Οι τσιγγάνοι που άλλαξαν το ελληνικό τραγούδι

(ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ) 10 σπουδαίοι καλλιτέχνες, αναγνωρισμένοι αλλά και λιγότερο γνωστοί, που χωρίς αυτούς το τραγούδι μας θα ήταν φτωχότερο.
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Έχουν τη μουσική στο αίμα τους. Είναι λαός που προσαρμόζεται στα δεδομένα του κάθε τόπου και ανάλογα με το περιβάλλον, στεριώνουν τη «ρίζα» τους, και δημιουργούν αναλόγως τα άνθη και τους καρπούς τους. Αλλιώς στην Ουγγαρία, αλλιώς στην Ισπανία… αλλιώς στην Ελλάδα. Πάντα όμως με ευδιάκριτο, καθοριστικό και διαδραστικό στίγμα.

Μανώλης Αγγελόπουλος


«Ο Μεγάλος Τσιγγάνος» όπως τον χαρακτήρισε ο βιογράφος, φίλος και γραμματικός του Τάσος Καραΐσκος στο ομότιτλο βιβλίο του. Ο Αγγελόπουλος είναι ο πρώτος τσιγγάνος ερμηνευτής που σπάει το «ταμπού» της ράτσας του στην ελληνική δισκογραφία και γίνεται αστέρας πρώτου μεγέθους. Όταν έλαμψε στα τέλη της δεκαετίας του '50 ήταν ο μόνος που για ένα διάστημα «κόντραρε» στα ίσια τον αυτοκράτορα Στέλιο Καζαντζίδη διχάζοντας και χωρίζοντας τους φίλους του λαϊκού τραγουδιού σε δύο «στρατόπεδα»: Τους «αγγελοπουλικούς» και τους «καζαντζιδικούς».

Ο Αγγελόπουλος -ειδικά στα πρώτα χρόνια '60- πέραν της εξωτικής ερμηνείας του θαυμάστηκε και για την ομορφιά του αλλά και για την φινετσάτη εμφάνισή του. Τις περισσότερες φορές κυριολεκτικά φυγαδεύονταν από τα μαγαζιά που τραγουδούσε, καθώς κυρίες της υψηλής κοινωνίας αλλά και «χαμηλών» ηθών έπεφταν πάνω του όπως οι μέλισσες στο μέλι.
AGGELOPOYLOS 11
Για τους τσιγγάνους έγινε ο ήρωάς τους, το πρότυπό τους. Γι’ αυτό και όταν αποφάσισε να παντρευτεί την Αννούλα Βασιλείου, ένα κορίτσι που δεν ανήκε στη φυλή τους, ξέσπασε πόλεμος, που έγινε και τραγούδι, το οποίο σημείωσε μάλιστα μεγάλη επιτυχία.

Γενικά ο Αγγελόπουλος δέχτηκε «λογοκρισία» και «σπίλωμα» για την καταγωγή του. Εκείνος σαν ήρεμη δύναμη αντέδρασε τραγουδώντας την ράτσα του: Εμένα μ’ έθρεψε τσιγγάνας γάλα και είμαι ελεύθερος σαν τα πουλιά…

Βλέπετε τέτοιο «λαρύγγι» δεν ματαγεννιέται εύκολα. Η «Μολυβιά» του έσβησε νωρίς στο Λονδίνο στις 2 Απριλίου του 1989. Το μελάνι της όμως ακόμα γράφει…

Στην κηδεία του στο Τρίτο Νεκροταφείο έγινε λαϊκό προσκύνημα. 100 χιλιάδες κόσμου τραγουδούσαν: «Όσο αξίζεις εσύ… Μεγάλε Τσιγγάνε».


Βασίλης Καραπατάκης


Ο «καταραμένος» συνθέτης και μπουζουξής που πουλούσε τις μπομπίνες με τις δημιουργίες του, όπως και η Ευτυχία τα στιχάκια της. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του Κώστα Βίρβου: ««Μεγάλος συνθέτης ήταν κι ο Καραπατάκης… Κι εδώ θέλω να δηλώσω υπεύθυνα ότι η μουσική στο Δυο πόρτες έχει η ζωή είναι δική του…»

Ο γεννημένος το 1922 στην Καρδίτσα Καραπατάκης έλαμψε στα χρόνια του '50 όπου ήταν και ένας από τους «γαλονάδες» μουσικούς και δημιουργούς της Κολούμπια. Συνέβαλε δε αποφασιστικά στην καθιέρωση του Αγγελόπουλου ενώ νωρίτερα είχε συνδέσει το όνομά του με τον Καζαντζίδη μεταξύ άλλων με το περίφημο «Η κοινωνία με κατακρίνει» σε στίχους Κολοκοτρώνη και υπό την επιμέλεια του Χιώτη. Η συνεργασία του με τον Στέλιο και τον Κολοκοτρώνη, επίσημη και ανεπίσημη τόσο ως δημιουργός όσο και σαν εκτελεστής, έχει να κάνει με τραγούδια που άφησαν εποχή: Δεν σε λησμονώ, Κοινωνία ένοχη, Στα ξένα δίχως μάνα, Εγώ με την αξία μου, Το καλλίτερο παιδί, Το τσιγγάνικο τραγούδι, Αράπικα κορμιά, Η κοινωνία, Δυο πόρτες έχει η ζωή κ.ά.
KARAPATAKHS
Το μεγάλο τραγούδι του Καραπατάκη είναι το «Όταν κοιμάται ο δυστυχής» σε στίχους του Τσάντα με τον Τάκη Μπίνη και την Ευαγγελία Μαρκοπούλου σε πρώτη εκτέλεση και αργότερα με τη μεγαλειώδη επανεκτέλεση του Αγγελόπουλου.

Ο Καραπατάκης που λειτούργησε ως συγκροτημάρχης και δάσκαλος και «έγραψε» με όλους τους σπουδαίους και νεότερους σε μικρές και μεγάλες εταιρείες έσβησε από καρκίνο του λάρυγγα στις 27 Μαρτίου του 1974.

Ανέστος Αθανασίου


Ο περίφημος «γύφτος», υποκοριστικό που του κόλλησαν οι συνάδελφοί του και έγινε σήμα κατατεθέν του. Ακόμα και στην κάρτα του αλλά και στους δίσκους που κυκλοφόρησε στην Αμερική, το παρατσούκλι αναγράφονταν μεταξύ του ονόματος και επώνυμού του. Έτσι κι αλλιώς στην πιάτσα, ο Αθανασίου, μόνο Αθανασίου δε λεγόταν. Όλοι τον φώναζαν με το μικρό… ή το άλλο, που ήταν και η ταυτότητά του.

Ο κυριλέ «Γύφτος» -όπως μου τον χαρακτήρισε ο περίφημος Σπόρος (Γιάννης Σταματίου)- υπήρξε ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς και ατμοσφαιρικούς μπουζουξήδες του '50. Έχαιρε εκτίμησης στον κύκλο του ενώ υπήρξε και πρωτεργάτης στην δισκογραφία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τσιτσάνης τον επέλεξε και τον είχε στο πλευρό του για τουλάχιστον μια δεκαετία, μέχρι και το 1957 όταν ο Αθανασίου πρωτοπήγε στην Αμερική. Προτού όμως φτάσει στη Γη της Επαγγελίας ο Ανέστος εκτός από μόνιμος εκτελεστής στο εργοστάσιο της Columbia είχε αφήσει και διακριτικό αλλά ευδιάκριτο στίγμα σαν συνθέτης: «Φωνάξτε τη μανούλα μου» σε στίχους του Γκούτη με τον Καζαντζίδη, «Η λαδιά» σε στίχους του Τσάντα με τον Σοκορέλη και την Αλιφραγκή, «Εφιάλτης» με τον Τσαουσάκη κ.ά.

Η δε πενιά του συντροφεύει αθάνατες στιγμές, ενδεικτικό της μεγάλης αξίας του σαν παίκτης: Μαντουμπάλα, Τώρα που φεύγω απ’ τη ζωή, Γιατί θες να φύγεις, Έλα όπως είσαι κ.ά.
anestos athanasiou
Φωτογραφία: Δεξιά ο «Γύφτος» με το συγκρότημα των Τσιτσάνη και Παπαϊωάννου

Τόσο στις επιστροφές του στην Ελλάδα όσο και στην Αμερική, μέχρι και τα τέλη του '60 ο Αθανασίου βρισκόταν στην πρώτη γραμμή, όσον αφορά μαγαζιά, ηχογραφήσεις και συνεργασίες με όλους τους μεγάλους. Σήμερα, συνεχώς, η αξία και η επιρροή του «ανακαλύπτονται» και επαναπροσδιορίζονται… Έφυγε στις 30/5/1984 λίγους μήνες μετά το «αντίο» του Τσιτσάνη…

Στο βίντεο τους παρακολουθούμε να συντροφεύουν τη Μαρίκα Νίνου!

Κώστας Χατζής


Ο Κώστας Χατζής ξεκίνησε την πορεία του στις αρχές της δεκαετίας του ‘60. Με εντελώς προσωπικό ύφος αφού ερμήνευσε δημιουργίες σπουδαίων συνθετών (Θεοδωράκη, Μαρκόπουλου, Πλέσσα κ.α.) έγραψε δικά του τραγούδια συνεργαζόμενους με καλούς στιχουργούς (Ηλ. Λυμπερόπουλο, Ερ. Θαλασσινό, Σ. Τσώτου κ.α.).

Πρωτοπόρος των μπουάτ στις λυκαυγές του ‘70, προκαλούσε τον θαυμασμό και κέρδιζε την αγάπη της νεολαίας με το χαρακτηριστικό του στυλ και το παθιασμένο παίξιμο της κιθάρας του. Είναι από τους πρώτους που πραγματοποίησαν δίσκους με ζωντανή ηχογράφηση, στον «Σκορπιό» της οδού Κυδαθηναίων στην Πλάκα όπου εμφανιζόταν, μιας και σ’ αυτές τις εγγραφές απέδιδε τα μέγιστα, ήταν εκφραστικότερος, από ότι μέσα στα στενά όρια των στούντιο. Ο δρόμος που χάραξε, του κιθαριστή τροβαδούρου με «ριζοσπαστικοκοινωνικοηθικές» ανησυχίες, ήταν ταιριαστός με τα βιώματα και τον χαρακτήρα του και βέβαια με το πνεύμα της εποχής (Κάντε έρωτα και όχι πόλεμο, Βάλτε στα κανόνια σας λουλούδια) και είχε μεγάλη απήχηση. Δεν είναι τυχαίο ότι το «Ρεσιτάλ» του με την Μαρινέλλα είναι ένα από τα πιο επιτυχημένα άλμπουμ της ελληνικής δισκογραφίας.
Hatzis 029 EDIT
Από το μεγάλο σε ποσότητα έργο του αρκετά τραγούδια κέρδισαν τη μάχη με το χρόνο (Ο Στρατής, Δεν βαριέσαι αδελφέ, Τ’ αεροπλάνο κ.α.} και φέρουν την σφραγίδα και την μοναδικότητά του. Κατηγορία από μόνος του!

Γιάννης Βασιλόπουλος


Το «Χρυσό Κλαρίνο» όλων των εποχών. Γεννήθηκε στο Αγρίνιο τη δεκαετία του '30. Προέρχεται από γνωστή μουσική οικογένεια. Από παιδάκι συντρόφευσε τον Παπασιδέρη στα πανηγύρια και στο στούντιο. Ακολούθησαν συνεργασίες με όλους τους μεγάλους του δημοτικού, του λαϊκού αλλά και του έντεχνου. Πηγαίος σολίστας με μοναδική εκφραστικότητα και τεράστια συμμετοχή στην δισκογραφία σαν εκτελεστής και δημιουργός αλλά και στα μαγαζιά. Ο Βασιλόπουλος ήταν γνώστης και της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής απ’ όπου και εμπνεύστηκε ορισμένες χαρακτηριστικές στιγμές του. Για δεκαετίες στο μουσικό χώρο η παρουσία του λειτουργούσε ως βαρόμετρο και σημείο αναφοράς. Μυριάδες επηρεάστηκαν από το παίξιμο, την προσωπικότητα και τη γενικότερη «στάση» του. Είχα την ευλογία να τον απολαύσω στα «καλά» του.
σάρωση0004
Μου είχε πει χαρακτηριστικά: «Εμάς αγόρι μου, εμένα και τους άλλους μουσικούς της οικογένειάς μου, ποτέ κανένας δεν μας αποκάλεσε Γύφτους. Ακόμα και τα παλιά τα χρόνια. Ερχόντουσαν επίσημα ντυμένοι μας έπαιρναν με τα άλογα για να πάμε να παίξουμε στους γάμους τους, στις χαρές τους και στα πανηγύρια. Αιτωλοακαρνανία, Άρτα, Πρέβεζα, Πάτρα, όλοι σέβονταν τα όργανα».
VASILOPOULOS1
Φωτογραφία: Ο Γιάννης Βασιλόπουλος με τον Γιάννη Λεμπέση και τον Γιώργο Κόρο

Ο Βασιλόπουλος έφυγε το Φλεβάρη του 2011. Κλείνοντας την πρώτη αυτή «αναφορά» να προσθέσω πως αν δεν ήταν αυτός, μεταξύ ορισμένων ακόμη μετρημένων εκλεκτών, το «κλαρίνο» θα ακούγονταν αλλιώς.

Ακολουθεί το δεύτερο μέρος του άρθρου

Video

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!