Η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί ένα τεράστιο επίτευγμα της επιστήμης, παρόλο που εγείρει αρκετά ηθικά και κοινωνικά ζητήματα, τόσο για την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους όσο και για τα όρια που θα πρέπει να τεθούν στη λειτουργία των αυτόνομων μηχανών.
Θα καταφέρει ο άνθρωπος να συνυπάρξει ειρηνικά με τα νοήμονα δημιουργήματά του ή θα μετατραπεί σε έναν σύγχρονο Φρανκενστάιν;
Αυτά και πολλά άλλα αναπάντητα ερωτήματα πραγματεύονται στη θεματολογία τους αρκετές ταινίες επιστημονικής φαντασίας του 20ου και του 21ου αιώνα, στις οποίες οι μηχανές συχνά χρησιμοποιούν τις πανίσχυρες δυνάμεις τους για να υποτάξουν και να κυριαρχήσουν στους ανθρώπους.
Ας δούμε μερικές από αυτές:
1) Matrix (1999):
Η ταινία, σε σενάριο και σκηνοθεσία των αδελφών Wachowskis, περιγράφει ένα μέλλον στο οποίο ο κόσμος (όπως τον ξέρει ο άνθρωπος) είναι το Matrix, μια εικονική πραγματικότητα που δημιουργήθηκε και συντηρείται από νοήμονες μηχανές προκειμένου να κατευνάσει, υποτάξει και εκμεταλλευτεί τον ανθρώπινο πληθυσμό ως πηγή ενέργειας, με την υποχρεωτική σύνδεση του στο Matrix μέσω μοσχευμάτων. Η ταινία αναφέρεται στο έτος 2199 όπου η ανθρωπότητα βρίσκεται σε πόλεμο ενάντια στις ευφυείς μηχανές που δημιουργήθηκαν στις αρχές του 21ου αιώνα, όμως ένας ασυμβίβαστος προγραμματιστής με το ψευδώνυμο «Nio», που θεωρείται ο «εκλεκτός» δίνει ελπίδες στο ανθρώπινο είδος. Την πρώτη ταινία ακολούθησαν 3 εξίσου πολύ επιτυχημένα sequels με το ίδιο καστ: Keanu Reeves, Laurence Fishburne, Carrie-Anne Moss, Hugo Weaving, κλπ..
2) Blade Runner (1982):
Η ταινία, σε σκηνοθεσία του Ridley Scott, βασίστηκε στη νουβέλα του 1968 «Blade Runner: Do Androids Dream of Electric Sheep?» του Αμερικανού συγγραφέα Philip K. Dick.
Η ταινία διαδραματίζεται στο Los Angeles το 2019, στο οποίο κατασκευάζονται γενετικά προηγμένες «ρέπλικες» (replicants), οι οποίες είναι εξωτερικά όμοιες με τους ανθρώπους. Η χρήση τους στη Γη απαγορεύεται, και ρυθμίζονται αποκλειστικά για επικίνδυνες ή ιατρικές εργασίες, σε αποικίες του εξώκοσμου. Οι ρέπλικες που αψηφούν την απαγόρευση και επιστρέφουν στη Γη καταζητούνται και θανατώνονται («αποσύρονται») από ειδική ομάδα της αστυνομίας, γνωστούς ως «Blade Runners». Στο καστ της ταινίας οι ηθοποιοί Harrison Ford, Rutger Hauer, Sean Young κλπ..., ενώ τη μουσική έγραψε ο Έλληνας συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου. Το 2017 κυκλοφόρησε το sequel της ταινίας με τίτλο «Blade Runner 2049».
3) Terminator: Dark Fate (2019):
Η ταινία, σε παραγωγή του James Cameron που είχε σκηνοθετήσει την πρώτη ταινία του 1984, αναφέρεται στην έναρξη του πολέμου ανθρώπων – μηχανών, όταν οι μηχανές αυτονομήθηκαν και αποφάσισαν ότι οι άνθρωποι αποτελούν απειλή για την ύπαρξή τους. Έτσι, τη λεγόμενη Ημέρα της Κρίσης, οι μηχανές οδήγησαν στον θάνατο 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Όσοι επιβίωσαν ενώθηκαν στην «Αντίσταση», που τάχθηκε στον πόλεμο εναντίον των μηχανών. Με ένα νέο ταξίδι στο χρόνο – και σε αυτή την ταινία – οι μηχανές στέλνουν έναν Εξολοθρευτή στο παρελθόν για να αλλάξει τη ροή της ιστορίας. Στην ταινία παίζει και πάλι ο Arnold Schwarzenegger, ενώ στο υπόλοιπο καστ οι ηθοποιοί: Linda Hamilton, Mackenzie Davis, Natalia Reyes, κλπ..
4) Oblivion – ελληνικός τίτλος «Λήθη» (2013):
Η ταινία, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Joseph Kosinski, αφορά σε πολύ εξελιγμένες μηχανές εξωγήινης προέλευσης, οι οποίες το έτος 2077 έχουν καταφέρει να υποτάξουν τον ανθρώπινο πληθυσμό σβήνοντας τη μνήμη του, μετά από την επίθεση που εξαπέλυσαν 60 χρόνια νωρίτερα. Υπάρχουν όμως και μερικοί επιζώντες που ζουν σε σπηλιές καθώς και ένας θεωρητικά «δικός τους» ο οποίος παθαίνει συχνά flash back στο παρελθόν και διατηρεί ένα κρησφύγετο με τις ανθρώπινες αναμνήσεις του. Ο πρωταγωνιστής, που την ταινία είναι τεχνικός και κάνει service στα drones, είναι ο Tom Cruise, ενώ το υπόλοιπο καστ πλαισιώνουν οι ηθοποιοί: Morgan Freeman, Olga Kurylenko, Andrea Riseborough, κλπ...
5) Her (2013):
Η βραβευμένη με Όσκαρ ταινία επιστημονικής φαντασίας, αποτελεί ένα φουτουριστικό ρομαντικό δράμα σε σενάριο, σκηνοθεσία και παραγωγή του Spike Jonze. Στο Los Angeles του κοντινού μέλλοντος ένας μοναχικός συγγραφέας αναπτύσσει μια παράξενη ερωτική σχέση με το τεχνητής νοημοσύνης λειτουργικό σύστημά του. Ο ίδιος αναλώνεται σε μία δουλειά που δεν τον εκφράζει ενώ παράλληλα πρέπει να διαχειριστεί το διαζύγιό του. Μοναδική συνοδοιπόρος του η Samantha, η virtual βοηθός του. Μία συγκλονιστική ταινία, που ξυπνά ερωτήματα για την ύπαρξή μας, τις ανθρώπινες σχέσεις, προβάλλει την «κυριαρχία» της τεχνητής νοημοσύνης συγκρινόμενης με τα πραγματικά γεγονότα της ζωής, κλπ… Εξαιρετικές οι ερμηνείες των ηθοποιών Joaquin Phoenix, Scarlett Johansson (φωνή), Amy Adams, Rooney Mara, κλπ..
6) The Machine (2013):
Η ταινία, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Caradog W. James, διαδραματίζεται στο μακρινό μέλλον, όπου σε μία υπόγεια στρατιωτική βάση ο προγραμματιστής Vincent McCarthy κατασκευάζει εγκεφαλικά εμφυτεύματα που βοηθούν τα θύματα πολέμου να θεραπευτούν αλλά και να γίνουν πιο αποτελεσματικοί αφού αποκτούν υπεράνθρωπες δυνάμεις. Οι μελέτες του νεαρού επιστήμονα τρέφονται από την ελπίδα να καταφέρει να θεραπεύσει την κόρη του, που πάσχει από μία σπάνια νευρολογική ασθένεια, χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας, κατασκευάζει ένα ανθρωπόμορφο ρομπότ με συνείδηση και ενσυναίσθηση. Στους κεντρικούς ρόλους της ταινίας, οι ηθοποιοί: Caity Lotz, Toby Stephens, Sam Hazeldine, κλπ..
7) Edge of tomorrow – ελληνικός τίτλος «Στα όρια του αύριο» (2014):
Το σενάριο της ταινίας βασίστηκε στη νουβέλα «All You Need Is Kill» του Ιάπωνα συγγραφέα Hiroshi Sakurazaka, ενώ η σκηνοθεσία είναι του Doug Liman. Η ταινία περιγράφει έναν μελλοντικό πόλεμο μεταξύ ανθρώπων και μηχανών εξωγήινης προέλευσης. Το υψηλό επίπεδο τεχνητής νοημοσύνης που διαθέτουν οι μηχανές, τους επιτρέπει να «αντιγράφουν» και να «αναπαράγουν» το σήμερα κάθε επόμενη ημέρα, οπότε γνωρίζοντας από πριν τις κινήσεις των ανθρώπων να καταφέρνουν να τους νικούν. Ένας άπειρος στη μάχη ταγματάρχης, αντιλαμβάνεται ότι τα γεγονότα έχουν συγκεκριμένη χρονική επανάληψη και αποφασίζει να καταστρέψει την κεντρική μνήμη των μηχανών, ζώντας καθημερινά τον θάνατο, με μοναδική βοήθεια την εκπαίδευση μιας έμπειρης στρατιωτίνας. Στους κεντρικούς ρόλους της ταινίας, οι ηθοποιοί: Tom Cruise, Emily Blunt κλπ…
8) Ex Machina – ελληνικός τίτλος «Από μηχανής» (2015):
Ένας νεαρός προγραμματιστής κερδίζει στον διαγωνισμό της εταιρείας που εργάζεται και το έπαθλο είναι η παραμονή του στην απομονωμένη έπαυλη του CEO της εταιρείας. Όταν φτάνει στο σημείο, μαθαίνει ότι ο σκοπός του ταξιδιού του είναι να αξιολογήσει ένα ανθρωπόμορφο ρομπότ με πολύ υψηλή τεχνητή νοημοσύνη, αν μπορεί να συμπεριφερθεί σαν άνθρωπος. Μέσα από μία σειρά ραγδαίων εξελίξεων, το ρομπότ καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του προγραμματιστή, να συνωμοτήσει εναντίον του κατασκευαστή του τον οποίο τελικά σκοτώνει και να επιτύχει το στόχο του: να δραπετεύσει. Η ταινία, η οποία απέσπασε πολύ αξιόλογες κριτικές και βραβεύσεις, αποτελεί προϊόν της συγγραφικής και σκηνοθετικής συνεργασίας των Alex Garland, Domhnall Gleeson, Alicia Vikander και Sonoya Mizuno, ενώ τους κεντρικούς χαρακτήρες ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Domhnall Gleeson, Alicia Vikander και Oscar Isaak.
Θα καταφέρει ο άνθρωπος να συνυπάρξει ειρηνικά με τα νοήμονα δημιουργήματά του ή θα μετατραπεί σε έναν σύγχρονο Φρανκενστάιν;
Αυτά και πολλά άλλα αναπάντητα ερωτήματα πραγματεύονται στη θεματολογία τους αρκετές ταινίες επιστημονικής φαντασίας του 20ου και του 21ου αιώνα, στις οποίες οι μηχανές συχνά χρησιμοποιούν τις πανίσχυρες δυνάμεις τους για να υποτάξουν και να κυριαρχήσουν στους ανθρώπους.
Ας δούμε μερικές από αυτές:
1) Matrix (1999):
Η ταινία, σε σενάριο και σκηνοθεσία των αδελφών Wachowskis, περιγράφει ένα μέλλον στο οποίο ο κόσμος (όπως τον ξέρει ο άνθρωπος) είναι το Matrix, μια εικονική πραγματικότητα που δημιουργήθηκε και συντηρείται από νοήμονες μηχανές προκειμένου να κατευνάσει, υποτάξει και εκμεταλλευτεί τον ανθρώπινο πληθυσμό ως πηγή ενέργειας, με την υποχρεωτική σύνδεση του στο Matrix μέσω μοσχευμάτων. Η ταινία αναφέρεται στο έτος 2199 όπου η ανθρωπότητα βρίσκεται σε πόλεμο ενάντια στις ευφυείς μηχανές που δημιουργήθηκαν στις αρχές του 21ου αιώνα, όμως ένας ασυμβίβαστος προγραμματιστής με το ψευδώνυμο «Nio», που θεωρείται ο «εκλεκτός» δίνει ελπίδες στο ανθρώπινο είδος. Την πρώτη ταινία ακολούθησαν 3 εξίσου πολύ επιτυχημένα sequels με το ίδιο καστ: Keanu Reeves, Laurence Fishburne, Carrie-Anne Moss, Hugo Weaving, κλπ..
2) Blade Runner (1982):
Η ταινία, σε σκηνοθεσία του Ridley Scott, βασίστηκε στη νουβέλα του 1968 «Blade Runner: Do Androids Dream of Electric Sheep?» του Αμερικανού συγγραφέα Philip K. Dick.
Η ταινία διαδραματίζεται στο Los Angeles το 2019, στο οποίο κατασκευάζονται γενετικά προηγμένες «ρέπλικες» (replicants), οι οποίες είναι εξωτερικά όμοιες με τους ανθρώπους. Η χρήση τους στη Γη απαγορεύεται, και ρυθμίζονται αποκλειστικά για επικίνδυνες ή ιατρικές εργασίες, σε αποικίες του εξώκοσμου. Οι ρέπλικες που αψηφούν την απαγόρευση και επιστρέφουν στη Γη καταζητούνται και θανατώνονται («αποσύρονται») από ειδική ομάδα της αστυνομίας, γνωστούς ως «Blade Runners». Στο καστ της ταινίας οι ηθοποιοί Harrison Ford, Rutger Hauer, Sean Young κλπ..., ενώ τη μουσική έγραψε ο Έλληνας συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου. Το 2017 κυκλοφόρησε το sequel της ταινίας με τίτλο «Blade Runner 2049».
3) Terminator: Dark Fate (2019):
Η ταινία, σε παραγωγή του James Cameron που είχε σκηνοθετήσει την πρώτη ταινία του 1984, αναφέρεται στην έναρξη του πολέμου ανθρώπων – μηχανών, όταν οι μηχανές αυτονομήθηκαν και αποφάσισαν ότι οι άνθρωποι αποτελούν απειλή για την ύπαρξή τους. Έτσι, τη λεγόμενη Ημέρα της Κρίσης, οι μηχανές οδήγησαν στον θάνατο 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Όσοι επιβίωσαν ενώθηκαν στην «Αντίσταση», που τάχθηκε στον πόλεμο εναντίον των μηχανών. Με ένα νέο ταξίδι στο χρόνο – και σε αυτή την ταινία – οι μηχανές στέλνουν έναν Εξολοθρευτή στο παρελθόν για να αλλάξει τη ροή της ιστορίας. Στην ταινία παίζει και πάλι ο Arnold Schwarzenegger, ενώ στο υπόλοιπο καστ οι ηθοποιοί: Linda Hamilton, Mackenzie Davis, Natalia Reyes, κλπ..
4) Oblivion – ελληνικός τίτλος «Λήθη» (2013):
Η ταινία, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Joseph Kosinski, αφορά σε πολύ εξελιγμένες μηχανές εξωγήινης προέλευσης, οι οποίες το έτος 2077 έχουν καταφέρει να υποτάξουν τον ανθρώπινο πληθυσμό σβήνοντας τη μνήμη του, μετά από την επίθεση που εξαπέλυσαν 60 χρόνια νωρίτερα. Υπάρχουν όμως και μερικοί επιζώντες που ζουν σε σπηλιές καθώς και ένας θεωρητικά «δικός τους» ο οποίος παθαίνει συχνά flash back στο παρελθόν και διατηρεί ένα κρησφύγετο με τις ανθρώπινες αναμνήσεις του. Ο πρωταγωνιστής, που την ταινία είναι τεχνικός και κάνει service στα drones, είναι ο Tom Cruise, ενώ το υπόλοιπο καστ πλαισιώνουν οι ηθοποιοί: Morgan Freeman, Olga Kurylenko, Andrea Riseborough, κλπ...
5) Her (2013):
Η βραβευμένη με Όσκαρ ταινία επιστημονικής φαντασίας, αποτελεί ένα φουτουριστικό ρομαντικό δράμα σε σενάριο, σκηνοθεσία και παραγωγή του Spike Jonze. Στο Los Angeles του κοντινού μέλλοντος ένας μοναχικός συγγραφέας αναπτύσσει μια παράξενη ερωτική σχέση με το τεχνητής νοημοσύνης λειτουργικό σύστημά του. Ο ίδιος αναλώνεται σε μία δουλειά που δεν τον εκφράζει ενώ παράλληλα πρέπει να διαχειριστεί το διαζύγιό του. Μοναδική συνοδοιπόρος του η Samantha, η virtual βοηθός του. Μία συγκλονιστική ταινία, που ξυπνά ερωτήματα για την ύπαρξή μας, τις ανθρώπινες σχέσεις, προβάλλει την «κυριαρχία» της τεχνητής νοημοσύνης συγκρινόμενης με τα πραγματικά γεγονότα της ζωής, κλπ… Εξαιρετικές οι ερμηνείες των ηθοποιών Joaquin Phoenix, Scarlett Johansson (φωνή), Amy Adams, Rooney Mara, κλπ..
6) The Machine (2013):
Η ταινία, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Caradog W. James, διαδραματίζεται στο μακρινό μέλλον, όπου σε μία υπόγεια στρατιωτική βάση ο προγραμματιστής Vincent McCarthy κατασκευάζει εγκεφαλικά εμφυτεύματα που βοηθούν τα θύματα πολέμου να θεραπευτούν αλλά και να γίνουν πιο αποτελεσματικοί αφού αποκτούν υπεράνθρωπες δυνάμεις. Οι μελέτες του νεαρού επιστήμονα τρέφονται από την ελπίδα να καταφέρει να θεραπεύσει την κόρη του, που πάσχει από μία σπάνια νευρολογική ασθένεια, χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας, κατασκευάζει ένα ανθρωπόμορφο ρομπότ με συνείδηση και ενσυναίσθηση. Στους κεντρικούς ρόλους της ταινίας, οι ηθοποιοί: Caity Lotz, Toby Stephens, Sam Hazeldine, κλπ..
7) Edge of tomorrow – ελληνικός τίτλος «Στα όρια του αύριο» (2014):
Το σενάριο της ταινίας βασίστηκε στη νουβέλα «All You Need Is Kill» του Ιάπωνα συγγραφέα Hiroshi Sakurazaka, ενώ η σκηνοθεσία είναι του Doug Liman. Η ταινία περιγράφει έναν μελλοντικό πόλεμο μεταξύ ανθρώπων και μηχανών εξωγήινης προέλευσης. Το υψηλό επίπεδο τεχνητής νοημοσύνης που διαθέτουν οι μηχανές, τους επιτρέπει να «αντιγράφουν» και να «αναπαράγουν» το σήμερα κάθε επόμενη ημέρα, οπότε γνωρίζοντας από πριν τις κινήσεις των ανθρώπων να καταφέρνουν να τους νικούν. Ένας άπειρος στη μάχη ταγματάρχης, αντιλαμβάνεται ότι τα γεγονότα έχουν συγκεκριμένη χρονική επανάληψη και αποφασίζει να καταστρέψει την κεντρική μνήμη των μηχανών, ζώντας καθημερινά τον θάνατο, με μοναδική βοήθεια την εκπαίδευση μιας έμπειρης στρατιωτίνας. Στους κεντρικούς ρόλους της ταινίας, οι ηθοποιοί: Tom Cruise, Emily Blunt κλπ…
8) Ex Machina – ελληνικός τίτλος «Από μηχανής» (2015):
Ένας νεαρός προγραμματιστής κερδίζει στον διαγωνισμό της εταιρείας που εργάζεται και το έπαθλο είναι η παραμονή του στην απομονωμένη έπαυλη του CEO της εταιρείας. Όταν φτάνει στο σημείο, μαθαίνει ότι ο σκοπός του ταξιδιού του είναι να αξιολογήσει ένα ανθρωπόμορφο ρομπότ με πολύ υψηλή τεχνητή νοημοσύνη, αν μπορεί να συμπεριφερθεί σαν άνθρωπος. Μέσα από μία σειρά ραγδαίων εξελίξεων, το ρομπότ καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του προγραμματιστή, να συνωμοτήσει εναντίον του κατασκευαστή του τον οποίο τελικά σκοτώνει και να επιτύχει το στόχο του: να δραπετεύσει. Η ταινία, η οποία απέσπασε πολύ αξιόλογες κριτικές και βραβεύσεις, αποτελεί προϊόν της συγγραφικής και σκηνοθετικής συνεργασίας των Alex Garland, Domhnall Gleeson, Alicia Vikander και Sonoya Mizuno, ενώ τους κεντρικούς χαρακτήρες ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Domhnall Gleeson, Alicia Vikander και Oscar Isaak.
