Ο Άλκης Αλκαίος ή Βαγγέλης Λιάρος, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 1949 κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα και από μικρή ηλικία πολιτογραφήθηκε κάτοικος Πάργας. Εμφανίσθηκε σαν συγγραφέας το 1967 εκδίδοντας ένα μικρό δοκίμιο πάνω στον ποιητή Κ.Γ. Καρυωτάκη, με τίτλο «Κώστας Καρυωτάκης – ο ποιητής που αγαπήθηκε και μισήθηκε». Στη δισκογραφία πρωτοεμφανίστηκε το 1978 με το ποίημα «Φλεβάρης 1948» που μελοποίησε ο Θάνος Μικρούτσικος και τραγούδησε η Μαρία Δημητριάδη στο δίσκο «Τα τραγούδια της λευτεριάς».
Η συνεργασία με τον Θάνο Μικρούτσικο συνεχίστηκε μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του, αποφέροντας μια σειρά από διαχρονικά τραγούδια, αρχής γενομένης από το περίφημο «Ερωτικό», που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1982 με ερμηνευτή τον Μανώλη Μητσιά, στον εμβληματικό κύκλο τραγουδιών «Εμπάργκο» που αποτέλεσε και τον πρώτο, ολοκληρωμένο δίσκο της συνεργασίας συνθέτη και ποιητή.
Μια νέα άποψη με πρωτοβουλία του συνθέτη…
Το 2021 κυκλοφόρησε από το Ogdoo Music Group η νέα ηχογράφηση του «Εμπάργκο», με ερμηνευτές δυο από τους σταθερούς συνεργάτες του την τελευταία εικοσαετία, τον Μίλτο Πασχαλίδη και τον Χρήστο Θηβαίο και την ουσιαστική συμμετοχή του Γιάννη Κότσιρα στο «Ερωτικό». Η νέα αυτή ηχογράφηση σχεδιάσθηκε με πρωτοβουλία του ίδιου του συνθέτη, ο οποίος επιθυμούσε να παρουσιάσει μια νέα άποψη και διάσταση του έργου, ενώ την παραγωγή επιμελήθηκε ο επί σειρά ετών συνεργάτης του Μικρούτσικου, Θύμιος Παπαδόπουλος. Σε αυτή την έκδοση συμπεριλήφθηκε και το τραγούδι «Spleen» που δεν χώρεσε στο δίσκο του 1982.
Τα τραγούδια του cd
1) Εισαγωγή (Ποίηση: Βλαδίμηρος Μαγιακόβσκι) Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος, Θάνος Μικρούτσικος
2) Το κακόηθες μελάνωμα – Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος
3) Μες στο χημείο του Μαγιού – Μίλτος Πασχαλίδης
4) Ερωτικό – Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος, Γιάννης Κότσιρας (Τη «χορωδία» αποτελούν οι: Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος, Βαγγέλης Μαχαίρας, Θύμιος Παπαδόπουλος και Στέργιος Μικρούτσικος)
5) Ταπεινό ρέκβιεμ για το μέλλον ή Το άλλο πρόσωπο ενός αυτόνομου – Χρήστος Θηβαίος
6) Γαμμαγραφία – Μίλτος Πασχαλίδης
7) Σκάντζα – Χρήστος Θηβαίος
8) Πρωινή ή Βραδινή σερενάτα – Χρήστος Θηβαίος
9) Ωδή σ’έναν δρομέα ημιαντοχής – Χρήστος Θηβαίος, Μίλτος Πασχαλίδης
10) Χαρούμενο τραγούδι για τη Σύλβια Πλαθ – Μίλτος Πασχαλίδης
11) Μεταμεσονύχτιο – Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος
12) Spleen – Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος, Θάνος Μικρούτσικος
Έπαιξαν οι μουσικοί: Θύμιος Παπαδόπουλος (σοπράνο, άλτο και τενόρο σαξόφωνο, φλάουτο, ηλεκτρικό πιάνο), Βαγγέλης Μαχαίρας (μπουζούκι), Χρήστος Περτσινίδης (ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα), Μίλτος Πασχαλίδης (ακουστική κιθάρα), Χρήστος Θηβαίος (ακουστική κιθάρα), Δημήτρης Κουφαλάκος (φαγκότο), Μιχάλης Πορφύρης (τσέλο), Καλλίστρατος Δρακόπουλος (ντραμς), Γιώτης Κιουρτσόγλου (ηλεκτρικό μπάσο), Μάξιμος Δράκος (πιάνο), Δημήτρης Αγάθος (τρομπέτα, φλικόρνο) και Βασίλης Ραψανιώτης (βιολί).
Oι φωτογραφίες είναι του Γιώργου Σπανού και το artwork του Γρηγόρη Ψαλτάκου και της Ελένας Μονονογιούδη.
«Ποια νυχτωδία το φως σου έχει πάρει…»
Η διαδρομή του «Εμπάργκο» ξεκίνησε ουσιαστικά την 1η Ιουλίου 1981, όταν στο πλαίσιο μιας μικρής περιοδείας που περιλάμβανε έξι συναυλίες σε πόλεις της Ελλάδας, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Μάνος Λοΐζος και ο Χρήστος Λεοντής πραγματοποίησαν την πρώτη από τις συναυλίες αυτές στο γήπεδο του Πανιωνίου στην Αθήνα, εκεί όπου η Χάρις Αλεξίου, που τραγούδησε για πρώτη φορά το «Ερωτικό».
Σύμφωνα όμως με τις συνθήκες της εποχής, το τραγούδι δεν μπορούσε να ηχογραφηθεί με τη φωνή της, αφού Μικρούτσικος και Αλεξίου ανήκαν σε διαφορετικές εταιρείες. Εκείνη την εποχή το «Συμμετέχει και ο/η…» δεν ήταν τόσο απλή υπόθεση.
Εν τέλει, όπως είναι γνωστό, η «Πιρόγα» δισκογραφήθηκε για πρώτη φορά με τη φωνή του Μανώλη Μητσιά, o οποίος ενθουσιασμένος από το τραγούδι, «αναγκάστηκε» να ηχογραφήσει έναν ολόκληρο δίσκο με ρεμπέτικα τραγούδια στην Columbia, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι όροι του συμβολαίου που είχε με την εταιρεία εκείνη την εποχή και να μπορέσει να ηχογραφήσει την «Πιρόγα» στη CBS. Τέσσερα χρόνια αργότερα το «Ερωτικό» ηχογραφήθηκε και από την Χάρις Αλεξίου στον δίσκο «Η αγάπη είναι ζάλη», τον πρώτο από τους δυο ολοκληρωμένους δίσκους της συνεργασίας της με τον Θάνο Μικρούτσικο. Εδώ που τα λέμε, το «Ερωτικό» ήταν και το «όχημα» που «ταξίδεψε» το «Εμπάργκο» σε ένα ευρύτερο κοινό. Την εποχή της κυκλοφορίας του δίσκου ακούστηκε ιδιαίτερα και η «Σερενάτα», ενώ με το πέρασμα των χρόνων αναδείχθηκε, περισσότερο μέσα από τις «ζωντανές» παρουσιάσεις του, «Το κακόηθες μελάνωμα».
Έχω την αίσθηση πως τα υπόλοιπα τραγούδια, επισκιάσθηκαν από την επιτυχία του «Ερωτικού», έμειναν «κλεισμένα» σε ένα στενό κύκλο ακροατών και αξίζουν μιας δεύτερης ευκαιρίας, που δίνεται με τούτη την ανανεωμένη και φρεσκαρισμένη, όσον αφορά τον ήχο και τους ερμηνευτές, έκδοση. Νομίζω πως η «θητεία» των τραγουδιστών, αλλά και του Θύμιου Παπαδόπουλου στο πλευρό του συνθέτη, είναι η καλύτερη εγγύηση για τη νέα διαδρομή του «Εμπάργκο».
Άλλωστε έχουμε να κάνουμε με ένα έργο που, σαράντα χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, παραμένει ιδιαίτερα επίκαιρο.
Ένα πρωτοποριακό έργο που άντεξε στον χρόνο…
Ο Θάνος Μικρούτσικος έλεγε πως:
«Το ΕΜΠΑΡΓΚΟ βγάζει με τη μία όλες τις αρετές του Αλκαίου που αφορούν τον καθένα από εμάς αλλά και όλους μαζί. Μιλάει για έρωτες θυελλώδεις, για έρωτες αδιέξοδους, μιλάει και προφητεύει τον αποκλεισμό της γενιάς μας και γράφει στίχους κλειδιά που ξεκλειδώνουν κι εκφράζουν τη δραματική συγκυρία είτε πρόκειται για το ατομικό είτε πρόκειται για το όλον»,
ενώ ο Άλκης Αλκαίος, σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, είχε πει τα εξής:
«Αν έχει κάποια επικαιρότητα το ΕΜΠΑΡΓΚΟ είναι περισσότερο στον τομέα του ατομικού αποκλεισμού, του ατομικού “εμπάργκο”. Πιστεύω ότι η παρτίδα μας δεν παίχτηκε και ούτε θα παιχτεί ποτέ».
Στα σημειώματα τους στο ένθετο του δίσκου ο Θύμιος Παπαδόπουλος, ο Μίλτος Πασχαλίδης και ο Χρήστος Θηβαίος, αναφέρονται, μεταξύ άλλων, στα «πώς» και τα «γιατί» αυτής της έκδοσης:
«Το 2009 πιάσαμε την κουβέντα για το ΕΜΠΑΡΓΚΟ με τον Θάνο. Του είπα ότι αυτό το έργο το φορώ πάνω μου σαν ρούχο, ήταν μπροστά από την εποχή του, με βοήθησε να μεγαλώσω μουσικά. Μου ανάφερε απλά ότι ένα τραγούδι, το “Spleen”, είχε ηχογραφηθεί, αλλά δεν είχε συμπεριληφθεί στην αρχική έκδοση και μου ανάθεσε να το ψάξω στις παλιές ταινίες. Δεν κατάφερα να το εντοπίσω.
“Καλά, δεν πειράζει, κλείσε στούντιο, θα το ξαναηχογραφήσω φωνή-πιάνο”».
Θύμιος Παπαδόπουλος
«Όταν ένα μουσικό έργο τόσο βαθιά πολιτικό όσο το ΕΜΠΑΡΓΚΟ παραμένει επίκαιρο μετά από 40 χρόνια, μου δημιουργεί αντιφατικά συναισθήματα. Ήταν τόσο πρωτοποριακό και άντεξε στον χρόνο; Ή, στα 40 χρόνια που πέρασαν, η κοινωνία δεν πήγε και τόσο “μπροστά” καθιστώντας το ακόμα επίκαιρο; Στην περίπτωση του Εμπάργκο ισχύουν και τα δύο. Η μουσική ιδιοφυΐα του Θάνου Μικρούτσικου είναι πρωτοπόρα και καθηλωτική και οι λέξεις του Άλκη Αλκαίου μοιάζουν σαν να γράφτηκαν χτες».
Μίλτος Πασχαλίδης
«Το καλοκαίρι του 2000 μου τηλεφώνησε ο Θάνος για να διαλέξουμε τραγούδια του για δύο συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής. Μέχρι τον Νοέμβριο βυθιζόμουνα όλο και πιο βαθιά στο έργο του. O Θάνος δε θέλει ερμηνευτές, θέλει δύτες. Για 13 τραγούδια μελετούσα αδιάκοπα 97. [...] Ανάμεσα σ’ αυτά τα έργα ήταν και το ΕΜΠΑΡΓΚΟ. Το ορυχείο αυτού του έργου με μαγνήτισε ανεπανόρθωτα».
Χρήστος Θηβαίος
Στη λίστα που ακολουθεί μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο τον δίσκο.
To ΕΜΠΑΡΓΚΟ κυκλοφορεί σε cd από το Ogdoo Music Group και μπορείτε να το παραγγείλετε ΕΔΩ
Βρίσκεται στις προθήκες των δισκοπωλείων κι επιλεγμένων βιβλιοπωλείων και είναι διαθέσιμο σε όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες: https://orcd.co/embargo
Η συνεργασία με τον Θάνο Μικρούτσικο συνεχίστηκε μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του, αποφέροντας μια σειρά από διαχρονικά τραγούδια, αρχής γενομένης από το περίφημο «Ερωτικό», που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1982 με ερμηνευτή τον Μανώλη Μητσιά, στον εμβληματικό κύκλο τραγουδιών «Εμπάργκο» που αποτέλεσε και τον πρώτο, ολοκληρωμένο δίσκο της συνεργασίας συνθέτη και ποιητή.
Μια νέα άποψη με πρωτοβουλία του συνθέτη…
Το 2021 κυκλοφόρησε από το Ogdoo Music Group η νέα ηχογράφηση του «Εμπάργκο», με ερμηνευτές δυο από τους σταθερούς συνεργάτες του την τελευταία εικοσαετία, τον Μίλτο Πασχαλίδη και τον Χρήστο Θηβαίο και την ουσιαστική συμμετοχή του Γιάννη Κότσιρα στο «Ερωτικό». Η νέα αυτή ηχογράφηση σχεδιάσθηκε με πρωτοβουλία του ίδιου του συνθέτη, ο οποίος επιθυμούσε να παρουσιάσει μια νέα άποψη και διάσταση του έργου, ενώ την παραγωγή επιμελήθηκε ο επί σειρά ετών συνεργάτης του Μικρούτσικου, Θύμιος Παπαδόπουλος. Σε αυτή την έκδοση συμπεριλήφθηκε και το τραγούδι «Spleen» που δεν χώρεσε στο δίσκο του 1982.
Τα τραγούδια του cd
1) Εισαγωγή (Ποίηση: Βλαδίμηρος Μαγιακόβσκι) Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος, Θάνος Μικρούτσικος
2) Το κακόηθες μελάνωμα – Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος
3) Μες στο χημείο του Μαγιού – Μίλτος Πασχαλίδης
4) Ερωτικό – Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος, Γιάννης Κότσιρας (Τη «χορωδία» αποτελούν οι: Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος, Βαγγέλης Μαχαίρας, Θύμιος Παπαδόπουλος και Στέργιος Μικρούτσικος)
5) Ταπεινό ρέκβιεμ για το μέλλον ή Το άλλο πρόσωπο ενός αυτόνομου – Χρήστος Θηβαίος
6) Γαμμαγραφία – Μίλτος Πασχαλίδης
7) Σκάντζα – Χρήστος Θηβαίος
8) Πρωινή ή Βραδινή σερενάτα – Χρήστος Θηβαίος
9) Ωδή σ’έναν δρομέα ημιαντοχής – Χρήστος Θηβαίος, Μίλτος Πασχαλίδης
10) Χαρούμενο τραγούδι για τη Σύλβια Πλαθ – Μίλτος Πασχαλίδης
11) Μεταμεσονύχτιο – Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος
12) Spleen – Μίλτος Πασχαλίδης, Χρήστος Θηβαίος, Θάνος Μικρούτσικος
Έπαιξαν οι μουσικοί: Θύμιος Παπαδόπουλος (σοπράνο, άλτο και τενόρο σαξόφωνο, φλάουτο, ηλεκτρικό πιάνο), Βαγγέλης Μαχαίρας (μπουζούκι), Χρήστος Περτσινίδης (ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα), Μίλτος Πασχαλίδης (ακουστική κιθάρα), Χρήστος Θηβαίος (ακουστική κιθάρα), Δημήτρης Κουφαλάκος (φαγκότο), Μιχάλης Πορφύρης (τσέλο), Καλλίστρατος Δρακόπουλος (ντραμς), Γιώτης Κιουρτσόγλου (ηλεκτρικό μπάσο), Μάξιμος Δράκος (πιάνο), Δημήτρης Αγάθος (τρομπέτα, φλικόρνο) και Βασίλης Ραψανιώτης (βιολί).
Oι φωτογραφίες είναι του Γιώργου Σπανού και το artwork του Γρηγόρη Ψαλτάκου και της Ελένας Μονονογιούδη.
«Ποια νυχτωδία το φως σου έχει πάρει…»
Η διαδρομή του «Εμπάργκο» ξεκίνησε ουσιαστικά την 1η Ιουλίου 1981, όταν στο πλαίσιο μιας μικρής περιοδείας που περιλάμβανε έξι συναυλίες σε πόλεις της Ελλάδας, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Μάνος Λοΐζος και ο Χρήστος Λεοντής πραγματοποίησαν την πρώτη από τις συναυλίες αυτές στο γήπεδο του Πανιωνίου στην Αθήνα, εκεί όπου η Χάρις Αλεξίου, που τραγούδησε για πρώτη φορά το «Ερωτικό».
Σύμφωνα όμως με τις συνθήκες της εποχής, το τραγούδι δεν μπορούσε να ηχογραφηθεί με τη φωνή της, αφού Μικρούτσικος και Αλεξίου ανήκαν σε διαφορετικές εταιρείες. Εκείνη την εποχή το «Συμμετέχει και ο/η…» δεν ήταν τόσο απλή υπόθεση.
Εν τέλει, όπως είναι γνωστό, η «Πιρόγα» δισκογραφήθηκε για πρώτη φορά με τη φωνή του Μανώλη Μητσιά, o οποίος ενθουσιασμένος από το τραγούδι, «αναγκάστηκε» να ηχογραφήσει έναν ολόκληρο δίσκο με ρεμπέτικα τραγούδια στην Columbia, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι όροι του συμβολαίου που είχε με την εταιρεία εκείνη την εποχή και να μπορέσει να ηχογραφήσει την «Πιρόγα» στη CBS. Τέσσερα χρόνια αργότερα το «Ερωτικό» ηχογραφήθηκε και από την Χάρις Αλεξίου στον δίσκο «Η αγάπη είναι ζάλη», τον πρώτο από τους δυο ολοκληρωμένους δίσκους της συνεργασίας της με τον Θάνο Μικρούτσικο. Εδώ που τα λέμε, το «Ερωτικό» ήταν και το «όχημα» που «ταξίδεψε» το «Εμπάργκο» σε ένα ευρύτερο κοινό. Την εποχή της κυκλοφορίας του δίσκου ακούστηκε ιδιαίτερα και η «Σερενάτα», ενώ με το πέρασμα των χρόνων αναδείχθηκε, περισσότερο μέσα από τις «ζωντανές» παρουσιάσεις του, «Το κακόηθες μελάνωμα».
Έχω την αίσθηση πως τα υπόλοιπα τραγούδια, επισκιάσθηκαν από την επιτυχία του «Ερωτικού», έμειναν «κλεισμένα» σε ένα στενό κύκλο ακροατών και αξίζουν μιας δεύτερης ευκαιρίας, που δίνεται με τούτη την ανανεωμένη και φρεσκαρισμένη, όσον αφορά τον ήχο και τους ερμηνευτές, έκδοση. Νομίζω πως η «θητεία» των τραγουδιστών, αλλά και του Θύμιου Παπαδόπουλου στο πλευρό του συνθέτη, είναι η καλύτερη εγγύηση για τη νέα διαδρομή του «Εμπάργκο».
Άλλωστε έχουμε να κάνουμε με ένα έργο που, σαράντα χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, παραμένει ιδιαίτερα επίκαιρο.
Ένα πρωτοποριακό έργο που άντεξε στον χρόνο…
Ο Θάνος Μικρούτσικος έλεγε πως:
«Το ΕΜΠΑΡΓΚΟ βγάζει με τη μία όλες τις αρετές του Αλκαίου που αφορούν τον καθένα από εμάς αλλά και όλους μαζί. Μιλάει για έρωτες θυελλώδεις, για έρωτες αδιέξοδους, μιλάει και προφητεύει τον αποκλεισμό της γενιάς μας και γράφει στίχους κλειδιά που ξεκλειδώνουν κι εκφράζουν τη δραματική συγκυρία είτε πρόκειται για το ατομικό είτε πρόκειται για το όλον»,
ενώ ο Άλκης Αλκαίος, σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, είχε πει τα εξής:
«Αν έχει κάποια επικαιρότητα το ΕΜΠΑΡΓΚΟ είναι περισσότερο στον τομέα του ατομικού αποκλεισμού, του ατομικού “εμπάργκο”. Πιστεύω ότι η παρτίδα μας δεν παίχτηκε και ούτε θα παιχτεί ποτέ».
Στα σημειώματα τους στο ένθετο του δίσκου ο Θύμιος Παπαδόπουλος, ο Μίλτος Πασχαλίδης και ο Χρήστος Θηβαίος, αναφέρονται, μεταξύ άλλων, στα «πώς» και τα «γιατί» αυτής της έκδοσης:
«Το 2009 πιάσαμε την κουβέντα για το ΕΜΠΑΡΓΚΟ με τον Θάνο. Του είπα ότι αυτό το έργο το φορώ πάνω μου σαν ρούχο, ήταν μπροστά από την εποχή του, με βοήθησε να μεγαλώσω μουσικά. Μου ανάφερε απλά ότι ένα τραγούδι, το “Spleen”, είχε ηχογραφηθεί, αλλά δεν είχε συμπεριληφθεί στην αρχική έκδοση και μου ανάθεσε να το ψάξω στις παλιές ταινίες. Δεν κατάφερα να το εντοπίσω.
“Καλά, δεν πειράζει, κλείσε στούντιο, θα το ξαναηχογραφήσω φωνή-πιάνο”».
Θύμιος Παπαδόπουλος
«Όταν ένα μουσικό έργο τόσο βαθιά πολιτικό όσο το ΕΜΠΑΡΓΚΟ παραμένει επίκαιρο μετά από 40 χρόνια, μου δημιουργεί αντιφατικά συναισθήματα. Ήταν τόσο πρωτοποριακό και άντεξε στον χρόνο; Ή, στα 40 χρόνια που πέρασαν, η κοινωνία δεν πήγε και τόσο “μπροστά” καθιστώντας το ακόμα επίκαιρο; Στην περίπτωση του Εμπάργκο ισχύουν και τα δύο. Η μουσική ιδιοφυΐα του Θάνου Μικρούτσικου είναι πρωτοπόρα και καθηλωτική και οι λέξεις του Άλκη Αλκαίου μοιάζουν σαν να γράφτηκαν χτες».
Μίλτος Πασχαλίδης
«Το καλοκαίρι του 2000 μου τηλεφώνησε ο Θάνος για να διαλέξουμε τραγούδια του για δύο συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής. Μέχρι τον Νοέμβριο βυθιζόμουνα όλο και πιο βαθιά στο έργο του. O Θάνος δε θέλει ερμηνευτές, θέλει δύτες. Για 13 τραγούδια μελετούσα αδιάκοπα 97. [...] Ανάμεσα σ’ αυτά τα έργα ήταν και το ΕΜΠΑΡΓΚΟ. Το ορυχείο αυτού του έργου με μαγνήτισε ανεπανόρθωτα».
Χρήστος Θηβαίος
Στη λίστα που ακολουθεί μπορείτε να ακούσετε ολόκληρο τον δίσκο.
To ΕΜΠΑΡΓΚΟ κυκλοφορεί σε cd από το Ogdoo Music Group και μπορείτε να το παραγγείλετε ΕΔΩ
Βρίσκεται στις προθήκες των δισκοπωλείων κι επιλεγμένων βιβλιοπωλείων και είναι διαθέσιμο σε όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες: https://orcd.co/embargo
