Η Σοφία Μανουσάκη μας αποκάλυψε με πληρότητα τα χαρίσματά της μέσα από την πρόσφατη ουσιαστική παρουσία της στο δίσκο «Συνάντηση». Σε αυτόν ο δεξιοτέχνης μουσικός και συνθέτης Στέφανος Κορκολής προσεγγίζει με το δικό του προσωπικό ύφος και τρόπο έργα του Μίκη Θεοδωράκη.
Η Μανουσάκη -που αποτελεί ανακάλυψη του Κορκολή- ξαφνιάζει ευχάριστα με τη νεανική ωριμότητά της. Δίνει δροσιά στα κλασικά τραγούδια με μεστή όμως τοποθέτηση και καίρια -όσο πρέπει, όταν πρέπει- εκφραστικότητα. Με σεβασμό αλλά έντονη φλόγα. Με συναισθηματική φόρτιση δίχως όμως αχρείαστες υπερβολές. Με «κεντραρισμένη» τέχνη και τεχνική, αποφεύγοντας «φαντεζί» ευκολίες και «γιαλαντζί» υπερβολές. Ακολουθεί δηλαδή τον δύσκολο δρόμο για να φτάσει στο στόχο της. Όπως ακριβώς λειτουργεί στο μελωδικό σκέλος και ο «δάσκαλός» της.
Δεν είναι τυχαίο πως οι κριτικές που έχει ήδη αποσπάσει, από κοινό, ειδικούς αλλά και ομότεχνους, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας, είναι εγκωμιαστικές.
Η συζήτηση μαζί της, οι απαντήσεις της φανερώνουν μια πλατιά μουσική κουλτούρα κι ένα καλλιεργημένο αισθητήριο αφήνοντας βάσιμες υποσχέσεις για ένα ξεχωριστό «μετά».
Ο τίτλος δεν «μεγαλοπιάνεται», απλώς είναι μια φράση της Σοφίας Μανουσάκη που με κέντρισε σχετικά με τα τραγούδια και τις φωνές που μεγάλωσε.
Τι σημαίνει το τραγούδι για σένα;
Είναι όλη μου η ζωή. Από πολύ μικρή ηλικία τραγουδάω μέχρι που αποφάσισα να μπω στο ωδείο Χανίων και να σπουδάσω φωνητική με την Δέσποινα Δρακάκη. Αμέσως μετά από δύο χρόνια τυχαία γνωρίζω τον Στέφανο Κορκολή. Είχε έρθει στα Χανιά για μια φιλανθρωπική συναυλία για τον σύλλογο «Ορίζοντας» και ο συνεργάτης μου Γιάννης Γιαννακάκης μου πρότεινε να πάμε στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων να τον ακούσουμε. Μόλις τελείωσε η εκπομπή με φώναξε να του τραγουδήσω και ξαφνιάστηκα δεν το περίμενα… Πριν φτάσω στο Πνευματικό Κέντρο του είχε ζητήσει ο Γιάννης και ο δημοσιογράφος Μάνος Σπυριδάκης, αν έχει λίγο χρόνο μετά να με ακούσει. Και έτσι έγινε.
Τι τραγούδησες;
Θυμάμαι πάω κοντά και με ρωτάει πιο τραγούδι θα μου πεις; Και του λέω το «Εν λευκώ». Δεν το έχω αυτήν την στιγμή στο μυαλό μου. Το «Δεν είσαι εδώ» το ξέρεις; Και του λέω, της Γαλάνη; Και γυρνάει με ένα παγωμένο βλέμμα και μου λέει του Παρασκευά Καρασούλου και του Στέφανου Κορκολή που έχει ερμηνεύσει μοναδικά η Δήμητρα Γαλάνη. Εκεί ένιωσα πολύ άβολα αλλά πήρα και το πρώτο μου μάθημα, να σέβομαι τους δημιουργούς.
Τι ρόλο μπορεί να έχει το τραγούδι στην εποχή μας και σε όσα βιώνουμε στον τόπο μας;
Να απαλύνει τις ψυχές μας, να αφυπνίσει τις αισθήσεις μας, να ακονίσει τις σκέψεις μας και να μας κάνει να αγαπήσουμε ο ένας τον άλλον. Και πιστεύω πως είναι ο κατάλληλος καιρός να αγαπήσουμε ο ένας τον άλλον.
Κάποιοι ίσως πουν ότι είναι πρόωρο ή μεγαλόσχημο μια νέα κοπέλα να αναμετράται με τα διαμάντια του Μίκη. Τι θα απαντούσες;
Νομίζω πως όλοι οι νέοι οι άνθρωποι που ασχολούνται με την τέχνη του τραγουδιού, οφείλουν και πρέπει να τραγουδήσουν και να μελετήσουν το έργο μεγάλων συνθετών και ποιητών εν είδη σπουδής. Το γεγονός ότι είχα την ευκαιρία να κυκλοφορήσουν σε cd τα τραγούδια του μεγάλου μουσουργού ερμηνεύοντας τα εγώ, δεν ήταν δική μου απόφαση. Ήταν κάτι που προέκυψε μετά από την ακρόαση κάποιων τραγουδιών του από τον ίδιο τον συνθέτη. Έστειλε μία επιστολή στο Στέφανο όπου μέσα σε άλλα αναφερόταν στις δυνατότητες μου. Για μένα αυτό ήταν το πιο όμορφο δώρο και συνάμα μου έδωσε την δύναμη να αναμετρηθώ με το τέλειο. Η αποδοχή του κόσμου ήταν τέτοια και ειδικά του κόσμου που γνωρίζει βαθύτατα το έργο του Μίκη που με έκαναν να νιώσω πιο σίγουρη σε σχέση με το τι ευθύνη αναλαμβάνω. Αυτήν την στιγμή ηχογραφώ με την θέλησή του κυρίου Θεοδωράκη, για πρώτη φορά στην Ελλάδα τον κύκλο τραγουδιών «Μια θάλασσα γεμάτη μουσική» σε ποίηση Δήμητρας Μαντά. Τεράστια ευθύνη πάλι, τεράστια χαρά όμως.
Αισθάνεσαι γεμάτη με όσα έχεις κάνει μέχρι στιγμής;
Φυσικά. Μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα έχουν συμβεί πάρα πολύ όμορφα πράγματα. Είμαι πολύ τυχερός άνθρωπος που γνώρισα τον Στέφανο και χάρη σε εκείνον έχω ζήσει τόσο όμορφες εμπειρίες και έχω γνωρίσει τόσο μεγάλους καλλιτέχνες. Του είμαι ευγνώμων.
Η καθημερινότητά σου;
Απλή, όπως κάθε ανθρώπου. Θα μαγειρέψω, θα ψωνίσω, θα διαβάσω, θα δουλέψω την φωνή μου και ότι άλλο μπορώ να κάνω για να γεμίσω την μέρα μου κυρίως ακούγοντας μουσική.
Η όμορφη εξωτερική εμφάνιση παίζει ρόλο στην διαδρομή ενός καλλιτέχνη;
Αν και η ομορφιά είναι καθαρά υποκειμενική θεωρώ ότι παίζει αρκετά σημαντικό ρόλο από την στιγμή που εκτίθεσαι στα μάτια του κόσμου. Σαφώς όμως και δεν αποτελεί προϋπόθεση για την τέχνη. Η τέχνη απαιτεί κατάθεση ψυχής άλλωστε η εξωτερική εμφάνιση είναι κάτι που αλλοιώνεται με την πάροδο του χρόνου. Όσοι καλλιτέχνες βασίστηκαν στην εξωτερική εμφάνιση χωρίς να καλλιεργήσουν την εσωτερική τους εμφάνιση πιστεύω πως περνώντας τα χρόνια βρίσκονται σε αδιέξοδο. Επίσης πιστεύω μιλώντας για εξωτερική εμφάνιση πως δείχνεις αυτό που αντανακλά η ψυχή σου.
Σε ποιους χρωστάς «βαριά» ευχαριστώ;
Πρώτα από όλα στον Γιάννη Γιαννακάκη που με έφερε κοντά στον Στέφανο, στον Στέφανο, στην εταιρεία μου Panik Platinum Records που με πίστεψε, στον Μίκη Θεοδωράκη που με εμπιστεύτηκε και με εμπιστεύεται. Οφείλω επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ για τον τρόπο που με αγκάλιασε το πολύ απαιτητικό κοινό του μεγάλου μας μουσουργού. Και στην οικογένεια μου που με στήριξε και με στηρίζει σε κάθε απόφαση μου.
Τι σε φοβίζει;
Δεν με φοβίζει κάτι συγκεκριμένο. Με φοβίζει το που πάει η χώρα μας, με φοβίζει το ψέμα. Το κάθε ψέμα από όπου και αν προέρχεται.
Το σύμφωνο συμβίωσης, αποτελεί μια must ερώτηση, που συνήθως δέχεται στερεότυπες απαντήσεις. Η δική σου γνώμη;
Διαβάζοντας το Μονόγραμμα του Οδυσσέα Ελύτη θα σας απαντήσω με ένα απόσπασμα του: «Πώς αλλιώς, αφού αγαπιούνται οι άνθρωποι».
Τα καλλιτεχνικά πρότυπά σου;
Οι καλλιτέχνες που υπηρετούν την τέχνη και δεν την χρησιμοποιούν για την αυτοπροβολή τους. Από τραγουδιστές, εάν αυτό εννοείται, συγκινούμαι με φωνές όπως της Χάρις Αλεξίου, της Δήμητρας Γαλάνη, της Τάνιας Τσακαλίδου, του Δημήτρη Μητροπάνου, της Άλκηστης Πρωτοψάλτη και φυσικά της Μαρίας Φαραντούρη. Είναι τόσοι πολλοί θα έγραφα πολλές σελίδες και αναφέρομαι σε ερμηνευτές που υπηρετούν τον χώρο του ελληνικού τραγουδιού.
Τα τραγούδια που μεγάλωσες;
Μεγάλωσα με μελωδίες και τραγούδια από όλο το φάσμα της μουσικής. Από Βίκυ Μοσχολιού μέχρι Μαρία Κάλλας. Είναι μεγάλη υπόθεση για ένα παιδί είτε έχει μουσικό ταλέντο είτε όχι να ακούει από πολύ μικρό όμορφη μουσική.
Όταν τραγουδάς ζωντανά, ποια τα συναισθήματα, οι σκέψεις;
Όμορφες εικόνες, ανάμεικτα συναισθήματα λύπη, χαρά, συγκίνηση. Το κάθε συναίσθημά που μου δημιουργεί το κάθε τραγούδι εκείνη την στιγμή.
Στο στούντιο προσαρμόζεσαι εύκολα;
Στην αρχή ήταν πολύ δύσκολο, πρωτόγνωρο, δεν ήξερα πως να το αντιμετωπίσω είχα πολύ άγχος, αλλά τώρα έχω προσαρμοστεί. Πριν από κάθε εγγραφή δούλευα και δουλεύω ώρες ατελείωτες στο σπίτι και έτσι, οπότε πάμε στο στούντιο είμαι προετοιμασμένη. Βέβαια οφείλω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στον αγαπημένο φίλο ηχολήπτη και παραγωγό του δίσκου «Συνάντηση», Ηλία Λάκκα για την υπομονή αλλά και για τις συμβουλές που μου έδωσε στις πρώτες ηχογραφήσεις που κάναμε στα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη.
Ένα μεγάλο όνειρο;
Ένα όνειρο πριν καν το ονειρευτώ γίνεται ήδη πραγματικότητα. Τα υπόλοιπα όνειρα μπορούν να περιμένουν.
Το κοντινό μετά;
Όπως σας είπα ετοιμάζουμε έναν κύκλο από τα «προδομένα» έργα του Μίκη Θεοδωράκη λέγεται «Μια θάλασσα γεμάτη μουσική» σε ποίηση Δήμητρας Μαντά. Και το αμέσως επόμενο βήμα μας είναι ο προσωπικός μου δίσκος σε μουσική Στέφανου Κορκολή. Παράλληλα συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό που αφορούν κατά κύριο λόγο το ρεπερτόριο από τον δίσκο «Συνάντηση» και όχι μόνο, διότι ο Στέφανος αφιερώνει μεγάλο μέρος της συναυλίας ερμηνεύοντας κλασσικά πιανιστικά έργα του συμφωνιστή Μίκη Θεοδωράκη.
Καλή δύναμη!
Σας ευχαριστώ
Η Μανουσάκη -που αποτελεί ανακάλυψη του Κορκολή- ξαφνιάζει ευχάριστα με τη νεανική ωριμότητά της. Δίνει δροσιά στα κλασικά τραγούδια με μεστή όμως τοποθέτηση και καίρια -όσο πρέπει, όταν πρέπει- εκφραστικότητα. Με σεβασμό αλλά έντονη φλόγα. Με συναισθηματική φόρτιση δίχως όμως αχρείαστες υπερβολές. Με «κεντραρισμένη» τέχνη και τεχνική, αποφεύγοντας «φαντεζί» ευκολίες και «γιαλαντζί» υπερβολές. Ακολουθεί δηλαδή τον δύσκολο δρόμο για να φτάσει στο στόχο της. Όπως ακριβώς λειτουργεί στο μελωδικό σκέλος και ο «δάσκαλός» της.
Δεν είναι τυχαίο πως οι κριτικές που έχει ήδη αποσπάσει, από κοινό, ειδικούς αλλά και ομότεχνους, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας, είναι εγκωμιαστικές.
Η συζήτηση μαζί της, οι απαντήσεις της φανερώνουν μια πλατιά μουσική κουλτούρα κι ένα καλλιεργημένο αισθητήριο αφήνοντας βάσιμες υποσχέσεις για ένα ξεχωριστό «μετά».
Ο τίτλος δεν «μεγαλοπιάνεται», απλώς είναι μια φράση της Σοφίας Μανουσάκη που με κέντρισε σχετικά με τα τραγούδια και τις φωνές που μεγάλωσε.
Τι σημαίνει το τραγούδι για σένα;
Είναι όλη μου η ζωή. Από πολύ μικρή ηλικία τραγουδάω μέχρι που αποφάσισα να μπω στο ωδείο Χανίων και να σπουδάσω φωνητική με την Δέσποινα Δρακάκη. Αμέσως μετά από δύο χρόνια τυχαία γνωρίζω τον Στέφανο Κορκολή. Είχε έρθει στα Χανιά για μια φιλανθρωπική συναυλία για τον σύλλογο «Ορίζοντας» και ο συνεργάτης μου Γιάννης Γιαννακάκης μου πρότεινε να πάμε στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων να τον ακούσουμε. Μόλις τελείωσε η εκπομπή με φώναξε να του τραγουδήσω και ξαφνιάστηκα δεν το περίμενα… Πριν φτάσω στο Πνευματικό Κέντρο του είχε ζητήσει ο Γιάννης και ο δημοσιογράφος Μάνος Σπυριδάκης, αν έχει λίγο χρόνο μετά να με ακούσει. Και έτσι έγινε.
Τι τραγούδησες;
Θυμάμαι πάω κοντά και με ρωτάει πιο τραγούδι θα μου πεις; Και του λέω το «Εν λευκώ». Δεν το έχω αυτήν την στιγμή στο μυαλό μου. Το «Δεν είσαι εδώ» το ξέρεις; Και του λέω, της Γαλάνη; Και γυρνάει με ένα παγωμένο βλέμμα και μου λέει του Παρασκευά Καρασούλου και του Στέφανου Κορκολή που έχει ερμηνεύσει μοναδικά η Δήμητρα Γαλάνη. Εκεί ένιωσα πολύ άβολα αλλά πήρα και το πρώτο μου μάθημα, να σέβομαι τους δημιουργούς.
Τι ρόλο μπορεί να έχει το τραγούδι στην εποχή μας και σε όσα βιώνουμε στον τόπο μας;
Να απαλύνει τις ψυχές μας, να αφυπνίσει τις αισθήσεις μας, να ακονίσει τις σκέψεις μας και να μας κάνει να αγαπήσουμε ο ένας τον άλλον. Και πιστεύω πως είναι ο κατάλληλος καιρός να αγαπήσουμε ο ένας τον άλλον.
Κάποιοι ίσως πουν ότι είναι πρόωρο ή μεγαλόσχημο μια νέα κοπέλα να αναμετράται με τα διαμάντια του Μίκη. Τι θα απαντούσες;
Νομίζω πως όλοι οι νέοι οι άνθρωποι που ασχολούνται με την τέχνη του τραγουδιού, οφείλουν και πρέπει να τραγουδήσουν και να μελετήσουν το έργο μεγάλων συνθετών και ποιητών εν είδη σπουδής. Το γεγονός ότι είχα την ευκαιρία να κυκλοφορήσουν σε cd τα τραγούδια του μεγάλου μουσουργού ερμηνεύοντας τα εγώ, δεν ήταν δική μου απόφαση. Ήταν κάτι που προέκυψε μετά από την ακρόαση κάποιων τραγουδιών του από τον ίδιο τον συνθέτη. Έστειλε μία επιστολή στο Στέφανο όπου μέσα σε άλλα αναφερόταν στις δυνατότητες μου. Για μένα αυτό ήταν το πιο όμορφο δώρο και συνάμα μου έδωσε την δύναμη να αναμετρηθώ με το τέλειο. Η αποδοχή του κόσμου ήταν τέτοια και ειδικά του κόσμου που γνωρίζει βαθύτατα το έργο του Μίκη που με έκαναν να νιώσω πιο σίγουρη σε σχέση με το τι ευθύνη αναλαμβάνω. Αυτήν την στιγμή ηχογραφώ με την θέλησή του κυρίου Θεοδωράκη, για πρώτη φορά στην Ελλάδα τον κύκλο τραγουδιών «Μια θάλασσα γεμάτη μουσική» σε ποίηση Δήμητρας Μαντά. Τεράστια ευθύνη πάλι, τεράστια χαρά όμως.
Αισθάνεσαι γεμάτη με όσα έχεις κάνει μέχρι στιγμής;
Φυσικά. Μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα έχουν συμβεί πάρα πολύ όμορφα πράγματα. Είμαι πολύ τυχερός άνθρωπος που γνώρισα τον Στέφανο και χάρη σε εκείνον έχω ζήσει τόσο όμορφες εμπειρίες και έχω γνωρίσει τόσο μεγάλους καλλιτέχνες. Του είμαι ευγνώμων.
Η καθημερινότητά σου;
Απλή, όπως κάθε ανθρώπου. Θα μαγειρέψω, θα ψωνίσω, θα διαβάσω, θα δουλέψω την φωνή μου και ότι άλλο μπορώ να κάνω για να γεμίσω την μέρα μου κυρίως ακούγοντας μουσική.
Η όμορφη εξωτερική εμφάνιση παίζει ρόλο στην διαδρομή ενός καλλιτέχνη;
Αν και η ομορφιά είναι καθαρά υποκειμενική θεωρώ ότι παίζει αρκετά σημαντικό ρόλο από την στιγμή που εκτίθεσαι στα μάτια του κόσμου. Σαφώς όμως και δεν αποτελεί προϋπόθεση για την τέχνη. Η τέχνη απαιτεί κατάθεση ψυχής άλλωστε η εξωτερική εμφάνιση είναι κάτι που αλλοιώνεται με την πάροδο του χρόνου. Όσοι καλλιτέχνες βασίστηκαν στην εξωτερική εμφάνιση χωρίς να καλλιεργήσουν την εσωτερική τους εμφάνιση πιστεύω πως περνώντας τα χρόνια βρίσκονται σε αδιέξοδο. Επίσης πιστεύω μιλώντας για εξωτερική εμφάνιση πως δείχνεις αυτό που αντανακλά η ψυχή σου.
Σε ποιους χρωστάς «βαριά» ευχαριστώ;
Πρώτα από όλα στον Γιάννη Γιαννακάκη που με έφερε κοντά στον Στέφανο, στον Στέφανο, στην εταιρεία μου Panik Platinum Records που με πίστεψε, στον Μίκη Θεοδωράκη που με εμπιστεύτηκε και με εμπιστεύεται. Οφείλω επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ για τον τρόπο που με αγκάλιασε το πολύ απαιτητικό κοινό του μεγάλου μας μουσουργού. Και στην οικογένεια μου που με στήριξε και με στηρίζει σε κάθε απόφαση μου.
Τι σε φοβίζει;
Δεν με φοβίζει κάτι συγκεκριμένο. Με φοβίζει το που πάει η χώρα μας, με φοβίζει το ψέμα. Το κάθε ψέμα από όπου και αν προέρχεται.
Το σύμφωνο συμβίωσης, αποτελεί μια must ερώτηση, που συνήθως δέχεται στερεότυπες απαντήσεις. Η δική σου γνώμη;
Διαβάζοντας το Μονόγραμμα του Οδυσσέα Ελύτη θα σας απαντήσω με ένα απόσπασμα του: «Πώς αλλιώς, αφού αγαπιούνται οι άνθρωποι».
Τα καλλιτεχνικά πρότυπά σου;
Οι καλλιτέχνες που υπηρετούν την τέχνη και δεν την χρησιμοποιούν για την αυτοπροβολή τους. Από τραγουδιστές, εάν αυτό εννοείται, συγκινούμαι με φωνές όπως της Χάρις Αλεξίου, της Δήμητρας Γαλάνη, της Τάνιας Τσακαλίδου, του Δημήτρη Μητροπάνου, της Άλκηστης Πρωτοψάλτη και φυσικά της Μαρίας Φαραντούρη. Είναι τόσοι πολλοί θα έγραφα πολλές σελίδες και αναφέρομαι σε ερμηνευτές που υπηρετούν τον χώρο του ελληνικού τραγουδιού.
Τα τραγούδια που μεγάλωσες;
Μεγάλωσα με μελωδίες και τραγούδια από όλο το φάσμα της μουσικής. Από Βίκυ Μοσχολιού μέχρι Μαρία Κάλλας. Είναι μεγάλη υπόθεση για ένα παιδί είτε έχει μουσικό ταλέντο είτε όχι να ακούει από πολύ μικρό όμορφη μουσική.
Όταν τραγουδάς ζωντανά, ποια τα συναισθήματα, οι σκέψεις;
Όμορφες εικόνες, ανάμεικτα συναισθήματα λύπη, χαρά, συγκίνηση. Το κάθε συναίσθημά που μου δημιουργεί το κάθε τραγούδι εκείνη την στιγμή.
Στο στούντιο προσαρμόζεσαι εύκολα;
Στην αρχή ήταν πολύ δύσκολο, πρωτόγνωρο, δεν ήξερα πως να το αντιμετωπίσω είχα πολύ άγχος, αλλά τώρα έχω προσαρμοστεί. Πριν από κάθε εγγραφή δούλευα και δουλεύω ώρες ατελείωτες στο σπίτι και έτσι, οπότε πάμε στο στούντιο είμαι προετοιμασμένη. Βέβαια οφείλω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στον αγαπημένο φίλο ηχολήπτη και παραγωγό του δίσκου «Συνάντηση», Ηλία Λάκκα για την υπομονή αλλά και για τις συμβουλές που μου έδωσε στις πρώτες ηχογραφήσεις που κάναμε στα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη.
Ένα μεγάλο όνειρο;
Ένα όνειρο πριν καν το ονειρευτώ γίνεται ήδη πραγματικότητα. Τα υπόλοιπα όνειρα μπορούν να περιμένουν.
Το κοντινό μετά;
Όπως σας είπα ετοιμάζουμε έναν κύκλο από τα «προδομένα» έργα του Μίκη Θεοδωράκη λέγεται «Μια θάλασσα γεμάτη μουσική» σε ποίηση Δήμητρας Μαντά. Και το αμέσως επόμενο βήμα μας είναι ο προσωπικός μου δίσκος σε μουσική Στέφανου Κορκολή. Παράλληλα συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό που αφορούν κατά κύριο λόγο το ρεπερτόριο από τον δίσκο «Συνάντηση» και όχι μόνο, διότι ο Στέφανος αφιερώνει μεγάλο μέρος της συναυλίας ερμηνεύοντας κλασσικά πιανιστικά έργα του συμφωνιστή Μίκη Θεοδωράκη.
Καλή δύναμη!
Σας ευχαριστώ
