Σαν σήμερα
Σαν σημερα το 1949, γεννήθηκε στην Κοκκινιά ο Γιώργος Νταλάρας…
Αυτό το «καντήλι» δεν έσβησε ποτέ…
Ενάμιση μήνα μετά και πιο συγκεκριμένα στις 9 Νοεμβρίου 1949, ένας εικοσιοκτάχρονος συνθέτης και μπουζουξής έμπαινε στο studio για να ηχογραφήσει την πρώτη του σύνθεση, με στίχους του ξακουστού «Τσάντα» και ερμηνευτές τη Σούλα Καλφοπούλου, τον Στελλάκη Περπινιάδη και το «είδωλό» του, τον Μάρκο Βαμβακάρη. Αναφέρομαι βέβαια στον Γρηγόρη Μπιθικώτση και στο «Καντήλι τρεμοσβήνει»…
Ένα «καντήλι» στον «δάσκαλό» του Γρηγόρη Μπιθικώτση θα ανάψει την ερχόμενη Τετάρτη 4 Οκτωβρίου στις 9 το βράδυ στο Ηρώδειο ο Γιώργος Νταλάρας, έχοντας την καλλιτεχνική επιμέλεια στο μεγάλο αφιέρωμα του «Μελωδία 99,2» και συνοδοιπόρους ερμηνευτές τους Φωτεινή Βελεσιώτου, Γιάννη Διονυσίου, Γιάννη Κότσιρα, Δημήτρη Μπάση, Γρηγόρη Μπιθικώτση, Μπάμπη Στόκα και Ασπασία Στρατηγού και τη συμμετοχή του φωνητικού συνόλου «ΡΥΘΜΟΣ», υπό τη διεύθυνση του Νίκου Χιώτογλου. (Τα εισιτήρια της συναυλίας έχουν εξαντληθεί εδώ και πολλές μέρες).
Όπως αναφέρει ο Γιώργος Νταλάρας στο δελτίο τύπου της συναυλίας:
Στα παιδικά μου αυτιά η φωνή του μου προκαλούσε δέος και ακατανίκητη έλξη. Αγαπούσα τα ρεμπέτικα με τις παλιές εκτελέσεις από όλους εκείνους τους σπουδαίους τραγουδιστές. Όμως ο Μπιθικώτσης τα ερμήνευε αλλιώς. Χωρίς να χάνουν τίποτα από την ιστορία τους, τα έφερνε στην εποχή μου, τα «καθάριζε». Το δεύτερο σοκ ήταν οι ερμηνείες του στα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης δεν ήταν απλά ένας πολύ καλός λαϊκός συνθέτης κι ένας μεγάλος τραγουδιστής. Ήταν το σήμα του λαού μας. Ήταν ένας λαϊκός ήρωας!
Αυτή ήταν μια από τις δεκάδες φορές που ο Γιώργος Νταλάρας έχει αναφερθεί στον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Δεκάδες είναι και τα τραγούδια πουδισκογραφήθηκαν σε πρώτη ή μεταγενέστερη εκτέλεση από τον Μπιθικώτση και στη συνέχεια γνώρισαν μια νέα εκδοχή – δισκογραφημένη ή μη – με τη φωνή του Γιώργου Νταλάρα, ξεκινώντας από το 1969 και το «Πού’ναι τα χρόνια» του Σταύρου Κουγιουμτζή και του Άκου Δασκαλόπουλου. Ενός τραγουδιού που βρήκε τον «δρόμο» του προς το μεγάλο κοινό με τη φωνή του Νταλάρα, αφού η εκτέλεση που είχε προηγηθεί ένα χρόνο πριν, με τον Μπιθικώτση και τη Χαρούλα Λαμπράκη πέρασε, σχεδόν, απαρατήρητη. Όπως απαρατήρητη πέρασε, τουλάχιστον για εκείνα τα χρόνια, η δεύτερη εκτέλεση του «Να’τανε το ‘21» του Κουγιουμτζή και της Σώτιας Τσώτου από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Του τραγουδιού που καθιέρωσε τόσο τον συνθέτη, όσο και τον πρώτο του ερμηνευτή, που δεν ήταν άλλος από τον Γιώργο Νταλάρα.
Και οι δυο εκτελέσεις κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών με τη λέξη «τουρκοπούλα», αλλά μετά από παρέμβαση της «Πρωτοβάθμιας Επιτροπής Ελέγχου Μουσικών Τεμαχίων», η οποία αρχικά ενέκρινε τους στίχους, αλλά σε νεότερη συνεδρίασή της, με διαφορετική σύσταση, άλλαξε απόφαση, ηχογραφήθηκε ξανά με την «ομορφούλα» στη θέση της «τουρκοπούλας».
Όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές, στα πρώτα του βήματα ο Νταλάρας «πάτησε» πάνω στη φωνή και στον τρόπο ερμηνείας του Μπιθικώτση, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που σε συνεντεύξεις του, αναφερόμενος στον Καζαντζίδη και τον Μπιθικώτση έλεγε πως: «Ο ένας γκρίνιαζε κι ο άλλος γκρέμιζε…»
Όταν ο Νταλάρας «έβρεξε» τον Μπιθικώτση...
Μπιθικώτσης και Νταλάρας πρωτοσυναντήθηκαν πολλά χρόνια πριν τις ηχογραφήσεις των τραγουδιών του Κουγιουμτζή. Σε συνέντευξή του στον Γιώργο Λιάνη στις 13 Μαρτίου 2016, ο Γιώργος Νταλάρας θυμήθηκε μια «σπαραταριστή» ιστορία για την πρώτη εποχή της γνωριμίας τους: (1)
Γ.ΝΤ: …Μεγάλο λοιπόν το έργο του Θεοδωράκη, τεράστιο. Τον είχα συναντήσει με πήγε η μάνα μου όταν ήμουνα δεκατριών, δεκατεσσάρων χρονών στο σπίτι της Νέας Σμύρνης.
Γ.Λ.: Απέναντι από το άγαλμα του δεσπότη, στο ισόγειο, έχω πάει κι εγώ πολλές φορές. Ήταν οι γονείς του:
-Ναι, ναι. Χτυπήσαμε το κουδούνι κι άνοιξε ο Μίκης κι εγώ τον έβλεπα σαν… ξέρεις…
-Ο Όλυμπος… Μπροστά σου ο Όλυμπος…
-Αφήσαμε κάτι τραγούδια που είχε στείλει ο πατέρας μου στον Μίκη για να ακούσει…
-Δικά σου εννοείς;
-Όχι του πατέρα μου, του πατέρα μου…
-Ο πατέρας σου δικά του τραγούδια; Αυτό είναι απείρως συγκινητικό!
-Ναι γιατί ο Μπιθικώτσης είχε πει στον Μίκη, ότι υπάρχει κι ένας φίλος μου, γιατί ήταν πολύ φίλος με τον Λουκά, ο οποίος επίσης τραγουδάει καλά, να τον δοκιμάσεις κλπ…
-Τόσο γενναιόδωρος ο Μπιθικώτσης;
-Αμέ! Εμένα να δεις τι μου ‘χει πει ο Μπιθικώτσης.
-Για πες.
-Μερικά δεν λέγονται, είναι λίγο αστεία… Θες να σου πω τέτοια αστεία;
-Ναι, ναι!
-Έλα ρε Γιώργο!
-Είναι πολύ οικεία αυτά τα πράγματα στον κόσμο. Έχουν αντοχή οι ακροατές μας.
-Όταν έφυγα από τη Μαρινέλλα τότε που αρρώστησε και σταματήσαμε κι έτσι έπρεπε να πάω μόνος μου, πήγα στον Μιχαηλίδη στα «Δειλινά».
-Έχουμε φωτογραφία εκεί μαζί και με τον Καζαντζίδη και με τον Άκη Πάνου.
-Ναι μωρέ…
-Τα θυμάσαι;
-Tα έχω, έχω και τη φωτογραφία. Μία από αυτές τις μέρες λοιπόν μου λέει «Έλα δω ρε μικρέ!», έτσι μ’ έλεγε ο Μπιθικώτσης, «θέλω να σου πω κάτι». Μου ‘πε μερικά πολύ ωραία πράγματα για τη δουλειά. Μου σύγκρινε τα μεροκάματα εκείνο τον καιρό, πόσα παίρνει ο ένας, πόσα παίρνει ο άλλος και μου ‘λεγε «Μην βιάζεσαι κορόιδο… Τα πολλά λεφτά δεν είναι στο μεγάλο ρόλο που παίρνεις φέτος ή του χρόνου. Τα πολλά λεφτά είναι όταν τα παίρνεις λίγα, αλλά να τα παίρνεις για πάντα». Μου ’λεγε κάτι τέτοια…
-Ο σοφός…
-Ναι, ναι. Και μου λέει το εξής: «Έλα δω ρε να σου πω κάτι που δεν ξέρεις. Μια φορά, στο Βύρωνα, η κυρά Σουλτάνα η μάνα σου, επειδή δεν μπορούσε να τα βγάλει πέρα μόνη της…», την ήξερε τη μάνα μου, «…κράταγε τον Χρήστο…», τον αδερφό μου, «…και έστελνε μαζί με τον Λουκά και σένα!» Εγώ, το μωρό… Άκου τώρα… Μ’ έπαιρνε ο Λουκάς κι έβαζε δυο καρέκλες, μία από δω και μία από δω κι έκανε ένα κρεβατάκι, έβαζε και κάτι τραπεζομάντηλα από πάνω και κοιμόμουνα. Εγώ δεν τα’ ξερα αυτά, μου τα λέει ο Μπιθικώτσης. Ένα βράδυ, μου λέει, γίνεται το εξής περιστατικό. Φεύγει ο Λουκάς και μ’ αφήνει εκεί! «Εγώ έφυγα τελευταίος» λέει. «Και λέω, ρε συ τι έκανε ο Λουκάς;» Καταλαβαίνεις, τον συνόδευσε κλπ και με παίρνει έτσι όπως ήμουν τυλιγμένο να με πάει στο σπίτι. Εκείνη τη στιγμή, ερχόταν ο Λουκάς, διότι η μάνα μου του είχε βάλει τις φωνές και του λέει: «Τι έκανες, ξέχασες το παιδί;» «Και την ώρα που έρχεται ο πατέρας σου, τ’ αμολάς και με κατουράς!»
-Ε, αυτό είναι σαν να σε φίλησαν οι μούσες!
Γιώργος Μητσάκης, Γιώργος Νταλάρας και Γρηγόρης Μπιθικώτσης στην κηδεία του Μάρκου Βαμβακάρη τον Φλεβάρη του 1972
«Τον ακούω και τον παραδέχομαι…»
Νομίζω πως ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η μαρτυρία του Γρηγόρη Μπιθικώτση, όπως αποτυπώθηκε στη βιογραφία του που επιμελήθηκε ο Πάνος Γεραμάνης:
Και τώρα μου’ ρθε στο μυαλό ένας άλλος σπουδαίος συνθέτης, ο Σταύρος Κουγιουμτζής. Ανήκει στους μεγάλους συνθέτες του τόπου μας. Τον είχα πάει κάποτε στην Columbia στον Τάκη Λαμπρόπουλο και του είπα ότι πρόκειται για τέλειο συνθέτη με μεγάλο ταλέντο. Είχα πει, μάλιστα κι ένα από τα πρώτα του τραγούδια:
«Που’ ναι τα χρόνια, ωραία χρόνια
που’ χες λουλούδια μες στην καρδιά
που’ ναι η αγάπη, γλυκιά μου αγάπη
να μας ζεστάνει στην παγωνιά»
Ο Σταύρος Κουγιουμτζής ξεκίνησε από την Columbia με τη φωνή τη δική μου. Φαίνεται, όμως, ότι δεν συμφώνησαν με τον Λαμπρόπουλο (δεν ξέρω πώς χάλασε η δουλειά) και υπέγραψε τότε συμβόλαιο συνεργασίας με την Odeon – Parlophone. Ευτυχώς, όμως, που υπήρχε εκεί ο Γιώργος Νταλάρας, είχε ωραία φωνή και του τραγούδησε τα τραγούδια του τα καλά:
«Μια σημαία σ’ ένα μπαλκόνι
αλλάζει χρώματα και με σκοτώνει»
Στη συνέχεια, ο Νταλάρας είπε όλα σχεδόν τα τραγούδια του Κουγιουμτζή, αλλά και όλων των συνθετών, πολλά τραγούδια. Από πού ν’ αρχίσω και πού να σταματήσω. Ο Νταλάρας συνεχίζει μέχρι σήμερα. Τον ακούω και τον παραδέχομαι, γιατί ο Γιώργος είναι πάρα πολύ εργατικός. Επίσης, είναι και άριστος σολίστ. Παίζει όλα τα έγχορδα όργανα: κιθάρα, μπουζούκι, ούτι, μπαγλαμά. Είναι ενεργητικός άνθρωπος και μέσα σ’ όλα. Μ’ αρέσει πάρα πολύ και ο Γιάννης Πάριος. Κι εκείνος, όταν μπήκε στο τραγούδι, έφερε κάτι δικό του. Δεν πήρε από πουθενά. Γλυκός, μελωδικός, σωστές καταλήξεις και μπασίματα στα τραγούδια του. Γράφει στίχους και μουσική νομίζω. Ο Γιάννης έχει βοηθήσει πάρα πολλά νέα παιδιά – καλλιτέχνες. Αλλά και ο Γιώργος Νταλάρας βοηθάει πάντα πολλούς καλλιτέχνες. Τους δέχομαι και τους παραδέχομαι και τους δυο και τον Νταλάρα και τον Πάριο…
… Επίσης, με τον Τόλη Βοσκόπουλο κάναμε πολλή παρέα. Ο Γιώργος Νταλάρας είναι μέχρι σήμερα κοντά μου, δίπλα μου. Το ίδιο και ο Γιάννης Πάριος αλλά και ο Σταμάτης Κόκοτας. Με όλους μιλάμε τακτικά στο τηλέφωνο και αυτό με γεμίζει, μου γεμίζει την καρδιά… (2)
Αντώνης Καλογιάννης, Γιώργος Νταλάρας, Γιώργος Ζωγράφος και Γρηγόρης Μπιθικώτσης σε συναυλία κάπου στα 1976 - 1977
Από το «στενό δρομάκι» στο Ολυμπιακό Στάδιο
Στις 30 Σεπτεμβρίου και 3 Οκτωβρίου 1983 ο Γιώργος Νταλάρας πραγματοποίησε δυο μεγάλες συναυλίες στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας, καταφέρνοντας να συγκεντρώσει, σχεδόν, 160.000 θεατές. Ένα ρεκόρ που νομίζω πως δεν έχει καταρριφθεί μέχρι σήμερα.
Καλεσμένοι του ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης (εμφανίσθηκε την πρώτη βραδιά), ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, ο Γιάννης Πάριος, η Χάρις Αλεξίου, αλλά και η Κατερίνα Στανίση που τον συνόδευσε στα φωνητικά (μόνο στην πρώτη συναυλία).
Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης τραγούδησε το «Ένα το χελιδόνι» του Μίκη Θεοδωράκη και του Οδυσσέα Ελύτη, την «Άσπρη μέρα» του Σταύρου Ξαρχάκου και του Νίκου Γκάτσου και το «Στο στενό δρομάκι» ή «Σε τούτο το στενό» όπως είναι γνωστότερο, σύνθεση του ίδιου του Μπιθικώτση σε στίχους Δημήτρη Γκούτη. Σε αυτό το τελευταίο ο «μαθητής» σιγοντάρησε το «δάσκαλο», ενώ, λίγο πριν, καλωσορίζοντάς τον στη σκηνή, τον ευχαρίστησε για όλα. Ανταποδίδοντας στο τέλος, ο Μπιθικώτσης αποκάλεσε τον Νταλάρα «τραγουδιστή του μέλλοντος»…
Το μεγαλύτερο μέρος της πρώτης συναυλίας μεταδόθηκε ζωντανά από τον Γιώργο Παπαστεφάνου για το Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. και ξαναμεταδόθηκε την 1η Νοεμβρίου 2008 - σε επιμέλεια Σιδερή Πρίντεζη - στο πλαίσιο του εορτασμού των 70 χρόνων της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.
40 χρόνια Κώστας Βίρβος
Τον Μάρτη του 1987, σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε σε κεντρικό θέατρο της Αθήνας για τα σαράντα χρόνια προσφοράς του στιχουργού στο ελληνικό τραγούδι, οι δύο μεγαλύτερες δισκογραφικές εταιρείες με τις οποίες συνεργάστηκε, η Columbia και η Minos, του απένειμαν δυο χρυσούς δίσκους κι ένα χρυσό περιστέρι.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Απόστολος Καλδάρας, ο Γιώργος Κατσαρός και ο Γιώργος Μουφλουζέλης. Νομίζω πως το βίντεο με τη συνύπαρξη του Γρηγόρη Μπιθικώτση με τον Γιώργο Νταλάρα, τη Γλυκερία, τον Λεωνίδα Βελή, τον Χρήστο Νικολόπουλο και τον Λευτέρη Παπαδόπουλο αποτελεί σημαντικό ντοκουμέντο. (3)
«Άξιος εστί…»
Στις 17 και 18 Σεπτεμβρίου 1988 ο Μίκης Θεοδωράκης, μετά από την ουσιαστική παρέμβαση της Μελίνας Μερκούρη, πραγματοποίησε δυο συναυλίες στο Ηρώδειο με τα «Έξι ποιήματα» του Federico Garcia Lorca σε απόδοση Οδυσσέα Ελύτη, με ερμηνευτές την Μαρία Φαραντούρη, τον Πέτρο Πανδή και τον Κώστα Κοτσιώλη (κιθάρα) και το «Άξιον Εστί» με τον Γιώργο Νταλάρα, τον Ανδρέα Κουλουμπή και τον Νικήτα Τσακίρογλου… Συνέπραξαν η Αθηναϊκή Συμφωνική Ορχήστρα, Μικρή Λαϊκή Ορχήστρα και το Αθηναϊκό Χορωδιακό Σύνολο υπό τη διεύθυνση της Έλλης Νικολαΐδη. Μπουζούκια έπαιξαν ο Κώστας Παπαδόπουλος και ο Λάκης Καρνέζης. Οι συναυλίες πραγματοποιήθηκαν για την υποστήριξη της ανέγερσης του Μουσείου της Ακρόπολης.
Στην πρώτη συναυλία ήταν καλεσμένος και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο οποίος πριν το τέλος ανέβηκε και τραγούδησε (για πρώτη φορά στο Ηρώδειο κι αυτός), τα «Ένα το χελιδόνι» και «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ». Προς το τέλος μάλιστα ο «δάσκαλος», γενναιόδωρος όπως πάντα, είπε για τον «μαθητή»: «Χαίρομαι που ένας ακόμα λαϊκός τραγουδιστής μπήκε στο πάνθεον του κλασσικού τραγουδιού. Μπράβο, Γιώργο!».
Η συναυλία ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε σε διπλό δίσκο, ενώ μεταδόθηκε και από την κρατική τηλεόραση. Από τότε, δεν είναι λίγες οι φορές, που ο Γιώργος Νταλάρας επανήλθε με το «Άξιον Εστί», είτε σαν ολοκληρωμένο έργο, είτε τραγουδώντας μεμονωμένα τα λαϊκά τραγούδια. Μια από τις ολοκληρωμένες παρουσιάσεις του έργου, που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβρη του 2005 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μαζί με τη «Ρωμιοσύνη» σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε σε διπλό cd.
«Δεν μπορώ να τραγουδήσω σαν τον Μπιθικώτση…»
Στις 13 Ιανουαρίου 2001 ο Γιώργος Νταλάρας παραχώρησε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις της διαδρομής του στην Έλενα Ακρίτα, που μεταδόθηκε από την εκπομπή της «Φώτα πορείας» στην ΕΤ1. Ανάμεσα στις ερωτήσεις της δημοσιογράφου ήταν η σχέση του ερμηνευτή με τον Μπιθικώτση, το πώς ένιωσε τραγουδώντας το «Άξιον Εστί» και αν ένιωσε να αναμετράται με ένα ίνδαλμα των παιδικών του χρόνων.
Ο Γιώργος Νταλάρας είπε μεταξύ άλλων:
Όχι γιατί το μέγεθος της αγάπης μου και του θαυμασμού μου για τον Μπιθικώτση δεν με έβαλε ποτέ αντιμέτωπό του. Εμείς οι παλιότεροι, της δεκαετίας του ’60 - και το θυμάμαι αυτό και στα παιδιά που δεν ήταν μουσικοί, που ήταν οικοδόμοι, εργατάκια εκεί στη γειτονιά - παθιαστήκαμε τόσο πολύ με τους τραγουδιστές και με τα τραγούδια που δεν διανοηθήκαμε ποτέ να αναιρέσουμε ή να βάλουμε τους εαυτούς μας μπροστά στους άλλους. Δεν είναι θέμα άμιλλας. Καταρχήν δεν μπορεί να γίνει ποτέ… Δεν μπορώ να τραγουδήσω σαν τον Μπιθικώτση. Κανένας άλλος δεν μπορεί να τραγουδήσει σαν τον Μπιθικώτση, γιατί ο Μπιθικώτσης είναι ένας. Κανένας δεν μπορεί να τραγουδήσει και σαν τον Νταλάρα. Κανένας δεν μπορεί να τραγουδήσει σαν τον Διονυσίου… Μπορεί να μοιάζει η φωνή, να κλέβεις την τεχνική, να μαθαίνεις κόλπα, αλλά δεν μπορεί κανείς γιατί ο καθένας είναι μια μονάδα…
Αμέσως μετά ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης μίλησε μπροστά στην κάμερα της εκπομπής για τον Γιώργο Νταλάρα:
Ο Γιώργος ο Νταλάρας είναι ένας μεγάλος τραγουδιστής, έχει ένα πολυσύνθετο τραγουδιστικό ταλέντο και μαζί μ’αυτά είναι ένας άριστος παίκτης των οργάνων που παίζει, των εγχόρδων, είναι άριστος κι εκεί. Ύστερα, βρίσκεται σε χρυσή ηλικία, που μπορεί ακόμα να μας δώσει κι άλλα πολλά τραγούδια. Μας έχει δώσει τόσες μεγάλες επιτυχίες και πιστεύω ότι ακόμα μπορεί να μας δώσει κι άλλα πολλά.
Γεια σου Γιώργο Νταλάρα! Μεγάλε… Τραγουδιστή…
Το τελευταίο ζεϊμπέκικο του Μπιθικώτση
Στις 11 Μαρτίου 2002 μια μεγάλη ομάδα από ερμηνευτές και ερμηνεύτριες συγκεντρώθηκε στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, για να τιμήσει τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Χάρις Αλεξίου, Γεράσιμος Ανδρεάτος, Δήμητρα Γαλάνη, Αντώνης Καλογιάννης, Γιάννης Κότσιρας, Μανώλης Λιδάκης, Κώστας Μακεδόνας, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Δημήτρης Μητροπάνος, Μανώλης Μητσιάς, Δημήτρης Μπάσης, Γιώργος Νταλάρας, Πόλυ Πάνου, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Γιάννης Πάριος, Αντώνης Ρέμος, Μαρία Σουλτάτου, Ντίνα Χρονά, Πασχάλης Τερζής, Ελένη Τσαλιγοπούλου και ο υιός Γρηγόρης Μπιθικώτσης τραγούδησαν μια σειρά από τις μεγάλες επιτυχίες που σφράγισε με τη φωνή του ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.
Τα τρία κομμάτια που τραγούδησε ο Γιώργος Νταλάρας ήταν το «Μάνα μου και Παναγιά» των Μίκη Θεοδωράκη – Τάσου Λειβαδίτη, «Τα ματόκλαδά σου λάμπουν» του Μάρκου Βαμβακάρη και το «Μ’ ένα παράπονο» του Δήμου Μούτση και του Νίκου Γκάτσου. Στο «Μ’ ένα παράπονο» μάλιστα, ο Γιώργος Νταλάρας κάλεσε στη σκηνή τον Γιάννη Κότσιρα για να τραγουδήσουν μαζί.
Λίγο καιρό μετά κυκλοφόρησε από τη Minos - Emi το διπλό cd, με ένα μεγάλο μέρος της συναυλίας. Σε αυτό το cd υπάρχει καταγεγραμμένη και η τελευταία συμμετοχή του Μπιθικώτση στη δισκογραφία, από τη μοναδική στιγμή του φινάλε της συναυλίας, όταν ο Νταλάρας με τον Παπακωνσταντίνου, υπό τους ήχους του «Της διακιοσύνης ήλιε νοητέ», που ακουγόταν ήδη από την ορχήστρα, ανέβασαν τον Μπιθικώτση στη σκηνή... Τότε εκείνος σταμάτησε την ορχήστρα και ζήτησε να πει «Του Βοτανικού ο μάγκας πέθανε την Κυριακή». Στη μέση του τραγουδιού μάλιστα, χόρεψε το τελευταίο του ζεμπέκικο επί σκηνής...
Αυτόπτης μάρτυρας ένα video από το προσωπικό αρχείο του υιού Γρηγόρη Μπιθικώτση που μεταδόθηκε στις 11 & 12 Απριλίου 2007 στην εκπομπή της Άννας Δρούζα «Η ζωή είναι παιχνίδι» στη ΝΕΤ, με καλεσμένους τη δεύτερη σύζυγο του Μπιθικώτση, Μεταξία και τον γιό τους Γρηγόρη...
Στις 3 Νοεμβρίου του 2002, εποχή της κυκλοφορίας του cd, κάποιοι από τους ερμηνευτές που συμμετείχαν στη συναυλία μίλησαν για τον Μπιθικώτση στην εκπομπή του MEGA «Όσα φέρνει η ώρα» με τον Γιάννη Πολίτη. Ανάμεσά τους και ο Γιώργος Νταλάρας:
Εγώ έχω την τύχη να γνωρίζω τον Μπιθικώτση από την ηλικία των λίγων μηνών. Γιατί ήταν φίλος του πατέρα μου, προσωπικός φίλος κι εκεί στο Βύρωνα που μέναμε, πολλές φορές με «πάσαρε» ο Λουκάς ο πατέρας μου στον Γρηγόρη, έτσι για να με «ξεφορτωθεί» και μου λέει ο Γρηγόρης ότι θυμάται αυτές τις στιγμές. «Ξέρεις ότι εγώ σε κράταγα στα χέρια μου όταν ήσουνα μωρό;»
Ήρθαν έτσι τα πράγματα που αργότερα, όταν ο πατέρας μου έφυγε, ο Γρηγόρης έμεινε, συναντιόμαστε, μου ‘λέγε για τον πατέρα μου, που είχα ανάγκη ν’ ακούσω κι εγώ και βέβαια εγώ θαύμαζα τον Μπιθικώτση ως μεγάλο τραγουδιστή και ως δάσκαλο.
Για τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, αν προσπαθήσει κανείς ψυχρά, τετράγωνα να πει πράγματα να τον περιγράψει, είναι απ’αυτές τις προσωπικότητες, προφανώς θα υπάρχουν κι άλλες, που προσπαθώντας με λόγια να τον περιγράψεις, η υπόθεση αυτή αρχίζει και γίνεται πολύ δύσκολη, διότι είναι τέτοιο το εύρος του ανθρώπου και της δουλειάς του και του έργου του, που ότι και να πεις θα είναι λιγότερο. Ο μόνος τρόπος για να μιλήσεις γι’ αυτόν είναι η αγάπη. Λοιπόν, εγώ ορμώμενος από αυτόν τον βατήρα της αγάπης, όταν ο Γρηγόρης μου πρότεινε να γίνει μία συναυλία, το πρώτο πράγμα που σκέφθηκα είναι ότι «ευτυχώς που το αποφάσισε, για να μπορέσω κι εγώ να του αποδώσω ένα γραμμάριο του χρέους που έχω προς εκείνον». Κι έτσι ξεκίνησε αυτή η διαδικασία. Όλοι όμως όσοι συνεργάστηκαν στο τέλος και όσοι παραβρέθηκαν, ενδεχομένως να είχαν το ίδιο κίνητρο.
Αυτή ήταν μια ιδιαίτερα ξεχωριστή βραδιά για όλους μας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι όλοι οι τραγουδιστές, που για πρώτη φορά τόσοι πολλοί μαζί σε μια βραδιά τιμητική για το συγκεκριμένο πρόσωπο, μαζεύτηκαν. Ο Μπιθικώτσης ήταν μεγάλος δάσκαλος για όλους μας. Μην ξεχνάτε ότι οι δυο σχολές του νέου ελληνικού τραγουδιού ήταν ο Καζαντζίδης και ο Μπιθικώτσης. Αυτό που του χρωστάμε του Μπιθικώτση είναι η ελληνικότητα της έκφρασής του. Κανένας άνθρωπος δεν μπόρεσε να τραγουδήσει τα νοήματα και την ουσία του ελληνικού λόγου, όπως το έκανε ο Μπιθικώτσης. Γι’αυτό και είναι και μοναδικός…
Γρηγόρης Μπιθικώτσης junior, Γρηγόρης Μπιθικώτσης και Γιώργος Νταλάρας στην πρεμιέρα του έργου του Σταύρου Κουγιουμτζή "Ύμνοι αγγέλων σε ρυθμούς ανθρώπων" στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τον Ιούνιο του 1997
«Σ’ αγαπώ γιατί είσαι μεγάλος καλλιτέχνης κι ένας τέλειος άνθρωπος»
Τον Ιούνιο του 2004 η Σεμίνα Διγενή πραγματοποίησε ένα θαυμάσιο αφιέρωμα στον Γιώργο Νταλάρα που μεταδόθηκε σε δυο μέρη, στο πλαίσιο της εκπομπής της «Κοίτα τι έκανες» στην ΕΡΤ. Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που μίλησαν για τον Γιώργο Νταλάρα ήταν και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης:
Τον Γιώργο τον Νταλάρα τον εγνωρίζω από παιδί μικρό. Όταν πήγε στρατιώτης έκανε μια επιτυχία του Σταύρου του Κουγιουμτζή, «Να ’τανε το ‘21». Έχει πει πολύ μεγάλα τραγούδια και δεν αδίκησε κανέναν. Και θέλω να πω με αυτά τα λόγια ότι είναι πάρα πολύ καλός καλλιτέχνης κι ένας σωστότατος τραγουδιστής.
Γιώργο σ’ αγαπώ, εσένα, τους μουσικούς σου τους ωραίους, τη συντροφιά σου, απόψε που σε παρουσιάζουν, σου αξίζει και πρέπει να ξέρεις ότι σ’αγαπώ γιατί είσαι μεγάλος καλλιτέχνης κι ένας τέλειος άνθρωπος…
«Ποιος θα το πει αυτό το τραγούδι;»
Στις 7 Απριλίου του «καταραμένου» 2005 ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης φεύγει από τη ζωή. Λίγο μετά την ανακοίνωση της «φυγής» του ο Γιώργος Νταλάρας δηλώνει στον τύπο:
Έφυγε η πιο ακριβή και πολύτιμη φωνή του τόπου μας. Μοναδικής αισθητικής ερμηνείες, έμφυτη λαϊκή σοφία, αρχοντιά και σεμνότητα που υποστηρίζονταν από την αξιοπρέπεια της προσωπικής του ζωής. Για μένα δεν ήταν μόνο δάσκαλος, αλλά με τίμησε από παιδί με την αγάπη του και τη φιλία του
Η ερμηνεία του στον «Επιτάφιο» και στο «Άξιον Εστί» είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Η συνεργασία του με τον Μίκη Θεοδωράκη τον οδηγεί σε νέους μουσικούς δρόμους.
Η κηδεία του πραγματοποιείται τη Δευτέρα 11 Απριλίου στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών. Στον επικήδειο που εκφωνεί στη Μητρόπολη ο Γιώργος Νταλάρας λέει τα εξής:
Πολύ δύσκολη είναι η στιγμή Γρηγόρη...
Υπήρξες δώρο, η φωνή σου ήταν δώρο, τιμή κι ελπίδα γι’ αυτόν τον τόπο, η πιο ακριβή, η πιο πολύτιμη φωνή που ακούστηκε ποτέ, τα σπουδαιότερα τραγούδια που γράφτηκαν ποτέ, δάσκαλος πατέρας και φίλος για πολλούς από μας...
Μπαίνει ένα ερωτηματικό, φαντάζομαι ότι εσύ θα γελάς με τους επικηδείους. Το ερωτηματικό είναι, πώς εσύ μ’ αυτή τη φωνή, μας αφήνεις τώρα αυτή την παράξενη υποχρέωση, αυτό το βαρύ και πικρό τραγούδι του αποχαιρετισμού;
Τι πράγματα είναι αυτά;
Ποιος θα το πει αυτό το τραγούδι;
Κάποιοι από μας θα το πουν, κάποιοι άλλοι όχι, να μας συγχωρέσεις γι’ αυτό. Επειδή όμως είσαι άνθρωπος και ήσουν πάντα άνθρωπος που ήθελες το καλό μέσα από τη μουσική και το τραγούδι, παρατηρώ, ότι υποχρεώθηκαν όλοι, τις τελευταίες μέρες να παίζουν τα τραγούδια σου και ως δια μαγείας άλλαξε το τοπίο, άλλαξε το τραγούδι, άλλαξε η ζωή μας πάλι, ήρθε η άνοιξη, αυτές τις λίγες μέρες...
Δεν θα σε ξεχάσουμε , δεν φεύγεις μόνος σου, θα’ μαστε πάντα κοντά σου, δεν έφυγες ποτέ απ’ την ψυχή μας και την καρδιά μας. Σ’ ευχαριστούμε για ότι έκανες για μας...
Λίγο μετά, μαζί με άλλους τραγουδιστές, θα σηκώσει το «βαρύ» φέρετρο του Γρηγόρη Μπιθικώτση. 
«Καζαντζίδης και Μπιθικώτσης είναι λαϊκοί ήρωες…»
Οι δημόσιες δηλώσεις του Γιώργου Νταλάρα για τον Γρηγόρη Μπιθικώτση είναι δεκάδες. Επέλεξα να κλείσω αυτή την καταγραφή με αυτά που είπε στον Ιεροκλή Μιχαηλίδη και στην εκπομπή του «Δε γκρανμάδερ» στο OPEN στις 21 Μαΐου 2021:
Άκου να δεις, υπάρχουν δύο άνθρωποι στην εποχή που ζούσα και μεγάλωσα, ο Καζαντζίδης και ο Μπιθικώτσης. Είναι ήρωες. Αυτοί είναι δύο λαϊκοί ήρωες, οι οποίοι δεν συζητιούνται, δεν είναι προς συζήτηση, είναι μόνο προς αποθέωση. Δεν μπορείς να τους κριτικάρεις…
…Έχουμε να κάνουμε με δυο λαϊκούς ήρωες που ποτέ δεν θα τους βάλουμε τον έναν δίπλα στον άλλον, δεν ανταγωνίζονται αυτοί οι άνθρωποι. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ανταγωνιστούν. Είναι σαν να μου λες να βάλεις απ’ τη μία τον Χατζηπαναγή κι απ’ την άλλη τον Δομάζο. Δεν ανταγωνίζονται αυτοί οι άνθρωποι, δεν μας ενδιαφέρει ούτε από πού ήταν ο ένας, ούτε από πού ήταν ο άλλος. Αυτοί οι άνθρωποι είναι «πέτρες». Είναι ακρογωνιαίοι λίθοι του αθλήματος. Έτσι και του τραγουδιού είναι, στα νέα χρόνια, γιατί άμα πας πιο πίσω θα σου πω κι άλλους…
Μίκης Θεοδωράκης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Γιώργος Νταλάρας μετά την πρώτη συναυλία με το «Άξιον Εστί» στο Ηρώδειο στις 17 Σεπτεμβρίου 1988.
Ο Νταλάρας τραγουδάει Μπιθικώτση
Ακολουθεί ένας κατάλογος, χωρισμένος σε τρία μέρη, με περισσότερα από εκατό τραγούδια που ηχογραφήθηκαν για πρώτη ή μεταγενέστερη φορά από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και στα επόμενα χρόνια δισκογραφήθηκαν ή ακούστηκαν σε συναυλίες και ραδιοφωνικές εκπομπές με τη φωνή του Γιώργου Νταλάρα. Έχω την εντύπωση πως ο Νταλάρας είναι ο τραγουδιστής με τις περισσότερες απ’ όλους τους τραγουδιστές, επανεκτελέσεις τραγουδιών του Μπιθικώτση, ενώ παράλληλα ο Μπιθικώτσης είναι ο ερμηνευτής του οποίου περισσότερα τραγούδια δισκογράφησε ο Γιώργος Νταλάρας.
Μέρος 1ο
Τα τραγούδια που δισκογραφήθηκαν για πρώτη φορά από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και στη συνέχεια από τον Γιώργο Νταλάρα. (Συμπεριλήφθηκαν και τα τραγούδια από την βιντεοκασέτα με την παράσταση «Και με φως και με θάνατον ακαταπαύστως» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 1994).
1) Πού’ ναι τα χρόνια (Σταύρος Κουγιουμτζής – Άκος Δασκαλόπουλος) Τέσσερις ηχογραφήσεις, οι τρεις ζωντανές / Η μία ντουέτο με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου
2) Του Βοτανικού ο μάγκας (Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Λάκης Τσώλης) Δυο ηχογραφήσεις, η μία ζωντανή
3) Καρδιά μου μην παραπονιέσαι (Άκης Πάνου – Γρηγόρης Μπιθικώτσης) Δυο ηχογραφήσεις
4) Τι τραβάω (Απόστολος Καλδάρας)
5) Ο Κάβουρας (Μάρκος Βαμβακάρης)
6) Το σχολείο (Γιώργος Μουφλουζέλης)
7) Φεγγάρι χλωμό (Μουσική: Γρηγόρης Μπιθικώτσης – στίχοι: Δημήτρης Γκούτης) 1η εκτέλεση: Μανώλης Αγγελόπουλος – Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Δισκογραφήθηκε μία φορά με τον Μανώλη Αγγελόπουλο και τον Γιώργο Νταλάρα κι άλλες δυο με τον Γιώργο Νταλάρα.
8) Χελιδόνι σε κλουβί (Μάνος Χατζιδάκις – Νίκος Γκάτσος)
9) Σαββατόβραδο στην Καισαριανή (Σταύρος Ξαρχάκος – Λευτέρης Παπαδόπουλος) Δύο ζωντανές ηχογραφήσεις
10) Κλάψτε ουρανοί κι αστέρια (Σταύρος Ξαρχάκος – Λευτέρης Παπαδόπουλος) Ζωντανή ηχογράφηση
Από το «Άξιον Εστί» (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης)
11) Ένα το χελιδόνι – Δύο ζωντανές ηχογραφήσεις
12) Με το λύχνο του άστρου – Τέσσερις ζωντανές ηχογραφήσεις
13) Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ – Δύο ζωντανές ηχογραφήσεις
14) Της αγάπης αίματα – Τρεις ζωντανές ηχογραφήσεις / Η μία ντουέτο με τον Μίλτο Πασχαλίδη
15) Ανοίγω το στόμα μου – Τρεις ζωντανές ηχογραφήσεις
16) Μάνα μου και Παναγιά (Μίκης Θεοδωράκης – Τάσος Λειβαδίτης) Δύο ζωντανές ηχογραφήσεις
17) Μαργαρίτα Μαργαρώ (Μίκης Θεοδωράκης) Ζωντανή ηχογράφηση
18) Τα ματόκλαδά σου λάμπουν (Μάρκος Βαμβακάρης) Πέντε ζωντανές ηχογραφήσεις
19) Βρέχει στη φτωχογειτονιά (Μίκης Θεοδωράκης – Τάσος Λειβαδίτης) Ζωντανή ηχογράφηση
20) Χρυσοπράσινο φύλλο (Μίκης Θεοδωράκης – Λεωνίδας Μαλένης) Ζωντανή ηχογράφηση
21) Μ’ ένα παράπονο (Δήμος Μούτσης – Νίκος Γκάτσος) Ζωντανή ηχογράφηση
22) Αλεξανδριανή (Μάρκος Βαμβακάρης) Ζωντανή ηχογράφηση
«Ρωμιοσύνη» (Μίκης Θεοδωράκης – Γιάννης Ρίτσος) Ζωντανή ηχογράφηση
23) Αυτά τα δέντρα - Δύο ζωντανές ηχογραφήσεις
24) Όλοι διψάνε
25) Όταν σφίγγουν το χέρι
26) Τόσα χρόνια
27) Μπήκαν στα σίδερα – Δύο ζωντανές ηχογραφήσεις
28) Δέντρο το δέντρο
29) Ποιος να το πει
30) Θα σημάνουν οι καμπάνες
31) Τραβήξανε ψηλά
32) Άπονη ζωή (Σταύρος Ξαρχάκος – Λευτέρης Παπαδόπουλος) Ζωντανή ηχογράφηση / Μαζί με Μαρινέλλα, Γλυκερία, Κώστα Μακεδόνα, Μελίνα Ασλανίδου.
33) Κράτησα τη ζωή μου (Μίκης Θεοδωράκης – Γιώργος Σεφέρης) Ζωντανή ηχογράφηση
34) Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές (Μίκης Θεοδωράκης – Γιώργος Σεφέρης) Ζωντανή ηχογράφηση
35) Άρνηση (Στο περιγιάλι το κρυφό) (Μίκης Θεοδωράκης – Γιώργος Σεφέρης) Ζωντανή ηχογράφηση
36) Μέρα Μαγιού μου μίσεψες (Μίκης Θεοδωράκης – Γιάννης Ρίτσος) Ζωντανή ηχογράφηση
37) Φέρτε μου τη θάλασσα (Μίκης Θεοδωράκης – Νίκος Γκάτσος) Ζωντανή ηχογράφηση
38) Βραδιάζει (Μίκης Θεοδωράκης – Δημήτρης Χριστοδούλου) Ζωντανή ηχογράφηση
39) Γωνιά, γωνιά (Μίκης Θεοδωράκης – Δημήτρης Χριστοδούλου) Ζωντανή ηχογράφηση
40) Στα περβόλια (Μίκης Θεοδωράκης) Ζωντανή ηχογράφηση
41) Οι μοιραίοι (Μίκης Θεοδωράκης – Κώστας Βάρναλης) Ζωντανή ηχογράφηση / Ντουέτο με τον Μίλτο Πασχαλίδη
42) Αυτούς που βλέπεις (Μίκης Θεοδωράκης – Μιχάλης Κατσαρός) Ζωντανή ηχογράφηση / Ντουέτο με τον Μίλτο Πασχαλίδη
43) Μίλησέ μου (Μάνος Χατζιδάκις – Νίκος Γκάτσος) Ψηφιακή κυκλοφορία / Ντουέτο με τον Ισραηλινό τραγουδιστή Yehoram Gaon
Μέρος 2ο
Περιέχει τα τραγούδια που ερμήνευσε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης σε δεύτερη εκτέλεση και δισκογραφήθηκαν στα επόμενα χρόνια και από τον Γιώργο Νταλάρα.
1) Μένα με λένε Περικλή (Απόστολος Καλδάρας – Κώστας Βίρβος)
2) Όλοι οι ρεμπέτες του ντουνιά (Μάρκος Βαμβακάρης) Δυο ηχογραφήσεις, η μία ζωντανή
3) Το χρήμα δεν το λογαριάζω (Μανώλης Χιώτης)
4) Ένας αλήτης πέθανε (Κώστας Καπλάνης – Κώστας Μάνεσης)
5) Όμορφη Πειραιώτισσα (Κώστας Καπλάνης)
6) Παραπονιάρικο (Απόστολος Χατζηχρήστος – Γιάννης Λελάκης) Δυο ηχογραφήσεις, η μία ζωντανή
7) Πέφτεις σε λάθη (Βασίλης Τσιτσάνης) Δυο ηχογραφήσεις, η μία ζωντανή
8) Για σένα μαυρομάτα μου (Μάρκος Βαμβακάρης)
9) Ότι κι αν πω δεν σε ξεχνώ (Βασίλης Τσιτσάνης) Δυο ηχογραφήσεις, η μία ζωντανή
10) Κάνε λιγάκι υπομονή (Βασίλης Τσιτσάνης) Τρεις ηχογραφήσεις, οι δύο ζωντανές
11) Ο καημός (Μίκης Θεοδωράκης – Δημήτρης Χριστοδούλου) Ζωντανή ηχογράφηση / Μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη
12) Κάτσε ν’ ακούσεις μια πενιά (Βασίλης Τσιτσάνης) Μαζί με τον Βασίλη Τσιτσάνη
13) Μπαξέ Τσιφλίκι (Βασίλης Τσιτσάνης) Τρεις ζωντανές ηχογραφήσεις (η μία με τη Μαρινέλλα) και μια ψηφιακή μαζί με τους Γλυκερία, Βιολέτα Ίκαρη, Γιάννης Κότσιρα, Δημήτρη Μπάση, Γιώτα Νέγκα, Μαρίζα Ρίζου, Ελένη Τσαλιγοπούλου
14) Φραγκοσυριανή (Μάρκος Βαμβακάρης) Δυο ζωντανές ηχογραφήσεις
15) Μικρός αρραβωνιάστηκα (Μάρκος Βαμβακάρης) Ζωντανή ηχογράφηση / Μαζί με τον Θοδωρή Παπαδόπουλο και τον Δομένικο Βαμβακάρη
16) Αντιλαλούν οι φυλακές (Μάρκος Βαμβακάρης) Δυο ζωντανές ηχογραφήσεις
17) Γιατί με ξύπνησες πρωί (Βασίλης Τσιτσάνης) Ζωντανή ηχογράφηση / Ντουέτο με τον Γεράσιμο Ανδρεάτο
18) Πάλιωσε το σακάκι μου (Βασίλης Τσιτσάνης) Ζωντανή ηχογράφηση
19) Της μαστούρας ο σκοπός (Όταν συμβεί στα πέριξ) (Βασίλης Τσιτσάνης) Δυο ζωντανές ηχογραφήσεις
20) Αντιλαλούνε τα βουνά (Βασίλης Τσιτσάνης) Ζωντανή ηχογράφηση
21) Μες στην πολλή σκοτούρα μου (Βασίλης Τσιτσάνης) Ζωντανή ηχογράφηση
22) Κουβέντα με τον χάρο (Τον χάρο τον αντάμωσαν) (Παναγιώτης Τούντας) Ζωντανή ηχογράφηση (Η εκτέλεση του Γιώργου Νταλάρα βασίσθηκε στην πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού με τον Κώστα Ρούκουνα)
23) Ηλιοβασίλεμα σωστό (Γιώργος Λαύκας – Κώστας Μάνεσης) Ζωντανή ηχογράφηση
24) Ο πασατέμπος (Μανώλης Χιώτης – Γιώργος Γιαννακόπουλος) Ζωντανή ηχογράφηση
25) Το τραγούδι της αγάπης (Ζούσα μοναχός χωρίς αγάπη) Ζωντανή ηχογράφηση / Μαζί με τον Ζαχαρία Καρούνη
26) Χωρίσαμε ένα δειλινό (Βασίλης Τσιτσάνης) Ζωντανή ηχογράφηση / Μαζί με την Νικόλ Σαραβάκου
27) Στρώσε το στρώμα σου για δυο (Μίκης Θεοδωράκης – Ιάκωβος Καμπανέλλης) Ζωντανή ηχογράφηση / Μαζί με τους Δημήτρη Μπάση, Χρήστο Νικολόπουλο, Γιάννη Ζουγανέλη, Ανδρέα Κατσιγιάννη, Ζωή Παπαδοπούλου και Δήμητρα Σταθοπούλου
Μέρος 3ο
Μια τρίτη κατηγορία αφορά τα τραγούδια που δισκογραφήθηκαν σε πρώτη ή δεύτερη εκτέλεση από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και ακούστηκαν από τον Γιώργο Νταλάρα σε συναυλίες και τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές εκπομπές, χωρίς μέχρι σήμερα να δισκογραφηθούν. Σε αυτή την κατηγορία ενδέχεται να υπάρχουν κι άλλα. Στην καταγραφή που ακολουθεί συμπεριλήφθηκαν αυτά τα οποία έχουμε ακούσει και χωρίς απόλυτη χρονολογική σειρά.
1) Δραπετσώνα (Μίκης Θεοδωράκης – Τάσος Λειβαδίτης)
2) Άνθη της πέτρας (Μίκης Θεοδωράκης – Γιώργος Σεφέρης) Μαζί με τη Μαρία Δημητριάδη
3) Τραγούδι της ξενιτιάς (Μίκης Θεοδωράκης – Ερρίκος Θαλασσινός)
4) Μανούλα μου ο γιόκας σου (Μίκης Θεοδωράκης)
5) Μέσα σε κήπο (Μίκης Θεοδωράκης – Μάνος Ελευθερίου)
6) Ήταν κάποτε δυο φίλοι (Μίκης Θεοδωράκης – Τάσος Λειβαδίτης)
7) Το όνειρο (Δυο γιους είχες μανούλα μου) (Μίκης Θεοδωράκης)
8) Ένα δειλινό (Μίκης Θεοδωράκης)
9) Στράτα τη στράτα (Μίκης Θεοδωράκης – Νίκος Γκάτσος)
10) Βασίλεψες αστέρι μου (Μίκης Θεοδωράκης – Γιάννης Ρίτσος)
11) Ήσουν καλός κι ήσουν γλυκός (Μίκης Θεοδωράκης – Γιάννης Ρίτσος)
12) Στο παραθύρι στέκοσουν (Μίκης Θεοδωράκης – Γιάννης Ρίτσος) Μαζί με την Αφροδίτη Μάνου
13) Να’χα τ’ αθάνατο νερό (Μίκης Θεοδωράκης – Γιάννης Ρίτσος) Μαζί με την Αφροδίτη Μάνου
14) Φτωχολογιά (Στα χέρια σου μεγάλωσαν) (Σταύρος Ξαρχάκος – Λευτέρης Παπαδόπουλος)
15) Από βυθό σ’άλλο βυθό (Σταύρος Ξαρχάκος – Βαγγέλης Γκούφας – Βασίλης Ανδρεόπουλος)
16) Άσπρη μέρα (Σταύρος Ξαρχάκος – Νίκος Γκάτσος)
17) Μάτια βουρκωμένα (Σταύρος Ξαρχάκος – Νίκος Γκάτσος)
18) Υπομονή (Σταύρος Ξαρχάκος – Αλέκος Σακελλάριος)
19) Πάει ο καιρός (Μάνος Χατζιδάκις – Νίκος Γκάτσος) Μαζί με την Πάνο Κατσιμίχα και τον Μπάμπη Στόκα
20) Ειμ’αητός χωρίς φτερά (Μάνος Χατζιδάκις – Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου)
21) Ο μπαγλαμάς (Γιάννης Σπανός – Λευτέρης Παπαδόπουλος)
22) Μια Κυριακή (Γιάννης Σπανός – Λευτέρης Παπαδόπουλος)
23) Αύριο πάλι (Δήμος Μούτσης – Νίκος Γκάτσος)
24) Μέσα απ’το παλιό μου σπίτι (Δήμος Μούτσης – Μάνος Χατζιδάκις)
25) Ας ήταν τ’ όνειρο να βγει (Βαγγέλης Πιτσιλαδής – Γιάννης Κιούρκας)
26) Το τρελοκόριτσο (Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Γιάννης Παπαδόπουλος)
27) Στο στενό δρομάκι (Σε τούτο το στενό) (Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Δημήτρης Γκούτης)
28) Τα δυο σου χέρια (Οι βεργούλες) (Μάρκος Βαμβακάρης)
29) Σβήσε τη φλόγα (Μανώλης Χιώτης)
30) Όταν σημάνει η ώρα (Άκης Πάνου) Μαζί με τη Μαρινέλλα
31) Όμορφη Θεσσαλονίκη (Βασίλης Τσιτσάνης)
32) Ο αριστοκράτης μάγκας (Στράτος Ατταλίδης)
33) Ήθελα να’ μουνα πασάς (Στέλιος Χρυσίνης – Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου)
35) Τριαντάφυλλα σπασμένα (Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Κώστας Σιμόπουλος)
36) Ψιλή βροχούλα έπιασε (Γιώργος Μητσάκης)
Νομίζω πως αξίζει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά σε μια από τις τελευταίες καταγραφές της φωνής του Γιώργου Νταλάρα σε τραγούδι του Γρηγόρη Μπιθικώτση, από τη συναυλία με τα τραγούδια της θάλασσας («Θαλασσάκι μου») στο Θέατρο Γης της Θεσσαλονίκης στις 10 Σεπτεμβρίου 2023. Στη συναυλία αυτή ακούστηκε το περίφημο «Καράβι με σημαία ξένη» του Γρηγόρη Μπιθικώτση και του Κώστα Βίρβου, από τον Γιώργο Νταλάρα και τον Παντελή Θαλασσινό…
Θερμές ευχαριστίες στην Ελίνα Κωστελέτου για τη διαχρονική της συνεργασία.
Πηγές:
1) Συνέντευξη του Γιώργου Νταλάρα στην εκπομπή του Γιώργου Λιάνη «Οι Κυριακές του πολιτισμού» στον Real fm (97,8 fm) στις 14 Μαρτίου 2016.
2) Από το βιβλίο του Πάνου Γεραμάνη «Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Εγώ ο Σερ» (Εκδόσεις «Κοχλίας», 2002)
3) Το video προέρχεται από την εκπομπή της Έλενας Ακρίτα «Κυριακάτικα» στην ΕΡΤ.
