Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, μαζί με την Βίκυ Μοσχολιού, που εμφανίσθηκε στη δισκογραφία το 1962 και τον Σταμάτη Κόκοτα, που έκανε το δισκογραφικό του «ντεμπούτο» στη Γαλλία, ένα-δυο χρόνια μετά, υπήρξαν για μια μεγάλη χρονική περίοδο, τα ισχυρά «χαρτιά» της εταιρείας Columbia. Μέσα σε μια τετραετία μόνο, από το 1966 ως το 1969, συνυπήρξαν οι τρεις τους σε έξι καινούργιους δίσκους. Δεν συμπεριλαμβάνω βεβαίως τις λογής συλλογές που εκδόθηκαν, στις οποίες μπήκαν τραγούδια και με τους τρεις, εκτός από μία στην οποία θα αναφερθώ παρακάτω. Μπουζούκια στα περισσότερα, αν όχι σε όλα, από τα τραγούδια των δίσκων αυτών έπαιξαν ο Κώστας Παπαδόπουλος με τον Λάκη Καρνέζη. Υπάρχουν ασφαλώς αρκετοί ακόμα δίσκοι στους οποίους συμμετείχαν μόνο οι δυο από τους τρεις ερμηνευτές, αυτό όμως αποτελεί αντικείμενο διαφορετικής καταγραφής.
«Ένα μεσημέρι» του Ξαρχάκου και του Γκάτσου
Ο πρώτος δίσκος ήταν το «Ένα μεσημέρι», που κυκλοφόρησε το 1966, με τα τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου και του Νίκου Γκάτσου από την ταινία του Γιώργου Σκαλενάκη «Διπλοπενιές», όπου τα τραγούδια ακούγονταν από τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Ο δίσκος περιείχε έξι οργανικά και ισάριθμα τραγούδια, δυο από τα οποία ερμήνευε ο κάθε τραγουδιστής. Αυτές ήταν και οι πρώτες ηχογραφήσεις στην Ελλάδα για τον Σταμάτη Κόκοτα, αφού, στα 1963-64 είχε πραγματοποιήσει κάποιες εγγραφές στο Παρίσι, σε δίσκο 45 στροφών, με επανεκτελέσεις ελληνικών τραγουδιών στα γαλλικά. Ο Κόκοτας βέβαια δεν τραγουδούσε στις «Διπλοπενιές», αλλά είχε ένα μικρό χαρακτηριστικό ρόλο σαν ηθοποιός, παίζοντας μπουζούκι στο πλευρό του Βασίλη Αυλωνίτη. Το «Με τι καρδιά τον κόσμο ν ’αρνηθώ» ηχογραφήθηκε τότε και με τη Βίκυ Μοσχολιού, με πιο «λαϊκή» ενορχήστρωση, πιο «κοντά» στην κινηματογραφική εκτέλεση του Παπαμιχαήλ.
Τα τραγούδια από το «Ένα μεσημέρι» κυκλοφόρησαν παράλληλα και σε 45άρια, ενώ εδώ καταγράφεται μια από τις ελάχιστες συνυπάρξεις του Μπιθικώτση με τη Μοσχολιού, πίσω από το μικρόφωνο, στο τραγούδι «Μάτια βουρκωμένα» όπου η ερμηνεύτρια σιγοντάρει τον Μπιθικώτση. Άλλη μια φορά νομίζω πως τραγούδησαν μαζί στη δισκογραφία, στο «Τέλος δεν έχει ο ουρανός» του Απόστολου Καλδάρα και του Χρήστου Αργυρόπουλου, που ηχογραφήθηκε το 1966 με τον Μπιθικώτση και τη Μοσχολιού στις δεύτερες φωνές και κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών. Όσον αφορά τις κοινές ηχογραφήσεις του Μπιθικώτση με τον Κόκοτα, επισημάναμε μόνο μία, το 1967 στο τραγούδι των Βασίλη Βασιλειάδη-Πυθαγόρα «Στου Χαροκόπου και στην Καλλιθέα, όπου ο Κόκοτας με τη Χαρούλα Λαμπράκη, σιγοντάρουν τον Μπιθικώτση.
Τα τραγούδια του δίσκου «Ένα μεσημέρι» είναι:
1) Μάτια βουρκωμένα - Γρηγόρης Μπιθικώτσης/Βίκυ Μοσχολιού
2) Στου Όθωνα τα χρόνια - Σταμάτης Κόκοτας
3) Ζεϊμπέκικο – Ορχήστρα
4) Άσπρη μέρα και για μας – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
5) Τσιφτετέλι – Ορχήστρα
6) Φινάλε πρώτου μέρους – Ορχήστρα
7) Ο Λευτέρης – Βίκυ Μοσχολιού
8) Χασάπικο – Ορχήστρα
9) Με τι καρδιά τον κόσμο ν’αρνηθώ – Σταμάτης Κόκοτας
10) 5/8 – Ορχήστρα
11) Η νύχτα – Βίκυ Μοσχολιού
12) Φινάλε δεύτερου μέρος – Ορχήστρα
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Ξαρχάκο.
«Μάρκος ο δάσκαλός μας» του Σταύρου Ξαρχάκου
Το 1968 κυκλοφόρησε η πρώτη εργασία του Σταύρου Ξαρχάκου πάνω στο ρεμπέτικο τραγούδι, με δώδεκα διασκευές τραγουδιών του Μάρκου Βαμβακάρη, που κυκλοφόρησαν σ' ένα μεγάλο δίσκο με τίτλο «Μάρκος ο δάσκαλός μας». Τραγούδησαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Γιώτα Λύδια, ο Σταμάτης Κόκοτας, η Βίκυ Μοσχολιού και ο Γιώργος Ζαμπέτας. Τα δώδεκα τραγούδια δίσκου είναι:
1) Φραγκοσυριανή - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
2) Τα ματόκλαδά σου λάμπουν - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
3) Το συμφέρον - Γιώτα Λύδια
4) Τα δυο σου χέρια - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
5) Σ' αυτόν τον κόσμο τον κακό - Βίκυ Μοσχολιού
6) Ήθελα να 'μουν Ηρακλής - Γιώργος Ζαμπέτας
7) Αλεξανδριανή - Βίκυ Μοσχολιού
8) Φοράς φουστάνι βυσσινί - Σταμάτης Κόκοτας
9) Αντιλαλούν οι φυλακές - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
10) Σου 'δωσα διαζύγιο - Γιώργος Ζαμπέτας
11) Ο Κάβουρας - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
12) Να μ' αξιώσει ο Θεός - Γιώργος Ζαμπέτας
Αν εξαιρέσουμε τις επανεκτελέσεις των ρεμπέτικων που έγιναν στις αρχές της δεκαετίας του ’60, νομίζω πως αυτή είναι μια από τις πρώτες ολοκληρωμένες δουλειές, με τα χαρακτηριστικά ενός αφιερώματος, που έγιναν πάνω στο συγκεκριμένο είδος. Ηχογραφήθηκε μάλιστα όσο ο δημιουργός των τραγουδιών ήταν ακόμα εν ζωή. Με εξαίρεση την εισαγωγή του πιάνου στον «Κάβουρα», οι υπόλοιπες ενορχηστρώσεις του Ξαρχάκου, εμπλούτισαν τα τραγούδια με περισσότερα όργανα, σε σχέση με τις πρώτες εκτελέσεις, πάντα με σεβασμό όμως στα αρχικά μοτίβα. Δεν έγιναν δηλαδή με τον τρόπο που διασκευάζει σήμερα τα τραγούδια ο Ξαρχάκος, «αλλοιώνοντας» το τέμπο τους ή επεκτείνοντας τη διάρκειά τους.
Τα περισσότερα κομμάτια «σκόρπισαν» αργότερα σε προσωπικούς δίσκους των τραγουδιστών. Στα χρόνια του ’90 κυκλοφόρησε με διαφορετικό εξώφυλλο αλλά και σε cd, σε περιορισμένο όμως, αριθμό αντιτύπων.
«Επιλογή» του Θάνου Σοφού
Το 1968 κυκλοφόρησε και η «Επιλογή» σε στίχους του Θάνου Σοφού και μουσική των Κώστα Παπαδόπουλου, Γιώργου Μαλλίδη, Λυκούργου Μαρκέα και του ίδιου του Σοφού. Πρέπει να είναι και μια από τις πρώτες περιπτώσεις μεγάλου δίσκου, που το πρώτο όνομα είναι στιχουργού και όχι συνθέτη ή τραγουδιστή. Τραγούδησαν ο Μπιθικώτσης, η Μοσχολιού και ο Κόκοτας. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Κώστα Παπαδόπουλο.
1) Πάρε το όνειρο αγκαλιά (Κώστα Παπαδόπουλου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
2) Όπως με ξέχασες θα σε ξεχάσω (Κώστα Παπαδόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
3) Καρδιά μου σε δικάσανε (Γιώργου Μαλλίδη) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
4) Μη με ρωτάτε πια (Κώστα Παπαδόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
5) Από λίγο, λίγο, λίγο (Κώστα Παπαδόπουλου) Σταμάτης Κόκοτας
6) Καλοκαίρια (διασκευή των τραγουδιών «Καρδιά μου σε δικάσανε» και «Πάρε το όνειρο αγκαλιά») (Κώστα Παπαδόπουλου-Γιώργου Μαλλίδη) Οργανικό
7) Πού θα βρω (Λυκούργου Μαρκέα) Σταμάτης Κόκοτας
8) Πες τον πόνο σου σε μένα (Γιώργου Μαλλίδη) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
9) Ένα παράθυρο κλειστό (Θάνου Σοφού) Βίκυ Μοσχολιού
10) Με βρήκε το ξημέρωμα (Θάνου Σοφού) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
11) Τι φρικτός καημός (Γιώργου Μαλλίδη) Σταμάτης Κόκοτας
12) Αναπόλησις (διασκευή των τραγουδιών «Πού θα βρω» και «Ένα παράθυρο κλειστό») (Λυκούργου Μαρκέα-Θάνου Σοφού) Οργανικό
Τρία από τα τραγούδια ακούστηκαν εδώ σε δεύτερη εκτέλεση. Τα «Πες τον πόνο σου σε μένα» και «Τι φριχτός καημός» είχαν ηχογραφηθεί το 1962 από τον σημαντικό λαϊκό τραγουδιστή Σταύρο Καμπάνη (το δεύτερο με τίτλο «Οι βράχοι της ακρογιαλιάς»), σε δίσκους 45 στροφών και με διαφορετική ρυθμική αγωγή. (Μαζί με τέσσερα ακόμη τραγούδια των Μαλλίδη-Σοφού αποτέλεσαν τον κύκλο «Αντίλαλοι»). Στις εκτελέσεις με τον Καμπάνη ο ρυθμός τους είναι «μπαγιό» (ή «μπαγιόν»), ενώ στην «Επιλογή» έχουν γίνει κλασικά χασάπικα. Το «Καρδιά μου σε δικάσανε» είχε πρωτοηχογραφηθεί το 1963 από τον Πάνο Γαβαλά και τη Ρία Κούρτη με τίτλο «Μαύρος ήλιος» και πάλι σαν «μπαγιό», σε αντίθεση με την εκτέλεση του Μπιθικώτση που είναι χασάπικο. Και τα τρία αυτά τραγούδια ξαναηχογραφήθηκαν το 1978 και πάλι από τον Σταύρο Καμπάνη στο μεγάλο δίσκο «Ο μαύρος ήλιος».
Είναι «απορίας άξιον» γιατί δεν ακούστηκαν καθόλου αυτά τα ωραία λαϊκά τραγούδια. Πολύ περισσότερο όταν εκείνη την εποχή οι τρεις τραγουδιστές ήταν στα «φόρτε» τους. Όλοι οι υπόλοιποι δίσκοι που συμμετείχαν, άλλος λίγο, άλλος πολύ, έβγαλαν κάποια μεγάλη ή μικρότερη επιτυχία… Είναι χαρακτηριστικό, ότι μέχρι σήμερα η «Επιλογή» δεν έχει επανεκδοθεί σε cd, ενώ, αν δεν κάνω λάθος, κανένα από τα τραγούδια του δεν έχει μπει μεμονωμένο σε κάποια από τις δεκάδες συλλογές των τριών τραγουδιστών… Νομίζω μάλιστα, πως σε αντίθεση με τις συνήθειες της εποχής, τα τραγούδια του δεν είχαν κυκλοφορήσει καν σε 45άρια… Το αποτέλεσμα ήταν ο δίσκος αυτός σήμερα να παραμένει αρκετά δυσεύρετος, ανεβάζοντας τις μετοχές του στο «χρηματιστήριο» των συλλεκτών και των καταστημάτων μεταχειρισμένων δίσκων…
Τα «Χρώματα» του Σταύρου Ξαρχάκου
Το 1968 και πάλι, κυκλοφόρησαν τα «Χρώματα» του Σταύρου Ξαρχάκου με πέντε τραγούδια και έξη οργανικά. Από δυο τραγούδια απέδιδαν ο Μπιθικώτσης και η Μοσχολιού και ένα ο Σταμάτης Κόκοτας. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Ξαρχάκο.
1) Μια βόλτα για τον φίλο μου - Ορχήστρα
2) Παληκάρι διψασμένο (στίχοι Ντίνου Δημόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
3) Παβάνα για μια Κυριακή - Ορχήστρα
4) Έσβησε το τραγούδι (Ντίνου Δημόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
5) Βαρκαρόλα - Ορχήστρα
6) Κλάψτε ουρανοί κι αστέρια (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
7) Τέσσερις εποχές - Ορχήστρα
8) Στου Δεληβοριά (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
9) Απέναντι (Ορχήστρα)
10) Έξω φυσάει και βρέχει (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Σταμάτης Κόκοτας
11) Στη μνήμη της κυρα-Τούλας (Ορχήστρα)
Ο Ξαρχάκος σε μεγάλη συνθετική και ενορχηστρωτική «φόρμα». Σπουδαία τραγούδια, με αποκορύφωμα, κατά τη γνώμη μου, το «Κλάψτε ουρανοί κι αστέρια». Μια από τις «κορυφές» της ελληνικής δισκογραφίας.
Όσον αφορά τα ορχηστρικά, κάποια αποτελούνται από συρραφή θεμάτων τραγουδιών του δίσκου. Συνηθισμένο φαινόμενο εκείνη την εποχή. Έχουν ενορχηστρωθεί όμως έτσι και διαφέρουν αισθητά από τα τραγούδια… Τα «Χρώματα» επανακυκλοφόρησαν αργότερα σε δυο εκδόσεις βινυλίου με διαφορετικά εξώφυλλα.
«Μια Κυριακή» του Γιάννη Σπανού
Το 1969 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Μια Κυριακή» σε μουσική του Γιάννη Σπανού και στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, σε επτά τραγούδια, του Κώστα Κωτούλα, σε δυο, ενώ από ένα μοιράζονται στιχουργικά ο Μάνος Ελευθερίου, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος και ο Γιώργος Παπαστεφάνου. Εκτός από τους τρεις ερμηνευτές, συμμετείχε και ο Χρήστος Εμμανουήλ, ένας τραγουδιστής με αξιόλογη φωνή, αλλά πολύ μικρή δισκογραφική καριέρα. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Γιάννη Σπανό.
1) Μια Κυριακή (στίχοι Λευτέρη Παπαδόπουλου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
2) Ξέχασες (Κώστα Κωτούλα) Βίκυ Μοσχολιού
3) Θα σου στείλω περιστέρι (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Χρήστος Εμμανουήλ
4) Μπρος στο μπαλκόνι σου (Γιώργου Παπαστεφάνου) Βίκυ Μοσχολιού
5) Η πληρωμή (Μάνου Ελευθερίου) Χρήστος Εμμανουήλ
6) Παίρνει τους δρόμους η καρδιά (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
7) Πες πως μ’ αντάμωσες (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Σταμάτης Κόκοτας
8) Τι σου ’φταιξαν τα νιάτα μου (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
9) Πού σε είδα, πού σε ξέρω (Κώστα Γεωργουσόπουλου) Σταμάτης Κόκοτας
10) Γειτονάκι μου (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Σταμάτης Κόκοτας
11) Ας ερχόσουν κι ας βρεχόσουν (Κώστα Κωτούλα) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
12) Ο μπαγλαμάς (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Ο Γιάννης Σπανός αποδεικνύει περίτρανα και μ' αυτό το δίσκο πόσο άνετα μπορεί να κινηθεί από τις νεοκυματικές μπαλάντες, στα ατόφια λαϊκά τραγούδια… Όσο κι αν ψάξουμε σε δίσκους σαν κι αυτόν ή τους προηγούμενους, δύσκολα θα βρούμε ένα τραγούδι κακό ή έστω μέτριο. Αντικειμενικά, είναι όλα από καλά έως πολύ καλά...
Τα περισσότερα από τα τραγούδια της «Κυριακής», όπως το «Πες πως μ' αντάμωσες», «Τι σου ’φταιξαν τα νιάτα μου», «Ο μπαγλαμάς» και βεβαίως το ομώνυμο έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Υπάρχουν όμως και κάποια άλλα που έμειναν στη «σκιά» των επιτυχιών και σήμερα, έχουν, σχεδόν, ξεχαστεί…
«Κόσμε αγάπη μου» του Ξαρχάκου και του Καμπανέλλη
Η σειρά ήταν και πάλι του Σταύρου Ξαρχάκου, που το 1969 ηχογράφησε το δίσκο «Κόσμε αγάπη μου» σε στίχους Ιάκωβου Καμπανέλλη, με ερμηνευτές τον Μπιθικώτση, την Μοσχολιού και τον Κόκοτα. Ο δίσκος αυτός αποτελεί κατά κάποιο τρόπο ένα «άτυπο» soundtrack της κινηματογραφικής ταινίας του Γιάννη Δαλιανίδη «Γυμνοί στο δρόμο» με τον Νίκο Κούρκουλο και τη Ζωή Λάσκαρη. Ταινία που αποτελούσε την κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου του Καμπανέλλη «Η γειτονιά των αγγέλων», τη μουσική του οποίου είχε γράψει ο Μίκης Θεοδωράκης. Στην ταινία τα τραγούδια ερμήνευαν η Μαρινέλλα και ο Νίκος Κούρκουλος. Οι εκτελέσεις της Μαρινέλλας παραμένουν μέχρι σήμερα, δισκογραφικά ανέκδοτες. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Ξαρχάκο.
1) Μην πιεις νερό – Βίκυ Μοσχολιού
2) Τα ρολόγια – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
3) Τ’ απόγευμα – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
4) Μη γυρίσεις πίσω – Βίκυ Μοσχολιού
5) Αφιέρωμα στο Μάνο – Σταμάτης Κόκοτας
6) Δυο αδέλφια – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
7) Αστέρι στο παράθυρο – Βίκυ Μοσχολιού
8) Άσπρος τοίχος – Σταμάτης Κόκοτας
9) Νανούρισμα – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
10) Τα ρολόγια – Οργανικό
Θα ήθελα να σταθώ σε ένα από τα σπουδαία τραγούδια του δίσκου, που δεν ακούστηκαν ιδιαίτερα κι αυτό δεν είναι άλλο από «Τ’ απόγευμα» με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Το «Ρολόι Κομπολόι» του Άκη Πάνου
Αυτοί ήταν οι έξι δίσκοι με πρωτότυπο υλικό, στους οποίους συμμετείχαν οι τρεις τραγουδιστές. Υπάρχει όμως και μια συλλογή που κυκλοφόρησε το 1969, με τραγούδια που είχαν κυκλοφορήσει μέχρι τότε σε δίσκους 45 στροφών. Αυτό ήταν και το πρώτο ολοκληρωμένο δισκογραφικό «πορτρέτο» του Άκη Πάνου.
Η συλλογή τιτλοφορήθηκε «Ρολόι κομπολόι», από το ομώνυμο τραγούδι που ηχογραφήθηκε το 1967.
1) Ρολόι κομπολόι – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
2) Πήρα απ’το χέρι σου νερό – Βίκυ Μοσχολιού
3) Και τι δεν κάνω – Στράτος Διονυσίου
4) Γλυκό φαρμάκι – Γιώτα Λύδια
5) Θα κλάψω αύριο – Σταμάτης Κόκοτας
6) Το παράκανες Βασίλη – Χαρούλα Λαμπράκη
7) Γιατί καλέ γειτόνισσα – Στράτος Διονυσίου
8) Καρδιά γεννήθηκες πουλάκι – Χαρούλα Λαμπράκη/Κική Παντελάκη
9) Δεν τελειώνει η ζωή – Σταμάτης Κόκοτας
10) Ήρθ’ ο χειμώνας- Βίκυ Μοσχολιού
11) Τίποτα – Στράτος Διονυσίου
12) Ολόκληρη ζωή – Γιώτα Λύδια
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έγιναν βεβαίως από τον Άκη Πάνου.
Σαν κατακλείδα, θα σημείωνα πως το 1968 η Βίκυ Μοσχολιού τραγούδησε σε δίσκους 45 στροφών δυο συνθέσεις του Γρηγόρη Μπιθικώτση, τα «Είναι ο δικός μου ο καημός» σε στίχους Ελένης Λιάκου και «Τα καραβάνια» σε στίχους Γιάννη Κιούρκα, ενώ ο Σταμάτης Κόκοτας δισκογράφησε το 1973 ένα 45άρι με δυο τραγούδια του Μπιθικώτση σε στίχους Κώστα Βίρβου, την «Λίζα» και την «Ιστορία αγάπης» (ή «Λαβ Στόρυ»).
«Ένα μεσημέρι» του Ξαρχάκου και του Γκάτσου
Ο πρώτος δίσκος ήταν το «Ένα μεσημέρι», που κυκλοφόρησε το 1966, με τα τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου και του Νίκου Γκάτσου από την ταινία του Γιώργου Σκαλενάκη «Διπλοπενιές», όπου τα τραγούδια ακούγονταν από τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Ο δίσκος περιείχε έξι οργανικά και ισάριθμα τραγούδια, δυο από τα οποία ερμήνευε ο κάθε τραγουδιστής. Αυτές ήταν και οι πρώτες ηχογραφήσεις στην Ελλάδα για τον Σταμάτη Κόκοτα, αφού, στα 1963-64 είχε πραγματοποιήσει κάποιες εγγραφές στο Παρίσι, σε δίσκο 45 στροφών, με επανεκτελέσεις ελληνικών τραγουδιών στα γαλλικά. Ο Κόκοτας βέβαια δεν τραγουδούσε στις «Διπλοπενιές», αλλά είχε ένα μικρό χαρακτηριστικό ρόλο σαν ηθοποιός, παίζοντας μπουζούκι στο πλευρό του Βασίλη Αυλωνίτη. Το «Με τι καρδιά τον κόσμο ν ’αρνηθώ» ηχογραφήθηκε τότε και με τη Βίκυ Μοσχολιού, με πιο «λαϊκή» ενορχήστρωση, πιο «κοντά» στην κινηματογραφική εκτέλεση του Παπαμιχαήλ.
Τα τραγούδια από το «Ένα μεσημέρι» κυκλοφόρησαν παράλληλα και σε 45άρια, ενώ εδώ καταγράφεται μια από τις ελάχιστες συνυπάρξεις του Μπιθικώτση με τη Μοσχολιού, πίσω από το μικρόφωνο, στο τραγούδι «Μάτια βουρκωμένα» όπου η ερμηνεύτρια σιγοντάρει τον Μπιθικώτση. Άλλη μια φορά νομίζω πως τραγούδησαν μαζί στη δισκογραφία, στο «Τέλος δεν έχει ο ουρανός» του Απόστολου Καλδάρα και του Χρήστου Αργυρόπουλου, που ηχογραφήθηκε το 1966 με τον Μπιθικώτση και τη Μοσχολιού στις δεύτερες φωνές και κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών. Όσον αφορά τις κοινές ηχογραφήσεις του Μπιθικώτση με τον Κόκοτα, επισημάναμε μόνο μία, το 1967 στο τραγούδι των Βασίλη Βασιλειάδη-Πυθαγόρα «Στου Χαροκόπου και στην Καλλιθέα, όπου ο Κόκοτας με τη Χαρούλα Λαμπράκη, σιγοντάρουν τον Μπιθικώτση.
Τα τραγούδια του δίσκου «Ένα μεσημέρι» είναι:
1) Μάτια βουρκωμένα - Γρηγόρης Μπιθικώτσης/Βίκυ Μοσχολιού
2) Στου Όθωνα τα χρόνια - Σταμάτης Κόκοτας
3) Ζεϊμπέκικο – Ορχήστρα
4) Άσπρη μέρα και για μας – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
5) Τσιφτετέλι – Ορχήστρα
6) Φινάλε πρώτου μέρους – Ορχήστρα
7) Ο Λευτέρης – Βίκυ Μοσχολιού
8) Χασάπικο – Ορχήστρα
9) Με τι καρδιά τον κόσμο ν’αρνηθώ – Σταμάτης Κόκοτας
10) 5/8 – Ορχήστρα
11) Η νύχτα – Βίκυ Μοσχολιού
12) Φινάλε δεύτερου μέρος – Ορχήστρα
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Ξαρχάκο.
«Μάρκος ο δάσκαλός μας» του Σταύρου Ξαρχάκου
Το 1968 κυκλοφόρησε η πρώτη εργασία του Σταύρου Ξαρχάκου πάνω στο ρεμπέτικο τραγούδι, με δώδεκα διασκευές τραγουδιών του Μάρκου Βαμβακάρη, που κυκλοφόρησαν σ' ένα μεγάλο δίσκο με τίτλο «Μάρκος ο δάσκαλός μας». Τραγούδησαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Γιώτα Λύδια, ο Σταμάτης Κόκοτας, η Βίκυ Μοσχολιού και ο Γιώργος Ζαμπέτας. Τα δώδεκα τραγούδια δίσκου είναι:
1) Φραγκοσυριανή - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
2) Τα ματόκλαδά σου λάμπουν - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
3) Το συμφέρον - Γιώτα Λύδια
4) Τα δυο σου χέρια - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
5) Σ' αυτόν τον κόσμο τον κακό - Βίκυ Μοσχολιού
6) Ήθελα να 'μουν Ηρακλής - Γιώργος Ζαμπέτας
7) Αλεξανδριανή - Βίκυ Μοσχολιού
8) Φοράς φουστάνι βυσσινί - Σταμάτης Κόκοτας
9) Αντιλαλούν οι φυλακές - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
10) Σου 'δωσα διαζύγιο - Γιώργος Ζαμπέτας
11) Ο Κάβουρας - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
12) Να μ' αξιώσει ο Θεός - Γιώργος Ζαμπέτας
Αν εξαιρέσουμε τις επανεκτελέσεις των ρεμπέτικων που έγιναν στις αρχές της δεκαετίας του ’60, νομίζω πως αυτή είναι μια από τις πρώτες ολοκληρωμένες δουλειές, με τα χαρακτηριστικά ενός αφιερώματος, που έγιναν πάνω στο συγκεκριμένο είδος. Ηχογραφήθηκε μάλιστα όσο ο δημιουργός των τραγουδιών ήταν ακόμα εν ζωή. Με εξαίρεση την εισαγωγή του πιάνου στον «Κάβουρα», οι υπόλοιπες ενορχηστρώσεις του Ξαρχάκου, εμπλούτισαν τα τραγούδια με περισσότερα όργανα, σε σχέση με τις πρώτες εκτελέσεις, πάντα με σεβασμό όμως στα αρχικά μοτίβα. Δεν έγιναν δηλαδή με τον τρόπο που διασκευάζει σήμερα τα τραγούδια ο Ξαρχάκος, «αλλοιώνοντας» το τέμπο τους ή επεκτείνοντας τη διάρκειά τους.
Τα περισσότερα κομμάτια «σκόρπισαν» αργότερα σε προσωπικούς δίσκους των τραγουδιστών. Στα χρόνια του ’90 κυκλοφόρησε με διαφορετικό εξώφυλλο αλλά και σε cd, σε περιορισμένο όμως, αριθμό αντιτύπων.
«Επιλογή» του Θάνου Σοφού
Το 1968 κυκλοφόρησε και η «Επιλογή» σε στίχους του Θάνου Σοφού και μουσική των Κώστα Παπαδόπουλου, Γιώργου Μαλλίδη, Λυκούργου Μαρκέα και του ίδιου του Σοφού. Πρέπει να είναι και μια από τις πρώτες περιπτώσεις μεγάλου δίσκου, που το πρώτο όνομα είναι στιχουργού και όχι συνθέτη ή τραγουδιστή. Τραγούδησαν ο Μπιθικώτσης, η Μοσχολιού και ο Κόκοτας. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Κώστα Παπαδόπουλο.
1) Πάρε το όνειρο αγκαλιά (Κώστα Παπαδόπουλου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
2) Όπως με ξέχασες θα σε ξεχάσω (Κώστα Παπαδόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
3) Καρδιά μου σε δικάσανε (Γιώργου Μαλλίδη) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
4) Μη με ρωτάτε πια (Κώστα Παπαδόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
5) Από λίγο, λίγο, λίγο (Κώστα Παπαδόπουλου) Σταμάτης Κόκοτας
6) Καλοκαίρια (διασκευή των τραγουδιών «Καρδιά μου σε δικάσανε» και «Πάρε το όνειρο αγκαλιά») (Κώστα Παπαδόπουλου-Γιώργου Μαλλίδη) Οργανικό
7) Πού θα βρω (Λυκούργου Μαρκέα) Σταμάτης Κόκοτας
8) Πες τον πόνο σου σε μένα (Γιώργου Μαλλίδη) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
9) Ένα παράθυρο κλειστό (Θάνου Σοφού) Βίκυ Μοσχολιού
10) Με βρήκε το ξημέρωμα (Θάνου Σοφού) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
11) Τι φρικτός καημός (Γιώργου Μαλλίδη) Σταμάτης Κόκοτας
12) Αναπόλησις (διασκευή των τραγουδιών «Πού θα βρω» και «Ένα παράθυρο κλειστό») (Λυκούργου Μαρκέα-Θάνου Σοφού) Οργανικό
Τρία από τα τραγούδια ακούστηκαν εδώ σε δεύτερη εκτέλεση. Τα «Πες τον πόνο σου σε μένα» και «Τι φριχτός καημός» είχαν ηχογραφηθεί το 1962 από τον σημαντικό λαϊκό τραγουδιστή Σταύρο Καμπάνη (το δεύτερο με τίτλο «Οι βράχοι της ακρογιαλιάς»), σε δίσκους 45 στροφών και με διαφορετική ρυθμική αγωγή. (Μαζί με τέσσερα ακόμη τραγούδια των Μαλλίδη-Σοφού αποτέλεσαν τον κύκλο «Αντίλαλοι»). Στις εκτελέσεις με τον Καμπάνη ο ρυθμός τους είναι «μπαγιό» (ή «μπαγιόν»), ενώ στην «Επιλογή» έχουν γίνει κλασικά χασάπικα. Το «Καρδιά μου σε δικάσανε» είχε πρωτοηχογραφηθεί το 1963 από τον Πάνο Γαβαλά και τη Ρία Κούρτη με τίτλο «Μαύρος ήλιος» και πάλι σαν «μπαγιό», σε αντίθεση με την εκτέλεση του Μπιθικώτση που είναι χασάπικο. Και τα τρία αυτά τραγούδια ξαναηχογραφήθηκαν το 1978 και πάλι από τον Σταύρο Καμπάνη στο μεγάλο δίσκο «Ο μαύρος ήλιος».
Είναι «απορίας άξιον» γιατί δεν ακούστηκαν καθόλου αυτά τα ωραία λαϊκά τραγούδια. Πολύ περισσότερο όταν εκείνη την εποχή οι τρεις τραγουδιστές ήταν στα «φόρτε» τους. Όλοι οι υπόλοιποι δίσκοι που συμμετείχαν, άλλος λίγο, άλλος πολύ, έβγαλαν κάποια μεγάλη ή μικρότερη επιτυχία… Είναι χαρακτηριστικό, ότι μέχρι σήμερα η «Επιλογή» δεν έχει επανεκδοθεί σε cd, ενώ, αν δεν κάνω λάθος, κανένα από τα τραγούδια του δεν έχει μπει μεμονωμένο σε κάποια από τις δεκάδες συλλογές των τριών τραγουδιστών… Νομίζω μάλιστα, πως σε αντίθεση με τις συνήθειες της εποχής, τα τραγούδια του δεν είχαν κυκλοφορήσει καν σε 45άρια… Το αποτέλεσμα ήταν ο δίσκος αυτός σήμερα να παραμένει αρκετά δυσεύρετος, ανεβάζοντας τις μετοχές του στο «χρηματιστήριο» των συλλεκτών και των καταστημάτων μεταχειρισμένων δίσκων…
Τα «Χρώματα» του Σταύρου Ξαρχάκου
Το 1968 και πάλι, κυκλοφόρησαν τα «Χρώματα» του Σταύρου Ξαρχάκου με πέντε τραγούδια και έξη οργανικά. Από δυο τραγούδια απέδιδαν ο Μπιθικώτσης και η Μοσχολιού και ένα ο Σταμάτης Κόκοτας. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Ξαρχάκο.
1) Μια βόλτα για τον φίλο μου - Ορχήστρα
2) Παληκάρι διψασμένο (στίχοι Ντίνου Δημόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
3) Παβάνα για μια Κυριακή - Ορχήστρα
4) Έσβησε το τραγούδι (Ντίνου Δημόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
5) Βαρκαρόλα - Ορχήστρα
6) Κλάψτε ουρανοί κι αστέρια (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
7) Τέσσερις εποχές - Ορχήστρα
8) Στου Δεληβοριά (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
9) Απέναντι (Ορχήστρα)
10) Έξω φυσάει και βρέχει (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Σταμάτης Κόκοτας
11) Στη μνήμη της κυρα-Τούλας (Ορχήστρα)
Ο Ξαρχάκος σε μεγάλη συνθετική και ενορχηστρωτική «φόρμα». Σπουδαία τραγούδια, με αποκορύφωμα, κατά τη γνώμη μου, το «Κλάψτε ουρανοί κι αστέρια». Μια από τις «κορυφές» της ελληνικής δισκογραφίας.
Όσον αφορά τα ορχηστρικά, κάποια αποτελούνται από συρραφή θεμάτων τραγουδιών του δίσκου. Συνηθισμένο φαινόμενο εκείνη την εποχή. Έχουν ενορχηστρωθεί όμως έτσι και διαφέρουν αισθητά από τα τραγούδια… Τα «Χρώματα» επανακυκλοφόρησαν αργότερα σε δυο εκδόσεις βινυλίου με διαφορετικά εξώφυλλα.
«Μια Κυριακή» του Γιάννη Σπανού
Το 1969 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Μια Κυριακή» σε μουσική του Γιάννη Σπανού και στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, σε επτά τραγούδια, του Κώστα Κωτούλα, σε δυο, ενώ από ένα μοιράζονται στιχουργικά ο Μάνος Ελευθερίου, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος και ο Γιώργος Παπαστεφάνου. Εκτός από τους τρεις ερμηνευτές, συμμετείχε και ο Χρήστος Εμμανουήλ, ένας τραγουδιστής με αξιόλογη φωνή, αλλά πολύ μικρή δισκογραφική καριέρα. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Γιάννη Σπανό.
1) Μια Κυριακή (στίχοι Λευτέρη Παπαδόπουλου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
2) Ξέχασες (Κώστα Κωτούλα) Βίκυ Μοσχολιού
3) Θα σου στείλω περιστέρι (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Χρήστος Εμμανουήλ
4) Μπρος στο μπαλκόνι σου (Γιώργου Παπαστεφάνου) Βίκυ Μοσχολιού
5) Η πληρωμή (Μάνου Ελευθερίου) Χρήστος Εμμανουήλ
6) Παίρνει τους δρόμους η καρδιά (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
7) Πες πως μ’ αντάμωσες (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Σταμάτης Κόκοτας
8) Τι σου ’φταιξαν τα νιάτα μου (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Βίκυ Μοσχολιού
9) Πού σε είδα, πού σε ξέρω (Κώστα Γεωργουσόπουλου) Σταμάτης Κόκοτας
10) Γειτονάκι μου (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Σταμάτης Κόκοτας
11) Ας ερχόσουν κι ας βρεχόσουν (Κώστα Κωτούλα) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
12) Ο μπαγλαμάς (Λευτέρη Παπαδόπουλου) Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Ο Γιάννης Σπανός αποδεικνύει περίτρανα και μ' αυτό το δίσκο πόσο άνετα μπορεί να κινηθεί από τις νεοκυματικές μπαλάντες, στα ατόφια λαϊκά τραγούδια… Όσο κι αν ψάξουμε σε δίσκους σαν κι αυτόν ή τους προηγούμενους, δύσκολα θα βρούμε ένα τραγούδι κακό ή έστω μέτριο. Αντικειμενικά, είναι όλα από καλά έως πολύ καλά...
Τα περισσότερα από τα τραγούδια της «Κυριακής», όπως το «Πες πως μ' αντάμωσες», «Τι σου ’φταιξαν τα νιάτα μου», «Ο μπαγλαμάς» και βεβαίως το ομώνυμο έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Υπάρχουν όμως και κάποια άλλα που έμειναν στη «σκιά» των επιτυχιών και σήμερα, έχουν, σχεδόν, ξεχαστεί…
«Κόσμε αγάπη μου» του Ξαρχάκου και του Καμπανέλλη
Η σειρά ήταν και πάλι του Σταύρου Ξαρχάκου, που το 1969 ηχογράφησε το δίσκο «Κόσμε αγάπη μου» σε στίχους Ιάκωβου Καμπανέλλη, με ερμηνευτές τον Μπιθικώτση, την Μοσχολιού και τον Κόκοτα. Ο δίσκος αυτός αποτελεί κατά κάποιο τρόπο ένα «άτυπο» soundtrack της κινηματογραφικής ταινίας του Γιάννη Δαλιανίδη «Γυμνοί στο δρόμο» με τον Νίκο Κούρκουλο και τη Ζωή Λάσκαρη. Ταινία που αποτελούσε την κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου του Καμπανέλλη «Η γειτονιά των αγγέλων», τη μουσική του οποίου είχε γράψει ο Μίκης Θεοδωράκης. Στην ταινία τα τραγούδια ερμήνευαν η Μαρινέλλα και ο Νίκος Κούρκουλος. Οι εκτελέσεις της Μαρινέλλας παραμένουν μέχρι σήμερα, δισκογραφικά ανέκδοτες. Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Ξαρχάκο.
1) Μην πιεις νερό – Βίκυ Μοσχολιού
2) Τα ρολόγια – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
3) Τ’ απόγευμα – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
4) Μη γυρίσεις πίσω – Βίκυ Μοσχολιού
5) Αφιέρωμα στο Μάνο – Σταμάτης Κόκοτας
6) Δυο αδέλφια – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
7) Αστέρι στο παράθυρο – Βίκυ Μοσχολιού
8) Άσπρος τοίχος – Σταμάτης Κόκοτας
9) Νανούρισμα – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
10) Τα ρολόγια – Οργανικό
Θα ήθελα να σταθώ σε ένα από τα σπουδαία τραγούδια του δίσκου, που δεν ακούστηκαν ιδιαίτερα κι αυτό δεν είναι άλλο από «Τ’ απόγευμα» με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Το «Ρολόι Κομπολόι» του Άκη Πάνου
Αυτοί ήταν οι έξι δίσκοι με πρωτότυπο υλικό, στους οποίους συμμετείχαν οι τρεις τραγουδιστές. Υπάρχει όμως και μια συλλογή που κυκλοφόρησε το 1969, με τραγούδια που είχαν κυκλοφορήσει μέχρι τότε σε δίσκους 45 στροφών. Αυτό ήταν και το πρώτο ολοκληρωμένο δισκογραφικό «πορτρέτο» του Άκη Πάνου.
Η συλλογή τιτλοφορήθηκε «Ρολόι κομπολόι», από το ομώνυμο τραγούδι που ηχογραφήθηκε το 1967.
1) Ρολόι κομπολόι – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
2) Πήρα απ’το χέρι σου νερό – Βίκυ Μοσχολιού
3) Και τι δεν κάνω – Στράτος Διονυσίου
4) Γλυκό φαρμάκι – Γιώτα Λύδια
5) Θα κλάψω αύριο – Σταμάτης Κόκοτας
6) Το παράκανες Βασίλη – Χαρούλα Λαμπράκη
7) Γιατί καλέ γειτόνισσα – Στράτος Διονυσίου
8) Καρδιά γεννήθηκες πουλάκι – Χαρούλα Λαμπράκη/Κική Παντελάκη
9) Δεν τελειώνει η ζωή – Σταμάτης Κόκοτας
10) Ήρθ’ ο χειμώνας- Βίκυ Μοσχολιού
11) Τίποτα – Στράτος Διονυσίου
12) Ολόκληρη ζωή – Γιώτα Λύδια
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση της ορχήστρας έγιναν βεβαίως από τον Άκη Πάνου.
Σαν κατακλείδα, θα σημείωνα πως το 1968 η Βίκυ Μοσχολιού τραγούδησε σε δίσκους 45 στροφών δυο συνθέσεις του Γρηγόρη Μπιθικώτση, τα «Είναι ο δικός μου ο καημός» σε στίχους Ελένης Λιάκου και «Τα καραβάνια» σε στίχους Γιάννη Κιούρκα, ενώ ο Σταμάτης Κόκοτας δισκογράφησε το 1973 ένα 45άρι με δυο τραγούδια του Μπιθικώτση σε στίχους Κώστα Βίρβου, την «Λίζα» και την «Ιστορία αγάπης» (ή «Λαβ Στόρυ»).
