Ο τραγουδοποιός Γιώργος Δημητριάδης, με αφορμή τα 20χρονα γενέθλιά του, επιμελήθηκε ένα νέο CD, ένα «best» στιγμών της καριέρας του, κλείνοντας έτσι μια δημιουργική του περίοδο. Κάθε φορά που συμβαίνει αυτό, ένας μικρός «απολογισμός» είναι απαραίτητος, λίγο πριν ανοίξει μια νέα περίοδος. «Η αυτοκριτική έχει νόημα αν αφορά μελλοντικές σου ενέργειες και διλλήματα», μου εξηγεί.
Μας επισκέφτηκε στα γραφεία του Ogdoo Music Group πριν λίγες μέρες και μιλήσαμε για όλα. Την καινούρια δουλειά, την εποχή που πέρασε, τη νέα που έρχεται, τα σχέδια, τους προβληματισμούς του. Ο λόγος στον ίδιο:
20 χρόνια δισκογραφίας. Τι ακριβώς περιλαμβάνει ο νέος δίσκος;
Πέρσι συμπλήρωσα 20 χρόνια συνεχούς δισκογραφίας. Εισηγήθηκα μια πρόταση στην εταιρεία, η οποία την υποδέχτηκε ασμένως και τη βάλαμε μπροστά ήδη από το Δεκέμβρη, για να μαζευτεί το υλικό, επειδή οι δίσκοι δεν είχαν κυκλοφορήσει όλοι από μία εταιρεία στη διάρκεια των ετών. Σκεφτήκαμε να βάλουμε και δυο νέα κομμάτια. Το πρώτο single που κυκλοφόρησε ήδη, το «Κόκκινο βαθύ», μαζί με ένα bonus track, τον «Ήρωα των κόμικς». Δυο πολύ διαφορετικά μεταξύ τους κομμάτια, σε ότι αφορά στο κλίμα, το τέμπο κτλ. Τα υπόλοιπα είναι δεκαέξι τραγούδια απ’ όλες τις δουλειές. Αν αυτή η δουλειά έβγαινε τις παλιές εποχές, θα ήταν βινύλιο και θα ήταν διπλός δίσκος. Τώρα με το CD τα δεδομένα αλλάζουν, είναι ένα.
Με ποια κριτήρια κάνατε την επιλογή;
Είχα την άνεση και την ελευθερία να διαλέξω εγώ το release. Το βασικό μου κριτήριο ήταν να παρουσιάσω τη δουλειά σαν ένα οδοιπορικό, από τότε που ξεκίνησα και να μη βάλω τα κομμάτια ανακατεμένα χρονολογικά. Σκοπός ήταν έτσι να καταλάβει ο ακροατής την εξέλιξη, τη διαφορά φάσης στον ήχο, στην παραγωγή, ίσως και στη θεματολογία, στη σύνθεση… Να έχει μια εικόνα του οδοιπορικού «ιστορική». Κάποια κομμάτια που έμειναν έξω, ενώ θα ήθελα πολύ να τα είχα συμπεριλάβει, έμειναν γιατί αποφασίσαμε το CD να είναι μονό. Ίσως κάποια άλλη χρονική στιγμή, που δεν θα είναι το «the best», θα είναι το «the rest»! (γελάμε) Πλέον κλείνει μια περίοδος, γιατί, όσο να ‘ναι, δεν είναι ένα τυχαίο «best of» αυτό, από τρεις δίσκους ας πούμε… Μέσα μου, ψυχολογικά και συμβολικά κλείνει μια περίοδος. Άρα κάποια άλλη πρέπει να ανοίξει!
Τι θα είναι αυτή η περίοδος; Έχετε κάποια ιδέα;
Σίγουρα μια επόμενη δουλειά. Αυτή την εποχή έχω δυο project κατά νου. Το ένα είναι ένα side project, το αγγλόφωνο που δουλεύω για πρώτη φορά, με άλλο όνομα, όμως, άλλη περσόνα. Δεν έχει νόημα να βγω με το ίδιο όνομα που βγαίνω στο ελληνόφωνο ρεπερτόριο. Παράλληλα, όμως, θα γίνει και ο επόμενος, δημιουργικός ελληνόφωνος δίσκος σαν Γιώργος Δημητριάδης & οι Μικροί Ήρωες.
Όλα αυτά τα έχετε ξεκινήσει ή είστε στο στάδιο της σκέψης;
Τώρα τα ξεκινάμε. Το υλικό έχει γραφτεί σε home studio για την ώρα και αυτή την εποχή συνεργάζομαι και με τους Δραμαμίνη πάνω σ’ αυτό. Δε ξέρω αν θα γίνει όλη η δουλειά με τα παιδιά, αλλά γίνονται κάποιες συναντήσεις για τα δυο πρώτα κομμάτια που θα κάνουμε μαζί.
Για το αγγλόφωνο project έχουμε όνομα;
Έχουμε! Είναι «The Small Hero», για να παραπέμπει στους Μικρούς Ήρωες και να υπάρχει μια συνάφεια. Εκεί τα τραγούδια είναι όλα δικά μου, μουσική & στίχοι και έχω επίσης κάποιο συνεργάτη με τον οποίο δοκιμάζουμε τις δυνάμεις μας.
Από τον τίτλο του bonus track, αλλά και το εξώφυλλο του «Best of», μπορεί να υποθέσει κανείς πως είστε θαυμαστής των κόμικς. Ισχύει;
Ναι! Ακόμα και τώρα, όποτε μπορώ διαβάζω κόμικς. Μου αρέσει η καρτουνίστικη απεικόνιση της ζωής σε φανταστικό επίπεδο. Ανέκαθεν ενδυνάμωνε το φαντασιακό μου. Είναι και το χιούμορ, βέβαια, αν και δεν είναι όλα τα κόμικς χιουμοριστικά. Υπάρχουν αριστουργήματα και στη σοβαρή και στη χιουμοριστική πλευρά των κόμικς.
Ο ίδιος δε σχεδιάζετε;
Μικρός το έκανα, ίσως και να είχα κάποια εξέλιξη, αλλά με «έκλεψε» η μουσική και τα ξέχασα όλα! Έχει σχέση και με το σινεμά, που του έχω μεγάλη αδυναμία…
Πάντα ως σινεφίλ, έτσι;
Ναι, φυσικά. Αλλά μου αρέσουν πολλά είδη κινηματογράφου. Γενικά, αγαπώ τον κινηματογράφο πάρα πολύ, γι’ αυτό μπορώ και έχω μια εμβέλεια αναφορών, πιστεύω αρκετά μεγάλη.
Αυτά τα 20 χρόνια που τώρα «αποτυπώνονται» σε αυτό το CD, πώς πέρασαν; Τι θυμάστε, τι θα θέλατε να ξεχάσετε ενδεχομένως; Τι θα αλλάζατε;
Πέρασαν σαν αστραπή και το νιώθω έτσι τώρα. Φυσικά, δε θα άλλαζα με τίποτα αυτή την ιστορία, είναι ένας τρόπος ζωής, δεν είναι δουλειά. Δηλαδή, εξ αντικειμένου είναι δουλειά, γιατί δουλεύεις για να βγάλεις κάτι, όχι μόνο εσύ, δίπλα σου δουλεύουν και πολλοί άλλοι, αλλά, όπως όλα, έχει τα πάνω του και τα κάτω του. Η αυτοκριτική έχει νόημα αν αφορά μελλοντικές σου ενέργειες και διλλήματα, όχι φυσικά να θες ν' αλλάξεις κάτι που έχει συμβεί και δε ξεγίνεται. Μια αυτοκάθαρση γίνεται στα πλαίσια αυτής της δουλειάς, αυτού του τρόπου ζωής. Εμένα τουλάχιστον με βοηθά να αυτοπροσδιοριστώ καλύτερα, να ανανεώνομαι σε κάθε καινούριο δίσκο. Αυτομάτως οι άνθρωποι, ασυνείδητα, θέλουν να βάζουν στην άκρη τις όποιες αρνητικές εμπειρίες και για να είμαι απολύτως ειλικρινής, αυτές δεν είναι λίγες, δηλαδή οι δοκιμασίες, οι ταραχές και οι απογοητεύσεις, πιο συγκεκριμένα, από ανθρώπους. Είναι αλήθεια πως, ειδικά μετά την επιτυχία με το «Σαν Να Μην Πέρασε Μία Μέρα», αντί να αρχίσουν να χτυπάνε τα τηλέφωνα, έπεσε σιωπή. Από τη μία και σαν προσωπικότητα δεν περίμενα να είναι από όλους αποδεκτή και νόμιμη η μουσική μου πρόταση, αλλά καταλάβαινα τη συνεχή αμφισβήτηση και το «ναι μεν, αλλά», κυρίως εκ μέρους όσων πρέσβευαν μία εθνοκεντρική, ελληνοκεντρική και υποτιθέμενα λόγια νοοτροπία για το σύγχρονο τραγούδι και μουσική. Σαν να ήθελαν να μου «πούνε» πως θα έπρεπε να αισθάνομαι ένοχος για την προσωπική μου πολιτισμική μουσική ταυτότητα.
Αυτό το καταλάβατε μέσα στα χρόνια; Πώς;
Μα βέβαια με τις ελάχιστες καλοκαιρινές συναυλίες πάνω απ’ όλα. Βλέπετε είναι και το άλλο. Το ότι δεν είχα δηλώσει ποτέ μου εκλεκτικές συγγένειες «ιδεολογικού χαρακτήρα» επί τούτου με συγκεκριμένους χώρους, αν καταλαβαίνετε τι εννοώ, επίσης ίσως εκρίθην μη εξυπηρετικός. Εν όλω κοιτάξτε, οι ευτυχισμένες στιγμές, γενικά στη ζωή, δεν είναι περισσότερες από τις άσχημες. Ολόκληρη η πορεία, όμως, είναι μια πορεία αυτογνωσίας, καταλαβαίνεις, μαθαίνεις τον εαυτό σου.
Άρα, υποθέτω είστε ευχαριστημένος.
Ναι, φυσικά και είμαι ευχαριστημένος και μπορώ να πω ευτυχής πάνω σε αυτό τεντωμένο σχοινί έκθεσής μου, χωρίς δίχτυ από κάτω! Γιατί κάνω αυτό που με ευχαριστεί, παίζω τη μουσική μου, γράφω τα δικά μου τραγούδια όπως θέλω εγώ, έχω σχεδόν τον απόλυτο έλεγχο του τι γίνεται πάνω σ’ αυτό που θέλω να βγάλω. Όσο γίνεται δηλαδή να έχεις έλεγχο πάνω σε κάποια πράγματα.
Μπορεί κάποιος να μην έχει τον έλεγχο της δουλειάς του, δηλαδή;
Από κάποιο σημείο και μετά, όταν κάνουμε τη δουλειά μας και βγει, δεν έχεις τον έλεγχο του πώς θα γίνει αντιληπτό το τραγούδι, τι χρήση θα του γίνει. Ούτε και τον ίδιο μας τον εαυτό δε μπορούμε να ελέγχουμε πάντα, έτσι δεν είναι; Η έκφραση πάντοτε έχει κάποιες τρύπες. Δεν έχει και νόημα να είναι εντελώς τέλεια. Λάθη γίνονται – το λέω επειδή με ρώτησες αν υπάρχουν πράγματα για τα οποία μεταμελούμαι. Δε μεταμελούμαι, όχι με την έννοια του πείσματος, αλλά τόσο ήξερα, τόσο έκανα. Το θέμα είναι να καταλαβαίνεις τα λάθη μετά και να είσαι πιο προσεκτικός στη συνέχεια. Πάντα υπάρχει το καλύτερο. Αλλά, δεν ανταγωνίζεσαι κανέναν άλλο, με τον εαυτό σου ανταγωνίζεσαι, για να είσαι καλύτερος από κάθε προηγούμενη φορά.
Τη θεματολογία σας από πού την αντλείτε;
Πολλές φορές από στίχους φίλων μου. Είναι κάποιοι στίχοι που αμέσως σχεδόν σου γεννούν τη μουσική - όταν μου δίνουν ένα στίχο και στρώνομαι να τον μελοποιήσω. Αρκετά κομμάτια έχουν γίνει με αυτή τη φορά. Όταν γράφω στίχους είναι ό,τι βγαίνει από μέσα μου τυχαία, εντελώς ασυνείδητα. Πολλά έγιναν μετά από την ανάγκη μου να γράψω ένα τραγούδι, γιατί ένιωθα κάπως. Άλλες φορές, υπάρχουν μουσικές που μου αρέσουν πάρα πολύ κι εκεί μέσα κοιτάζω να δω τι μπορούν να μου βγάλουν. Κι αρχίζει ένα είδος αυτόματης γραφής! Δεν είναι ανάγκη να μιλάς για συγκεκριμένα συμβάντα πάντα. Το συγκεκριμένο συμβάν είσαι εσύ ο ίδιος στη ζωή. Όλα περνάνε από μέσα σου και πιθανά κάποια πράγματα δε θες να τα πεις γιατί ακριβώς δε θέλεις να απασχολείς τον κόσμο με τα δικά σου αδιέξοδα, ίσα - ίσα θες να βρεις ελπίδα εσύ ο ίδιος πρώτα, μέσα από αυτά που γράφεις. Μπορείς τότε να πεις κάτι άλλο, για να ξεφύγεις, να κάνεις εσύ την ψυχανάλυσή σου με αυτόν τον τρόπο. Με τη μουσική μου αυτό κάνω τελικά, πολεμώ την κατάθλιψή μου, διαχειριζόμενός την.
Παλαιότερα είχατε δηλώσει πως σας φαίνεται «ύποπτο» όταν ένας τραγουδοποιός θέλει να πει οπωσδήποτε κάτι με σκοπό να «αφυπνίσει».
Δεν το θυμάμαι, αλλά αυτό που δε μου αρέσει είναι το να «μυριστεί» κάποιος ψωμί σε μια φάση και να κάνει χρήση της, για να βγει μπροστά ως αυτοδίκαιος κριτής των πάντων. Προς Θεού, όμως, ένα λεπτό! Δε σε υποχρεώνει κανείς, ούτε είσαι υποχρεωμένος σε μια οποιαδήποτε στιγμή να βγεις να πεις κάτι. Αυτά ξεκινάνε από μέσα σου και ό,τι βγει είναι μια αποτύπωση συναισθημάτων. Εγώ γράφω αυτό που νιώθω. Και στον προηγούμενο δίσκο μου, υπάρχουν τρία τραγούδια συγκεκριμένα, που εμμέσως ή αμέσως αφορούν στην κατάσταση που είχε δημιουργηθεί. Καθένας θα πει ελεύθερα αυτό που καταλαβαίνει! Αλλά από εκεί και πέρα, το θέμα είναι αν θα καταφέρει να φωτογραφίσει πως νιώθει, το στοχασμό του, ας πούμε, πάνω σε μια κατάσταση και όχι αυτό που θα ήθελε να ακούσει ο κόσμος. Μπορεί να υπάρξει μια ωραία σύμπτωση κι αυτό που περιγράφεις, το συναίσθημά σου - γιατί τελικά κι εσύ μέσα στον κόσμο ζεις - να συμπίπτει με το κοινό αίσθημα, αλλά είσαι μέσα απ’ αυτό, δεν είσαι από πάνω να δείχνεις το δρόμο! Τελευταία αντιλήφθηκα δυο τρεις κινήσεις σχολιασμού της επικαιρότητας, τις οποίες δεν τις εκτίμησα σαν και πολύ ειλικρινείς… Είδα κάποια σπουδή.
Ποια είναι η γνώμη σας για τα social media και τους διαδικτυακούς «κριτές»;
Δεν είναι καινούριο φαινόμενο και ενώ εξαπλώνεται, την ίδια στιγμή αρχίζει και χάνει βάρος. Tα social media έχουν δώσει βήμα στον καθένα. Όλα αυτά που πριν λέγονταν σε ιδιωτικές συνευρέσεις, σε ταβέρνες, εξόδους κτλ και καθένας μέσα σε μια κουβέντα προσπαθούσε με τον κακώς εννοούμενο ελληνικό τρόπο να βγει να πει κάτι καλύπτοντας το δικό σου λόγο, τώρα μεταφέρθηκαν στο διαδίκτυο, όπου κανείς δεν καλύπτει κανέναν, αντίθετα διατυπώνει με γραπτό μεν, αλλά στην ουσία προφορικό λόγο που δε φιλτράρεται και δεν περνάει από επεξεργασία, ό,τι του κατέβει στο κεφάλι. Από την άλλη, είναι ένας τρόπος εκτόνωσης, μια κερκίδα. Είναι και ένας καθρέφτης, δες το απ’ αυτήν την πλευρά. Εγώ πολλές φορές κατάλαβα ποιοι ζουν ανάμεσά μας, ή σε ποιους ανάμεσα ζω, μέσα από τα social media. Τελικά, δε μπορώ να δώσω θετικό ή αρνητικό πρόσημο σ’ αυτά. Αν δώσω αρνητικό θα είμαι εκτός εποχής και δε μου ταιριάζει, όχι από μόδα, απλά δε θέλω να είμαι εκτός τόπου και χρόνου. Νέες δυνατότητες. Αυτός που ξέρει, κι έχει τον τρόπο, αν θέλεις τον πολιτισμό, την κουλτούρα να καταλάβει τι απ’ όλα αυτά μπορεί να χρησιμοποιήσει καλά, για να κάνει καλό σε τελευταία ανάλυση στον εαυτό του βασικά, μπορεί να το κάνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όποιος είναι «προβληματικός» στην υπόλοιπή του ζωή, θα το βγάλει και εκεί μέσα.
Κάνετε ραδιόφωνο;
Έκανα παλαιότερα για σύντομα χρονικά διαστήματα. Το μεγαλύτερο διάστημα ήταν στον Εν λευκώ, που έκανα την εκπομπή «Τα παιδιά είναι εντάξει», όταν ήταν διευθυντής ο Βαγγέλης Βέκιος. Ήταν φίλος ο Βαγγέλης, πολύ αγαπητό πρόσωπο και μου στοίχησε πολύ ο θάνατός του. Όντως του οφείλω εκείνη τη θητεία, αλλά έχει παίξει και σε τραγούδια μου.
Αυτά που επιλέγει καθένας μας να ακούσει, βρίσκετε πως δείχνουν κάτι για την προσωπικότητά του;
Αυτό είναι μια πολύ λεπτή κουβέντα. Σίγουρα είναι μια εικόνα στο παζλ του προσωπικού του τρόπου ζωής, αλλά από εκεί και πέρα δε μπορώ να μπω βαθύτερα, ίσως και στον ψυχικό πλούτο κάποιου που έχει προτιμήσεις που εγώ θεωρώ, δίκαια ή άδικα, κακές. Δε μπορώ να προχωρήσω τόσο πολύ, είναι αυθαίρετο. Οι άνθρωποι δεν είναι στατικά όντα, βρίσκονται εν εξελίξει. Σε κάποια άλλη φάση της ζωής τους, μπορείς να τους βρεις χειρότερα, αλλά μπορεί και καλύτερα. Άλλωστε, δεν είναι το είδος της μουσικής που εξασφαλίζει την ποιότητα, είναι η ίδια η μουσική.
Παίζει ρόλο και το τι πλασάρεται…
Παίζει ρόλο, γιατί είμαστε στην εποχή των εντυπώσεων. Από τη στιγμή που η εικόνα, το «φαίνεσθαι» μπήκε σαν κυρίαρχο είδος… Η οπτική εντύπωση παραμέρισε όλες τις άλλες εντυπώσεις. Είναι και η πληροφορία που δεχόμαστε πολλή. Αντικειμενικά, δεν υπάρχει συνθήκη για να «σταθεί» ο άλλος. «Κατεβαίνει» συνέχεια. Φυσιολογικά ο ανθρώπινος νους δε μπορεί να δουλέψει σε τέτοιες ταχύτητες, δεν είναι computer.
Τι θα θέλατε να προσθέσετε για το κλείσιμο;
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους ανθρώπους που με υπέμειναν όλα αυτά τα χρόνια, μέσα από τις συνεργασίες, που χωρίς αυτούς πραγματικά δε θα μπορούσα να κάνω ούτε τα μισά πράγματα. Επίσης, στον κόσμο που παρακολουθεί τι κάνω, έστω κι αν δεν παίζω τα καλοκαίρια.
Στο βίντεο που ακολουθεί, ο Γιώργος Δημητριάδης απαντά σε μια ερώτηση «αλλιώς»!
Μας επισκέφτηκε στα γραφεία του Ogdoo Music Group πριν λίγες μέρες και μιλήσαμε για όλα. Την καινούρια δουλειά, την εποχή που πέρασε, τη νέα που έρχεται, τα σχέδια, τους προβληματισμούς του. Ο λόγος στον ίδιο:
20 χρόνια δισκογραφίας. Τι ακριβώς περιλαμβάνει ο νέος δίσκος;
Πέρσι συμπλήρωσα 20 χρόνια συνεχούς δισκογραφίας. Εισηγήθηκα μια πρόταση στην εταιρεία, η οποία την υποδέχτηκε ασμένως και τη βάλαμε μπροστά ήδη από το Δεκέμβρη, για να μαζευτεί το υλικό, επειδή οι δίσκοι δεν είχαν κυκλοφορήσει όλοι από μία εταιρεία στη διάρκεια των ετών. Σκεφτήκαμε να βάλουμε και δυο νέα κομμάτια. Το πρώτο single που κυκλοφόρησε ήδη, το «Κόκκινο βαθύ», μαζί με ένα bonus track, τον «Ήρωα των κόμικς». Δυο πολύ διαφορετικά μεταξύ τους κομμάτια, σε ότι αφορά στο κλίμα, το τέμπο κτλ. Τα υπόλοιπα είναι δεκαέξι τραγούδια απ’ όλες τις δουλειές. Αν αυτή η δουλειά έβγαινε τις παλιές εποχές, θα ήταν βινύλιο και θα ήταν διπλός δίσκος. Τώρα με το CD τα δεδομένα αλλάζουν, είναι ένα.
Με ποια κριτήρια κάνατε την επιλογή;
Είχα την άνεση και την ελευθερία να διαλέξω εγώ το release. Το βασικό μου κριτήριο ήταν να παρουσιάσω τη δουλειά σαν ένα οδοιπορικό, από τότε που ξεκίνησα και να μη βάλω τα κομμάτια ανακατεμένα χρονολογικά. Σκοπός ήταν έτσι να καταλάβει ο ακροατής την εξέλιξη, τη διαφορά φάσης στον ήχο, στην παραγωγή, ίσως και στη θεματολογία, στη σύνθεση… Να έχει μια εικόνα του οδοιπορικού «ιστορική». Κάποια κομμάτια που έμειναν έξω, ενώ θα ήθελα πολύ να τα είχα συμπεριλάβει, έμειναν γιατί αποφασίσαμε το CD να είναι μονό. Ίσως κάποια άλλη χρονική στιγμή, που δεν θα είναι το «the best», θα είναι το «the rest»! (γελάμε) Πλέον κλείνει μια περίοδος, γιατί, όσο να ‘ναι, δεν είναι ένα τυχαίο «best of» αυτό, από τρεις δίσκους ας πούμε… Μέσα μου, ψυχολογικά και συμβολικά κλείνει μια περίοδος. Άρα κάποια άλλη πρέπει να ανοίξει!
Τι θα είναι αυτή η περίοδος; Έχετε κάποια ιδέα;
Σίγουρα μια επόμενη δουλειά. Αυτή την εποχή έχω δυο project κατά νου. Το ένα είναι ένα side project, το αγγλόφωνο που δουλεύω για πρώτη φορά, με άλλο όνομα, όμως, άλλη περσόνα. Δεν έχει νόημα να βγω με το ίδιο όνομα που βγαίνω στο ελληνόφωνο ρεπερτόριο. Παράλληλα, όμως, θα γίνει και ο επόμενος, δημιουργικός ελληνόφωνος δίσκος σαν Γιώργος Δημητριάδης & οι Μικροί Ήρωες.
Όλα αυτά τα έχετε ξεκινήσει ή είστε στο στάδιο της σκέψης;
Τώρα τα ξεκινάμε. Το υλικό έχει γραφτεί σε home studio για την ώρα και αυτή την εποχή συνεργάζομαι και με τους Δραμαμίνη πάνω σ’ αυτό. Δε ξέρω αν θα γίνει όλη η δουλειά με τα παιδιά, αλλά γίνονται κάποιες συναντήσεις για τα δυο πρώτα κομμάτια που θα κάνουμε μαζί.
Για το αγγλόφωνο project έχουμε όνομα;
Έχουμε! Είναι «The Small Hero», για να παραπέμπει στους Μικρούς Ήρωες και να υπάρχει μια συνάφεια. Εκεί τα τραγούδια είναι όλα δικά μου, μουσική & στίχοι και έχω επίσης κάποιο συνεργάτη με τον οποίο δοκιμάζουμε τις δυνάμεις μας.
Από τον τίτλο του bonus track, αλλά και το εξώφυλλο του «Best of», μπορεί να υποθέσει κανείς πως είστε θαυμαστής των κόμικς. Ισχύει;
Ναι! Ακόμα και τώρα, όποτε μπορώ διαβάζω κόμικς. Μου αρέσει η καρτουνίστικη απεικόνιση της ζωής σε φανταστικό επίπεδο. Ανέκαθεν ενδυνάμωνε το φαντασιακό μου. Είναι και το χιούμορ, βέβαια, αν και δεν είναι όλα τα κόμικς χιουμοριστικά. Υπάρχουν αριστουργήματα και στη σοβαρή και στη χιουμοριστική πλευρά των κόμικς.
Ο ίδιος δε σχεδιάζετε;
Μικρός το έκανα, ίσως και να είχα κάποια εξέλιξη, αλλά με «έκλεψε» η μουσική και τα ξέχασα όλα! Έχει σχέση και με το σινεμά, που του έχω μεγάλη αδυναμία…
Πάντα ως σινεφίλ, έτσι;
Ναι, φυσικά. Αλλά μου αρέσουν πολλά είδη κινηματογράφου. Γενικά, αγαπώ τον κινηματογράφο πάρα πολύ, γι’ αυτό μπορώ και έχω μια εμβέλεια αναφορών, πιστεύω αρκετά μεγάλη.
Αυτά τα 20 χρόνια που τώρα «αποτυπώνονται» σε αυτό το CD, πώς πέρασαν; Τι θυμάστε, τι θα θέλατε να ξεχάσετε ενδεχομένως; Τι θα αλλάζατε;
Πέρασαν σαν αστραπή και το νιώθω έτσι τώρα. Φυσικά, δε θα άλλαζα με τίποτα αυτή την ιστορία, είναι ένας τρόπος ζωής, δεν είναι δουλειά. Δηλαδή, εξ αντικειμένου είναι δουλειά, γιατί δουλεύεις για να βγάλεις κάτι, όχι μόνο εσύ, δίπλα σου δουλεύουν και πολλοί άλλοι, αλλά, όπως όλα, έχει τα πάνω του και τα κάτω του. Η αυτοκριτική έχει νόημα αν αφορά μελλοντικές σου ενέργειες και διλλήματα, όχι φυσικά να θες ν' αλλάξεις κάτι που έχει συμβεί και δε ξεγίνεται. Μια αυτοκάθαρση γίνεται στα πλαίσια αυτής της δουλειάς, αυτού του τρόπου ζωής. Εμένα τουλάχιστον με βοηθά να αυτοπροσδιοριστώ καλύτερα, να ανανεώνομαι σε κάθε καινούριο δίσκο. Αυτομάτως οι άνθρωποι, ασυνείδητα, θέλουν να βάζουν στην άκρη τις όποιες αρνητικές εμπειρίες και για να είμαι απολύτως ειλικρινής, αυτές δεν είναι λίγες, δηλαδή οι δοκιμασίες, οι ταραχές και οι απογοητεύσεις, πιο συγκεκριμένα, από ανθρώπους. Είναι αλήθεια πως, ειδικά μετά την επιτυχία με το «Σαν Να Μην Πέρασε Μία Μέρα», αντί να αρχίσουν να χτυπάνε τα τηλέφωνα, έπεσε σιωπή. Από τη μία και σαν προσωπικότητα δεν περίμενα να είναι από όλους αποδεκτή και νόμιμη η μουσική μου πρόταση, αλλά καταλάβαινα τη συνεχή αμφισβήτηση και το «ναι μεν, αλλά», κυρίως εκ μέρους όσων πρέσβευαν μία εθνοκεντρική, ελληνοκεντρική και υποτιθέμενα λόγια νοοτροπία για το σύγχρονο τραγούδι και μουσική. Σαν να ήθελαν να μου «πούνε» πως θα έπρεπε να αισθάνομαι ένοχος για την προσωπική μου πολιτισμική μουσική ταυτότητα.
Αυτό το καταλάβατε μέσα στα χρόνια; Πώς;
Μα βέβαια με τις ελάχιστες καλοκαιρινές συναυλίες πάνω απ’ όλα. Βλέπετε είναι και το άλλο. Το ότι δεν είχα δηλώσει ποτέ μου εκλεκτικές συγγένειες «ιδεολογικού χαρακτήρα» επί τούτου με συγκεκριμένους χώρους, αν καταλαβαίνετε τι εννοώ, επίσης ίσως εκρίθην μη εξυπηρετικός. Εν όλω κοιτάξτε, οι ευτυχισμένες στιγμές, γενικά στη ζωή, δεν είναι περισσότερες από τις άσχημες. Ολόκληρη η πορεία, όμως, είναι μια πορεία αυτογνωσίας, καταλαβαίνεις, μαθαίνεις τον εαυτό σου.
Άρα, υποθέτω είστε ευχαριστημένος.
Ναι, φυσικά και είμαι ευχαριστημένος και μπορώ να πω ευτυχής πάνω σε αυτό τεντωμένο σχοινί έκθεσής μου, χωρίς δίχτυ από κάτω! Γιατί κάνω αυτό που με ευχαριστεί, παίζω τη μουσική μου, γράφω τα δικά μου τραγούδια όπως θέλω εγώ, έχω σχεδόν τον απόλυτο έλεγχο του τι γίνεται πάνω σ’ αυτό που θέλω να βγάλω. Όσο γίνεται δηλαδή να έχεις έλεγχο πάνω σε κάποια πράγματα.
Μπορεί κάποιος να μην έχει τον έλεγχο της δουλειάς του, δηλαδή;
Από κάποιο σημείο και μετά, όταν κάνουμε τη δουλειά μας και βγει, δεν έχεις τον έλεγχο του πώς θα γίνει αντιληπτό το τραγούδι, τι χρήση θα του γίνει. Ούτε και τον ίδιο μας τον εαυτό δε μπορούμε να ελέγχουμε πάντα, έτσι δεν είναι; Η έκφραση πάντοτε έχει κάποιες τρύπες. Δεν έχει και νόημα να είναι εντελώς τέλεια. Λάθη γίνονται – το λέω επειδή με ρώτησες αν υπάρχουν πράγματα για τα οποία μεταμελούμαι. Δε μεταμελούμαι, όχι με την έννοια του πείσματος, αλλά τόσο ήξερα, τόσο έκανα. Το θέμα είναι να καταλαβαίνεις τα λάθη μετά και να είσαι πιο προσεκτικός στη συνέχεια. Πάντα υπάρχει το καλύτερο. Αλλά, δεν ανταγωνίζεσαι κανέναν άλλο, με τον εαυτό σου ανταγωνίζεσαι, για να είσαι καλύτερος από κάθε προηγούμενη φορά.
Τη θεματολογία σας από πού την αντλείτε;
Πολλές φορές από στίχους φίλων μου. Είναι κάποιοι στίχοι που αμέσως σχεδόν σου γεννούν τη μουσική - όταν μου δίνουν ένα στίχο και στρώνομαι να τον μελοποιήσω. Αρκετά κομμάτια έχουν γίνει με αυτή τη φορά. Όταν γράφω στίχους είναι ό,τι βγαίνει από μέσα μου τυχαία, εντελώς ασυνείδητα. Πολλά έγιναν μετά από την ανάγκη μου να γράψω ένα τραγούδι, γιατί ένιωθα κάπως. Άλλες φορές, υπάρχουν μουσικές που μου αρέσουν πάρα πολύ κι εκεί μέσα κοιτάζω να δω τι μπορούν να μου βγάλουν. Κι αρχίζει ένα είδος αυτόματης γραφής! Δεν είναι ανάγκη να μιλάς για συγκεκριμένα συμβάντα πάντα. Το συγκεκριμένο συμβάν είσαι εσύ ο ίδιος στη ζωή. Όλα περνάνε από μέσα σου και πιθανά κάποια πράγματα δε θες να τα πεις γιατί ακριβώς δε θέλεις να απασχολείς τον κόσμο με τα δικά σου αδιέξοδα, ίσα - ίσα θες να βρεις ελπίδα εσύ ο ίδιος πρώτα, μέσα από αυτά που γράφεις. Μπορείς τότε να πεις κάτι άλλο, για να ξεφύγεις, να κάνεις εσύ την ψυχανάλυσή σου με αυτόν τον τρόπο. Με τη μουσική μου αυτό κάνω τελικά, πολεμώ την κατάθλιψή μου, διαχειριζόμενός την.
Παλαιότερα είχατε δηλώσει πως σας φαίνεται «ύποπτο» όταν ένας τραγουδοποιός θέλει να πει οπωσδήποτε κάτι με σκοπό να «αφυπνίσει».
Δεν το θυμάμαι, αλλά αυτό που δε μου αρέσει είναι το να «μυριστεί» κάποιος ψωμί σε μια φάση και να κάνει χρήση της, για να βγει μπροστά ως αυτοδίκαιος κριτής των πάντων. Προς Θεού, όμως, ένα λεπτό! Δε σε υποχρεώνει κανείς, ούτε είσαι υποχρεωμένος σε μια οποιαδήποτε στιγμή να βγεις να πεις κάτι. Αυτά ξεκινάνε από μέσα σου και ό,τι βγει είναι μια αποτύπωση συναισθημάτων. Εγώ γράφω αυτό που νιώθω. Και στον προηγούμενο δίσκο μου, υπάρχουν τρία τραγούδια συγκεκριμένα, που εμμέσως ή αμέσως αφορούν στην κατάσταση που είχε δημιουργηθεί. Καθένας θα πει ελεύθερα αυτό που καταλαβαίνει! Αλλά από εκεί και πέρα, το θέμα είναι αν θα καταφέρει να φωτογραφίσει πως νιώθει, το στοχασμό του, ας πούμε, πάνω σε μια κατάσταση και όχι αυτό που θα ήθελε να ακούσει ο κόσμος. Μπορεί να υπάρξει μια ωραία σύμπτωση κι αυτό που περιγράφεις, το συναίσθημά σου - γιατί τελικά κι εσύ μέσα στον κόσμο ζεις - να συμπίπτει με το κοινό αίσθημα, αλλά είσαι μέσα απ’ αυτό, δεν είσαι από πάνω να δείχνεις το δρόμο! Τελευταία αντιλήφθηκα δυο τρεις κινήσεις σχολιασμού της επικαιρότητας, τις οποίες δεν τις εκτίμησα σαν και πολύ ειλικρινείς… Είδα κάποια σπουδή.
Ποια είναι η γνώμη σας για τα social media και τους διαδικτυακούς «κριτές»;
Δεν είναι καινούριο φαινόμενο και ενώ εξαπλώνεται, την ίδια στιγμή αρχίζει και χάνει βάρος. Tα social media έχουν δώσει βήμα στον καθένα. Όλα αυτά που πριν λέγονταν σε ιδιωτικές συνευρέσεις, σε ταβέρνες, εξόδους κτλ και καθένας μέσα σε μια κουβέντα προσπαθούσε με τον κακώς εννοούμενο ελληνικό τρόπο να βγει να πει κάτι καλύπτοντας το δικό σου λόγο, τώρα μεταφέρθηκαν στο διαδίκτυο, όπου κανείς δεν καλύπτει κανέναν, αντίθετα διατυπώνει με γραπτό μεν, αλλά στην ουσία προφορικό λόγο που δε φιλτράρεται και δεν περνάει από επεξεργασία, ό,τι του κατέβει στο κεφάλι. Από την άλλη, είναι ένας τρόπος εκτόνωσης, μια κερκίδα. Είναι και ένας καθρέφτης, δες το απ’ αυτήν την πλευρά. Εγώ πολλές φορές κατάλαβα ποιοι ζουν ανάμεσά μας, ή σε ποιους ανάμεσα ζω, μέσα από τα social media. Τελικά, δε μπορώ να δώσω θετικό ή αρνητικό πρόσημο σ’ αυτά. Αν δώσω αρνητικό θα είμαι εκτός εποχής και δε μου ταιριάζει, όχι από μόδα, απλά δε θέλω να είμαι εκτός τόπου και χρόνου. Νέες δυνατότητες. Αυτός που ξέρει, κι έχει τον τρόπο, αν θέλεις τον πολιτισμό, την κουλτούρα να καταλάβει τι απ’ όλα αυτά μπορεί να χρησιμοποιήσει καλά, για να κάνει καλό σε τελευταία ανάλυση στον εαυτό του βασικά, μπορεί να το κάνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όποιος είναι «προβληματικός» στην υπόλοιπή του ζωή, θα το βγάλει και εκεί μέσα.
Κάνετε ραδιόφωνο;
Έκανα παλαιότερα για σύντομα χρονικά διαστήματα. Το μεγαλύτερο διάστημα ήταν στον Εν λευκώ, που έκανα την εκπομπή «Τα παιδιά είναι εντάξει», όταν ήταν διευθυντής ο Βαγγέλης Βέκιος. Ήταν φίλος ο Βαγγέλης, πολύ αγαπητό πρόσωπο και μου στοίχησε πολύ ο θάνατός του. Όντως του οφείλω εκείνη τη θητεία, αλλά έχει παίξει και σε τραγούδια μου.
Αυτά που επιλέγει καθένας μας να ακούσει, βρίσκετε πως δείχνουν κάτι για την προσωπικότητά του;
Αυτό είναι μια πολύ λεπτή κουβέντα. Σίγουρα είναι μια εικόνα στο παζλ του προσωπικού του τρόπου ζωής, αλλά από εκεί και πέρα δε μπορώ να μπω βαθύτερα, ίσως και στον ψυχικό πλούτο κάποιου που έχει προτιμήσεις που εγώ θεωρώ, δίκαια ή άδικα, κακές. Δε μπορώ να προχωρήσω τόσο πολύ, είναι αυθαίρετο. Οι άνθρωποι δεν είναι στατικά όντα, βρίσκονται εν εξελίξει. Σε κάποια άλλη φάση της ζωής τους, μπορείς να τους βρεις χειρότερα, αλλά μπορεί και καλύτερα. Άλλωστε, δεν είναι το είδος της μουσικής που εξασφαλίζει την ποιότητα, είναι η ίδια η μουσική.
Παίζει ρόλο και το τι πλασάρεται…
Παίζει ρόλο, γιατί είμαστε στην εποχή των εντυπώσεων. Από τη στιγμή που η εικόνα, το «φαίνεσθαι» μπήκε σαν κυρίαρχο είδος… Η οπτική εντύπωση παραμέρισε όλες τις άλλες εντυπώσεις. Είναι και η πληροφορία που δεχόμαστε πολλή. Αντικειμενικά, δεν υπάρχει συνθήκη για να «σταθεί» ο άλλος. «Κατεβαίνει» συνέχεια. Φυσιολογικά ο ανθρώπινος νους δε μπορεί να δουλέψει σε τέτοιες ταχύτητες, δεν είναι computer.
Τι θα θέλατε να προσθέσετε για το κλείσιμο;
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους ανθρώπους που με υπέμειναν όλα αυτά τα χρόνια, μέσα από τις συνεργασίες, που χωρίς αυτούς πραγματικά δε θα μπορούσα να κάνω ούτε τα μισά πράγματα. Επίσης, στον κόσμο που παρακολουθεί τι κάνω, έστω κι αν δεν παίζω τα καλοκαίρια.
Στο βίντεο που ακολουθεί, ο Γιώργος Δημητριάδης απαντά σε μια ερώτηση «αλλιώς»!
