humanitas. που αγωνίζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και σκοπεύει να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα για την κατοχύρωσή τους ταυτόχρονα με τα προγράμματα για τον αφοπλισμό. Καί- πράγμα παράδοξο-η προσωπική μου δολειά, η μουσική δημιουργία, έχει αρχίσει να κάνει κάποια πρώτα βήματα – με τη συναυλία για την αντιμετώπιση της πείνας στην Αιθιοπία και τις συνέπειές της- έξω απ’ αυτό που ονομάζω ΄΄στάχτες και σιωπή της δεκαετίας του ‘80΄΄΄.
Καλλιτέχνις πολιτικοποιημένη, ακτιβίστρια που έδωσε το παρόν όπου υπήρχε ανάγκη. Εζησε μιά ζωή που λίγοι καλλιτέχνες έχουν ζήσει καί έχει βραβευτεί με τα πιό σημαντικά βραβεία όχι μόνο της μουσικής, αλλά και σε διάφορες άλλες πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Το 1987 έγραψε και κυκλοφόρησε την αυτοβιογραφία της, όπου μιλά για όλα όσα έζησε χωρίς φόβο και πάθος. Στον πρόλογο αυτού του βιβλίου σημειώνει τα εξής:
΄΄Είμαι προικισμένη εκ γενετής. Μπορώ να μιλήσω για τα χαρίσματά μου με λίγη ή χωρίς καμιά μετριοφροσύνη, με απέραντη όμως ευγνωμοσύνη, ακριβώς επειδή πρόκειται για έμφυτα χαρίσματα κι όχι για κάτι που εγώ δημιούργησα ή για έργα για τα οποία μπορώ να περηφανεύομαι δίκαια.Το μεγαλύτερο μου χάρισμα που οφείλεται σε παράγοντες που έχουν σχέση με την γενετική, το περιβάλλον, τη φυλή ή την φιλοδοξία είναι η φωνή μου. Το δεύτερο μεγάλο μου χάρισμα, που χωρίς αυτό θα ήμουν ένα ολότελα διαφορετικό άτομο και θα είχα να αφηγηθώ μια ολότελα διαφορετική ιστορία, είναι ο πόθος μου να μοιραστώ αυτή την φωνή – κι όλες τις γενναιόδωρες προσφορές της – με άλλους. Από τον συνδυασμό αυτών των χαρισμάτων συσσωρεύτηκε ένας άμετρος πλούτος – ένας πλούτος από περιπέτειες, φιλίες και χαρές απέρριτες.
Μέσα σε τριάντα σχεδόν χρόνια έχω τραγουδήσει σε εκατοντάδες συναυλίες σε ολόκληρο τον κόσμο: Ανατολική και Δυτική Ευρώπη, Ιαπωνία, Αυστραλία, Βόρεια Αφρική, Νότια, Κεντρική και Βόρεια Αμερική, Καναδά, Μέση Ανατολή και Άπω Ανατολή. Τραγούδησα μέσα στα καταφύγια του Ανόι, κάτω από τις βόμβες στη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, στα στρατόπεδα των προσφύγων από το Λάος στην Ταυλάνδη, στους πρόχειρους καταυλισμούς των Μαλαισιανών μέσα στις μαούνες. Είχα το προνόμιο να συναντήσω μερικούς από τους πιο σημαντικούς πολίτες του κόσμου, πολυακουσμένους ή...ατραγούδιστους. Τον Αντρέι Ζαχάρωφ, την Έλενα Μπόνερ, τις μητέρες των αγνοουμένων στην Αργεντινή, την Μέιριντ Κόρινγκαν στο Μπέλφαστ, τον Μπέρτραντ Ράσελ, τον Τσεσάζ Τσαβέζ, τον Ορλάντο Λετελιέ, τον επίσκοπο Τούτου, τον Λεχ Βαλέσα, τους προέδρους Κορασόν Ακίνο, Φρανσουά Μιτεράν, Τζίμι Κάρτερ, Ζισκάρ Ντ’Εστέν καθώς και τον βασιλιά της Σουηδίας. Με την συμμετοχή μου στην Διεθνή Αμνηστία συνάντησα πολιτικούς κρατούμενους που υπέστησαν διωγμούς και βασανιστήρια τόσο από δεξιές , όσο και από αριστερές κυβερνήσεις και που με άφησαν όμως άφωνη με το χιούμορ, το κέφι και το κουράγιο τους. Συναντήθηκα, βέβαια, και με τον Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, ο οποίος , περισσότερο από κάθε άλλο δημόσιο πρόσωπο, με βοήθησε να θωρακίσω τις ιδέες μου και με ώθησε να δραστηριοποιηθώ για την πραγμάτωσή τους.
Ο χώρος της μουσικής με έφερε σε επαφή με τους πιό δημιουργικούς κα
λλιτέχνες του καιρού μας, από τον Μπόμπ Ντύλαν και τους Μπήτλς ως τον Λουτσιάνο Παβαρότι. Για μένα όμως τα τελευταία έξι ή εφτά μουσικά μου χρόνια ήταν δύσκολα, παρόλο που χαίρω ενός απόμακρου σεβασμού από τους κύκλους της βιομηχανίας της μουσικής. Αλλά ο απόμακρος σεβασμός δεν ...πληρώνει τους λογαριασμούς. Η μουσική μου έχει αμφισβητηθεί περισσότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες παρά σε άλλες χώρες που είμαι γνωστή, με αποτέλεσμα να αισθάνομαι συχνά ξένη στην ίδια μου τη χώρα.Ακόμη κι αυτή η προσωπική μου ζωή ήταν μπερδεμένη-και ΄΄δημόσιο κτήμα΄΄-παρόλο που αρχίζω να ανακαλύπτω ένα τέτοιο αίσθημα γαλήνης και αυτοεπιβεβαίωσης, που μου ήταν αδύνατον και να διανοηθώ ακόμη ότι θα το πετύχω. Κάποτε ήθελα να παντρευτώ, να κάνω ένα τσούρμο παιδιά που να σκαρφαλώνουν πάνω μου, να γλείφουν απ’ το μίξερ τα υπολείμματα του κέικ, να καβαλάνε τα σκυλιά του Αγίου Βερνάρδου μες στην κουζίνα, καθώς εγώ πάνω απ’ τη φωτιά θα τους μαγείρευα κρέας με πατάτες. Αλίμονο, τέτοιες σκηνές δεν είχαν καμιά σχέση με τις ικανότητές μου και άλλωστε-από τότε που ο γάμος μου με τον Ντέιβιντ Χάρις διαλύθηκε, το Γενάρη του 1974- έζησα τον περισσότερο καιρό μόνη μουμε σποραδικά ρομαντικά διαλείμματα, που τα καλύτερά τους ήτανε μαγευτικά και εντελώς άσκοπα. Το τελευταίο μου ήταν μ’ έναν Γάλλο, που είχε τα μισά μου χρόνια και εισέβαλε στη ζωή μου καβάλα σ’ ένα άτι, κάποιο αχνό δειλινό, και πυρπολούσε την ύπαρξή μου ολόκληρη για τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Η τέχνη μου, η δουλειά, η οικογένεια κι οι φίλοι, ο γιός μου ο Γκέιμπ και μιά ιδιόρρυθμη σχέση με το Θεό είναι τα στηρίγματα της ζωής μου.
Μέσα απ’ όλες αυτές τις αλλαγές, οι θέσεις μου για τα κοινωνικά προβλήματα και οι πολιτικές μου πεποιθήσεις παρέμειναν ακλόνητες. Στάθηκα πιστή στις αρχές της μη βίας κι αισθάνομαι καθημερινά όλο και μεγαλύτερη αποστροφή για τις ιδεολογίες τόσο της άκρας αριστεράς, όσο και της άκρας δεξιάς, καθώς κι ένα όλο και βαθύτερο αίσθημα οργής και θλίψης για τα δεινά που εξακολουθούν να προκαλούν στον κόσμο. Εδώ, στη χώρα μου, η γενική τάση πρός το ΄΄νεοπατριωτισμό΄΄, το Ραμποισμό, το ναρκισσισμό, καθώς και κάποια έμφαση σε συναισθήματα εσωστρέφειας και αυτοικανοποίησης απειλούν τις πολιτιστικές, πνευματικές, ηθικές και καλλιτεχνικές μας αξίες και αποκλείουν κάθε έντιμη κατανόηση και κάθε ενδιαφέρον για τον κόσμο πέρα από τα σύνορά μας. Εχω δουλέψει για πολύ καιρό στη Διαθνή Αμνηστία και αυτή την εποχή είμαι πρόεδρος στην οργάνωση Humanitas. που αγωνίζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και σκοπεύει να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα για την κατοχύρωσή τους ταυτόχρονα με τα προγράμματα για τον αφοπλισμό. Καί- πράγμα παράδοξο-η προσωπική μου δολειά, η μουσική δημιουργία, έχει αρχίσει να κάνει κάποια πρώτα βήματα – με τη συναυλία για την αντιμετώπιση της πείνας στην Αιθιοπία και τις συνέπειές της- έξω απ’ αυτό που ονομάζω ΄΄στάχτες και σιωπή της δεκαετίας του ‘80΄΄΄.
