Ο Νικόλαος Μπρας είναι ένας πολύ γνωστός κατασκευαστής οργάνων, για τον οποίο έχουν μιλήσει πολύ σημαντικοί καλλιτέχνες, αγοράζοντας, μάλιστα, μουσικά όργανα από αυτόν, όπως ο Λεωνίδας Καβάκος. Στη συνέντευξη που κάναμε ένα απόγευμα στο εργαστήρι του στην περιοχή των Εξαρχείων, μίλησε για το πως ξεκίνησε την τέχνη αυτή, για τις διακρίσεις που έχει λάβει, αλλά και για τη χειρότερη στιγμή στην καριέρα του.
Επίσης, ο Νικόλαος Μπρας εξήγησε τον λόγο για τον οποίο ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τα αρχαία ελληνικά όργανα. Σίγουρα, ένας σημαντικός καλλιτέχνης από τον οποίο μπορούμε και πρέπει να μάθουμε πολλά.
Ξεκινήστε εσείς όπως θέλετε τη συνέντευξη...
Αρχικά να μιλήσουμε για τη μουσική. Να πούμε τι είναι η μουσική, γιατί περισσότερος κόσμος ασχολείται σήμερα με τη μουσική σε σχέση με παλαιότερα. Θα ήθελα να πω ότι η μουσική είναι μια δύναμη, η οποία χρησιμοποιείται και ως φάρμακο σήμερα. Πιο καθαρά θα έλεγα ότι η μουσική είναι κανονικό φάρμακο και θεραπεύει τις ψυχές, θεραπεύει το νου, αλλά παράλληλα, πιστεύω ότι θεραπεύει και τον ίδιο τον άνθρωπο βιολογικά, δηλαδή τη σάρκα του. Η μουσική έχει κάποιους κανόνες, μέσα από τους οποίους δημιουργούνται και οι συνθέσεις. Πίσω από τη μουσική είναι ο ήχος που είναι μια διαφορετική κατάσταση. Είναι συγγενικό πρόσωπο, είναι ο πατέρας της μουσικής και κινείται με έναν άναρχο τρόπο. Βέβαια, η κόρη του η μουσική είναι αυτή που τακτοποιεί τα πράγματα, τα βάζει σε κανόνες για να μπορούμε εμείς οι άνθρωποι να συνεννοούμαστε μεταξύ μας. Καλό θα είναι όλοι οι άνθρωποι να αποκτήσουν μια μουσική παιδεία.
Εσείς πόσα χρόνια κατασκευάζετε μουσικά όργανα;
Γύρω στα 36 χρόνια. Ο πατέρας μου έπαιζε ερασιτεχνικά ταμπουρά και μπουζούκι, ο παππούς μου έπαιζε λύρα και μάλιστα, λέγεται ότι είχε φτιάξει και μια λύρα. Γενικότερα, υπήρχε στην οικογένεια μουσική τάση. Σε εμένα, βέβαια, το μικρόβιο της κατασκευής ξεκίνησε κάπως αργά, στα 27 μου χρόνια. Μου έλειπε η μουσική σε μια περίοδο που ήμουν απομονωμένος σε κάποιο χωριό και σκέφτηκα να φτιάξω ένα όργανο μόνος μου, το οποίο ήταν ένα μικρό μπαγλαμαδάκι. Παρόλο που τα υλικά ήταν πρόχειρα, το όργανο βγήκε σωστό κι αυτό μου κίνησε την περιέργεια. Συνειδητοποίησα ότι έκανα κάτι σπουδαίο και είπα να φτιάξω ένα δεύτερο και το ένα έφερε το άλλο. Έτσι έδεσα σαν οργανοποιός.
Εσείς παίζετε κάποιο μουσικό όργανο;
Ναι, παίζω. Βασικά είμαι πνευστός. Παίζω κορνέτα και σαξόφωνο, αλλά «τσιμπάω» και κιθάρα.
Και όλα αυτά τα χρόνια έχετε αυτό εδώ το εργαστήρι.
Ναι, βρισκόμαστε στα Εξάρχεια. Έχω κατασκευάσει πολλές κατηγορίες οργάνων, πάντα μου άρεσε η καινοτομία και η αλλαγή στην κατασκευή για να ισορροπώ μέσα μου ως καλλιτέχνης.
Ποια είναι η μεγαλύτερη διάκριση που έχετε πάρει όλα αυτά τα χρόνια;
Η μεγαλύτερη διάκριση είναι στον τριετή διαγωνισμό που γίνεται στην Κρεμόνα της Ιταλίας για το βραβείο Αντόνιο Στραντιβάρι. Ο διαγωνισμός είναι διεθνής και είναι και για κατασκευή και για ήχο. Εκεί κέρδισα τη δεύτερη θέση, βρέθηκα στον τελικό για το χρυσό μετάλλιο. Μου απονεμήθηκε το δίπλωμα της Κρεμόνας λόγω της θέσης μου.
Και ποια είναι η χειρότερη στιγμή της καριέρας σας; Π.χ., ένα όργανο να μη βγει επιτυχημένο.
Όταν ξεκίνησα να φτιάχνω βιολιά, δεν ήμουν οργανωμένος και μεθοδικός. Είχα ένα χαρτί κι ένα μολύβι και πήγα στο Μοναστηράκι, όπου σχεδίασα ένα βιολί που είδα εκεί σε ένα παλαιοπωλείο. Εκείνη την εποχή, λοιπόν, που έκανα τους πρώτους πειραματισμούς, θυμάμαι ότι τρία - τέσσερα βιολιά τα έκαψα στη σόμπα. Παρόλα αυτά, το πρώτο το έχω ακόμα, παίζει καλά, απλά τα άλλα, για κάποιο λάθος που πιθανόν να έκανα, κάηκαν στη σόμπα.
Πόσο περίπου κοστίζει ένα καλό βιολί στις μέρες μας;
Υπάρχουν μεγάλα ονόματα κατασκευαστών στην Ευρώπη με τους οποίους έχουμε την ίδια θέση και απλά εγώ δεν είμαι αναγνωρισμένος στην Ελλάδα που τα κοστολογούν 15.000 - 16.000€. Τα δικά μου τα δίνω περίπου 12.000€, αλλά τα διοχετεύω στην Αμερική γύρω στα 8.000 δολάρια.
Εδώ δεν υπάρχει ενδιαφέρον για χειροποίητο βιολί από Έλληνες μουσικούς;
Κοίτα, είναι πάρα πολλοί οι Έλληνες μουσικοί που έχουν πάρει βιολί από εμένα από πολύ παλιά. Μεταξύ αυτών είναι και ο Λεωνίδας Καβάκος, ο οποίος έχει πάρει δύο όργανα δικά μου. Είναι και ο Οδυσσέας Κορέλι, η Χαρά Σειρά, ο Σούκας, ο Δεμερτζής και άλλοι πολλοί που δεν τους θυμάμαι τώρα.
Υπήρξε κάποιος πελάτης που να είχε μια «τρελή» απαίτηση, όπως να χαράξετε κάτι πάνω στο βιολί;
Εντελώς τυχαία, την περασμένη εβδομάδα ήρθε κάποια κοπέλα εδώ, στον πατέρα της οποίας είχα φτιάξει πριν από 25 χρόνια ένα βιολί. Μου το έφερε η κόρη μετά από τόσα χρόνια εδώ για να το θυμηθώ. Ήταν το μοναδικό όργανο, στου οποίου την πίσω πλάτη, στο κέντρο ακριβώς, έχω σκαλίσει κάτι συμβολικό για εμένα για εκείνη την περίοδο, μια αλυσίδα που σπάει και βγαίνει ένα πνεύμα. Μετά καταλάβαμε ότι το σύμβολο αυτό ήταν πίσω στην ετικέτα και ήθελε να το σκαλίσω στην πλάτη του βιολιού.
Είστε και συντηρητής μουσικών οργάνων;
Βέβαια. Τόσα χρόνια έχω «εγχειρήσει» πάρα πολλά βιολιά. Οι περισσότεροι το βιολί το βλέπουν σαν οντότητα, όχι σαν ένα αντικείμενο. Μία από τις σημαντικότερες επισκευές ήταν ένα στραντιβάρι επώνυμο που μου το εμπιστεύτηκαν και του έκανα γενική επισκευή. Το διάλυσα σε 72 κομμάτια και το ξανά μόνταρα, έχοντας την ευθύνη να βγάλω μια ποιότητα καλύτερη από πριν. Η παρουσίαση της συντήρησης έγινε σε πανελλαδικό συνέδριο συντήρησης στο Μουσείο της Ακρόπολης, γιατί ήταν πολύ σημαντικό ένας Έλληνας να φτιάξει εξ ολοκλήρου ένα στραντιβάρι.
Για να γίνει πλέον κάποιος επισκευαστής μουσικών οργάνων, χρειάζεται να σπουδάσει;
Με τα σημερινά δεδομένα και τους ευρωπαϊκούς νόμους, πρέπει να έχεις κάνει κάποια σπουδή σε σχολή κατασκευής μουσικών οργάνων. Βέβαια, πιστεύω ότι το πιο σημαντικό πράγμα είναι η εμπειρία. Οπότε, ένας επισκευαστής είτε ξεκινάει ως αυτοδίδακτος είτε ως μαθητής δίπλα σε κάποιον έμπειρο, αλλά αν έχει, όμως, το ταλέντο για να προχωρήσει τη δουλειά, πιστεύω ότι είναι ο πιο καλός επισκευαστής από όλους, γιατί έχει κάποια στοιχεία που υπερβαίνουν μια ψυχρή σχολή. Έχει το αίσθημα, έχει μια πρακτική διαφορετική από αυτή που είναι στη θεωρία. Δεν ξέρω τι γίνεται με την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος, αλλά επειδή ο κατασκευαστής θεωρείται ένα υψηλού επιπέδου πρόσωπο, δεν χρειάζεται δίπλωμα. Αρκεί να έχει ταλέντο.
Εσείς θα μπορούσατε να διδάξετε την τέχνη της κατασκευής σε κάποια σχολή; Είναι κάτι, το οποίο μπορεί να διδαχτεί ή πρέπει ο κάθε νέος είκοσι ετών που θα ξεκινήσει να βρει τον δρόμο μόνος του;
Δεν έχω πρόβλημα πραγματικά να διδάξω. Αλλά σαν χαρακτήρας, σαν ιδιοσυγκρασία, θεωρώ τον εαυτό μου όχι απλό οργανοποιό, επειδή το μυαλό μου κινείται σε πολλά επίπεδα. Δεν είμαι συγκροτημένος ώστε να πω στον άλλον ξεκίνα από αυτό. Μπορεί, ας πούμε, να αρχίσω να του μιλάω για τα πρωτόνια και το σύμπαν γενικότερα.
Πάμε λίγο στα αρχαία όργανα;
Με τα αρχαία όργανα ξεκίνησα να ασχολούμαι από τότε που κατάλαβα ότι είχα κάποια εμπειρία και ήμουν αρκετά ικανός ώστε να ασχοληθώ μαζί τους. Αυτά τα όργανα δεν υπήρχαν, τα έβλεπα μόνο στα αγγεία, ενώ οι άλλοι λαοί όπως οι Αιγύπτιοι και οι Ινδοί τα είχαν. Κι έτσι, σχεδίασα και ανακατασκεύασα σχεδόν όλα τα αρχαία ελληνικά όργανα, δηλαδή πνευστά και έγχορδα.
Δηλαδή παρατηρούσατε την εικόνα του αγγείου και κάνατε αντιγραφή;
Ναι, το ίδιο και στις μαρμάρινες πλάκες. Ό,τι πληροφορία είχαμε από αγγεία, από εικόνες ή ακόμα και από γραπτά κείμενα, με βοήθησαν ώστε να ανακατασκευάσω αρχαία όργανα. Θυμάμαι είχα πάρει βιβλία που αναφέρονταν στις διάφορες ελληνικές φυλές. Βέβαια, μέσα σε όλη αυτήν την κατασκευή είναι και το θέμα του ήχου. Καταφέραμε τα όργανα αυτά να παίζουν πολύ καλά και να τα έχουν πια στα χέρια τους πολύ σπουδαία πρόσωπα, κάνοντας συναυλίες σχεδόν σε όλον τον κόσμο.
Πλέον, υπάρχει και συνέχεια στο δικό σας εργαστήρι από τον γιο σας και τον γαμπρό σας. Δε θα επεκταθούμε σε αυτή τη συνέντευξη μιλώντας με τα παιδιά που είναι παρόντες, θα το αφήσουμε για κάποια άλλη στιγμή, αλλά θα ήθελα να μου πείτε πως βλέπετε εσείς τη συνέχεια της τέχνης σας από δύο δικούς σας ανθρώπους και μάλιστα, στη δύσκολη εποχή που ζούμε.
Τα παιδιά το κινούν το θέμα όσο μπορούν μέσω διαδικτύου φτιάχνοντας ένα πολύ καλό διαδικτυακό ιστότοπο. Ξεκινούν ένα πρόγραμμα με πολύ καλής ποιότητας βιολιά, τα οποία έχουν πολύ χαμηλό κόστος. Βέβαια, δεν μπορούν να συναγωνιστούν τις ευρωπαϊκές εταιρίες, δεν το συζητώ. Αλλά αυτή η προσπάθεια είναι καλή και για τους ίδιους, γιατί έτσι αποκτούν γνωριμίες και εμπειρία. Είναι μια καλή βάση για το μέλλον, παρόλο που εργάζονται παραπάνω και με λιγότερο κέρδος. Θα μπορούσαμε να έχουμε βγάλει πολλά λεφτά. Για παράδειγμα, αρχαία ελληνικά όργανα πλέον φτιάχνουν πολλοί και τα πουλάνε. Θα μπορούσαμε, αν θέλαμε, μέσα σε δυο μέρες να φτιάχναμε μια λύρα, να τη δώσουμε στο Μοναστηράκι και να την πουλάμε στους τουρίστες. Αλλά για εμάς, έχει να κάνει με τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Όμως, είναι πολλοί που το κάνουν σήμερα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να μου πείτε εάν κατοχυρώνετε με κάποιον τρόπο την αυθεντικότητα και τον σχεδιασμό των οργάνων που δημιουργείτε.
Στο Μουσείο της Ακρόπολης βρίσκεται το λεύκωμα που έχουμε φτιάξει και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Εκεί υπάρχουν φωτογραφημένα όλα τα αρχαία όργανα που έχουμε δημιουργήσει. Θεωρείται πολιτιστική κληρονομιά. Όταν ολοκληρωθεί η ανακατασκευή της λύρας του Ερμή που θα είναι ένα ακριβές αντίγραφο, νομίζω τότε ότι θα μπορούν τα παιδιά, ο Ηρακλής και ο Σωκράτης να κατοχυρώσουν την ιδέα και την εκτέλεση στην Εθνική Βιβλιοθήκη.
Σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη κουβέντα. Θα τα ξαναπούμε σύντομα, με αφορμή τις περαιτέρω εξελίξεις στον σχεδιασμό των υπέροχων μουσικών σας οργάνων.
Εγώ ευχαριστώ, να είστε καλά.
Επίσης, ο Νικόλαος Μπρας εξήγησε τον λόγο για τον οποίο ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τα αρχαία ελληνικά όργανα. Σίγουρα, ένας σημαντικός καλλιτέχνης από τον οποίο μπορούμε και πρέπει να μάθουμε πολλά.
Ξεκινήστε εσείς όπως θέλετε τη συνέντευξη...
Αρχικά να μιλήσουμε για τη μουσική. Να πούμε τι είναι η μουσική, γιατί περισσότερος κόσμος ασχολείται σήμερα με τη μουσική σε σχέση με παλαιότερα. Θα ήθελα να πω ότι η μουσική είναι μια δύναμη, η οποία χρησιμοποιείται και ως φάρμακο σήμερα. Πιο καθαρά θα έλεγα ότι η μουσική είναι κανονικό φάρμακο και θεραπεύει τις ψυχές, θεραπεύει το νου, αλλά παράλληλα, πιστεύω ότι θεραπεύει και τον ίδιο τον άνθρωπο βιολογικά, δηλαδή τη σάρκα του. Η μουσική έχει κάποιους κανόνες, μέσα από τους οποίους δημιουργούνται και οι συνθέσεις. Πίσω από τη μουσική είναι ο ήχος που είναι μια διαφορετική κατάσταση. Είναι συγγενικό πρόσωπο, είναι ο πατέρας της μουσικής και κινείται με έναν άναρχο τρόπο. Βέβαια, η κόρη του η μουσική είναι αυτή που τακτοποιεί τα πράγματα, τα βάζει σε κανόνες για να μπορούμε εμείς οι άνθρωποι να συνεννοούμαστε μεταξύ μας. Καλό θα είναι όλοι οι άνθρωποι να αποκτήσουν μια μουσική παιδεία.
Εσείς πόσα χρόνια κατασκευάζετε μουσικά όργανα;
Γύρω στα 36 χρόνια. Ο πατέρας μου έπαιζε ερασιτεχνικά ταμπουρά και μπουζούκι, ο παππούς μου έπαιζε λύρα και μάλιστα, λέγεται ότι είχε φτιάξει και μια λύρα. Γενικότερα, υπήρχε στην οικογένεια μουσική τάση. Σε εμένα, βέβαια, το μικρόβιο της κατασκευής ξεκίνησε κάπως αργά, στα 27 μου χρόνια. Μου έλειπε η μουσική σε μια περίοδο που ήμουν απομονωμένος σε κάποιο χωριό και σκέφτηκα να φτιάξω ένα όργανο μόνος μου, το οποίο ήταν ένα μικρό μπαγλαμαδάκι. Παρόλο που τα υλικά ήταν πρόχειρα, το όργανο βγήκε σωστό κι αυτό μου κίνησε την περιέργεια. Συνειδητοποίησα ότι έκανα κάτι σπουδαίο και είπα να φτιάξω ένα δεύτερο και το ένα έφερε το άλλο. Έτσι έδεσα σαν οργανοποιός.
Εσείς παίζετε κάποιο μουσικό όργανο;
Ναι, παίζω. Βασικά είμαι πνευστός. Παίζω κορνέτα και σαξόφωνο, αλλά «τσιμπάω» και κιθάρα.
Και όλα αυτά τα χρόνια έχετε αυτό εδώ το εργαστήρι.
Ναι, βρισκόμαστε στα Εξάρχεια. Έχω κατασκευάσει πολλές κατηγορίες οργάνων, πάντα μου άρεσε η καινοτομία και η αλλαγή στην κατασκευή για να ισορροπώ μέσα μου ως καλλιτέχνης.
Ποια είναι η μεγαλύτερη διάκριση που έχετε πάρει όλα αυτά τα χρόνια;
Η μεγαλύτερη διάκριση είναι στον τριετή διαγωνισμό που γίνεται στην Κρεμόνα της Ιταλίας για το βραβείο Αντόνιο Στραντιβάρι. Ο διαγωνισμός είναι διεθνής και είναι και για κατασκευή και για ήχο. Εκεί κέρδισα τη δεύτερη θέση, βρέθηκα στον τελικό για το χρυσό μετάλλιο. Μου απονεμήθηκε το δίπλωμα της Κρεμόνας λόγω της θέσης μου.
Και ποια είναι η χειρότερη στιγμή της καριέρας σας; Π.χ., ένα όργανο να μη βγει επιτυχημένο.
Όταν ξεκίνησα να φτιάχνω βιολιά, δεν ήμουν οργανωμένος και μεθοδικός. Είχα ένα χαρτί κι ένα μολύβι και πήγα στο Μοναστηράκι, όπου σχεδίασα ένα βιολί που είδα εκεί σε ένα παλαιοπωλείο. Εκείνη την εποχή, λοιπόν, που έκανα τους πρώτους πειραματισμούς, θυμάμαι ότι τρία - τέσσερα βιολιά τα έκαψα στη σόμπα. Παρόλα αυτά, το πρώτο το έχω ακόμα, παίζει καλά, απλά τα άλλα, για κάποιο λάθος που πιθανόν να έκανα, κάηκαν στη σόμπα.
Πόσο περίπου κοστίζει ένα καλό βιολί στις μέρες μας;
Υπάρχουν μεγάλα ονόματα κατασκευαστών στην Ευρώπη με τους οποίους έχουμε την ίδια θέση και απλά εγώ δεν είμαι αναγνωρισμένος στην Ελλάδα που τα κοστολογούν 15.000 - 16.000€. Τα δικά μου τα δίνω περίπου 12.000€, αλλά τα διοχετεύω στην Αμερική γύρω στα 8.000 δολάρια.
Εδώ δεν υπάρχει ενδιαφέρον για χειροποίητο βιολί από Έλληνες μουσικούς;
Κοίτα, είναι πάρα πολλοί οι Έλληνες μουσικοί που έχουν πάρει βιολί από εμένα από πολύ παλιά. Μεταξύ αυτών είναι και ο Λεωνίδας Καβάκος, ο οποίος έχει πάρει δύο όργανα δικά μου. Είναι και ο Οδυσσέας Κορέλι, η Χαρά Σειρά, ο Σούκας, ο Δεμερτζής και άλλοι πολλοί που δεν τους θυμάμαι τώρα.
Υπήρξε κάποιος πελάτης που να είχε μια «τρελή» απαίτηση, όπως να χαράξετε κάτι πάνω στο βιολί;
Εντελώς τυχαία, την περασμένη εβδομάδα ήρθε κάποια κοπέλα εδώ, στον πατέρα της οποίας είχα φτιάξει πριν από 25 χρόνια ένα βιολί. Μου το έφερε η κόρη μετά από τόσα χρόνια εδώ για να το θυμηθώ. Ήταν το μοναδικό όργανο, στου οποίου την πίσω πλάτη, στο κέντρο ακριβώς, έχω σκαλίσει κάτι συμβολικό για εμένα για εκείνη την περίοδο, μια αλυσίδα που σπάει και βγαίνει ένα πνεύμα. Μετά καταλάβαμε ότι το σύμβολο αυτό ήταν πίσω στην ετικέτα και ήθελε να το σκαλίσω στην πλάτη του βιολιού.
Είστε και συντηρητής μουσικών οργάνων;
Βέβαια. Τόσα χρόνια έχω «εγχειρήσει» πάρα πολλά βιολιά. Οι περισσότεροι το βιολί το βλέπουν σαν οντότητα, όχι σαν ένα αντικείμενο. Μία από τις σημαντικότερες επισκευές ήταν ένα στραντιβάρι επώνυμο που μου το εμπιστεύτηκαν και του έκανα γενική επισκευή. Το διάλυσα σε 72 κομμάτια και το ξανά μόνταρα, έχοντας την ευθύνη να βγάλω μια ποιότητα καλύτερη από πριν. Η παρουσίαση της συντήρησης έγινε σε πανελλαδικό συνέδριο συντήρησης στο Μουσείο της Ακρόπολης, γιατί ήταν πολύ σημαντικό ένας Έλληνας να φτιάξει εξ ολοκλήρου ένα στραντιβάρι.
Για να γίνει πλέον κάποιος επισκευαστής μουσικών οργάνων, χρειάζεται να σπουδάσει;
Με τα σημερινά δεδομένα και τους ευρωπαϊκούς νόμους, πρέπει να έχεις κάνει κάποια σπουδή σε σχολή κατασκευής μουσικών οργάνων. Βέβαια, πιστεύω ότι το πιο σημαντικό πράγμα είναι η εμπειρία. Οπότε, ένας επισκευαστής είτε ξεκινάει ως αυτοδίδακτος είτε ως μαθητής δίπλα σε κάποιον έμπειρο, αλλά αν έχει, όμως, το ταλέντο για να προχωρήσει τη δουλειά, πιστεύω ότι είναι ο πιο καλός επισκευαστής από όλους, γιατί έχει κάποια στοιχεία που υπερβαίνουν μια ψυχρή σχολή. Έχει το αίσθημα, έχει μια πρακτική διαφορετική από αυτή που είναι στη θεωρία. Δεν ξέρω τι γίνεται με την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος, αλλά επειδή ο κατασκευαστής θεωρείται ένα υψηλού επιπέδου πρόσωπο, δεν χρειάζεται δίπλωμα. Αρκεί να έχει ταλέντο.
Εσείς θα μπορούσατε να διδάξετε την τέχνη της κατασκευής σε κάποια σχολή; Είναι κάτι, το οποίο μπορεί να διδαχτεί ή πρέπει ο κάθε νέος είκοσι ετών που θα ξεκινήσει να βρει τον δρόμο μόνος του;
Δεν έχω πρόβλημα πραγματικά να διδάξω. Αλλά σαν χαρακτήρας, σαν ιδιοσυγκρασία, θεωρώ τον εαυτό μου όχι απλό οργανοποιό, επειδή το μυαλό μου κινείται σε πολλά επίπεδα. Δεν είμαι συγκροτημένος ώστε να πω στον άλλον ξεκίνα από αυτό. Μπορεί, ας πούμε, να αρχίσω να του μιλάω για τα πρωτόνια και το σύμπαν γενικότερα.
Πάμε λίγο στα αρχαία όργανα;
Με τα αρχαία όργανα ξεκίνησα να ασχολούμαι από τότε που κατάλαβα ότι είχα κάποια εμπειρία και ήμουν αρκετά ικανός ώστε να ασχοληθώ μαζί τους. Αυτά τα όργανα δεν υπήρχαν, τα έβλεπα μόνο στα αγγεία, ενώ οι άλλοι λαοί όπως οι Αιγύπτιοι και οι Ινδοί τα είχαν. Κι έτσι, σχεδίασα και ανακατασκεύασα σχεδόν όλα τα αρχαία ελληνικά όργανα, δηλαδή πνευστά και έγχορδα.
Δηλαδή παρατηρούσατε την εικόνα του αγγείου και κάνατε αντιγραφή;
Ναι, το ίδιο και στις μαρμάρινες πλάκες. Ό,τι πληροφορία είχαμε από αγγεία, από εικόνες ή ακόμα και από γραπτά κείμενα, με βοήθησαν ώστε να ανακατασκευάσω αρχαία όργανα. Θυμάμαι είχα πάρει βιβλία που αναφέρονταν στις διάφορες ελληνικές φυλές. Βέβαια, μέσα σε όλη αυτήν την κατασκευή είναι και το θέμα του ήχου. Καταφέραμε τα όργανα αυτά να παίζουν πολύ καλά και να τα έχουν πια στα χέρια τους πολύ σπουδαία πρόσωπα, κάνοντας συναυλίες σχεδόν σε όλον τον κόσμο.
Πλέον, υπάρχει και συνέχεια στο δικό σας εργαστήρι από τον γιο σας και τον γαμπρό σας. Δε θα επεκταθούμε σε αυτή τη συνέντευξη μιλώντας με τα παιδιά που είναι παρόντες, θα το αφήσουμε για κάποια άλλη στιγμή, αλλά θα ήθελα να μου πείτε πως βλέπετε εσείς τη συνέχεια της τέχνης σας από δύο δικούς σας ανθρώπους και μάλιστα, στη δύσκολη εποχή που ζούμε.
Τα παιδιά το κινούν το θέμα όσο μπορούν μέσω διαδικτύου φτιάχνοντας ένα πολύ καλό διαδικτυακό ιστότοπο. Ξεκινούν ένα πρόγραμμα με πολύ καλής ποιότητας βιολιά, τα οποία έχουν πολύ χαμηλό κόστος. Βέβαια, δεν μπορούν να συναγωνιστούν τις ευρωπαϊκές εταιρίες, δεν το συζητώ. Αλλά αυτή η προσπάθεια είναι καλή και για τους ίδιους, γιατί έτσι αποκτούν γνωριμίες και εμπειρία. Είναι μια καλή βάση για το μέλλον, παρόλο που εργάζονται παραπάνω και με λιγότερο κέρδος. Θα μπορούσαμε να έχουμε βγάλει πολλά λεφτά. Για παράδειγμα, αρχαία ελληνικά όργανα πλέον φτιάχνουν πολλοί και τα πουλάνε. Θα μπορούσαμε, αν θέλαμε, μέσα σε δυο μέρες να φτιάχναμε μια λύρα, να τη δώσουμε στο Μοναστηράκι και να την πουλάμε στους τουρίστες. Αλλά για εμάς, έχει να κάνει με τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Όμως, είναι πολλοί που το κάνουν σήμερα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να μου πείτε εάν κατοχυρώνετε με κάποιον τρόπο την αυθεντικότητα και τον σχεδιασμό των οργάνων που δημιουργείτε.
Στο Μουσείο της Ακρόπολης βρίσκεται το λεύκωμα που έχουμε φτιάξει και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Εκεί υπάρχουν φωτογραφημένα όλα τα αρχαία όργανα που έχουμε δημιουργήσει. Θεωρείται πολιτιστική κληρονομιά. Όταν ολοκληρωθεί η ανακατασκευή της λύρας του Ερμή που θα είναι ένα ακριβές αντίγραφο, νομίζω τότε ότι θα μπορούν τα παιδιά, ο Ηρακλής και ο Σωκράτης να κατοχυρώσουν την ιδέα και την εκτέλεση στην Εθνική Βιβλιοθήκη.
Σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη κουβέντα. Θα τα ξαναπούμε σύντομα, με αφορμή τις περαιτέρω εξελίξεις στον σχεδιασμό των υπέροχων μουσικών σας οργάνων.
Εγώ ευχαριστώ, να είστε καλά.
