Σαν σήμερα…
Στις 17 Απριλίου 2012 έφυγε από τη ζωή ο Δημήτρης Μητροπάνος…
Γεννήθηκε στην Αγία Μονή, μια συνοικία των Τρικάλων στις 2 Απριλίου του 1948. Από πολύ μικρή ηλικία τα καλοκαίρια δούλευε για να βοηθήσει την οικογένειά του, αφού ο πατέρας έλειπε από το σπίτι. Για πολλά χρόνια η οικογένεια νόμιζε πως έχει σκοτωθεί στο αντάρτικο. Ώσπου μια μέρα ήρθε ένα γράμμα που έλεγε πως ο πατέρας ζούσε στη Ρουμανία.
Τελικά ο Δημήτρης Μητροπάνος γνώρισε τον πατέρα του όταν ήταν 28-29 χρονών.
Το 1964 αποφάσισε να κατέβει στην Αθήνα μαζί με ένα θείο του και μετά από προτροπή του Γρηγόρη Μπιθικώτση, που τον άκουσε να τραγουδά σε μια συγκέντρωση στο «Πλακιώτικο Σαλόνι», πήγε για ακρόαση στην Columbia. Εκεί γνώρισε τον Γιώργο Ζαμπέτα και λίγο αργότερα ήρθε σε επαφή με τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Χρήστο Λεοντή και συμμετείχε στις συναυλίες τους.
Το 1966 πραγματοποίησε τις πρώτες ηχογραφήσεις του σε δυο τραγούδια του συνθέτη Χρήστου Πήττα, «Στο Πέραμα» και «Ξάπλωσε λίγο στο κρεβάτι», τα οποία, τελικά δεν κυκλοφορούν με τη φωνή του, αλλά με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Ατυχή πορεία είχαν και οι πρώτες εγγραφές του στην εταιρεία Ελλαδίσκ (μετέπειτα Philips, Polygram κλπ), στην οποία κατέληξε λίγο αργότερα. Η «Χαμένη πασχαλιά» των Βασίλη Κουμπή και Δημήτρη Ιατρόπουλου, που κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών, μαζί με το «Στ’Αναφιώτικα» των ίδιων δημιουργών, κόπηκε από τη λογοκρισία της χούντας. (Τα «Αναφιώτικα» ηχογραφήθηκαν ένα χρόνο μετά από τον Γιώργο Γερολυμάτο και κυκλοφόρησαν σε 45άρι μαζί με το «Ο ουρανός φεύγει βαρύς» του Σταύρου Κουγιουμτζή). H «Xαμένη πασχαλιά» είδε ξανά το φως της έκδοσης το 1982 στη συλλογή «15 Χασάπικα».
Η επιτυχία ήρθε τελικά με τη «Θεσσαλονίκη» του Γιώργου Ζαμπέτα σε στίχους του Ηλία Ηλιόπουλου. Στην επιμελημένη από την Ιωάννα Κλειάσιου αυτοβιογραφία του ο λαϊκός συνθέτης θυμάται:
«… Κι ήταν φοιτητής κι ήρθε σε μένα και τον έβαλα να δουλέψει και πάτησα πόδι στο μαγαζί να τον πληρώνουνε, γιατί ο μαγαζάτορας δεν τον ήθελε. Και τι τραγούδια δεν του έδωσα…Και να ‘σου ανεβαίνει κι αυτός. Είπε το πρώτο του τραγούδι, μα τι τραγούδι…Τη Θεσσαλονίκη! Μπαμ ο Δημητράκης, απάνω ο Δημητράκης». (1)
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα απόσπασμα μιας συνέντευξης του Δημήτρη Μητροπάνου στη Γιώτα Συκκά:
«Ο Ζαμπέτας μου έλεγε “προσγειώσου, μη σε φάνε τα φώτα και τρελαθείς” ή “θα έρθει μια ώρα που δε θα ‘ναι έτσι τα πράγματα. Όταν το φως φύγει από σένα θα πάει στον άλλο”. Ήταν σαν πατέρας μου, τον αληθινό μου πατέρα τον γνώρισα στα 28 μου. Χρόνια εξόριστος…
… Ο Ζαμπέτας με βοήθησε και στη δουλειά. Με άφηνε να δουλεύω μέχρι τις 12.00 γιατί έπρεπε το πρωί να πάω σχολείο. Για πολιτικά δεν τσακωνόμασταν, μόνο για τις γκόμενες. Πήγαινα να τραγουδήσω και καταλάβαινε τι έκανα το προηγούμενο βράδυ. “Το ηράσθην βλάπτει, μικρέ, μου ‘λεγε”». (2)
Μέχρι το 1971 o Μητροπάνος ηχογράφησε μια σειρά τραγουδιών που κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών. Κάποια από αυτά έγιναν γνωστά, ενώ κάποια άλλα πέρασαν απαρατήρητα. Εννέα συνθέσεις του Ζαμπέτα, μεταξύ των οποίων η διαχρονική «Θεσσαλονίκη», η «Ξενιτιά» με λόγια του Χαράλαμπου Βασιλειάδη –με το χαρακτηριστικό σεγόντο της Μαρινέλλας -ο «Σπύρος», του Διονύση Τζεφρώνη, αλλά κι ένα τραγούδι που θα το χαρακτήριζα προπομπό του θρυλικού «Αλήτη» με τη Βίκυ Μοσχολιού και δεν είναι άλλο από τον «Ξενύχτη», με στίχους του «Τσάντα» κι αυτό.
Την ίδια περίοδο τραγούδησε δημιουργούς, με τους οποίους δεν συνεργάστηκε ιδιαίτερα στο μέλλον. Λυκούργος Μαρκέας και Πέτρος Πανταζής, Βασίλης Κουμπής και Κώστας Γεωργουσόπουλος, Θόδωρος Δερβενιώτης και Σπύρος Κεφαλόπουλος, Ζακ Ιακωβίδης, Χρήστος Μαρτίνος, Γιώργος Κοινούσης, ενώ το 1971, τραγούδησε, σε μουσική και στίχους του Άκη Πάνου, τον ύμνο των απανταχού ταλαιπωρημένων πεθερόπληκτων, το «Γιατί κακούργα πεθερά» μαζί με «Το φιλότιμο τ’ αντρίκιο»…
Λίγο πριν, το 1968 ο Μητροπάνος ηχογράφησε δυο τραγούδια του Γιώργου Κατσαρού και του Πυθαγόρα, τα «Δυο φίλοι απ’το Βόλο» και «Γιώργο που ξέρεις τα πολλά». Επίσης, το «Ποιος μου πήρε τη χαρά» και μια επανεκτέλεση του «Δεν σου γύρεψα μαχαίρι» των Γιάννη Σπανού και Άκου Δασκαλόπουλου, που είχε πρωτοπεί ο Γιάννης Πουλόπουλος. (Με τον Σπανό ξανασυναντήθηκαν για να γράψουν καινούργια τραγούδια 25 χρόνια μετά, το 1993).
Το 1969 ηχογράφησε τη θρυλική «Καμαρούλα», μαζί με το «Έβγα στο κατώφλι» των Μίμη Πλέσσα – Λευτέρη Παπαδόπουλου και το 1970 το «Να ’τανε το ’21» του Σταύρου Κουγιουμτζή και της Σώτιας Τσώτου, το «Να’χα τη δύναμη» του Γιάννη Γλέζου και του Κώστα Κινδύνη, το «Γειτονάκι μου» του Λίνου Κόκοτου και του Άκου Δασκαλόπουλου και την «Κυρά-Γιώργαινα» των Γιώργου Κατσαρού και Πυθαγόρα.
Το 1969 ξεκίνησε και μια από τις μακροβιότερες συνεργασίες του, μ’ έναν συνθέτη με τον οποίο στο μέλλον ηχογράφησαν πολλές και μεγάλες επιτυχίες, τον Σπύρο Παπαβασιλείου. «Οι αγάπες με προδώσανε» και «Πέρασε το καλοκαίρι» σε στίχους Σώτιας Τσώτου και Γιάννη Κιούρκα αντίστοιχα, ήταν τα πρώτα τους τραγούδια, ενώ το 1970 έγραψαν «Το παλιόπαιδο» και τον «Αλή-Πασά» που ακούστηκαν ιδιαίτερα.
Ένα χρόνο μετά κυκλοφόρησε το 45άρι με τα «Κλαίει απόψε η γειτονιά» και «Φιλί, φιλί σ ’ανάστησα» με στίχους Βασίλη Μαρινάτου. Το δεύτερο αποτέλεσε παράλληλα και το εναρκτήριο τραγούδι του πρώτου προσωπικού δίσκου του Μητροπάνου με τραγούδια από τις μέχρι τότε ηχογραφήσεις του στις 45 στροφές. (Στην έκδοσή του σε cd τo 1993 προστέθηκαν άλλα έξι τραγούδια από δίσκους 45 στροφών, σαν bonus tracks).
Την περίοδο 1971-1973 ο Μητροπάνος συνεργάστηκε και με το δίδυμο των Γιώργου Μανισαλή και Κώστα Ψυχογιού, με αποτέλεσμα έξι τραγούδια και γνωστότερο όλων το «Δώσε μου φωτιά», που μαζί με τον «Ευριπίδη» συμπεριλήφθηκαν στον πρώτο του δίσκο, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα τέσσερα που μπήκαν, σαν bonus tracks, στην έκδοση του δίσκου «Κυρά ζωή» σε cd το 1994.
Oι περισσότερες από τις μέχρι τότε αλλά και από τις μεταγενέστερες ηχογραφήσεις του στις 45 στροφές εντάχθηκαν το 1995 στη συλλογή «Τα 45άρια του Δημήτρη Μητροπάνου» και το 2006 στην κασετίνα των 5 cd’s «40 χρόνια Δημήτρης Μητροπάνος - Λαϊκά τραγούδια θα λέω μια ζωή». Έξι τραγούδια είναι αυτά που δεν επανακυκλοφόρησαν μέχρι σήμερα σε άλλο ηχητικό φορέα.
Το 1971 παρουσιάστηκε στο στρατό, αρχικά στην Τρίπολη και στη συνέχεια στην Αλεξανδρούπολη, σε μονάδα χαρακτηρισμένων αριστερών αφού το οικογενειακό του παρελθόν και η παρουσία του στους Λαμπράκηδες ήταν γνωστά. Εκείνη την εποχή τον κάλεσε ο Δήμος Μούτσης για να ηχογραφήσει έναν από τους κλασσικούς δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας. Τον «Άγιο Φεβρουάριο» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου. Όπως μάλιστα είχε πει σε συνεντεύξεις του ο Μητροπάνος, η ηχογράφηση έγινε τόσο βιαστικά που δεν πρόλαβε να γράψει ούτε τις δεύτερες φωνές, οι οποίες έγιναν από την Πετρή Σαλπέα και τον Μάριο Κώστογλου.
Συζητώντας με το δημοσιογράφο και εκδότη του περιοδικού «Μετρονόμος» Θανάση Συλιβό, ο Δήμος Μούτσης θυμάται ότι ένα λάθος έγινε η αφορμή για να ξεκινήσει η ανοδική πορεία του δίσκου:
«Κάποια στιγμή κατήγγειλα το συμβόλαιο και πήγα στη Φίλιπς όπου έκανα τον Άγιο Φεβρουάριο. Βγήκε λοιπόν ο δίσκος αλλά δεν πούλησε τίποτα. Είχε περάσει ένας χρόνος και μου έλεγε ο Βίκος ο Αντύπας από την εταιρεία, ότι κάθε βράδυ πήγαιναν σε φιλικά σπίτια και έκαναν δώρο το δίσκο μήπως και γίνει κάτι γιατί είχαν τρελαθεί…Τότε έγινε η ιστορία με τον Κοεμτζή. Ο Δημήτρης Ψαθάς έγραψε ένα χρονογράφημα στα Νέα στο οποίο συνέδεσε το τραγούδι Ο χάρος βγήκε παγανιά με την υπόθεση Κοεμτζή, προφανώς από λάθος. Ε, από κει και πέρα έγινε ντόρος και ο δίσκος άρχισε να παίρνει τα πάνω του». (3)
Τέσσερα από τα τραγούδια του δίσκου κυκλοφόρησαν παράλληλα και σε δίσκους 45 στροφών. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1990, στη συναυλία του στο Λυκαβηττό (που κυκλοφόρησε σε διπλό δίσκο) ο Μητροπάνος τραγούδησε και το «Κι αν φταίει κανείς», που ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά από την Πετρή Σαλπέα. Τον Ιούλιο του 1999 τα τραγούδια του «Άγιου Φεβρουάριου» παρουσιάστηκαν σε δυο μεγάλες συναυλίες του Δήμου Μούτση στο Ηρώδειο, με τον Δημήτρη Μητροπάνο και τη Δήμητρα Γαλάνη, οι οποίες αποτυπώθηκαν σε διπλό cd.
Το 1973 ο Γιώργος Κατσαρός με τον Ηλία Λυμπερόπουλο του εμπιστεύθηκαν τα τραγούδια ενός ακόμη δίσκου, που αποτέλεσε σταθμό στην καριέρα του, με τίτλο «Ο Δρόμος για τα Κύθηρα». Μαζί του συμμετείχε και η Χριστιάνα. Το ομώνυμο τραγούδι που κυκλοφόρησε δυο χρόνια μετά σε 45άρι, μαζί με το «Νικολή-Νικολή» έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Την ίδια χρονιά ηχογράφησε σε 45άρι δυο τραγούδια του Δημήτρη Μηλιού που εντάχθηκαν το 1994, σαν bonus tracks, στο cd «Κυρά ζωή».
Το 1974 ξεκινά και η συνεργασία του με τον Τάκη Μουσαφίρη, που «μπόλιασε» το λαϊκό τραγούδι με πολύ σημαντικές στιγμές, όπως «Πες μου πού πουλάν καρδιές», «Σκουριασμένο το κλειδί», «Κάνε κάτι να χάσω το τρένο», «Οι ξενύχτες», «Λαϊκά τραγούδια θα λέω μια ζωή» και άλλα.
Το 1974 ερμήνευσε δυο τραγούδια, σε μια από τις ελάχιστες, τουλάχιστον μέχρι τότε, συμμετοχές του, στον δίσκο των Μίμη Πλέσσα - Κώστα Βίρβου «Λουκιανού Νεκρικοί Διάλογοι» και το 1975 τραγούδησε, μαζί με τη Χριστιάνα, στον θαυμάσιο και αδικημένο δίσκο «Σκόρπια Φύλλα» του Απόστολου Καλδάρα και της Σώτιας Τσώτου.
Το 1976 ο Μητροπάνος συμμετείχε, μαζί με τη Ρένα Πάντα, στα «Τσιμεντένια πρόσωπα» του Γιώργου Κατσαρού και του Ηλία Λυμπερόπουλου, δίσκο ανέκδοτο μέχρι σήμερα σε cd. Η επιτυχία όμως ήρθε με τα «Λαϊκά ’76», μια συλλογή τραγουδιών σε μουσική του Σπύρου Παπαβασιλείου και του Τάκη Μουσαφίρη, που ολοκληρώθηκε με τη συρραφή των «Δυο νύχτες» (Τόλης Βοσκόπουλος-Ηλίας Λυμπερόπουλος), «Αλίμονο» (Μίμης Χριστόπουλος – Σάκης Καπίρης), «Θέλω απόψε να σου γράψω» (Σπύρος Παπαβασιλείου – Κώστας Βέργος) που είχαν πρωτοτραγουδήσει η Μαρινέλλα, ο Κωστής Χρήστου και ο Θάνος Μπρατσιώτης αντίστοιχα.
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε με την επιμέλεια του Σπύρου Παπαβασιλείου την τελευταία στιγμή, αφού ο Μητροπάνος επρόκειτο να ταξιδέψει για την Αμερική, ο δίσκος έπρεπε να κυκλοφορήσει και το αεροπλάνο, κυριολεκτικά τον περίμενε για να γράψει το τραγούδι για να πετάξει. Η διάρκεια της ηχογράφησης κράτησε μόλις επτάμιση λεπτά…
Κάποια από τα τραγούδια των «Λαϊκών ‘76» εκδόθηκαν και σε 45άρια. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο επόμενος δίσκος, τα «Ερωτικά λαϊκά», που εκδόθηκε το 1977 σε μουσική και πάλι των Τάκη Μουσαφίρη – Σπύρου Παπαβασιλείου, αφήνοντας κι αυτός σημαντικές επιτυχίες, όπως το «Κουταλάκι», το «Συγγνώμη» και το «Σ’ αγαπώ ακόμα» που μαζί με το «Ο μοναχογιός του πόνου» κυκλοφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών. Τόσο στα «Λαϊκά ’76» όσο και στα «Ερωτικά λαϊκά» οι στίχοι στα τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη ήταν του ίδιου, ενώ στου Παπαβασιλείου ήταν του Τάσου Οικονόμου. Το 1977 ο Μητροπάνος συμμετείχε τραγουδώντας τον «Γιάγκο» στον ανέκδοτο σε cd δίσκο του Γιώργου Κατσαρού με τα τραγούδια από τη θεατρική παράσταση «Τα παιδιά της πιάτσας».
Η τελευταία καταγραφή της φωνής του Μητροπάνου σε μικρό δίσκο, έγινε το 1985, με το τραγούδι «Απόψε όσοι δεν πονούν» του Απόστολου Καλδάρα και του Χρήστου Ρουχίτσα, το οποίο εκτός από τον lp «Όταν μιλούν τα τέλια», εκδόθηκε και σε δίσκο 45 στροφών διαφημιστικού χαρακτήρα…
Ο Δημήτρης Μητροπάνος στις 45 στροφές
*Με αστερίσκο σημειώνονται τα τραγούδια που δεν έχουν επανεκδοθεί ποτέ σε δίσκο 33 στροφών ή cd. Είναι κι αυτά που επέλεξα να ακούσουμε μέσα από τα video που έχουν αναρτηθεί στο YouTube.
1) α) Χαμένη πασχαλιά (Βασίλης Κουμπής – Δημήτρης Ιατρόπουλος)
β) Στ’ Αναφιώτικα (Βασίλης Κουμπής – Δημήτρης Ιατρόπουλος) (Philips 6154, 1967)
2) α) Θεσσαλονίκη (Γιώργος Ζαμπέτας – Ηλίας Ηλιόπουλος)
β) Μεταξουργείο (Γιώργος Ζαμπέτας – Δημήτρης Χριστοδούλου) (Philips 6177, 1967)
3) α) Παγωνιά (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης)
β) Τη νύχτα περπατώ (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) (Philips 6192, 1967)
4) α) Η λατέρνα (Μάνος Χατζιδάκις) Ορχήστρα Σπύρου Πιπεράκη
β) Σήκω χόρεψε συρτάκι (Γιώργος Ζαμπέτας – Αλέκος Σακελλάριος) Μουζάς – Λιγνός
γ) Όνειρο δεμένο (Σταύρος Ξαρχάκος – Βαγγέλης Γκούφας) Ορχηστρικό
δ) Θεσσαλονίκη (Γιώργος Ζαμπέτας – Ηλίας Ηλιόπουλος) Δημήτρης Μητροπάνος (Fidelity EP-8056, 1968)
5) α) Aυγές χαράματα και δειλινά (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Δημήτρης Μητροπάνος - Δούκισσα
β) Ήρθα κι απόψε με τα σκαλοπάτια σου (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Πάνος Τζανετής (Philips 6204, 1968)
6) α) Ο Σπύρος (Γιώργος Ζαμπέτας -Διονύσης Τζεφρώνης)
β) Η ξενιτιά (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης)Δημήτρης Μητροπάνος - Μαρινέλλα (Philips 6228, 1968)
7) α) Δυο φίλοι απ’τον Βόλο (Γιώργος Κατσαρός - Πυθαγόρας) Δημήτρης Μητροπάνος - χορωδία
β) Γιώργο που ξέρεις τα πολλά (Γιώργος Κατσαρός - Πυθαγόρας) (Philips 6230, 1968)
8) α) Ποιος μου πήρε τη χαρά (Γιάννης Σπανός – Άκος Δασκαλόπουλος)
β) Δε σου γύρεψα μαχαίρι (Γιάννης Σπανός – Άκος Δασκαλόπουλος) (Philips 6260, 1968)
9) α) Ο εραστάκος μου (Λυκούργος Μαρκέας – Πέτρος Πανταζής)
β) Μη μου γυρέψεις να σ’ αγαπήσω* (Λυκούργος Μαρκέας – Πέτρος Πανταζής) (Philips 6264, 1968)
10) α) Όταν κλαίει ένας άνδρας (Βασίλης Κουμπής – Κώστας Γεωργουσόπουλος)
β) Μικρογειτονάκι μου (Βασίλης Κουμπής – Κώστας Γεωργουσόπουλος) (Philips 6266, 1969)
11) α) Πρώτη μου αγάπη (Χρήστος Μαρτίνος - Πυθαγόρας)
β) Ελλάδα μου, Ελλάδα μου * (Χρήστος Μαρτίνος - Πυθαγόρας) (Philips 6306, 1969)
12) α) Οι αγάπες με προδώσανε (Σπύρος Παπαβασιλείου – Σώτια Τσώτου) Δημήτρης Μητροπάνος – Σόφη Ζαννίνου
β) Πέρασε το καλοκαίρι (Σπύρος Παπαβασιλείου – Γιάννης Κιούρκας) (Philips 6309, 1969)
13) α) O ξενύχτης (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Δημήτρης Μητροπάνος – Σόφη Ζαννίνου
β) Με ξύπναγες με ξύπναγες (Γιώργος Ζαμπέτας – Διονύσης Τζεφρώνης) (Philips 6312, 1969)
14) α) Καμαρούλα μια σταλιά (Μίμης Πλέσσας – Λευτέρης Παπαδόπουλος)
β) Έβγα στο κατώφλι (Μίμης Πλέσσας – Λευτέρης Παπαδόπουλος) (Philips 6338, 1969)
15) α) Τα άδεια χέρια (Ζακ Ιακωβίδης – Κώστας Βέργος)
β) Κοιμάται απόψε ο ουρανός * (Ζακ Ιακωβίδης – Κώστας Βέργος) (Philips 6060 004, 1970)
16) α) To παλιόπαιδο (Σπύρος Παπαβασιλείου – Γιάννης Κιούρκας) Δημήτρης Μητροπάνος - Σόφη Ζαννίνου
β) Εκεί που γνωριστήκαμε (Σπύρος Παπαβασιλείου – Γιάννης Κιούρκας) (Philips 6060 009, 1970)
17) α) O ζαβολιάρης (Θόδωρος Δερβενιώτης – Σπύρος Κεφαλόπουλος)
β) Κοκκινώτισσα (Θόδωρος Δερβενιώτης – Σπύρος Κεφαλόπουλος) (Philips 6060 030, 1970)
18) α) Πάρε το φεγγάρι κι έλα (Σπύρος Παπαβασιλείου – Κώστας Βέργος)
β) Ο Αλή Πασάς (Σπύρος Παπαβασιλείου -Κώστας Βέργος) (Philips 6060 069, 1970)
19) α) Πώς να σ’ ανταμώσω (Γιώργος Κοινούσης)
β) Το παλικάρι * (Γιώργος Κοινούσης) (Philips 6060 072, 1972)
20) α) Θεσσαλονίκη (Γιώργος Ζαμπέτας – Ηλίας Ηλιόπουλος)
β) Καμαρούλα μια σταλιά (Μίμης Πλέσσας – Λευτέρης Παπαδόπουλος) (Fidelity FIN-06, 1970)
21) α) Nα ‘τανε το ’21 (Σταύρος Κουγιουμτζής – Σώτια Τσώτου)
β) Ντιρλαντά (Σφουγγαράδικο τσιμάρισμα Καλύμνου) Παντελής Γκίνης (Fidelity FIN-12, 1970)
22) α) Να ’χα τη δύναμη (Γιάννης Γλέζος – Κώστας Κινδύνης)
β) Ο Μακεδόνας (Γιώργος Μανισαλής – Αθανάσιος Παπουτσής) Νίκος Ξανθόπουλος (Fidelity FIN-13, 1970)
23) α) Γειτονάκι μου (Λίνος Κόκοτος – Άκος Δασκαλόπουλος)
β) Πες πως μ’ αντάμωσες (Γιάννης Σπανός -Λευτέρης Παπαδόπουλος) Δούκισσα (Fidelity FIN-24, 1970)
24) α) O ξενύχτης (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Δημήτρης Μητροπάνος – Σόφη Ζαννίνου
β) Αν είσαι αριστοκράτισσα (Ζακ Ιακωβίδης – Ηλίας Λυμπερόπουλος) Τόλης Βοσκόπουλος – Μπέμπα Διαμαντοπούλου (Fidelity FIN-32, 1970)
25) α) Όταν κλαίει ένας άντρας (Βασίλης Κουμπής – Κώστας Γεωργουσόπουλος)
β) Ο Σπύρος (Γιώργος Ζαμπέτας – Διονύσης Τζεφρώνης) (Fidelity FIN-59, 1970)
26) α) Δώσε μου φωτιά (Γιώργος Μανισαλής -Κώστας Ψυχογιός)
β) Ο Ευριπίδης (Γιώργος Μανισαλής – Κώστας Ψυχογιός) Δημήτρης Μητροπάνος - Μπέτυ Δήμα (Philips 6060 097, 1971)
27) α) Φιλί φιλί σ’ ανάστησα (Σπύρος Παπαβασιλείου – Bασίλης Mαρινάτος)
β) Kλαίει απόψε η γειτονιά (Σπύρος Παπαβασιλείου – Βασίλης Μαρινάτος) (Philips 6060 126, 1971)
28) α) Άλλος για Χίο τράβηξε (Δήμος Μούτσης – Μάνος Ελευθερίου)
β) Κι αν φταίει κανείς (Δήμος Μούτσης-Μάνος Ελευθερίου) Πετρή Σαλπέα (Philips 6060 137, 1972)
29) α) Το φιλότιμο τ’ αντρίκιο (Άκης Πάνου)
β) Γιατί κακούργα πεθερά (Άκης Πάνου) (Philips 6060 148, 1971)
30) α) Ο χάρος βγήκε παγανιά (Δήμος Μούτσης – Μάνος Ελευθερίου) Δημήτρης Μητροπάνος - Πετρή Σαλπέα
β) Η σούστα πήγαινε μπροστά (Δήμος Μούτσης – Μάνος Ελευθερίου) Δημήτρης Μητροπάνος - Πετρή Σαλπέα (Philips 6060 152, 1972)
31) Η κυρά Γιώργαινα (Γιώργος Κατσαρός - Πυθαγόρας) (Philips 6232 001 EP, 1972)
32) α) Το παλιό κουτούκι (Γιώργος Μανισαλής – Κώστας Ψυχογιός)
β) Παίρνω ρήγα παίρνεις άσσο (Γιώργος Μανισαλής – Κώστας Ψυχογιός) (Philips 6060 154, 1972)
33) α) Το δειλινό (Γιώργος Μανισαλής – Κώστας Ψυχογιός)
β) Αρχοντικό το σπίτι σου (Γιώργος Μανισαλής – Κώστας Ψυχογιός) (Philips 6060 159, 1973)
34) α) Πλεονέχτρα (Δημήτρης Μηλιός – Σέβη Τηλιακού)
β) Πανωραία, Πανωραία (Δημήτρης Μηλιός – Επαμεινώνδας Κύτταρης - Σέβη Τηλιακού) (Philips 6060 165, 1973)
35) α) Νικολή-Νικολή (Γιώργος Κατσαρός – Ηλίας Λυμπερόπουλος)
β) Σαράντα οργιές η πίκρα μου (Γιώργος Κατσαρός – Ηλίας Λυμπερόπουλος) (Philips 6060 190, 1973)
36) α) Kυρά ζωή (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου)
β) Μη ρωτάς γιατί (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου) (Philips 6060 201, 1974)
37) α) Πες μου πού πουλάν καρδιές (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Πες μου τι κρατώ* (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 215, 1974)
38) α) Τα Κύθηρα ποτέ δεν θα τα βρούμε (Γιώργος Κατσαρός – Ηλίας Λυμπερόπουλος) Δημήτρης Μητροπάνος - Χριστιάνα
β) Αντροκαλώ σε χάροντα (Γιώργος Κατσαρός – Ηλίας Λυμπερόπουλος) (Philips-6060 220, 1975)
39) α) Σκουριασμένο το κλειδί (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Κόψε την κλωστή (Nάκης Πετρίδης – Σέβη Τηλιακού) Χριστιάνα (Philips 6060 229, 1975)
40) α) Ο αφέντης λαός (Απόστολος Καλδάρας – Σώτια Τσώτου) Δημήτρης Μητροπάνος - Χριστιάνα
β) Άστα όνειρα Βαγγέλη (Απόστολος Καλδάρας – Σώτια Τσώτου) (Philips 6060 236, 1975)
41) α) Της ζωής το μαγαζί (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Το μικρό παιδί* (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 237, 1975)
42) α) Κάνε κάτι να χάσω το τρένο (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Σε μια στοίβα καλαμιές (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 253, 1976)
43) α) Καλοκαίρια και χειμώνες (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου)
β) Τα λιανοντέρτια (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου) (Philips 6060 263, 1976)
44) α) Τώρα που τραγουδώ (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου)
β) Πέντε πάνω πέντε κάτω (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου) (Philips 6060 272, 1977)
45) α) Tι το θες το κουταλάκι (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 283, 1977)
46) α) Συγνώμη (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Όπου πάει να ξημερώσει (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου) (Philips 6060 327, 1977)
47) α) Σ’ αγαπώ ακόμα (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Ο μοναχογιός του πόνου (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 305, 1978)
49) α) Όπου παν οι πολλοί (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου) - Εμένα δεν μ’ αγάπησε κανείς – Σ’ αγαπώ σου λέω (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Σβήσε το φως (Λεό Ραπίτης – Μίμης Τραϊφόρος) - Ο άνθρωπός μου (Μενέλαος Θεοφανίδης – Μίμης Τραϊφόρος) - Η ταμπακέρα (Ιωσήφ Ριτσιάρδης- Μίμης Τραϊφόρος – Γιώργος Γιαννακόπουλος) Μαρινέλλα (Διαφημιστικός δίσκος, Philips 6060343, 1980)
48) α) Σ’ αγαπώ σου λέω (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Εμένα δεν μ’ αγάπησε κανείς (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 345, 1980)
50) α) Μαυραγορίτης μάγκας (Γιώργος Χατζηνάσιος – Μιχάλης Μπουρμπούλης)
β) Πάει η ζωή μου άδικα (Γιώργος Χατζηνάσιος – Μιχάλης Μπουρμπούλης) (Philips 6060 350, 1981)
51) α) Απόψε όσοι δεν πονούν (Απόστολος Καλδάρας – Χρήστος Ρουχίτσας)
β) Η Γιάννα η Αθηναία (Απόστολος Καλδάρας) Κατερίνα Στανίση (Philips 8806197, 1985)
52) α) Για τα παιδιά (Αλέξης Παπαδημητρίου – Φίλιππος Νικολάου)
(Χ.Αλεξίου-Μ.Αργυράκη-Α.Βίσση-Τ.Βοσκόπουλος-Δάκης-Ελ.Δήμου-Λ.Διαμάντη-Δούκισσα-Ελπίδα-Α.Καλογιάννης-Αλ.Κανελλίδου-Μαρινέλλα-Δ.Μητροπάνος-Β.Μοσχολιού-Τ.Μπινιάρης-Β.Μπονάτσος-Φ.Νικολάου-Β.Παπακωνσταντίνου-Γ.Πάριος-Πασχάλης-Γ.Πολυχρονιάδης-Κ.Τουρνάς-Τ.Τσανακλίδου-Χριστιάνα-Χ.Βαρθακούρης)
β) Ορχηστρικό (Αλέξης Παπαδημητρίου) (Polygram 884020-1 Maxi single, 1985)
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 2010 στο περιοδικό «Όασις» και αργότερα στο Ogdoo.gr. Σήμερα παρουσιάζεται ανανεωμένο, με την προσθήκη νέων στοιχείων και διορθώσεων που προέκυψαν από την έρευνα.
Πηγές:
1) Ιωάννα Κλειάσιου «Γιώργος Ζαμπέτας-Βίος & Πολιτεία» (εκδόσεις «Ντέφι» 1997)
2) Συνέντευξη του Δημήτρη Μητροπάνου στη Γιώτα Συκκά για την «Καθημερινή» (16-4-2002)
3) Συνέντευξη του Δήμου Μούτση στον Θανάση Συλιβό («Μετρονόμος» τεύχος 24 / Ιανουάριος-Μάρτιος 2007)
Στις 17 Απριλίου 2012 έφυγε από τη ζωή ο Δημήτρης Μητροπάνος…
Γεννήθηκε στην Αγία Μονή, μια συνοικία των Τρικάλων στις 2 Απριλίου του 1948. Από πολύ μικρή ηλικία τα καλοκαίρια δούλευε για να βοηθήσει την οικογένειά του, αφού ο πατέρας έλειπε από το σπίτι. Για πολλά χρόνια η οικογένεια νόμιζε πως έχει σκοτωθεί στο αντάρτικο. Ώσπου μια μέρα ήρθε ένα γράμμα που έλεγε πως ο πατέρας ζούσε στη Ρουμανία.
Τελικά ο Δημήτρης Μητροπάνος γνώρισε τον πατέρα του όταν ήταν 28-29 χρονών.
Το 1964 αποφάσισε να κατέβει στην Αθήνα μαζί με ένα θείο του και μετά από προτροπή του Γρηγόρη Μπιθικώτση, που τον άκουσε να τραγουδά σε μια συγκέντρωση στο «Πλακιώτικο Σαλόνι», πήγε για ακρόαση στην Columbia. Εκεί γνώρισε τον Γιώργο Ζαμπέτα και λίγο αργότερα ήρθε σε επαφή με τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Χρήστο Λεοντή και συμμετείχε στις συναυλίες τους.
Το 1966 πραγματοποίησε τις πρώτες ηχογραφήσεις του σε δυο τραγούδια του συνθέτη Χρήστου Πήττα, «Στο Πέραμα» και «Ξάπλωσε λίγο στο κρεβάτι», τα οποία, τελικά δεν κυκλοφορούν με τη φωνή του, αλλά με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Ατυχή πορεία είχαν και οι πρώτες εγγραφές του στην εταιρεία Ελλαδίσκ (μετέπειτα Philips, Polygram κλπ), στην οποία κατέληξε λίγο αργότερα. Η «Χαμένη πασχαλιά» των Βασίλη Κουμπή και Δημήτρη Ιατρόπουλου, που κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών, μαζί με το «Στ’Αναφιώτικα» των ίδιων δημιουργών, κόπηκε από τη λογοκρισία της χούντας. (Τα «Αναφιώτικα» ηχογραφήθηκαν ένα χρόνο μετά από τον Γιώργο Γερολυμάτο και κυκλοφόρησαν σε 45άρι μαζί με το «Ο ουρανός φεύγει βαρύς» του Σταύρου Κουγιουμτζή). H «Xαμένη πασχαλιά» είδε ξανά το φως της έκδοσης το 1982 στη συλλογή «15 Χασάπικα».
Η επιτυχία ήρθε τελικά με τη «Θεσσαλονίκη» του Γιώργου Ζαμπέτα σε στίχους του Ηλία Ηλιόπουλου. Στην επιμελημένη από την Ιωάννα Κλειάσιου αυτοβιογραφία του ο λαϊκός συνθέτης θυμάται:
«… Κι ήταν φοιτητής κι ήρθε σε μένα και τον έβαλα να δουλέψει και πάτησα πόδι στο μαγαζί να τον πληρώνουνε, γιατί ο μαγαζάτορας δεν τον ήθελε. Και τι τραγούδια δεν του έδωσα…Και να ‘σου ανεβαίνει κι αυτός. Είπε το πρώτο του τραγούδι, μα τι τραγούδι…Τη Θεσσαλονίκη! Μπαμ ο Δημητράκης, απάνω ο Δημητράκης». (1)
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα απόσπασμα μιας συνέντευξης του Δημήτρη Μητροπάνου στη Γιώτα Συκκά:
«Ο Ζαμπέτας μου έλεγε “προσγειώσου, μη σε φάνε τα φώτα και τρελαθείς” ή “θα έρθει μια ώρα που δε θα ‘ναι έτσι τα πράγματα. Όταν το φως φύγει από σένα θα πάει στον άλλο”. Ήταν σαν πατέρας μου, τον αληθινό μου πατέρα τον γνώρισα στα 28 μου. Χρόνια εξόριστος…
… Ο Ζαμπέτας με βοήθησε και στη δουλειά. Με άφηνε να δουλεύω μέχρι τις 12.00 γιατί έπρεπε το πρωί να πάω σχολείο. Για πολιτικά δεν τσακωνόμασταν, μόνο για τις γκόμενες. Πήγαινα να τραγουδήσω και καταλάβαινε τι έκανα το προηγούμενο βράδυ. “Το ηράσθην βλάπτει, μικρέ, μου ‘λεγε”». (2)
Μέχρι το 1971 o Μητροπάνος ηχογράφησε μια σειρά τραγουδιών που κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών. Κάποια από αυτά έγιναν γνωστά, ενώ κάποια άλλα πέρασαν απαρατήρητα. Εννέα συνθέσεις του Ζαμπέτα, μεταξύ των οποίων η διαχρονική «Θεσσαλονίκη», η «Ξενιτιά» με λόγια του Χαράλαμπου Βασιλειάδη –με το χαρακτηριστικό σεγόντο της Μαρινέλλας -ο «Σπύρος», του Διονύση Τζεφρώνη, αλλά κι ένα τραγούδι που θα το χαρακτήριζα προπομπό του θρυλικού «Αλήτη» με τη Βίκυ Μοσχολιού και δεν είναι άλλο από τον «Ξενύχτη», με στίχους του «Τσάντα» κι αυτό.
Την ίδια περίοδο τραγούδησε δημιουργούς, με τους οποίους δεν συνεργάστηκε ιδιαίτερα στο μέλλον. Λυκούργος Μαρκέας και Πέτρος Πανταζής, Βασίλης Κουμπής και Κώστας Γεωργουσόπουλος, Θόδωρος Δερβενιώτης και Σπύρος Κεφαλόπουλος, Ζακ Ιακωβίδης, Χρήστος Μαρτίνος, Γιώργος Κοινούσης, ενώ το 1971, τραγούδησε, σε μουσική και στίχους του Άκη Πάνου, τον ύμνο των απανταχού ταλαιπωρημένων πεθερόπληκτων, το «Γιατί κακούργα πεθερά» μαζί με «Το φιλότιμο τ’ αντρίκιο»…
Λίγο πριν, το 1968 ο Μητροπάνος ηχογράφησε δυο τραγούδια του Γιώργου Κατσαρού και του Πυθαγόρα, τα «Δυο φίλοι απ’το Βόλο» και «Γιώργο που ξέρεις τα πολλά». Επίσης, το «Ποιος μου πήρε τη χαρά» και μια επανεκτέλεση του «Δεν σου γύρεψα μαχαίρι» των Γιάννη Σπανού και Άκου Δασκαλόπουλου, που είχε πρωτοπεί ο Γιάννης Πουλόπουλος. (Με τον Σπανό ξανασυναντήθηκαν για να γράψουν καινούργια τραγούδια 25 χρόνια μετά, το 1993).
Το 1969 ηχογράφησε τη θρυλική «Καμαρούλα», μαζί με το «Έβγα στο κατώφλι» των Μίμη Πλέσσα – Λευτέρη Παπαδόπουλου και το 1970 το «Να ’τανε το ’21» του Σταύρου Κουγιουμτζή και της Σώτιας Τσώτου, το «Να’χα τη δύναμη» του Γιάννη Γλέζου και του Κώστα Κινδύνη, το «Γειτονάκι μου» του Λίνου Κόκοτου και του Άκου Δασκαλόπουλου και την «Κυρά-Γιώργαινα» των Γιώργου Κατσαρού και Πυθαγόρα.
Το 1969 ξεκίνησε και μια από τις μακροβιότερες συνεργασίες του, μ’ έναν συνθέτη με τον οποίο στο μέλλον ηχογράφησαν πολλές και μεγάλες επιτυχίες, τον Σπύρο Παπαβασιλείου. «Οι αγάπες με προδώσανε» και «Πέρασε το καλοκαίρι» σε στίχους Σώτιας Τσώτου και Γιάννη Κιούρκα αντίστοιχα, ήταν τα πρώτα τους τραγούδια, ενώ το 1970 έγραψαν «Το παλιόπαιδο» και τον «Αλή-Πασά» που ακούστηκαν ιδιαίτερα.
Ένα χρόνο μετά κυκλοφόρησε το 45άρι με τα «Κλαίει απόψε η γειτονιά» και «Φιλί, φιλί σ ’ανάστησα» με στίχους Βασίλη Μαρινάτου. Το δεύτερο αποτέλεσε παράλληλα και το εναρκτήριο τραγούδι του πρώτου προσωπικού δίσκου του Μητροπάνου με τραγούδια από τις μέχρι τότε ηχογραφήσεις του στις 45 στροφές. (Στην έκδοσή του σε cd τo 1993 προστέθηκαν άλλα έξι τραγούδια από δίσκους 45 στροφών, σαν bonus tracks).
Την περίοδο 1971-1973 ο Μητροπάνος συνεργάστηκε και με το δίδυμο των Γιώργου Μανισαλή και Κώστα Ψυχογιού, με αποτέλεσμα έξι τραγούδια και γνωστότερο όλων το «Δώσε μου φωτιά», που μαζί με τον «Ευριπίδη» συμπεριλήφθηκαν στον πρώτο του δίσκο, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα τέσσερα που μπήκαν, σαν bonus tracks, στην έκδοση του δίσκου «Κυρά ζωή» σε cd το 1994.
Oι περισσότερες από τις μέχρι τότε αλλά και από τις μεταγενέστερες ηχογραφήσεις του στις 45 στροφές εντάχθηκαν το 1995 στη συλλογή «Τα 45άρια του Δημήτρη Μητροπάνου» και το 2006 στην κασετίνα των 5 cd’s «40 χρόνια Δημήτρης Μητροπάνος - Λαϊκά τραγούδια θα λέω μια ζωή». Έξι τραγούδια είναι αυτά που δεν επανακυκλοφόρησαν μέχρι σήμερα σε άλλο ηχητικό φορέα.
Το 1971 παρουσιάστηκε στο στρατό, αρχικά στην Τρίπολη και στη συνέχεια στην Αλεξανδρούπολη, σε μονάδα χαρακτηρισμένων αριστερών αφού το οικογενειακό του παρελθόν και η παρουσία του στους Λαμπράκηδες ήταν γνωστά. Εκείνη την εποχή τον κάλεσε ο Δήμος Μούτσης για να ηχογραφήσει έναν από τους κλασσικούς δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας. Τον «Άγιο Φεβρουάριο» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου. Όπως μάλιστα είχε πει σε συνεντεύξεις του ο Μητροπάνος, η ηχογράφηση έγινε τόσο βιαστικά που δεν πρόλαβε να γράψει ούτε τις δεύτερες φωνές, οι οποίες έγιναν από την Πετρή Σαλπέα και τον Μάριο Κώστογλου.
Συζητώντας με το δημοσιογράφο και εκδότη του περιοδικού «Μετρονόμος» Θανάση Συλιβό, ο Δήμος Μούτσης θυμάται ότι ένα λάθος έγινε η αφορμή για να ξεκινήσει η ανοδική πορεία του δίσκου:
«Κάποια στιγμή κατήγγειλα το συμβόλαιο και πήγα στη Φίλιπς όπου έκανα τον Άγιο Φεβρουάριο. Βγήκε λοιπόν ο δίσκος αλλά δεν πούλησε τίποτα. Είχε περάσει ένας χρόνος και μου έλεγε ο Βίκος ο Αντύπας από την εταιρεία, ότι κάθε βράδυ πήγαιναν σε φιλικά σπίτια και έκαναν δώρο το δίσκο μήπως και γίνει κάτι γιατί είχαν τρελαθεί…Τότε έγινε η ιστορία με τον Κοεμτζή. Ο Δημήτρης Ψαθάς έγραψε ένα χρονογράφημα στα Νέα στο οποίο συνέδεσε το τραγούδι Ο χάρος βγήκε παγανιά με την υπόθεση Κοεμτζή, προφανώς από λάθος. Ε, από κει και πέρα έγινε ντόρος και ο δίσκος άρχισε να παίρνει τα πάνω του». (3)
Τέσσερα από τα τραγούδια του δίσκου κυκλοφόρησαν παράλληλα και σε δίσκους 45 στροφών. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1990, στη συναυλία του στο Λυκαβηττό (που κυκλοφόρησε σε διπλό δίσκο) ο Μητροπάνος τραγούδησε και το «Κι αν φταίει κανείς», που ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά από την Πετρή Σαλπέα. Τον Ιούλιο του 1999 τα τραγούδια του «Άγιου Φεβρουάριου» παρουσιάστηκαν σε δυο μεγάλες συναυλίες του Δήμου Μούτση στο Ηρώδειο, με τον Δημήτρη Μητροπάνο και τη Δήμητρα Γαλάνη, οι οποίες αποτυπώθηκαν σε διπλό cd.
Το 1973 ο Γιώργος Κατσαρός με τον Ηλία Λυμπερόπουλο του εμπιστεύθηκαν τα τραγούδια ενός ακόμη δίσκου, που αποτέλεσε σταθμό στην καριέρα του, με τίτλο «Ο Δρόμος για τα Κύθηρα». Μαζί του συμμετείχε και η Χριστιάνα. Το ομώνυμο τραγούδι που κυκλοφόρησε δυο χρόνια μετά σε 45άρι, μαζί με το «Νικολή-Νικολή» έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Την ίδια χρονιά ηχογράφησε σε 45άρι δυο τραγούδια του Δημήτρη Μηλιού που εντάχθηκαν το 1994, σαν bonus tracks, στο cd «Κυρά ζωή».
Το 1974 ξεκινά και η συνεργασία του με τον Τάκη Μουσαφίρη, που «μπόλιασε» το λαϊκό τραγούδι με πολύ σημαντικές στιγμές, όπως «Πες μου πού πουλάν καρδιές», «Σκουριασμένο το κλειδί», «Κάνε κάτι να χάσω το τρένο», «Οι ξενύχτες», «Λαϊκά τραγούδια θα λέω μια ζωή» και άλλα.
Το 1974 ερμήνευσε δυο τραγούδια, σε μια από τις ελάχιστες, τουλάχιστον μέχρι τότε, συμμετοχές του, στον δίσκο των Μίμη Πλέσσα - Κώστα Βίρβου «Λουκιανού Νεκρικοί Διάλογοι» και το 1975 τραγούδησε, μαζί με τη Χριστιάνα, στον θαυμάσιο και αδικημένο δίσκο «Σκόρπια Φύλλα» του Απόστολου Καλδάρα και της Σώτιας Τσώτου.
Το 1976 ο Μητροπάνος συμμετείχε, μαζί με τη Ρένα Πάντα, στα «Τσιμεντένια πρόσωπα» του Γιώργου Κατσαρού και του Ηλία Λυμπερόπουλου, δίσκο ανέκδοτο μέχρι σήμερα σε cd. Η επιτυχία όμως ήρθε με τα «Λαϊκά ’76», μια συλλογή τραγουδιών σε μουσική του Σπύρου Παπαβασιλείου και του Τάκη Μουσαφίρη, που ολοκληρώθηκε με τη συρραφή των «Δυο νύχτες» (Τόλης Βοσκόπουλος-Ηλίας Λυμπερόπουλος), «Αλίμονο» (Μίμης Χριστόπουλος – Σάκης Καπίρης), «Θέλω απόψε να σου γράψω» (Σπύρος Παπαβασιλείου – Κώστας Βέργος) που είχαν πρωτοτραγουδήσει η Μαρινέλλα, ο Κωστής Χρήστου και ο Θάνος Μπρατσιώτης αντίστοιχα.
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε με την επιμέλεια του Σπύρου Παπαβασιλείου την τελευταία στιγμή, αφού ο Μητροπάνος επρόκειτο να ταξιδέψει για την Αμερική, ο δίσκος έπρεπε να κυκλοφορήσει και το αεροπλάνο, κυριολεκτικά τον περίμενε για να γράψει το τραγούδι για να πετάξει. Η διάρκεια της ηχογράφησης κράτησε μόλις επτάμιση λεπτά…
Κάποια από τα τραγούδια των «Λαϊκών ‘76» εκδόθηκαν και σε 45άρια. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο επόμενος δίσκος, τα «Ερωτικά λαϊκά», που εκδόθηκε το 1977 σε μουσική και πάλι των Τάκη Μουσαφίρη – Σπύρου Παπαβασιλείου, αφήνοντας κι αυτός σημαντικές επιτυχίες, όπως το «Κουταλάκι», το «Συγγνώμη» και το «Σ’ αγαπώ ακόμα» που μαζί με το «Ο μοναχογιός του πόνου» κυκλοφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών. Τόσο στα «Λαϊκά ’76» όσο και στα «Ερωτικά λαϊκά» οι στίχοι στα τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη ήταν του ίδιου, ενώ στου Παπαβασιλείου ήταν του Τάσου Οικονόμου. Το 1977 ο Μητροπάνος συμμετείχε τραγουδώντας τον «Γιάγκο» στον ανέκδοτο σε cd δίσκο του Γιώργου Κατσαρού με τα τραγούδια από τη θεατρική παράσταση «Τα παιδιά της πιάτσας».
Η τελευταία καταγραφή της φωνής του Μητροπάνου σε μικρό δίσκο, έγινε το 1985, με το τραγούδι «Απόψε όσοι δεν πονούν» του Απόστολου Καλδάρα και του Χρήστου Ρουχίτσα, το οποίο εκτός από τον lp «Όταν μιλούν τα τέλια», εκδόθηκε και σε δίσκο 45 στροφών διαφημιστικού χαρακτήρα…
Ο Δημήτρης Μητροπάνος στις 45 στροφές
*Με αστερίσκο σημειώνονται τα τραγούδια που δεν έχουν επανεκδοθεί ποτέ σε δίσκο 33 στροφών ή cd. Είναι κι αυτά που επέλεξα να ακούσουμε μέσα από τα video που έχουν αναρτηθεί στο YouTube.
1) α) Χαμένη πασχαλιά (Βασίλης Κουμπής – Δημήτρης Ιατρόπουλος)
β) Στ’ Αναφιώτικα (Βασίλης Κουμπής – Δημήτρης Ιατρόπουλος) (Philips 6154, 1967)
2) α) Θεσσαλονίκη (Γιώργος Ζαμπέτας – Ηλίας Ηλιόπουλος)
β) Μεταξουργείο (Γιώργος Ζαμπέτας – Δημήτρης Χριστοδούλου) (Philips 6177, 1967)
3) α) Παγωνιά (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης)
β) Τη νύχτα περπατώ (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) (Philips 6192, 1967)
4) α) Η λατέρνα (Μάνος Χατζιδάκις) Ορχήστρα Σπύρου Πιπεράκη
β) Σήκω χόρεψε συρτάκι (Γιώργος Ζαμπέτας – Αλέκος Σακελλάριος) Μουζάς – Λιγνός
γ) Όνειρο δεμένο (Σταύρος Ξαρχάκος – Βαγγέλης Γκούφας) Ορχηστρικό
δ) Θεσσαλονίκη (Γιώργος Ζαμπέτας – Ηλίας Ηλιόπουλος) Δημήτρης Μητροπάνος (Fidelity EP-8056, 1968)
5) α) Aυγές χαράματα και δειλινά (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Δημήτρης Μητροπάνος - Δούκισσα
β) Ήρθα κι απόψε με τα σκαλοπάτια σου (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Πάνος Τζανετής (Philips 6204, 1968)
6) α) Ο Σπύρος (Γιώργος Ζαμπέτας -Διονύσης Τζεφρώνης)
β) Η ξενιτιά (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης)Δημήτρης Μητροπάνος - Μαρινέλλα (Philips 6228, 1968)
7) α) Δυο φίλοι απ’τον Βόλο (Γιώργος Κατσαρός - Πυθαγόρας) Δημήτρης Μητροπάνος - χορωδία
β) Γιώργο που ξέρεις τα πολλά (Γιώργος Κατσαρός - Πυθαγόρας) (Philips 6230, 1968)
8) α) Ποιος μου πήρε τη χαρά (Γιάννης Σπανός – Άκος Δασκαλόπουλος)
β) Δε σου γύρεψα μαχαίρι (Γιάννης Σπανός – Άκος Δασκαλόπουλος) (Philips 6260, 1968)
9) α) Ο εραστάκος μου (Λυκούργος Μαρκέας – Πέτρος Πανταζής)
β) Μη μου γυρέψεις να σ’ αγαπήσω* (Λυκούργος Μαρκέας – Πέτρος Πανταζής) (Philips 6264, 1968)
10) α) Όταν κλαίει ένας άνδρας (Βασίλης Κουμπής – Κώστας Γεωργουσόπουλος)
β) Μικρογειτονάκι μου (Βασίλης Κουμπής – Κώστας Γεωργουσόπουλος) (Philips 6266, 1969)
11) α) Πρώτη μου αγάπη (Χρήστος Μαρτίνος - Πυθαγόρας)
β) Ελλάδα μου, Ελλάδα μου * (Χρήστος Μαρτίνος - Πυθαγόρας) (Philips 6306, 1969)
12) α) Οι αγάπες με προδώσανε (Σπύρος Παπαβασιλείου – Σώτια Τσώτου) Δημήτρης Μητροπάνος – Σόφη Ζαννίνου
β) Πέρασε το καλοκαίρι (Σπύρος Παπαβασιλείου – Γιάννης Κιούρκας) (Philips 6309, 1969)
13) α) O ξενύχτης (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Δημήτρης Μητροπάνος – Σόφη Ζαννίνου
β) Με ξύπναγες με ξύπναγες (Γιώργος Ζαμπέτας – Διονύσης Τζεφρώνης) (Philips 6312, 1969)
14) α) Καμαρούλα μια σταλιά (Μίμης Πλέσσας – Λευτέρης Παπαδόπουλος)
β) Έβγα στο κατώφλι (Μίμης Πλέσσας – Λευτέρης Παπαδόπουλος) (Philips 6338, 1969)
15) α) Τα άδεια χέρια (Ζακ Ιακωβίδης – Κώστας Βέργος)
β) Κοιμάται απόψε ο ουρανός * (Ζακ Ιακωβίδης – Κώστας Βέργος) (Philips 6060 004, 1970)
16) α) To παλιόπαιδο (Σπύρος Παπαβασιλείου – Γιάννης Κιούρκας) Δημήτρης Μητροπάνος - Σόφη Ζαννίνου
β) Εκεί που γνωριστήκαμε (Σπύρος Παπαβασιλείου – Γιάννης Κιούρκας) (Philips 6060 009, 1970)
17) α) O ζαβολιάρης (Θόδωρος Δερβενιώτης – Σπύρος Κεφαλόπουλος)
β) Κοκκινώτισσα (Θόδωρος Δερβενιώτης – Σπύρος Κεφαλόπουλος) (Philips 6060 030, 1970)
18) α) Πάρε το φεγγάρι κι έλα (Σπύρος Παπαβασιλείου – Κώστας Βέργος)
β) Ο Αλή Πασάς (Σπύρος Παπαβασιλείου -Κώστας Βέργος) (Philips 6060 069, 1970)
19) α) Πώς να σ’ ανταμώσω (Γιώργος Κοινούσης)
β) Το παλικάρι * (Γιώργος Κοινούσης) (Philips 6060 072, 1972)
20) α) Θεσσαλονίκη (Γιώργος Ζαμπέτας – Ηλίας Ηλιόπουλος)
β) Καμαρούλα μια σταλιά (Μίμης Πλέσσας – Λευτέρης Παπαδόπουλος) (Fidelity FIN-06, 1970)
21) α) Nα ‘τανε το ’21 (Σταύρος Κουγιουμτζής – Σώτια Τσώτου)
β) Ντιρλαντά (Σφουγγαράδικο τσιμάρισμα Καλύμνου) Παντελής Γκίνης (Fidelity FIN-12, 1970)
22) α) Να ’χα τη δύναμη (Γιάννης Γλέζος – Κώστας Κινδύνης)
β) Ο Μακεδόνας (Γιώργος Μανισαλής – Αθανάσιος Παπουτσής) Νίκος Ξανθόπουλος (Fidelity FIN-13, 1970)
23) α) Γειτονάκι μου (Λίνος Κόκοτος – Άκος Δασκαλόπουλος)
β) Πες πως μ’ αντάμωσες (Γιάννης Σπανός -Λευτέρης Παπαδόπουλος) Δούκισσα (Fidelity FIN-24, 1970)
24) α) O ξενύχτης (Γιώργος Ζαμπέτας – Χαράλαμπος Βασιλειάδης) Δημήτρης Μητροπάνος – Σόφη Ζαννίνου
β) Αν είσαι αριστοκράτισσα (Ζακ Ιακωβίδης – Ηλίας Λυμπερόπουλος) Τόλης Βοσκόπουλος – Μπέμπα Διαμαντοπούλου (Fidelity FIN-32, 1970)
25) α) Όταν κλαίει ένας άντρας (Βασίλης Κουμπής – Κώστας Γεωργουσόπουλος)
β) Ο Σπύρος (Γιώργος Ζαμπέτας – Διονύσης Τζεφρώνης) (Fidelity FIN-59, 1970)
26) α) Δώσε μου φωτιά (Γιώργος Μανισαλής -Κώστας Ψυχογιός)
β) Ο Ευριπίδης (Γιώργος Μανισαλής – Κώστας Ψυχογιός) Δημήτρης Μητροπάνος - Μπέτυ Δήμα (Philips 6060 097, 1971)
27) α) Φιλί φιλί σ’ ανάστησα (Σπύρος Παπαβασιλείου – Bασίλης Mαρινάτος)
β) Kλαίει απόψε η γειτονιά (Σπύρος Παπαβασιλείου – Βασίλης Μαρινάτος) (Philips 6060 126, 1971)
28) α) Άλλος για Χίο τράβηξε (Δήμος Μούτσης – Μάνος Ελευθερίου)
β) Κι αν φταίει κανείς (Δήμος Μούτσης-Μάνος Ελευθερίου) Πετρή Σαλπέα (Philips 6060 137, 1972)
29) α) Το φιλότιμο τ’ αντρίκιο (Άκης Πάνου)
β) Γιατί κακούργα πεθερά (Άκης Πάνου) (Philips 6060 148, 1971)
30) α) Ο χάρος βγήκε παγανιά (Δήμος Μούτσης – Μάνος Ελευθερίου) Δημήτρης Μητροπάνος - Πετρή Σαλπέα
β) Η σούστα πήγαινε μπροστά (Δήμος Μούτσης – Μάνος Ελευθερίου) Δημήτρης Μητροπάνος - Πετρή Σαλπέα (Philips 6060 152, 1972)
31) Η κυρά Γιώργαινα (Γιώργος Κατσαρός - Πυθαγόρας) (Philips 6232 001 EP, 1972)
32) α) Το παλιό κουτούκι (Γιώργος Μανισαλής – Κώστας Ψυχογιός)
β) Παίρνω ρήγα παίρνεις άσσο (Γιώργος Μανισαλής – Κώστας Ψυχογιός) (Philips 6060 154, 1972)
33) α) Το δειλινό (Γιώργος Μανισαλής – Κώστας Ψυχογιός)
β) Αρχοντικό το σπίτι σου (Γιώργος Μανισαλής – Κώστας Ψυχογιός) (Philips 6060 159, 1973)
34) α) Πλεονέχτρα (Δημήτρης Μηλιός – Σέβη Τηλιακού)
β) Πανωραία, Πανωραία (Δημήτρης Μηλιός – Επαμεινώνδας Κύτταρης - Σέβη Τηλιακού) (Philips 6060 165, 1973)
35) α) Νικολή-Νικολή (Γιώργος Κατσαρός – Ηλίας Λυμπερόπουλος)
β) Σαράντα οργιές η πίκρα μου (Γιώργος Κατσαρός – Ηλίας Λυμπερόπουλος) (Philips 6060 190, 1973)
36) α) Kυρά ζωή (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου)
β) Μη ρωτάς γιατί (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου) (Philips 6060 201, 1974)
37) α) Πες μου πού πουλάν καρδιές (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Πες μου τι κρατώ* (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 215, 1974)
38) α) Τα Κύθηρα ποτέ δεν θα τα βρούμε (Γιώργος Κατσαρός – Ηλίας Λυμπερόπουλος) Δημήτρης Μητροπάνος - Χριστιάνα
β) Αντροκαλώ σε χάροντα (Γιώργος Κατσαρός – Ηλίας Λυμπερόπουλος) (Philips-6060 220, 1975)
39) α) Σκουριασμένο το κλειδί (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Κόψε την κλωστή (Nάκης Πετρίδης – Σέβη Τηλιακού) Χριστιάνα (Philips 6060 229, 1975)
40) α) Ο αφέντης λαός (Απόστολος Καλδάρας – Σώτια Τσώτου) Δημήτρης Μητροπάνος - Χριστιάνα
β) Άστα όνειρα Βαγγέλη (Απόστολος Καλδάρας – Σώτια Τσώτου) (Philips 6060 236, 1975)
41) α) Της ζωής το μαγαζί (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Το μικρό παιδί* (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 237, 1975)
42) α) Κάνε κάτι να χάσω το τρένο (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Σε μια στοίβα καλαμιές (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 253, 1976)
43) α) Καλοκαίρια και χειμώνες (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου)
β) Τα λιανοντέρτια (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου) (Philips 6060 263, 1976)
44) α) Τώρα που τραγουδώ (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου)
β) Πέντε πάνω πέντε κάτω (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου) (Philips 6060 272, 1977)
45) α) Tι το θες το κουταλάκι (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 283, 1977)
46) α) Συγνώμη (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Όπου πάει να ξημερώσει (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου) (Philips 6060 327, 1977)
47) α) Σ’ αγαπώ ακόμα (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Ο μοναχογιός του πόνου (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 305, 1978)
49) α) Όπου παν οι πολλοί (Σπύρος Παπαβασιλείου – Τάσος Οικονόμου) - Εμένα δεν μ’ αγάπησε κανείς – Σ’ αγαπώ σου λέω (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Σβήσε το φως (Λεό Ραπίτης – Μίμης Τραϊφόρος) - Ο άνθρωπός μου (Μενέλαος Θεοφανίδης – Μίμης Τραϊφόρος) - Η ταμπακέρα (Ιωσήφ Ριτσιάρδης- Μίμης Τραϊφόρος – Γιώργος Γιαννακόπουλος) Μαρινέλλα (Διαφημιστικός δίσκος, Philips 6060343, 1980)
48) α) Σ’ αγαπώ σου λέω (Τάκης Μουσαφίρης)
β) Εμένα δεν μ’ αγάπησε κανείς (Τάκης Μουσαφίρης) (Philips 6060 345, 1980)
50) α) Μαυραγορίτης μάγκας (Γιώργος Χατζηνάσιος – Μιχάλης Μπουρμπούλης)
β) Πάει η ζωή μου άδικα (Γιώργος Χατζηνάσιος – Μιχάλης Μπουρμπούλης) (Philips 6060 350, 1981)
51) α) Απόψε όσοι δεν πονούν (Απόστολος Καλδάρας – Χρήστος Ρουχίτσας)
β) Η Γιάννα η Αθηναία (Απόστολος Καλδάρας) Κατερίνα Στανίση (Philips 8806197, 1985)
52) α) Για τα παιδιά (Αλέξης Παπαδημητρίου – Φίλιππος Νικολάου)
(Χ.Αλεξίου-Μ.Αργυράκη-Α.Βίσση-Τ.Βοσκόπουλος-Δάκης-Ελ.Δήμου-Λ.Διαμάντη-Δούκισσα-Ελπίδα-Α.Καλογιάννης-Αλ.Κανελλίδου-Μαρινέλλα-Δ.Μητροπάνος-Β.Μοσχολιού-Τ.Μπινιάρης-Β.Μπονάτσος-Φ.Νικολάου-Β.Παπακωνσταντίνου-Γ.Πάριος-Πασχάλης-Γ.Πολυχρονιάδης-Κ.Τουρνάς-Τ.Τσανακλίδου-Χριστιάνα-Χ.Βαρθακούρης)
β) Ορχηστρικό (Αλέξης Παπαδημητρίου) (Polygram 884020-1 Maxi single, 1985)
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 2010 στο περιοδικό «Όασις» και αργότερα στο Ogdoo.gr. Σήμερα παρουσιάζεται ανανεωμένο, με την προσθήκη νέων στοιχείων και διορθώσεων που προέκυψαν από την έρευνα.
Πηγές:
1) Ιωάννα Κλειάσιου «Γιώργος Ζαμπέτας-Βίος & Πολιτεία» (εκδόσεις «Ντέφι» 1997)
2) Συνέντευξη του Δημήτρη Μητροπάνου στη Γιώτα Συκκά για την «Καθημερινή» (16-4-2002)
3) Συνέντευξη του Δήμου Μούτση στον Θανάση Συλιβό («Μετρονόμος» τεύχος 24 / Ιανουάριος-Μάρτιος 2007)
