Στις 15 Ιουνίου του 1996 πέθανε η Ελλα Φιτζέραλντ, αφού πρόλαβε να ανακηρυχθεί ΄΄Πρώτη Κυρία του Τραγουδιού ΄΄ και ΄΄Βασίλισσα της Τζαζ΄΄.
Γεννήθηκε στο Νιούπορτ Νιουζ της Βιρτζίνιας. Η μητέρα της μετακόμισε μαζί της στη βιομηχανική πόλη Γιόνκερς, βόρεια της Νέας Υόρκης. Πίεσε την Έλλα να ασχοληθεί με το τραγούδι και εκείνη έβαλε το όνομά της σε λίστα υποψηφίων διαγωνισμού στο θέατρο Apollo του Χάρλεμ το 1934.
Έχοντας κερδίσει σε αρκετούς διαγωνισμούς ταλέντου, στα μέσα της δεκαετίας του '30 γνώρισε τον Μπένι Κάρτερ και μέσω αυτού τον Τσικ Γουέμπ, οποίος ήταν αρχηγός και ντράμερ της προσωπικής του ορχήστρας. Μαζί του ηχογράφησε τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες της, όπως το Α-Tisket, Α-Tasket και το Undecided. Πέντε χρόνια αργότερα σημειώθηκε ο θάνατος του Γουέμπ και η Φιτζέραλντ έγινε αρχηγός του συγκροτήματος για τα επόμενα δύο χρόνια, ώσπου την ανακάλυψε ο Νόρμαν Γκρανζ, που ήταν ιδιοκτήτης της μοναδικής τζαζ δισκογραφικής εταιρείας Verve, και έγινε μάνατζέρ της.
Το 1942 ξεκίνησε σόλο καριέρα, που πολύ σύντομα την οδήγησε στην κορυφή και τη διεθνή αναγνώριση. Συμμετείχε σε πολυάριθμες συναυλίες, υποστηριζόμενη από σπουδαίες ορχήστρες, όπως του Ντιουκ Έλινγκτον και του Κάουντ Μπέιζι.
Το 1955 η Ελλα συμμετέχει μαζί με την Peggy Lee, τη Janet Leigh, τον Lee Marvin, την Jayne Mansfield και τον Jack Webb, στην ταινία που σκηνοθέτησε ο Webb Pete Kelly's Blues. Το Hollywood εκείνα τα χρόνια κρατούσε ιδιαίτερα ρατσιστική θέση ενάντιων των μαύρων τοποθετώντας τους μονάχα σε κλισέ ρόλους και επιτρέποντάς τους την ανέλιξη μέχρι μιας βαθμίδας. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που αφορά τη Fitzgerald. Λίγο καιρό πριν υπογράψει στην Verve και ούσα ήδη πολύ γνωστή και επιτυχημένη αδυνατούσε να βρει δουλειά σε night club του Los Angeles κατά την περίοδο των γυρισμάτων της ταινίας εξαιτίας του ότι ήταν έγχρωμη.
Από τη δύσκολη αυτή θέση την έβγαλε μια φανατική της θαυμάστρια, η Marylin Monroe. Ένα χρόνο πριν η Monroe πρωταγωνιστούσε στο musical There's No Business Like Show Business και οι δίσκοι της Ella ήταν η κυρίαρχη επιρροή της στο να χτίσει το ρόλο της. Μόλις λοιπόν έμαθε ότι η Fitzgerald βρισκόταν στην περιοχή και δεν έβρισκε δουλειά συμφώνησε με τον ιδιοκτήτη του Mocambo, ενός από τα διασημότερα jazz μαγαζιά του Los Angeles, να πηγαίνει καθημερινά στο night club του με την προϋπόθεση να προσλάβει την Ella... Η Monroe ήταν ήδη κινηματογραφικό είδωλο, η Ella έγινε η πρώτη αφροαμερικανή που τραγουδούσε στο Mocambo και το μαγαζί γέμιζε ασφυκτικά κάθεβράδυ.
Από το 1956 έως το 1967 ηχογράφησε για τη δισκογραφική εταιρεία Verve μία σειρά από 19 ανθολογίες τραγουδιών, στις οποίες διέσωσε 250 εξαιρετικές ερμηνείες του λεγόμενου «Great American Songbook», δηλαδή των σημαντικότερων τραγουδιών των ΗΠΑ, που έγραψαν συνθέτες, όπως οι Ρίτσαρντ Ρότζερς, Κόουλ Πόρτερ, Τζορτζ Γκέρσουιν, Ντιουκ Έλινγκτον, Τζερόμ Κερν, Ιρβινγκ Μπερλίν και Τζόνι Μέρσερ. Στη σχεδόν εξηντάχρονη μουσική διαδρομή της ηχογράφησε περισσότερα από 70 άλμπουμ, κέρδισε 13 βραβεία Γκράμι και πούλησε κοντά στα 40 εκατομμύρια δίσκους.
Η «Βασίλισσα της Τζαζ» διέθετε εξαιρετικά καθαρή και νεανική φωνή, που τα χρόνια δεν κατάφεραν να αλλοιώσουν. Η τεχνική της επέτρεπε να ερμηνεύει με άνεση ένα ποικίλο ρεπερτόριο, από ερωτικά τραγούδια ως το πιο «σουίνγκ» θέμα της τζαζ. Με τον Λούις Άρμστρονγκ υπήρξαν οι καλύτεροι εκπρόσωποι του «σκατ», της φωνητικής τεχνικής, με την οποία ο τραγουδιστής με τη φωνή του μιμείται τα όργανα, όπως η τρομπέτα. Περίφημη για τους αυτοσχεδιασμούς της, μας άφησε κληρονομιά ζωντανές ηχογραφήσεις όπου έχει καταγραφεί το μέγεθος του ταλέντου της.
Η εκπληκτική ερμηνευτική της ικανότητα περικλείεται στη φράση που έγραψε για την κορυφαία ερμηνεύτρια,ο Ντιουκ Έλινγκτον: " Ο μεγάλος μαέστρος, ο κ. Τοσκανίνι, είχε πει κάποτε, αναφορικά με τους τραγουδιστές, πως υπάρχουν οι καλοί ή κακοί μουσικοί. Στο επίπεδο της μουσικής δεξιοτεχνίας και της μουσικής αντίληψης, η Έλλα Φιτζέραλντ είναι πέρα από κάθε κατηγορία."
Η φωνή της, συφωνα με τους ειδικους, ήταν φωνή μετζο-σοπράνο στην περιοχή των 3 οκτάβων.
Η ιδανική, μεγάλη, αγαπημένη γυναικεία φωνή του 20ου αιώνα, γκρέμισε τα σύνορα που χωρίζουν τα κράτη, τις φυλές, τα φύλα... Η Έλλα Φιτζέραλντ ακόμα και αν δεν έβρισκε τις λέξεις να εκφράσει αυτό που ένοιωθε, έλεγε «Ίσως αν τραγουδήσω με καταλάβετε καλύτερα...» Και ήταν αλήθεια... Γιατί με το θείο χαρισμά της – τη φωνή της- ήξερε να μιλά κατευθείαν στην καρδιά...
Η ίδια είχε πεί για τον τρόπο που τραγουδούσε:
"Όταν τραγουδάω, βάζω νοητικά τον εαυτό μου στη θέση του τενόρου σαξοφώνου".
Στο σύνολο της πορείας της η Fitzgerald τιμήθηκε και βραβεύτηκε όσο καμία άλλη jazz τραγουδίστρια. Το 1946 πήρε το χρυσό βραβείο του περιοδικού Esquire ενώ από το 1397 και για 18 συνεχόμενα χρόνια αναδεικνύονταν καλύτερη jazz τραγουδίστρια από το περιοδικό Down Beat. Το Playboy της έδινε την πρώτη θέση στις δικές του μουσικές λίστες για 13 συνεχόμενα χρόνια. Κέρδισε 13 βραβεία Grammy και δεκάδες άλλες τιμητικές διακρίσεις και μετάλλια μεταξύ των οποίων από το Ίδρυμα Kennedy, από την Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών και την Ένωση Αμερικανών Συνθετών, Συγγραφέων και Εκδοτών. Η Αμερικάνικη Πολιτεία της έδωσε το Εθνικό Μετάλλιο των Τεχνών και πολλά πανεπιστήμια, μεταξύ των οποίων του Yale, του Dartmouth και του Princeton,της παραχώρησαν τιμητικά διδακτορικά. Στις αρχές της δεκαετίας του '80 η υγεία της παρουσίασε τα πρώτα σοβαρά προβλήματα αναγκάζοντάς την να υποβληθεί το 1986 σε εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς. Η όρασή της άρχισε να μειώνεται σημαντικά όταν διαπιστώθηκε ότι έπασχε από διαβήτη, εξαιτίας του οποίου στις αρχές της δεκαετίας του '90 έχασε και τα δύο της πόδια. Η τελευταία της ηχογράφηση έγινε το 1989 και η τελευταία της δημόσια εμφάνιση το 1993. Τα επόμενα τρία χρόνια της ζωής της τα πέρασε με τους δικούς της ανθρώπους στο Beverly Hills όπου και απεβίωσε στις 15 Ιουνίου του 1996. Αμέσως μετά ολόκληρη η προσωπική της συλλογή από φωτογραφίες, βιντεοταινίες, δίσκους και πάνω από 10.000 σελίδες με παρτιτούρες παραχωρήθηκε στην Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου.
Γεννήθηκε στο Νιούπορτ Νιουζ της Βιρτζίνιας. Η μητέρα της μετακόμισε μαζί της στη βιομηχανική πόλη Γιόνκερς, βόρεια της Νέας Υόρκης. Πίεσε την Έλλα να ασχοληθεί με το τραγούδι και εκείνη έβαλε το όνομά της σε λίστα υποψηφίων διαγωνισμού στο θέατρο Apollo του Χάρλεμ το 1934.
Έχοντας κερδίσει σε αρκετούς διαγωνισμούς ταλέντου, στα μέσα της δεκαετίας του '30 γνώρισε τον Μπένι Κάρτερ και μέσω αυτού τον Τσικ Γουέμπ, οποίος ήταν αρχηγός και ντράμερ της προσωπικής του ορχήστρας. Μαζί του ηχογράφησε τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες της, όπως το Α-Tisket, Α-Tasket και το Undecided. Πέντε χρόνια αργότερα σημειώθηκε ο θάνατος του Γουέμπ και η Φιτζέραλντ έγινε αρχηγός του συγκροτήματος για τα επόμενα δύο χρόνια, ώσπου την ανακάλυψε ο Νόρμαν Γκρανζ, που ήταν ιδιοκτήτης της μοναδικής τζαζ δισκογραφικής εταιρείας Verve, και έγινε μάνατζέρ της.
Το 1942 ξεκίνησε σόλο καριέρα, που πολύ σύντομα την οδήγησε στην κορυφή και τη διεθνή αναγνώριση. Συμμετείχε σε πολυάριθμες συναυλίες, υποστηριζόμενη από σπουδαίες ορχήστρες, όπως του Ντιουκ Έλινγκτον και του Κάουντ Μπέιζι.
Το 1955 η Ελλα συμμετέχει μαζί με την Peggy Lee, τη Janet Leigh, τον Lee Marvin, την Jayne Mansfield και τον Jack Webb, στην ταινία που σκηνοθέτησε ο Webb Pete Kelly's Blues. Το Hollywood εκείνα τα χρόνια κρατούσε ιδιαίτερα ρατσιστική θέση ενάντιων των μαύρων τοποθετώντας τους μονάχα σε κλισέ ρόλους και επιτρέποντάς τους την ανέλιξη μέχρι μιας βαθμίδας. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που αφορά τη Fitzgerald. Λίγο καιρό πριν υπογράψει στην Verve και ούσα ήδη πολύ γνωστή και επιτυχημένη αδυνατούσε να βρει δουλειά σε night club του Los Angeles κατά την περίοδο των γυρισμάτων της ταινίας εξαιτίας του ότι ήταν έγχρωμη.
Από τη δύσκολη αυτή θέση την έβγαλε μια φανατική της θαυμάστρια, η Marylin Monroe. Ένα χρόνο πριν η Monroe πρωταγωνιστούσε στο musical There's No Business Like Show Business και οι δίσκοι της Ella ήταν η κυρίαρχη επιρροή της στο να χτίσει το ρόλο της. Μόλις λοιπόν έμαθε ότι η Fitzgerald βρισκόταν στην περιοχή και δεν έβρισκε δουλειά συμφώνησε με τον ιδιοκτήτη του Mocambo, ενός από τα διασημότερα jazz μαγαζιά του Los Angeles, να πηγαίνει καθημερινά στο night club του με την προϋπόθεση να προσλάβει την Ella... Η Monroe ήταν ήδη κινηματογραφικό είδωλο, η Ella έγινε η πρώτη αφροαμερικανή που τραγουδούσε στο Mocambo και το μαγαζί γέμιζε ασφυκτικά κάθεβράδυ.
Από το 1956 έως το 1967 ηχογράφησε για τη δισκογραφική εταιρεία Verve μία σειρά από 19 ανθολογίες τραγουδιών, στις οποίες διέσωσε 250 εξαιρετικές ερμηνείες του λεγόμενου «Great American Songbook», δηλαδή των σημαντικότερων τραγουδιών των ΗΠΑ, που έγραψαν συνθέτες, όπως οι Ρίτσαρντ Ρότζερς, Κόουλ Πόρτερ, Τζορτζ Γκέρσουιν, Ντιουκ Έλινγκτον, Τζερόμ Κερν, Ιρβινγκ Μπερλίν και Τζόνι Μέρσερ. Στη σχεδόν εξηντάχρονη μουσική διαδρομή της ηχογράφησε περισσότερα από 70 άλμπουμ, κέρδισε 13 βραβεία Γκράμι και πούλησε κοντά στα 40 εκατομμύρια δίσκους.
Η «Βασίλισσα της Τζαζ» διέθετε εξαιρετικά καθαρή και νεανική φωνή, που τα χρόνια δεν κατάφεραν να αλλοιώσουν. Η τεχνική της επέτρεπε να ερμηνεύει με άνεση ένα ποικίλο ρεπερτόριο, από ερωτικά τραγούδια ως το πιο «σουίνγκ» θέμα της τζαζ. Με τον Λούις Άρμστρονγκ υπήρξαν οι καλύτεροι εκπρόσωποι του «σκατ», της φωνητικής τεχνικής, με την οποία ο τραγουδιστής με τη φωνή του μιμείται τα όργανα, όπως η τρομπέτα. Περίφημη για τους αυτοσχεδιασμούς της, μας άφησε κληρονομιά ζωντανές ηχογραφήσεις όπου έχει καταγραφεί το μέγεθος του ταλέντου της.
Η εκπληκτική ερμηνευτική της ικανότητα περικλείεται στη φράση που έγραψε για την κορυφαία ερμηνεύτρια,ο Ντιουκ Έλινγκτον: " Ο μεγάλος μαέστρος, ο κ. Τοσκανίνι, είχε πει κάποτε, αναφορικά με τους τραγουδιστές, πως υπάρχουν οι καλοί ή κακοί μουσικοί. Στο επίπεδο της μουσικής δεξιοτεχνίας και της μουσικής αντίληψης, η Έλλα Φιτζέραλντ είναι πέρα από κάθε κατηγορία."
Η φωνή της, συφωνα με τους ειδικους, ήταν φωνή μετζο-σοπράνο στην περιοχή των 3 οκτάβων.
Η ιδανική, μεγάλη, αγαπημένη γυναικεία φωνή του 20ου αιώνα, γκρέμισε τα σύνορα που χωρίζουν τα κράτη, τις φυλές, τα φύλα... Η Έλλα Φιτζέραλντ ακόμα και αν δεν έβρισκε τις λέξεις να εκφράσει αυτό που ένοιωθε, έλεγε «Ίσως αν τραγουδήσω με καταλάβετε καλύτερα...» Και ήταν αλήθεια... Γιατί με το θείο χαρισμά της – τη φωνή της- ήξερε να μιλά κατευθείαν στην καρδιά...
Η ίδια είχε πεί για τον τρόπο που τραγουδούσε:
"Όταν τραγουδάω, βάζω νοητικά τον εαυτό μου στη θέση του τενόρου σαξοφώνου".
Στο σύνολο της πορείας της η Fitzgerald τιμήθηκε και βραβεύτηκε όσο καμία άλλη jazz τραγουδίστρια. Το 1946 πήρε το χρυσό βραβείο του περιοδικού Esquire ενώ από το 1397 και για 18 συνεχόμενα χρόνια αναδεικνύονταν καλύτερη jazz τραγουδίστρια από το περιοδικό Down Beat. Το Playboy της έδινε την πρώτη θέση στις δικές του μουσικές λίστες για 13 συνεχόμενα χρόνια. Κέρδισε 13 βραβεία Grammy και δεκάδες άλλες τιμητικές διακρίσεις και μετάλλια μεταξύ των οποίων από το Ίδρυμα Kennedy, από την Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών και την Ένωση Αμερικανών Συνθετών, Συγγραφέων και Εκδοτών. Η Αμερικάνικη Πολιτεία της έδωσε το Εθνικό Μετάλλιο των Τεχνών και πολλά πανεπιστήμια, μεταξύ των οποίων του Yale, του Dartmouth και του Princeton,της παραχώρησαν τιμητικά διδακτορικά. Στις αρχές της δεκαετίας του '80 η υγεία της παρουσίασε τα πρώτα σοβαρά προβλήματα αναγκάζοντάς την να υποβληθεί το 1986 σε εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς. Η όρασή της άρχισε να μειώνεται σημαντικά όταν διαπιστώθηκε ότι έπασχε από διαβήτη, εξαιτίας του οποίου στις αρχές της δεκαετίας του '90 έχασε και τα δύο της πόδια. Η τελευταία της ηχογράφηση έγινε το 1989 και η τελευταία της δημόσια εμφάνιση το 1993. Τα επόμενα τρία χρόνια της ζωής της τα πέρασε με τους δικούς της ανθρώπους στο Beverly Hills όπου και απεβίωσε στις 15 Ιουνίου του 1996. Αμέσως μετά ολόκληρη η προσωπική της συλλογή από φωτογραφίες, βιντεοταινίες, δίσκους και πάνω από 10.000 σελίδες με παρτιτούρες παραχωρήθηκε στην Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου.
