Λαμβάνοντας υπόψη τους αιώνες ιστορίας της δυτικής κλασικής μουσικής, θα διανύσουμε ένα μουσικό ταξίδι στις 4 σημαντικότερες περιόδους – ορόσημα για την εξέλιξη της κλασικής μουσικής στη σημερινή της μορφή.
Τα τέσσερα αυτά ορόσημα αφορούν στις περιόδους (εποχές): Μπαρόκ, Κλασικής, Ρομαντισμού και από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας:
Η περίοδος «Μπαρόκ» (1580 - 1750):
Ήταν μια πολυάσχολη εποχή για τη μουσική εξέλιξη. Συνθέτες και μουσικοί πειραματίζονταν με νέα μουσικά στυλ και διαφορετικούς τρόπους για να γράψουν τη μουσική τους.
Η εποχή του Μπαρόκ εισήγαγε το κονσέρτο, τη σονάτα και την όπερα. Οι σουίτες χορού ήταν στη μόδα, εμπνευσμένες από τη μουσική για χορό αλλά στην πραγματικότητα προορίζονταν για ακρόαση.
Ο αυτοσχεδιασμός είναι συνηθισμένος στη μουσική του μπαρόκ. Οι συνθέτες συχνά δεν καθόριζαν κατευθύνσεις απόδοσης, επιτρέποντας στον ερμηνευτή να επινοήσει τη δική του δυναμική, φράσεις και στολίδια επί τόπου.
Ανάμεσα στους συνθέτες που δημιούργησαν στην περίοδο του «Μπαρόκ» είναι και οι: Bach, Vivaldi, Francesca Caccini, Handel και Purcell.
Η «Κλασική» περίοδος (1750 - 1820):
Η μουσική της κλασικής εποχής μερικές φορές αναφέρεται ακόμη και ως «βιεννέζικος κλασικισμός». Η πόλη αυτή ήταν ένας πολυσύχναστος κόμβος μουσικής δραστηριότητας εκείνη την εποχή, όπου κατοικούσαν οι: Gluck, Haydn, Salieri, Mozart, Beethoven και Schubert.
Άλματα και όρια έγιναν στην ανάπτυξη των μουσικών οργάνων κατά την Κλασική περίοδο. Κυριάρχησε το πιάνο και οι κλασικές ορχήστρες έμοιαζαν πολύ περισσότερο με εκείνες που γνωρίζουμε και αγαπάμε σήμερα, με κλαρίνα, όμποε, φλάουτα, κόρνα και τρομπέτες να ενώνουν τα έγχορδα για να δημιουργήσουν έναν πολύ πιο πλούσιο ήχο.
Με πιο προηγμένα όργανα ικανά να πάρουν καλύτερες σόλο γραμμές, δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση στη μελωδία. Οι συνθέτες έγιναν πιο συγκεκριμένοι για το πώς εκτελούνταν τα κομμάτια τους, γράφοντας οδηγίες για δυναμική στους ερμηνευτές.
Η σονάτα και τα συμφωνικά στυλ άνθισαν, μαζί με τη νέα φόρμα του κουαρτέτου εγχόρδων. Τα σόλο οργανικά κοντσέρτα αυξήθηκαν σε δημοτικότητα καθώς τα κοντσέρτα grossi (κονσέρτα για περισσότερους από έναν σολίστ) έγιναν λιγότερο κοινά.
Προς το τέλος της κλασικής εποχής, τα μουσικά στυλ άρχισαν να αλλάζουν. Ο Beethoven προανήγγειλε τη νέα εποχή του ρομαντισμού, αψηφώντας τις παραδόσεις που έλαβε από τον δάσκαλό του, Haydn, και έγινε πιο φιλόδοξος και εφευρετικός.
Η περίοδος του «Ρομαντισμού» (1820 - 1900):
Παρά το όνομά της, η ρομαντική εποχή δεν είναι γνωστή για τον ρομαντισμό της. Οι συνθέτες κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής έγραψαν όλο και πιο συγκινητική και έντονη μουσική εμπνευσμένη από τη φύση, τη λογοτεχνία και την ποίηση.
Μαζί με τον Beethoven, πολλοί άλλοι Γερμανοί συνθέτες ήταν στην πρώτη γραμμή του είδους, συμπεριλαμβανομένων των: Brahms, Felix και Fanny Mendelssohn, Carl Maria von Weber, Robert and Clara Schumann, κλπ..
Ενώ ήταν ακόμα σταθερά ριζωμένοι στην τονικότητα, ως επί το πλείστον, οι συνθέτες άρχισαν να πειραματίζονται με πιο χρωματική γραφή, δανειζόμενοι νότες από άλλα πλήκτρα για να δημιουργήσουν πιο ενδιαφέρουσες και περιπετειώδεις αρμονίες.
Περαιτέρω εξελίξεις των οργάνων επέτρεψαν την αύξηση της δεξιοτεχνίας και τις μεγαλύτερες, πιο σύνθετες φράσεις και οι συνθέτες άρχισαν να γράφουν περισσότερες νέες μουσικές φόρμες, όπως συμφωνικά ποιήματα, κύκλους τραγουδιών, νυχτερινά και αραβουργήματα.
Οι ορχήστρες άκμασαν κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής και επεκτάθηκαν δραματικά σε μέγεθος. Ο ήχος που παρήγαγαν οι συμφωνικές ορχήστρες ήταν πλουσιότερος από ποτέ, με δεξιοτεχνική γραφή και εκτεταμένες σειρές οργάνων.
Οι ρομαντικοί συνθέτες άντλησαν έμπνευση από όπου μπορούσαν να βρουν, και πολλοί άρχισαν να γράφουν «προγραμματική μουσική» – μουσικές περιγραφές μιας ιστορίας ή ενός σκηνικού, όπως η «Ποιμαντική» Συμφωνία Νο. 6 του Beethoven που περιγράφει σκηνές εξοχής. Πολλοί εμπνεύστηκαν επίσης να γράψουν μουσική για τις πατρίδες τους, όπως το «Finlandia» του Sibelius ή το σύνολο έξι προγραμματικών συμφωνικών ποιημάτων του Smetana, «Ma vlast», που σημαίνει «Η πατρίδα μου».
Η περίοδος από το 1900 και μετά:
Γύρω στις αρχές του 20ου αιώνα, τα μουσικά στυλ κάτω από την «κλασική» ομπρέλα άρχισαν να διαφοροποιούνται και να διασπώνται σε υποείδη περισσότερο από ποτέ. Τα διχαστικά πολιτικά κλίματα σε όλο τον κόσμο και οι τεράστιες τεχνολογικές εξελίξεις παρακίνησαν τους συνθέτες να δημιουργήσουν νέα μουσικά στυλ σε αντίδραση στις περιστάσεις τους.
Η εποχή της κλασικής μουσικής του 20ου αιώνα είδε τη γέννηση του μοντερνισμού, του ιμπρεσιονισμού, του σειριαλισμού και του μινιμαλισμού, με περαιτέρω επιρροή από μη κλασικά στυλ όπως η τζαζ, ακόμη και πειραματισμοί με ηχογραφημένο ήχο.
Η παγκόσμια πολιτική του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα αυτή στην Ευρώπη, είχε μεγάλο αντίκτυπο στη μουσική παραγωγή των δυτικών κλασικών συνθετών. Τα σοβιετικά και ναζιστικά καθεστώτα έθεταν αυστηρές προσδοκίες από τους συνθέτες του έθνους τους, βάζοντας στη μαύρη λίστα όσους δεν συμμορφώνονταν. Συνθέτες όπως ο Hindemith και ο Shostakovich έγραψαν μουσική που είναι γεμάτη από πολιτικά υποκείμενα, αφού αναγκάστηκαν να γράφουν με στυλ που θα μπορούσαν να θεωρηθούν «αποδεκτά» από τις κυβερνήσεις τους για να αποφύγουν τις διώξεις.
Συνθέτες όπως ο Mahler, ο Strauss και ο Sibelius σηματοδότησαν τη μετάβαση από την εποχή του Ρομαντισμού στον 20ο αιώνα, πειραματιζόμενοι με τις δημοφιλείς συμφωνικές φόρμες και πιέζοντας τα όρια. Εν τω μεταξύ, ο Debussy βρισκόταν στη Γαλλία καλλιεργώντας την αρχή του ιμπρεσιονιστικού κινήματος, αν και απέρριψε τον όρο.
Προς το τέλος του 20ου αιώνα και με την είσοδο στον 21ο η μουσική ταινιών και βιντεοπαιχνιδιών έχει αποκτήσει δημοτικότητα, με συνθέτες όπως ο John Williams, ο Hans Zimmer και ο Nobuo Uematsu να προαναγγέλλουν μια νέα εποχή για την ορχηστρική και τη χορωδιακή μουσική.
Τα τέσσερα αυτά ορόσημα αφορούν στις περιόδους (εποχές): Μπαρόκ, Κλασικής, Ρομαντισμού και από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας:
Η περίοδος «Μπαρόκ» (1580 - 1750):
Ήταν μια πολυάσχολη εποχή για τη μουσική εξέλιξη. Συνθέτες και μουσικοί πειραματίζονταν με νέα μουσικά στυλ και διαφορετικούς τρόπους για να γράψουν τη μουσική τους.
Η εποχή του Μπαρόκ εισήγαγε το κονσέρτο, τη σονάτα και την όπερα. Οι σουίτες χορού ήταν στη μόδα, εμπνευσμένες από τη μουσική για χορό αλλά στην πραγματικότητα προορίζονταν για ακρόαση.
Ο αυτοσχεδιασμός είναι συνηθισμένος στη μουσική του μπαρόκ. Οι συνθέτες συχνά δεν καθόριζαν κατευθύνσεις απόδοσης, επιτρέποντας στον ερμηνευτή να επινοήσει τη δική του δυναμική, φράσεις και στολίδια επί τόπου.
Ανάμεσα στους συνθέτες που δημιούργησαν στην περίοδο του «Μπαρόκ» είναι και οι: Bach, Vivaldi, Francesca Caccini, Handel και Purcell.
Η «Κλασική» περίοδος (1750 - 1820):
Η μουσική της κλασικής εποχής μερικές φορές αναφέρεται ακόμη και ως «βιεννέζικος κλασικισμός». Η πόλη αυτή ήταν ένας πολυσύχναστος κόμβος μουσικής δραστηριότητας εκείνη την εποχή, όπου κατοικούσαν οι: Gluck, Haydn, Salieri, Mozart, Beethoven και Schubert.
Άλματα και όρια έγιναν στην ανάπτυξη των μουσικών οργάνων κατά την Κλασική περίοδο. Κυριάρχησε το πιάνο και οι κλασικές ορχήστρες έμοιαζαν πολύ περισσότερο με εκείνες που γνωρίζουμε και αγαπάμε σήμερα, με κλαρίνα, όμποε, φλάουτα, κόρνα και τρομπέτες να ενώνουν τα έγχορδα για να δημιουργήσουν έναν πολύ πιο πλούσιο ήχο.
Με πιο προηγμένα όργανα ικανά να πάρουν καλύτερες σόλο γραμμές, δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση στη μελωδία. Οι συνθέτες έγιναν πιο συγκεκριμένοι για το πώς εκτελούνταν τα κομμάτια τους, γράφοντας οδηγίες για δυναμική στους ερμηνευτές.
Η σονάτα και τα συμφωνικά στυλ άνθισαν, μαζί με τη νέα φόρμα του κουαρτέτου εγχόρδων. Τα σόλο οργανικά κοντσέρτα αυξήθηκαν σε δημοτικότητα καθώς τα κοντσέρτα grossi (κονσέρτα για περισσότερους από έναν σολίστ) έγιναν λιγότερο κοινά.
Προς το τέλος της κλασικής εποχής, τα μουσικά στυλ άρχισαν να αλλάζουν. Ο Beethoven προανήγγειλε τη νέα εποχή του ρομαντισμού, αψηφώντας τις παραδόσεις που έλαβε από τον δάσκαλό του, Haydn, και έγινε πιο φιλόδοξος και εφευρετικός.
Η περίοδος του «Ρομαντισμού» (1820 - 1900):
Παρά το όνομά της, η ρομαντική εποχή δεν είναι γνωστή για τον ρομαντισμό της. Οι συνθέτες κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής έγραψαν όλο και πιο συγκινητική και έντονη μουσική εμπνευσμένη από τη φύση, τη λογοτεχνία και την ποίηση.
Μαζί με τον Beethoven, πολλοί άλλοι Γερμανοί συνθέτες ήταν στην πρώτη γραμμή του είδους, συμπεριλαμβανομένων των: Brahms, Felix και Fanny Mendelssohn, Carl Maria von Weber, Robert and Clara Schumann, κλπ..
Ενώ ήταν ακόμα σταθερά ριζωμένοι στην τονικότητα, ως επί το πλείστον, οι συνθέτες άρχισαν να πειραματίζονται με πιο χρωματική γραφή, δανειζόμενοι νότες από άλλα πλήκτρα για να δημιουργήσουν πιο ενδιαφέρουσες και περιπετειώδεις αρμονίες.
Περαιτέρω εξελίξεις των οργάνων επέτρεψαν την αύξηση της δεξιοτεχνίας και τις μεγαλύτερες, πιο σύνθετες φράσεις και οι συνθέτες άρχισαν να γράφουν περισσότερες νέες μουσικές φόρμες, όπως συμφωνικά ποιήματα, κύκλους τραγουδιών, νυχτερινά και αραβουργήματα.
Οι ορχήστρες άκμασαν κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής και επεκτάθηκαν δραματικά σε μέγεθος. Ο ήχος που παρήγαγαν οι συμφωνικές ορχήστρες ήταν πλουσιότερος από ποτέ, με δεξιοτεχνική γραφή και εκτεταμένες σειρές οργάνων.
Οι ρομαντικοί συνθέτες άντλησαν έμπνευση από όπου μπορούσαν να βρουν, και πολλοί άρχισαν να γράφουν «προγραμματική μουσική» – μουσικές περιγραφές μιας ιστορίας ή ενός σκηνικού, όπως η «Ποιμαντική» Συμφωνία Νο. 6 του Beethoven που περιγράφει σκηνές εξοχής. Πολλοί εμπνεύστηκαν επίσης να γράψουν μουσική για τις πατρίδες τους, όπως το «Finlandia» του Sibelius ή το σύνολο έξι προγραμματικών συμφωνικών ποιημάτων του Smetana, «Ma vlast», που σημαίνει «Η πατρίδα μου».
Η περίοδος από το 1900 και μετά:
Γύρω στις αρχές του 20ου αιώνα, τα μουσικά στυλ κάτω από την «κλασική» ομπρέλα άρχισαν να διαφοροποιούνται και να διασπώνται σε υποείδη περισσότερο από ποτέ. Τα διχαστικά πολιτικά κλίματα σε όλο τον κόσμο και οι τεράστιες τεχνολογικές εξελίξεις παρακίνησαν τους συνθέτες να δημιουργήσουν νέα μουσικά στυλ σε αντίδραση στις περιστάσεις τους.
Η εποχή της κλασικής μουσικής του 20ου αιώνα είδε τη γέννηση του μοντερνισμού, του ιμπρεσιονισμού, του σειριαλισμού και του μινιμαλισμού, με περαιτέρω επιρροή από μη κλασικά στυλ όπως η τζαζ, ακόμη και πειραματισμοί με ηχογραφημένο ήχο.
Η παγκόσμια πολιτική του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα αυτή στην Ευρώπη, είχε μεγάλο αντίκτυπο στη μουσική παραγωγή των δυτικών κλασικών συνθετών. Τα σοβιετικά και ναζιστικά καθεστώτα έθεταν αυστηρές προσδοκίες από τους συνθέτες του έθνους τους, βάζοντας στη μαύρη λίστα όσους δεν συμμορφώνονταν. Συνθέτες όπως ο Hindemith και ο Shostakovich έγραψαν μουσική που είναι γεμάτη από πολιτικά υποκείμενα, αφού αναγκάστηκαν να γράφουν με στυλ που θα μπορούσαν να θεωρηθούν «αποδεκτά» από τις κυβερνήσεις τους για να αποφύγουν τις διώξεις.
Συνθέτες όπως ο Mahler, ο Strauss και ο Sibelius σηματοδότησαν τη μετάβαση από την εποχή του Ρομαντισμού στον 20ο αιώνα, πειραματιζόμενοι με τις δημοφιλείς συμφωνικές φόρμες και πιέζοντας τα όρια. Εν τω μεταξύ, ο Debussy βρισκόταν στη Γαλλία καλλιεργώντας την αρχή του ιμπρεσιονιστικού κινήματος, αν και απέρριψε τον όρο.
Προς το τέλος του 20ου αιώνα και με την είσοδο στον 21ο η μουσική ταινιών και βιντεοπαιχνιδιών έχει αποκτήσει δημοτικότητα, με συνθέτες όπως ο John Williams, ο Hans Zimmer και ο Nobuo Uematsu να προαναγγέλλουν μια νέα εποχή για την ορχηστρική και τη χορωδιακή μουσική.
