Το χειμώνα της σχολικής περιόδου 1979-1980 πήγαινα στην Τρίτη δημοτικού. Σε κάποια σχολική εκδρομή συνέβη ένα περιστατικό που έμεινε χαραγμένο στη μνήμη μου. Μόλις είχε κυκλοφορήσει ο δίσκος του Γιάννη Μαρκόπουλου «Σεργιάνι στον κόσμο» με τον Γιώργο Νταλάρα. Πηγαίνοντας λοιπόν στην εκδρομή με τα πόδια, τραγουδούσαμε, με μια παρέα συμμαθητών μου, το τραγούδι «Ο σκλάβος». Θυμάμαι μάλιστα πως είχα μοιράσει και τα μέρη. Μια συμμαθήτριά μου έλεγε το μέρος της Βασιλικής Λαβίνα, εγώ, φυσικά, το μέρος του Νταλάρα και στο φινάλε, τους είχα βάλει όλους να κάνουν και τα χορωδιακά. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την κυρία Σοφία, τη δασκάλα μου, να έρχεται, τρέχοντας σχεδόν, να μου τραβά το αυτί και να μου λέει «Δεν θα λέτε τέτοια τραγούδια. Δεν είναι ωραία τραγούδια αυτά!». Έτσι, το γυρίσαμε πάλι στο πανελλήνιο παιδικό σουξέ «Χαρωπά τα δυο μου χέρια τα χτυπώ…»
Την ίδια περίοδο, η αρμόδια διεύθυνση της Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών του Υπουργείου Προεδρίας της Κυβέρνησης, έκανε το «θαύμα» της… Προκειμένου να δώσει την άδεια για να ηχογραφηθεί από τον Γιώργο Νταλάρα και να κυκλοφορήσει στο δίσκο «Τα ρεμπέτικα της Κατοχής» το τραγούδι του Μπαγιαντέρα «Στη σκλαβωμένη Ελλάδα μας»- τραγούδι γραμμένο στα χρόνια της Κατοχής, που τότε φυσικά ήταν αδύνατο να ηχογραφηθεί- έθεσε ως όρο να απαλειφθούν οι λέξεις ΕΑΜ και ΕΛΑΣ. Το τραγούδι μάλιστα είχε υποβληθεί στην επιτροπή με τον παραπλανητικό τίτλο «Γιώργος Νταλάρας». Έτσι οι λογοκριτές το απέρριψαν με την παρακάτω φαιδρή ανακοίνωση: «Η υπηρεσία μας, ύστερα από γνωμοδότηση των αρμοδίων Επιτροπών με αριθμ.32/20-5-80 και 691/10-6-80 σας πληροφορεί ότι το υπό των 33 στροφών τραγούδι «Γιώργος Νταλάρας» εγκρίνεται, υπό τον όρον να απαληφθούν οι λέξεις ΕΑΜ και ΕΛΑΣ.»
Ο Μπαγιαντέρας πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 1985 χωρίς να ακούσει το τραγούδι του ηχογραφημένο. Αυτό όμως δεν ξεχάστηκε και το 2008 ο Γιώργος Νταλάρας το ενέταξε στις παραστάσεις του «Σαν τραγούδι μαγεμένο» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών & Θεσ/νίκης, οι οποίες ήταν αφιερωμένες στο ρεμπέτικο τραγούδι, που ηχογραφήθηκαν και κυκλοφόρησαν σε cd και dvd.
33 χρόνια μετά, ξαναζούμε παρόμοια φαινόμενα λογοκρισίας. Πριν από μερικούς μήνες λογοκρίθηκε σε κάποιο σχολείο ο «Κεμάλ» του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου, ενώ πριν από λίγες μέρες, ύστερα από την προτροπή ενός γονέα, προς τον διευθυντή γυμνασίου στον Πύργο Ηλείας, λογοκρίθηκε ξανά ο Μπαγιαντέρας. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ της Ελένης Παπαδοπούλου για το eproini.gr:
"Δεν πάει πολύς καιρός- τον Μάιο του 2013 συνέβη το περιστατικό που έκανε το γύρο των social media- όπου διευθύντρια σχολείου κατόπιν προτροπής γονέα, επέπληξε την δασκάλα της μουσικής και ουσιαστικά της απαγόρευσε να διδάξει στα παιδιά της Ε΄ τάξης του Δημοτικού, τον «Κεμάλ», ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα αριστουργήματα του Μάνου Χατζιδάκι κατηγορώντας την για… ισλαμική προπαγάνδα! Ένα παρόμοιο περιστατικό… λογοκρισίας και σκοταδισμού, συνέβη σε σχολική γιορτή γυμνασίου στον Πύργο, όταν ο διευθυντής, επίσης κατόπιν παρέμβασης γονέα, απαγόρευσε στην καθηγήτρια της μουσικής, να διδάξει και να πει μαζί με την χορωδία του σχολείου, ένα τραγούδι του… Μπαγιαντέρα, που συγκαταλέγεται στα ρεμπέτικα της κατοχής του 1942! Το θέμα ανέδειξε και κατήγγειλε με ανακοίνωσή της και η ΕΛΜΕ Ηλείας.
Πριν από μερικές μέρες και ενώ η συγκεκριμένη καθηγήτρια μουσικής προετοίμαζε μαζί με τους μαθητές της τα τραγούδια που θα παρουσίαζε η χορωδία στην χθεσινή επετειακή εκδήλωση του σχολείου, ο διευθυντής την κάλεσε και ζήτησε από την μουσικό, να… αφαιρέσει το ρεμπέτικο «Να’ ναι γλυκό το βόλι» του Μπαγιαντέρα από τα τραγούδια που έχουν επιλεγεί, κατόπιν προτροπής ενός γονέα του σχολείου που είπε ότι το παιδί του δεν θέλει να λέει τραγούδια που μιλάνε για τον Άρη ( Βελουχιώτη) και τους αντάρτες! Μάλιστα ο διευθυντής συγκάλεσε αμέσως και τον Σύλλογο διδασκόντων για να τους ενημερώσει για το θέμα. Η καθηγήτρια μουσικής δεν δέχθηκε να «κόψει» το συγκεκριμένο ρεμπέτικο από την γιορτή, είπε μαζί με τα παιδιά «ή όλα θα τα πούμε, ή κανένα» και συνέχισε να το διδάσκει κανονικά. Ωστόσο, στην χθεσινή σχολική γιορτή, οι πληροφορίες μας λένε ότι η λογοκρισία πήρε την μορφή απαγόρευσης και έτσι η καθηγήτρια μουσικής μαζί με την χορωδία, επέλεξαν να μην πουν κανένα τραγούδι στην εκδήλωση του σχολείου, πλην του Εθνικού Ύμνου! Επειδή όμως, κανείς δεν μπορεί ούτε να απαλείψει την ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, μα ούτε και του ρεμπέτικου τραγουδιού, γιατί δεν είναι δυνατόν το έργο των εκπαιδευτικών και ιδίως των καλλιτεχνικών μαθημάτων να υφίσταται λογοκρισία, ούτε τα φαινόμενα φανατισμού που μας έχουν παγώσει το αίμα να τα βλέπουμε να τρυπώνουν στα σχολεία με τις ευλογίες των διευθυντών και των ανωτέρων τους, η μουσικός μαζί με την χορωδία του σχολείου, είπαν το «απαγορευμένο» ρεμπέτικο του Μπαγιαντέρα στην χθεσινή αντιφασιστική συναυλία που διοργάνωσε η ΕΛΜΕ Ηλείας και ο Σύλλογος Δασκάλων Πύργου στην κεντρική πλατεία. Διότι θεώρησαν και καλά έκαναν, ότι δεν αρκεί να καταγγέλλουμε τον σκοταδισμό, τον ρατσισμό και τον εκφασισμό της κοινωνίας, πρέπει και εμπράκτως να τον αποτρέπουμε. Μάλιστα, εκτός από το ρεμπέτικο, αναφέρθηκαν και στο ιστορικό του που είναι μέρος της ιστορίας του Μπαγιαντέρα, του τυφλού ραψωδού της Αντίστασης. Εξάλλου, το Ρεμπέτικο τραγούδι περπάτησε επάνω στα αχνάρια του Αντάρτικου Τραγουδιού (χωρίς αυτό, απαραίτητα να προσδίδει στο δεύτερο αισθητική υπεροχή). Συντάχτηκε με το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ κι ακολούθησε την πολιτική του ιδεολογία.
Οι επίμαχοι στίχοι του Μπαγιαντέρα:
Φόρεσ' αντάρτη τ' άρματα, ζώσε και το σπαθί σου
και σύρε για τον πόλεμο κι η λευτεριά μαζί σου.
Σύρε και θέλω νικητής, παιδί μου να γυρίσεις,
για τη γλυκιά τη λευτεριά, το αίμα σου να χύσεις
Πολέμησε αντάρτη μου,πως πολεμάνε όλοι
και με τον Άρη αρχηγό, να 'ναι γλυκό το βόλι
Και το ιστορικό του…
Χειμώνας 1941-42 στην Αθήνα, «μαύρος» χειμώνας, 350 άτομα πέθαναν από την πείνα. Το Σεπτέμβριο του 1942, το ΕΑΜ κυκλοφορεί ολιγοσέλιδο κείμενο που έχει συγγράψει ο μεγάλος παιδαγωγός Δημήτρης Γληνός, όπου καλεί το λαό να αντισταθεί ενάντια στο φασισμό ακόμα και με ένοπλο αγώνα. Ο ΕΛΑΣ με αρχικαπετάνιο τον Άρη Βελουχιώτη αγωνίζεται ηρωικά και ηγείται της κυβέρνησης του βουνού, όπου στο πρώτο Πανθεσσαλικό Συνέδριο του ΕΑΜ τελούν τον αγιασμό ο Μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος και ο Ιωακείμ Κοζάνης. Στον Πειραιά, ο τροβαδούρος της Αντίστασης Δημήτρης Γκόγκος ( κατά κόσμον Μπαγιαντέρας), καλεί με τα τραγούδια του τα παλικάρια της εποχής να ενταχθούν στις τάξεις του ΕΑΜ και να πολεμήσουν στον Έβρο. Το τραγούδι του «ΝΑ ‘ ΝΑΙ ΓΛΥΚΟ ΤΟ ΒΟΛΙ» που έγραψε και συνέθεσε το 1942 μαζί με άλλα τραγούδια του Μπαγιαντέρα, ανήκει στην ιστορία των αντιστασιακών ρεμπέτικων. Το συγκεκριμένο τραγούδι, αγραμματοφώνητο τότε, πρωτοκυκλοφόρησε το 1980 τραγουδισμένο από τους Γιώργο Νταλάρα, Γλυκερία και Δημήτρη Κοντογιάννη και περιλαμβάνεται στο LP «ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ», MINOS DAL-MSM 391, 1980.”
Να συμπληρώσω πως, όπως αναφέρεται στο βιβλίο που συνοδεύει το δίσκο «Ρεμπέτικα της Κατοχής», υπήρχε και τέταρτη στροφή, αλλά ο Μπαγιαντέρας ξέχασε τα λόγια κι έτσι δεν ηχογραφήθηκε.
Το παιδί μου είναι ακόμα στην προσχολική ηλικία. Διαβάζοντας λοιπόν αυτή την είδηση, προβληματίστηκα πολύ έντονα, για το τι θα έκανα, αν φοιτούσε στο συγκεκριμένο σχολείο… Μάλλον θα προσπαθούσα να το μεταγράψω σε κάποιο άλλο… Το μόνο που θέλω να ευχηθώ από την πλευρά μου είναι, να μην ξαναγίνουμε μάρτυρες σε παρόμοια φαινόμενα, που γυρνούν τη χώρα στην εποχή του μεσαίωνα… Δεν το αντέχει κανείς…
Πηγή: eproini.gr
Δείτε επίσης:
- «Στη σκλαβωμένη Ελλάδα μας» του Μπαγιαντέρα με τον Γιώργο Νταλάρα
