Σαν σήμερα…
Τα 83 κλείνει σήμερα ο Σταύρος Ξαρχάκος. Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 14 Μαρτίου 1939…
Έλα απόψε στο… Παλλάς
Με αυτή την αφορμή και μέσα από την πλούσια δισκογραφία του κορυφαίου συνθέτη, σήμερα επέλεξα να ακούσουμε τη ζωντανή ηχογράφηση της συναυλίας του στο θέατρο «Παλλάς» στις 4 Μαΐου 1988, με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα και τη Δήμητρα Γαλάνη, που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά σε διπλό δίσκο από τη Minos.
Η συναυλία, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, για τους σκοπούς του «Χατζηπατέρειου» Κέντρου Αποκατάστασης και Στήριξης Παιδιού, ήταν χωρισμένη σε δύο μέρη. Το πρώτο περιλάμβανε μια επιλογή τραγουδιών του Σταύρου Ξαρχάκου της περιόδου 1962 – 1980 και το δεύτερο τραγούδια από την ταινία του Κώστα Φέρρη «Ρεμπέτικο». Στον δίσκο βέβαια μπήκαν ανάποδα. Ο πρώτος δίσκος περιλάμβανε τα τραγούδια του «Ρεμπέτικου» και ο δεύτερος τα υπόλοιπα. Δεύτερες φωνές έκανε η Ελένη Τσαλιγοπούλου, στα πρώτα της βήματα, τότε, στο ελληνικό τραγούδι.
Τα τραγούδια των δίσκων
1ος δίσκος
Τραγούδια από την ταινία «Ρεμπέτικο» του Κώστα Φέρρη
1) Μάνα μου Ελλάς (στίχοι: Νίκος Γκάτσος) Γιώργος Νταλάρας*
2) Το δίχτυ (Νίκος Γκάτσος) Δήμητρα Γαλάνη / β’ φωνή: Γιώργος Νταλάρας, Ελένη Τσαλιγοπούλου
3) Στου Θωμά (Κώστας Φέρρης) Γιώργος Νταλάρας*
4) Μπουρνοβαλιά (Νίκος Γκάτσος) Δήμητρα Γαλάνη
5) Το πρακτορείο (Νίκος Γκάτσος) Δήμητρα Γαλάνη
6) Τα παιδιά της άμυνας (Παραδοσιακό / Διασκευή Σταύρου Ξαρχάκου) Γιώργος Νταλάρας *
7) Ιμιτλερίμ (Παραδοσιακό / Διασκευή Σταύρου Ξαρχάκου) Γιώργος Νταλάρας
8) Στου Θωμά (Κώστας Φέρρης) Γιώργος Νταλάρας*
*Β’ φωνή: Ελένη Τσαλιγοπούλου
2ος δίσκος
1) Σαββατόβραδο στην Καισαριανή (Λευτέρης Παπαδόπουλος) Γιώργος Νταλάρας
2) Να με θυμάσαι (Βαγγέλης Γκούφας) Δήμητρα Γαλάνη
3) Ειν’ αρρώστια τα τραγούδια (Μάνος Ελευθερίου) Γιώργος Νταλάρας
4) Βαρκαρόλα (Βαγγέλης Γκούφας) Δήμητρα Γαλάνη
5) Ήτανε μια φορά (Κώστας Φέρρης) Γιώργος Νταλάρας
6) Χάθηκε το φεγγάρι (Βαγγέλης Γκούφας) Δήμητρα Γαλάνη
7) Η νύχτα (Νίκος Γκάτσος) Γιώργος Νταλάρας
8) Ένα πρωινό (Ανναμπέλ) (Γιώργος Παπαστεφάνου) Δήμητρα Γαλάνη
9) Αγάπη – αγάπη (Από το θεατρικό έργο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα «Περλιμπίν και Μπελίσσα» / Απόδοση στα ελληνικά: Νίκος Γκάτσος) Δήμητρα Γαλάνη
10) Ο μαύρος ήλιος (Νίκος Γκάτσος) Γιώργος Νταλάρας
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Σταύρο Ξαρχάκο. Έπαιξαν οι μουσικοί: Μάκης Μαυρόπουλος (μπουζούκι), Χρήστος Κωνσταντίνου (μπουζούκι, ντόμπρα), Χρήστος Ζέρβας, Νίκος Σαμπαζιώτης, Γιώργος Κόκκινος (κιθάρα), Νίκος Τσεσμελής (κλασικό μπάσο), Γιώργος Ζηκογιάννης (ηλεκτρικό μπάσο), Πλούταρχος Ρεμπούτσικας (τσέλο), Στέφανος Στεφανόπουλος (πνευστά), Νίκος Ζέρβας (keyboards), Γιάννης Ζερβίδης (πιάνο), Στέφανος Ζάρλας (ντραμς, κρουστά), Αριστείδης Μόσχος, Ελένη Φίλιππα, Γιάννης Κοροβέσης (σαντούρι), Λάζαρος Κουλαξίζης (ακορντεόν), Γιώργος Μαγκλάρας (βιολί), Νίκος Σαραγούδας, Μανώλης Μπουρνιάς (ούτι), Μανώλης Καραντίνης (μπαγλαμά), Κλεάνθης Τσακνάκης (τζουρά), Σπύρος Γλένης (ταραμπούκα) και ο Γιώργος Νταλάρας (κιθάρα).
Η ηχογράφηση έγινε από τον Γιάννη Σμυρναίο με το κινητό συνεργείο Master Sound και το remix στο studio Polysound, οι φωτογραφίες ήταν του Αλέξη Σοφιανόπουλου, του Δημήτρη Πανουλή και του Ντίμη Αργυρόπουλου, το εξώφυλλο επιμελήθηκε ο Χάρης Σπυρόπουλος και η οργάνωση παραγωγής ήταν της Κικής Καραβασίλη. Το album κυκλοφόρησε παράλληλα και στο Ισραήλ.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος είχε συνεργαστεί σε συναυλίες, τόσο με τον Γιώργο Νταλάρα, στα πρώτα χρόνια του ’70, όσο και με τη Δήμητρα Γαλάνη. Δισκογραφικά, το 1976 η Γαλάνη συμμετείχε με πέντε τραγούδια στο δίσκο του Ξαρχάκου «Η συμφωνία της Γιάλτας και Της πικρής αγάπης τα τραγούδια» (το 1975 στον δίσκο «Λεπτομέρειες», είχε ξανατραγουδήσει τον «Ξένο» σε στίχους Νίκου Γκάτσου και το «Ήταν τα λόγια σου φωτιά» του Κώστα Κινδύνη), ενώ αυτή ήταν η πρώτη δισκογραφική συνάντηση του συνθέτη με τον Γιώργο Νταλάρα. Στα κατοπινά χρόνια βέβαια, ο Σταύρος Ξαρχάκος συνεργάστηκε και με τους δύο, σε συναυλίες και σε δίσκους.
Νομίζω πως οποιοδήποτε σχόλιο για ενορχηστρώσεις, ερμηνείες και παιξίματα θα ήταν περιττό. Οι ενορχηστρώσεις του Ξαρχάκου θυμίζουν έντονα τον ήχο της περίφημης Κ.Ο.Ε.Μ, ενώ οι ερμηνευτές έκαναν τα τραγούδια «δικά τους» και αρκετά από αυτά τα ενέταξαν τα επόμενα χρόνια και στις προσωπικές συναυλίες τους. Μια σημείωση μόνο για την ερμηνεία του Γιώργου Νταλάρα στο συγκλονιστικό «Ιμιτλερίμ», όπου νομίζω πως υπερβαίνει τον ίδιο του τον εαυτό και πραγματοποιεί μια από τις σπουδαιότερες ερμηνείες της καριέρας του.
Δυστυχώς, στο διπλό album δεν χώρεσαν όλα τα τραγούδια που ακούστηκαν στη συναυλία, η οποία μεταδόθηκε ζωντανά από τον «Αθήνα 9,84» και σε μαγνητοσκόπηση από την ΕΤ1. Aπό τις μεταδόσεις αυτές, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πως, τουλάχιστον, τέσσερα τραγούδια με τη φωνή του Γιώργου Νταλάρα έμειναν εκτός δίσκων. Το «Κλάψτε ουρανοί κι αστέρια», το «Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι» και το «Έξω φυσάει και βρέχει» σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου και το «Από βυθό σ’ άλλο βυθό» με λόγια των Βαγγέλη Γκούφα και Βασίλη Ανδρεόπουλου. (Το «Κλάψτε ουρανοί κι αστέρια», σε διαφορετική εκτέλεση από τη συναυλία του Γιώργου Νταλάρα στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας τον Νοέμβρη του 1986, βρήκε θέση στην προσωπική συλλογή του ερμηνευτή «Live recordings», που κυκλοφόρησε το 1987 στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ το 1999 μπήκε στο cd «Live & unplugged» που διανεμήθηκε με το «Δίφωνο»).
Όμως, δεν ήταν μόνο τα κομμάτια που δεν χώρεσαν στο διπλό βινύλιο. Από την έκδοση του δίσκου σε μονό cd έλειπαν πέντε τραγούδια. Το «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή», που στο «Παλλάς» ακούστηκε για πρώτη φορά με τους στίχους που λογοκρίθηκαν το 1965 από την εκτέλεση του Γρηγόρη Μπιθικώτση, η «Βαρκαρόλα», το «Ένα πρωινό» και το «Αγάπη – αγάπη» με τη Δήμητρα Γαλάνη και η «Νύχτα», που βρήκε θέση, εννιά χρόνια μετά, στο ένα από τα δυο cd με τις ζωντανές ηχογραφήσεις, στο «Μουσικό Κουτί» του Γιώργου Νταλάρα.
Για αυτούς τους λόγους κι από τη στιγμή που ούτε στο youtube υπάρχει ολόκληρη η μαγνητοσκοπημένη συναυλία με καλό ήχο και εικόνα, θεωρώ πως η επανέκδοση της σε ένα διπλό cd, που θα περιλαμβάνει όλα τα τραγούδια, είναι επιβεβλημένη…
Τα 83 κλείνει σήμερα ο Σταύρος Ξαρχάκος. Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 14 Μαρτίου 1939…
Έλα απόψε στο… Παλλάς
Με αυτή την αφορμή και μέσα από την πλούσια δισκογραφία του κορυφαίου συνθέτη, σήμερα επέλεξα να ακούσουμε τη ζωντανή ηχογράφηση της συναυλίας του στο θέατρο «Παλλάς» στις 4 Μαΐου 1988, με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα και τη Δήμητρα Γαλάνη, που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά σε διπλό δίσκο από τη Minos.
Η συναυλία, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, για τους σκοπούς του «Χατζηπατέρειου» Κέντρου Αποκατάστασης και Στήριξης Παιδιού, ήταν χωρισμένη σε δύο μέρη. Το πρώτο περιλάμβανε μια επιλογή τραγουδιών του Σταύρου Ξαρχάκου της περιόδου 1962 – 1980 και το δεύτερο τραγούδια από την ταινία του Κώστα Φέρρη «Ρεμπέτικο». Στον δίσκο βέβαια μπήκαν ανάποδα. Ο πρώτος δίσκος περιλάμβανε τα τραγούδια του «Ρεμπέτικου» και ο δεύτερος τα υπόλοιπα. Δεύτερες φωνές έκανε η Ελένη Τσαλιγοπούλου, στα πρώτα της βήματα, τότε, στο ελληνικό τραγούδι.
Τα τραγούδια των δίσκων
1ος δίσκος
Τραγούδια από την ταινία «Ρεμπέτικο» του Κώστα Φέρρη
1) Μάνα μου Ελλάς (στίχοι: Νίκος Γκάτσος) Γιώργος Νταλάρας*
2) Το δίχτυ (Νίκος Γκάτσος) Δήμητρα Γαλάνη / β’ φωνή: Γιώργος Νταλάρας, Ελένη Τσαλιγοπούλου
3) Στου Θωμά (Κώστας Φέρρης) Γιώργος Νταλάρας*
4) Μπουρνοβαλιά (Νίκος Γκάτσος) Δήμητρα Γαλάνη
5) Το πρακτορείο (Νίκος Γκάτσος) Δήμητρα Γαλάνη
6) Τα παιδιά της άμυνας (Παραδοσιακό / Διασκευή Σταύρου Ξαρχάκου) Γιώργος Νταλάρας *
7) Ιμιτλερίμ (Παραδοσιακό / Διασκευή Σταύρου Ξαρχάκου) Γιώργος Νταλάρας
8) Στου Θωμά (Κώστας Φέρρης) Γιώργος Νταλάρας*
*Β’ φωνή: Ελένη Τσαλιγοπούλου
2ος δίσκος
1) Σαββατόβραδο στην Καισαριανή (Λευτέρης Παπαδόπουλος) Γιώργος Νταλάρας
2) Να με θυμάσαι (Βαγγέλης Γκούφας) Δήμητρα Γαλάνη
3) Ειν’ αρρώστια τα τραγούδια (Μάνος Ελευθερίου) Γιώργος Νταλάρας
4) Βαρκαρόλα (Βαγγέλης Γκούφας) Δήμητρα Γαλάνη
5) Ήτανε μια φορά (Κώστας Φέρρης) Γιώργος Νταλάρας
6) Χάθηκε το φεγγάρι (Βαγγέλης Γκούφας) Δήμητρα Γαλάνη
7) Η νύχτα (Νίκος Γκάτσος) Γιώργος Νταλάρας
8) Ένα πρωινό (Ανναμπέλ) (Γιώργος Παπαστεφάνου) Δήμητρα Γαλάνη
9) Αγάπη – αγάπη (Από το θεατρικό έργο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα «Περλιμπίν και Μπελίσσα» / Απόδοση στα ελληνικά: Νίκος Γκάτσος) Δήμητρα Γαλάνη
10) Ο μαύρος ήλιος (Νίκος Γκάτσος) Γιώργος Νταλάρας
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έγιναν από τον Σταύρο Ξαρχάκο. Έπαιξαν οι μουσικοί: Μάκης Μαυρόπουλος (μπουζούκι), Χρήστος Κωνσταντίνου (μπουζούκι, ντόμπρα), Χρήστος Ζέρβας, Νίκος Σαμπαζιώτης, Γιώργος Κόκκινος (κιθάρα), Νίκος Τσεσμελής (κλασικό μπάσο), Γιώργος Ζηκογιάννης (ηλεκτρικό μπάσο), Πλούταρχος Ρεμπούτσικας (τσέλο), Στέφανος Στεφανόπουλος (πνευστά), Νίκος Ζέρβας (keyboards), Γιάννης Ζερβίδης (πιάνο), Στέφανος Ζάρλας (ντραμς, κρουστά), Αριστείδης Μόσχος, Ελένη Φίλιππα, Γιάννης Κοροβέσης (σαντούρι), Λάζαρος Κουλαξίζης (ακορντεόν), Γιώργος Μαγκλάρας (βιολί), Νίκος Σαραγούδας, Μανώλης Μπουρνιάς (ούτι), Μανώλης Καραντίνης (μπαγλαμά), Κλεάνθης Τσακνάκης (τζουρά), Σπύρος Γλένης (ταραμπούκα) και ο Γιώργος Νταλάρας (κιθάρα).
Η ηχογράφηση έγινε από τον Γιάννη Σμυρναίο με το κινητό συνεργείο Master Sound και το remix στο studio Polysound, οι φωτογραφίες ήταν του Αλέξη Σοφιανόπουλου, του Δημήτρη Πανουλή και του Ντίμη Αργυρόπουλου, το εξώφυλλο επιμελήθηκε ο Χάρης Σπυρόπουλος και η οργάνωση παραγωγής ήταν της Κικής Καραβασίλη. Το album κυκλοφόρησε παράλληλα και στο Ισραήλ.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος είχε συνεργαστεί σε συναυλίες, τόσο με τον Γιώργο Νταλάρα, στα πρώτα χρόνια του ’70, όσο και με τη Δήμητρα Γαλάνη. Δισκογραφικά, το 1976 η Γαλάνη συμμετείχε με πέντε τραγούδια στο δίσκο του Ξαρχάκου «Η συμφωνία της Γιάλτας και Της πικρής αγάπης τα τραγούδια» (το 1975 στον δίσκο «Λεπτομέρειες», είχε ξανατραγουδήσει τον «Ξένο» σε στίχους Νίκου Γκάτσου και το «Ήταν τα λόγια σου φωτιά» του Κώστα Κινδύνη), ενώ αυτή ήταν η πρώτη δισκογραφική συνάντηση του συνθέτη με τον Γιώργο Νταλάρα. Στα κατοπινά χρόνια βέβαια, ο Σταύρος Ξαρχάκος συνεργάστηκε και με τους δύο, σε συναυλίες και σε δίσκους.
Νομίζω πως οποιοδήποτε σχόλιο για ενορχηστρώσεις, ερμηνείες και παιξίματα θα ήταν περιττό. Οι ενορχηστρώσεις του Ξαρχάκου θυμίζουν έντονα τον ήχο της περίφημης Κ.Ο.Ε.Μ, ενώ οι ερμηνευτές έκαναν τα τραγούδια «δικά τους» και αρκετά από αυτά τα ενέταξαν τα επόμενα χρόνια και στις προσωπικές συναυλίες τους. Μια σημείωση μόνο για την ερμηνεία του Γιώργου Νταλάρα στο συγκλονιστικό «Ιμιτλερίμ», όπου νομίζω πως υπερβαίνει τον ίδιο του τον εαυτό και πραγματοποιεί μια από τις σπουδαιότερες ερμηνείες της καριέρας του.
Δυστυχώς, στο διπλό album δεν χώρεσαν όλα τα τραγούδια που ακούστηκαν στη συναυλία, η οποία μεταδόθηκε ζωντανά από τον «Αθήνα 9,84» και σε μαγνητοσκόπηση από την ΕΤ1. Aπό τις μεταδόσεις αυτές, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πως, τουλάχιστον, τέσσερα τραγούδια με τη φωνή του Γιώργου Νταλάρα έμειναν εκτός δίσκων. Το «Κλάψτε ουρανοί κι αστέρια», το «Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι» και το «Έξω φυσάει και βρέχει» σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου και το «Από βυθό σ’ άλλο βυθό» με λόγια των Βαγγέλη Γκούφα και Βασίλη Ανδρεόπουλου. (Το «Κλάψτε ουρανοί κι αστέρια», σε διαφορετική εκτέλεση από τη συναυλία του Γιώργου Νταλάρα στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας τον Νοέμβρη του 1986, βρήκε θέση στην προσωπική συλλογή του ερμηνευτή «Live recordings», που κυκλοφόρησε το 1987 στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ το 1999 μπήκε στο cd «Live & unplugged» που διανεμήθηκε με το «Δίφωνο»).
Όμως, δεν ήταν μόνο τα κομμάτια που δεν χώρεσαν στο διπλό βινύλιο. Από την έκδοση του δίσκου σε μονό cd έλειπαν πέντε τραγούδια. Το «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή», που στο «Παλλάς» ακούστηκε για πρώτη φορά με τους στίχους που λογοκρίθηκαν το 1965 από την εκτέλεση του Γρηγόρη Μπιθικώτση, η «Βαρκαρόλα», το «Ένα πρωινό» και το «Αγάπη – αγάπη» με τη Δήμητρα Γαλάνη και η «Νύχτα», που βρήκε θέση, εννιά χρόνια μετά, στο ένα από τα δυο cd με τις ζωντανές ηχογραφήσεις, στο «Μουσικό Κουτί» του Γιώργου Νταλάρα.
Για αυτούς τους λόγους κι από τη στιγμή που ούτε στο youtube υπάρχει ολόκληρη η μαγνητοσκοπημένη συναυλία με καλό ήχο και εικόνα, θεωρώ πως η επανέκδοση της σε ένα διπλό cd, που θα περιλαμβάνει όλα τα τραγούδια, είναι επιβεβλημένη…
