Με αφορμή τη συναυλία του στο Κατράκειο Θέατρο - για πρώτη φορά εκεί - την Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου.
Ερμηνευτής υψηλών δυνατοτήτων με απαράμιλλη τεχνική και μια χροιά που αποτελεί «κατηγορία» από μόνη της και πρωτίστως φλόγα για επικοινωνία και δύναμη ψυχής. Σπουδαίος με τη σημασία της λέξης, γνώστης της ιδιαιτερότητάς του, αλλά και ταπεινός συνάμα. Δε μεγαλοπιάστηκε, δεν το έπαιξε «κάποιος άλλος» κι ας έχει στο κοντέρ αμέτρητα χιλιόμετρα και ανεπανάληπτες διαδρομές. Ευτύχησε να ερμηνεύσει κορυφαίους, καθώς και ταλαντούχους δημιουργούς - μην ακούτε αυτά που λένε περί τηλεφωνικών καταλόγων. Επανέφερε με αξιώσεις στη δισκογραφία και στο ευρύ κοινό παραδοσιακά νησιώτικα, διαμάντια του ελαφρού και όχι μόνο, δίχως να διεκδικήσει μεγαλόσχημες δάφνες «αναβιωτή».
Επίσης σαν στιχουργός αλλά και συνθέτης -αν δεν είχε το μεγάλο αυτό ερμηνευτικό όνομά που στη λάμψη όλα τα άλλα επισκιάζονται-, θα μπορούσε να είχε χτίσει μια αυτοδύναμη καριέρα ως δημιουργός, αφού τα τραγούδια του έχουν νικήσει περίτρανα τη μάχη με το χρόνο.
Άλλωστε ο χρόνος σε συνδυασμό με την αγάπη του κοινού είναι οι αδέκαστοι κριτές που έχουν τοποθετήσει τον καλλιτέχνη Πάριο στο εικονοστάσι των μονάκριβων.
Καλοκαίρι, Πάρος και Πάριος, σταθερή επιλογή. Πώς τα περνάτε στο νησί;
Ειρηνικά.
Τι όμορφη λέξη, σε μια «εμπόλεμη» περίοδο…
Δεν είναι απλά πόλεμος. Είναι ανηφόρα ατελείωτη με πάρα πολλές κατηφόρες, δεν θα τις γλυτώσουμε τις κατηφόρες… Και πάλι ανηφόρα…
Και που καταλήγουμε;
Στο ξέφωτο… θέλω να πιστεύω.
Το τραγούδι τι ρόλο παίζει σ’ αυτό το δρομολόι;
Το τραγούδι είναι διάλλειμα. Μάθημα ή αν θες συμπέρασμα.
Το ερωτικό και καθημερινό τραγούδι;
Μην το υποτιμάς.
Κάθε άλλο…
Η ανάγκη των ερωτευμένων να εκφράσουν όσα ενδεχομένως ντρέπονται να πουν γέννησε αυτά τα κομμάτια. Δανειζόντουσαν τη φωνή μου για να πουν αυτά που ένιωθαν αλλά δεν τολμούσαν να προφέρουν. Δεν είναι εύκολο να πνίξεις τον εγωισμό σου και να πεις: «γύρνα πίσω». Η αλήθεια θέλει μεγάλη δύναμη!
Το ψέμα;
Το ψεύτικο είναι σαν το λουλούδι που μόλις το αγγίξεις αμέσως μαδάει. Ενώ το αληθινό, και να το κόψεις, με λίγο νεράκι συντηρείται για καιρό κι εξακολουθεί να σκορπάει την ευωδιά του. Έρχεται η μέλισσα πάνω του να το τρυγήσει… Κι αν το ξαναφυτέψεις πάλι θα βγάλει ανθούς.
Το εφ’ όλης της ύλης - κατά το δελτίο τύπου - στο Κατράκειο τι σημαίνει;
Θα έχω μαζί μου όλο το καλάθι. Γεμάτο. Και με τα γλυκά και με τα ξινά…
Και νησιώτικα;
Βέβαια…
Και ερωτικά του ΄50;
Απαραιτήτως.
Και Καλδάρα, Κατσαρό, Βασιλειάδη, Βίρβο, Πυθαγόρα…
Γίνεται αλλιώς;
Και Λοΐζο, Ξαρχάκο και Παπαδόπουλο.
Δεν θα αποκλείσουμε τίποτα.
Αισθάνεστε τυχερός που συνυπήρξατε με εμπνευσμένους δημιουργούς σε μια εποχή που ανθούσε η δισκογραφία.
Όλβιος… Ευλογημένος. Ήταν ανάγκη, τρέλα, πάθος για μένα να ξεθυμάνω. Να ξεφουσκώσω -όχι να σπάσω- το μπαλόνι που είχα μέσα μου. Και να φουσκώσει ξανά και ξανά για να ακολουθήσει η ίδια διαδικασία.
Δάσκαλοι στο «φούσκωμα» του μπαλονιού;
Όλοι τους οι σπουδαίοι, άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο, ο καθένας με τον τρόπο του. Κυρίως όμως, στο ξεκίνημα, ο Κατσαρός και ο Καλδάρας. Αυτοί οι δύο ήταν οι μέντορές μου.
Εξακολουθεί η φλόγα για το άναμμα και το θέριεμα;
Πάντα. Ακόμα το ‘χω.
Κάπου είχα διαβάσει πως πρέπει να αισθάνεστε ερωτευμένος για να γράψετε. Ισχύει;
Μια φορά αν έχεις νιώσει την πληγή, φτάνει. Το έχεις ζήσει. Το ίδιο και τη χαρά, το όνειρο…
Ο Πυθαγόρας σας λείπει;
Εσένα;
Δεν τον γνώριζα, αλλά τον θαυμάζω.
Όλοι εμείς που γράφουμε γίνεται να μην αναγνωρίζουμε τον Πυθαγόρα;
Δεν γράφουμε όλοι το ίδιο και τα ίδια…
Ο Πυθαγόρας ήταν αδελφός μου. Πέρα απ’ όσα έχουν ειπωθεί για εκείνον είχε μια ακόμη ιδιαιτερότητα. Όλοι όσοι γράφουμε , έχουμε την τάση να μη δεχόμαστε τη γνώμη του άλλου πάνω στα γραφόμενά μας. Τι εννοώ. Θεωρούμε πως αυτό που γράψαμε μας εκφράζει με αυτόν τον τρόπο που τοποθετήθηκε και… τέλος. Επιμένουμε να το υπερασπιζόμαστε. Είμαστε βλέπεις μεγάλοι ποιητές... Ο Πυθαγόρας δεν ήταν έτσι. Ξεχώριζε και σε αυτό.
Δηλαδή;
Αν σε έβλεπε πως δε σου αρέσει κάτι στο στίχο του έπαιρνε το χαρτί και το έσκιζε. «Μπεμπέκα» - αυτή ήταν η αγαπημένη του προσφώνηση- «θα το ξαναδώ» έλεγε και άμεσα σου έφερνε έναν άλλον στίχο.
Κι εσείς όμως έχετε «εύκολη» τη γραφή. Αυτόν τον καιρό ολοκληρώνω τη βιογραφία του Χρήστου Νικολόπουλου. Μου έλεγε λοιπόν, πως όταν ξαφνικά προέκυπτε ανάγκη για έναν στίχο, ο Πάριος ήταν η μόνιμη λύση…
Ο Τάτης μας... Να είναι καλά. Θυμάμαι κάνανε έναν δίσκο με τη Χαρούλα και είχε μείνει μια μελωδία… που δεν κατάφερνα να βρουν τα κατάλληλα λόγια. Το είχαν δώσει εδώ κι εκεί… αλλά δεν έμεναν ικανοποιημένοι. Του λέει το φιλαράκι μας, ο Αχιλλέας Θεοφίλου, ο παραγωγός, δεν το δίνεις στο Γιάννη. Πράγματι έτσι έγινε. Μου λένε… όμως, ότι αύριο μέχρι τις 11 το πρωί πρέπει να το ηχογραφήσουν για να τελειώσει ο δίσκος. Τους έκανα πλάκα «τι το περάσατε ρε παιδιά…». Κάπως έτσι γράφτηκε το «Τώρα κι εγώ θα ζήσω».
Γράφετε δηλαδή όπως κι ο Πυθαγόρας με μεγάλη ευκολία πάνω στη μελωδία.
Ναι… Μόνο που Πυθαγόρας και σε αυτό το ζήτημα ήταν μεγάλος μάστορας.
Στον Καζαντζίδη πως γράψατε τα «Δάχτυλα»;
Κι αυτό της τελευταίας στιγμής ήταν, τότε που επέστρεφε ο Στέλιος μετά από 12 χρόνια στη δισκογραφία.
Δεν το κατάλαβαν αμέσως…
Έχει τόσο πλούτο ο Καζαντζίδης… Το είπα κι εγώ μετά. Τα καλά τραγούδια δεν σβήνουν ποτέ. Πάντα θα έχουν ευκαιρίες, πάντα θα ανακαλύπτονται.
Πως βιώνετε τις αλλαγές που έχουν έρθει στο δισκογραφικό κλάδο. Κάποτε οι εταιρείες ήταν πανίσχυρες και έπαιζαν πρωταρχικό ρόλο στη διακίνηση των τραγουδιών, στην ανάδειξη των καλλιτεχνών. Ενίοτε και με αρνητικό χαρακτήρα λόγω της απόλυτης εξουσία τους. Σήμερα υπάρχει μια άλλη πραγματικότητα που παρέχει ευκαιρίες αλλά την ίδια ώρα «κόβει» και αρκετούς ταλαντούχους. Πότε ήταν καλύτερα;
Τότε. Οι σημερινοί αδικούνται. Είμαι σίγουρος πως ακόμα και οι καλοί, υπό άλλες συνθήκες, θα έγραφαν καλύτερα. Και δεν είναι μόνο η δημιουργία, είναι και η προώθηση των έργων. Σήμερα αν δεν δώσεις - τηρουμένων των εξαιρέσεων - δε τα παίζουν τα τραγούδια. Παλαιότερα μας ακούγαν και μας ξέρανε. Μας ξέρανε δίχως να μας έχουν δει δηλαδή.
Η φωνή, η ερμηνεία, αλλάζει στο πέρασμα των χρόνων;
Γίνεται πιο μαγική. Ωριμάζει. Κάποτε κλείναμε τα μάτια. Τώρα τα ‘χω ανοιχτά, με κλειστά τα μάτια της ψυχής. Η ψυχή πονάει πιο πολύ.
Γράφετε και τώρα τραγούδια;
Η τροφή του καλλιτέχνη είναι αυτή…
Η σκηνή είναι το ίδιο θελκτική;
Δεν έχω ανάγκη, να «δουλέψω». Δεν είναι δουλειά για μένα το τραγούδι. Είναι ανάγκη καρδιάς. Και καμιά φορά και Γολγοθάς. Πάντα όμως έρχεται η Ανάσταση.
Τι σας φοβίζει;
Αγωνιώ για το μέλλον των παιδιών μου, των παιδιών τους. Εύχομαι να ζήσω λίγο παραπάνω για να μπορούν να καταλάβουν πως δεν έχουν ανάγκη απ’ την ομπρέλα μου.
Σας λείπουν τα «μεγάλα τραγούδια»;
Μεγάλα τραγούδια, υπήρχαν και υπάρχουν… Θυμάμαι με το Γιώργο Νταλάρα αναζητούσαμε και βρίσκαμε στη δεκαετία του ΄70 κάτι δημοτικά θεϊκά που τα ακούγαμε με δέος. Θησαυροί πραγματικοί που δεν τους είχαμε πάρει χαμπάρι και δεν τους είχαμε έως τότε ψάξει.
Αναφέρομαι σε νέες πρωτότυπες καταθέσεις.
Κοίταξε σε γενικές γραμμές το εισιτήριο φτάνει μέχρι τα Πετράλωνα.
Κάτω στα Πετράλωνα, που τραγουδούσατε κάποτε…
Θέλω να πω πως η εμβέλεια αυτών των τραγουδιών είναι μικρή. Απ’ την άλλη ο κόσμος βομβαρδίζετε από τα ΜΜΕ με άχρηστες και κάλπικες πληροφορίες. Δεν υπάρχει δηλαδή και έναυσμα για μεγαλύτερα ταξίδια. Αλλά κι αυτά που υπάρχουν περνούν δίπλα μας απαρατήρητα, δίχως να αντιληφθούμε την ομορφιά τους. Βαρύγδουπες καμπάνες σκιάζουν περίτεχνους, μελωδικούς ήχους. Έχει μεταλλαχτεί η ζωή μας. Πολλοί νέοι μας δεν ξέρουν να πουν «σ’ αγαπώ». Τους είναι πολύ πιο εύκολο να πουν «I love you». Για μένα είναι πολύ πιο ψυχρό το δεύτερο απ’ το πρώτο. Ο χρόνος όμως θα δικαιώσει όσα χάνονται.
Είστε λάτρης της μελωδίας;
Δε μου αρέσει ο θόρυβος. Αν θες να γαληνέψεις την ψυχή σου ή να κοιμήσεις ένα μωρό, τι θα του βάλεις να ακούσει. Ένα απαλό τραγούδισμα της Χαρούλας.
Μιλάτε συχνά για τους συνοδοιπόρους ερμηνευτές της γενιάς σας.
Μια παρέα ήμασταν, μια οικογένεια. Η Χαρούλα, ο Γιώργος, η Δήμητρα Γαλάνη, η Λίτσα Διαμάντη... ο Αντώνης Βαρδής που δεν είναι πια κοντά μας.
Η καθημερινότητα το καλοκαίρι στο νησί;
Καφεδάκι το πρωί, μετά για μπάνιο, ψάρεμα. Να πιάσω και να τηγανίσω κάνα σπαράκι, κάνα σαργουδάκι μαζί με σαλάτα από τον κήπο. Λίγο διάβασμα, να πιάσω την κιθάρα μου, να γράψω, να πιω ουζάκια με τα φιλαράκια.
Τι διαβάζετε;
Δεν θα σου πω τον Μαρξ… Αυτόν τον διάβασα στα 19 μου. Πάντως αν πέσει μια καλή ποιητική συλλογή στα χέρια μου, δεν την αφήνω.
Θα εμφανιστείτε για πρώτη φορά στο Κατράκειο. Προτιμάτε τους κλειστούς ατμοσφαιρικούς χώρους;
Ο χώρος δεν παίζει ρόλο. Την ατμόσφαιρα τη δημιουργεί ο καλλιτέχνης. Εγώ πρέπει να σε εμπνεύσω, να σε μαγέψω, να σου δώσω τις αφορμές για να κάνεις το ταξίδι σου. Εγώ πρέπει να σε πείσω για όσα σου τραγουδώ.
Είναι εύκολο να το κάνετε αυτό;
Κάνω ένα πρόσωπο μπροστά μου και εξομολογούμαι. Οι πέντε χιλιάδες γίνονται ένας και σε αυτόν απευθύνομαι.
Ο κόσμος και ο χρόνος σας έχουν δικαιώσει. Κάποιοι «κριτικοί» έχουν μιλήσει για αρκετές επιλογές κατώτερες των δυνατοτήτων σας. Τι γνώμη έχετε.
Δεν θα δεχτώ ποτέ να βγει κάποιος και να πει πως είμαι κακός τραγουδιστής. Το να πάρεις κάτι μικρό και να το κάνεις μεγάλο, δείχνει και το μέγεθος της αξίας σου. Αν παρουσιάσεις όμως με τον τρόπο σου το μεγάλο για μικρό, τότε εξευτελίζεσαι. Γιατί το μεγάλο είναι από μόνο του σπουδαίο, δεν έχει την ανάγκη σου να «μεγαλώσει». Πρέπει απλώς να το υπογραμμίσεις καταλλήλως, που κι αυτό θέλει την τέχνη του.
Μια ευχή;
Να ‘μαστε καλά. Ο Θεός να σώσει την Ελλάδα και τους Έλληνες.
Ερμηνευτής υψηλών δυνατοτήτων με απαράμιλλη τεχνική και μια χροιά που αποτελεί «κατηγορία» από μόνη της και πρωτίστως φλόγα για επικοινωνία και δύναμη ψυχής. Σπουδαίος με τη σημασία της λέξης, γνώστης της ιδιαιτερότητάς του, αλλά και ταπεινός συνάμα. Δε μεγαλοπιάστηκε, δεν το έπαιξε «κάποιος άλλος» κι ας έχει στο κοντέρ αμέτρητα χιλιόμετρα και ανεπανάληπτες διαδρομές. Ευτύχησε να ερμηνεύσει κορυφαίους, καθώς και ταλαντούχους δημιουργούς - μην ακούτε αυτά που λένε περί τηλεφωνικών καταλόγων. Επανέφερε με αξιώσεις στη δισκογραφία και στο ευρύ κοινό παραδοσιακά νησιώτικα, διαμάντια του ελαφρού και όχι μόνο, δίχως να διεκδικήσει μεγαλόσχημες δάφνες «αναβιωτή».
Επίσης σαν στιχουργός αλλά και συνθέτης -αν δεν είχε το μεγάλο αυτό ερμηνευτικό όνομά που στη λάμψη όλα τα άλλα επισκιάζονται-, θα μπορούσε να είχε χτίσει μια αυτοδύναμη καριέρα ως δημιουργός, αφού τα τραγούδια του έχουν νικήσει περίτρανα τη μάχη με το χρόνο.
Άλλωστε ο χρόνος σε συνδυασμό με την αγάπη του κοινού είναι οι αδέκαστοι κριτές που έχουν τοποθετήσει τον καλλιτέχνη Πάριο στο εικονοστάσι των μονάκριβων.
Καλοκαίρι, Πάρος και Πάριος, σταθερή επιλογή. Πώς τα περνάτε στο νησί;
Ειρηνικά.
Τι όμορφη λέξη, σε μια «εμπόλεμη» περίοδο…
Δεν είναι απλά πόλεμος. Είναι ανηφόρα ατελείωτη με πάρα πολλές κατηφόρες, δεν θα τις γλυτώσουμε τις κατηφόρες… Και πάλι ανηφόρα…
Και που καταλήγουμε;
Στο ξέφωτο… θέλω να πιστεύω.
Το τραγούδι τι ρόλο παίζει σ’ αυτό το δρομολόι;
Το τραγούδι είναι διάλλειμα. Μάθημα ή αν θες συμπέρασμα.
Το ερωτικό και καθημερινό τραγούδι;
Μην το υποτιμάς.
Κάθε άλλο…
Η ανάγκη των ερωτευμένων να εκφράσουν όσα ενδεχομένως ντρέπονται να πουν γέννησε αυτά τα κομμάτια. Δανειζόντουσαν τη φωνή μου για να πουν αυτά που ένιωθαν αλλά δεν τολμούσαν να προφέρουν. Δεν είναι εύκολο να πνίξεις τον εγωισμό σου και να πεις: «γύρνα πίσω». Η αλήθεια θέλει μεγάλη δύναμη!
Το ψέμα;
Το ψεύτικο είναι σαν το λουλούδι που μόλις το αγγίξεις αμέσως μαδάει. Ενώ το αληθινό, και να το κόψεις, με λίγο νεράκι συντηρείται για καιρό κι εξακολουθεί να σκορπάει την ευωδιά του. Έρχεται η μέλισσα πάνω του να το τρυγήσει… Κι αν το ξαναφυτέψεις πάλι θα βγάλει ανθούς.
Το εφ’ όλης της ύλης - κατά το δελτίο τύπου - στο Κατράκειο τι σημαίνει;
Θα έχω μαζί μου όλο το καλάθι. Γεμάτο. Και με τα γλυκά και με τα ξινά…
Και νησιώτικα;
Βέβαια…
Και ερωτικά του ΄50;
Απαραιτήτως.
Και Καλδάρα, Κατσαρό, Βασιλειάδη, Βίρβο, Πυθαγόρα…
Γίνεται αλλιώς;
Και Λοΐζο, Ξαρχάκο και Παπαδόπουλο.
Δεν θα αποκλείσουμε τίποτα.
Αισθάνεστε τυχερός που συνυπήρξατε με εμπνευσμένους δημιουργούς σε μια εποχή που ανθούσε η δισκογραφία.
Όλβιος… Ευλογημένος. Ήταν ανάγκη, τρέλα, πάθος για μένα να ξεθυμάνω. Να ξεφουσκώσω -όχι να σπάσω- το μπαλόνι που είχα μέσα μου. Και να φουσκώσει ξανά και ξανά για να ακολουθήσει η ίδια διαδικασία.
Δάσκαλοι στο «φούσκωμα» του μπαλονιού;
Όλοι τους οι σπουδαίοι, άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο, ο καθένας με τον τρόπο του. Κυρίως όμως, στο ξεκίνημα, ο Κατσαρός και ο Καλδάρας. Αυτοί οι δύο ήταν οι μέντορές μου.
Εξακολουθεί η φλόγα για το άναμμα και το θέριεμα;
Πάντα. Ακόμα το ‘χω.
Κάπου είχα διαβάσει πως πρέπει να αισθάνεστε ερωτευμένος για να γράψετε. Ισχύει;
Μια φορά αν έχεις νιώσει την πληγή, φτάνει. Το έχεις ζήσει. Το ίδιο και τη χαρά, το όνειρο…
Ο Πυθαγόρας σας λείπει;
Εσένα;
Δεν τον γνώριζα, αλλά τον θαυμάζω.
Όλοι εμείς που γράφουμε γίνεται να μην αναγνωρίζουμε τον Πυθαγόρα;
Δεν γράφουμε όλοι το ίδιο και τα ίδια…
Ο Πυθαγόρας ήταν αδελφός μου. Πέρα απ’ όσα έχουν ειπωθεί για εκείνον είχε μια ακόμη ιδιαιτερότητα. Όλοι όσοι γράφουμε , έχουμε την τάση να μη δεχόμαστε τη γνώμη του άλλου πάνω στα γραφόμενά μας. Τι εννοώ. Θεωρούμε πως αυτό που γράψαμε μας εκφράζει με αυτόν τον τρόπο που τοποθετήθηκε και… τέλος. Επιμένουμε να το υπερασπιζόμαστε. Είμαστε βλέπεις μεγάλοι ποιητές... Ο Πυθαγόρας δεν ήταν έτσι. Ξεχώριζε και σε αυτό.
Δηλαδή;
Αν σε έβλεπε πως δε σου αρέσει κάτι στο στίχο του έπαιρνε το χαρτί και το έσκιζε. «Μπεμπέκα» - αυτή ήταν η αγαπημένη του προσφώνηση- «θα το ξαναδώ» έλεγε και άμεσα σου έφερνε έναν άλλον στίχο.
Κι εσείς όμως έχετε «εύκολη» τη γραφή. Αυτόν τον καιρό ολοκληρώνω τη βιογραφία του Χρήστου Νικολόπουλου. Μου έλεγε λοιπόν, πως όταν ξαφνικά προέκυπτε ανάγκη για έναν στίχο, ο Πάριος ήταν η μόνιμη λύση…
Ο Τάτης μας... Να είναι καλά. Θυμάμαι κάνανε έναν δίσκο με τη Χαρούλα και είχε μείνει μια μελωδία… που δεν κατάφερνα να βρουν τα κατάλληλα λόγια. Το είχαν δώσει εδώ κι εκεί… αλλά δεν έμεναν ικανοποιημένοι. Του λέει το φιλαράκι μας, ο Αχιλλέας Θεοφίλου, ο παραγωγός, δεν το δίνεις στο Γιάννη. Πράγματι έτσι έγινε. Μου λένε… όμως, ότι αύριο μέχρι τις 11 το πρωί πρέπει να το ηχογραφήσουν για να τελειώσει ο δίσκος. Τους έκανα πλάκα «τι το περάσατε ρε παιδιά…». Κάπως έτσι γράφτηκε το «Τώρα κι εγώ θα ζήσω».
Γράφετε δηλαδή όπως κι ο Πυθαγόρας με μεγάλη ευκολία πάνω στη μελωδία.
Ναι… Μόνο που Πυθαγόρας και σε αυτό το ζήτημα ήταν μεγάλος μάστορας.
Στον Καζαντζίδη πως γράψατε τα «Δάχτυλα»;
Κι αυτό της τελευταίας στιγμής ήταν, τότε που επέστρεφε ο Στέλιος μετά από 12 χρόνια στη δισκογραφία.
Δεν το κατάλαβαν αμέσως…
Έχει τόσο πλούτο ο Καζαντζίδης… Το είπα κι εγώ μετά. Τα καλά τραγούδια δεν σβήνουν ποτέ. Πάντα θα έχουν ευκαιρίες, πάντα θα ανακαλύπτονται.
Πως βιώνετε τις αλλαγές που έχουν έρθει στο δισκογραφικό κλάδο. Κάποτε οι εταιρείες ήταν πανίσχυρες και έπαιζαν πρωταρχικό ρόλο στη διακίνηση των τραγουδιών, στην ανάδειξη των καλλιτεχνών. Ενίοτε και με αρνητικό χαρακτήρα λόγω της απόλυτης εξουσία τους. Σήμερα υπάρχει μια άλλη πραγματικότητα που παρέχει ευκαιρίες αλλά την ίδια ώρα «κόβει» και αρκετούς ταλαντούχους. Πότε ήταν καλύτερα;
Τότε. Οι σημερινοί αδικούνται. Είμαι σίγουρος πως ακόμα και οι καλοί, υπό άλλες συνθήκες, θα έγραφαν καλύτερα. Και δεν είναι μόνο η δημιουργία, είναι και η προώθηση των έργων. Σήμερα αν δεν δώσεις - τηρουμένων των εξαιρέσεων - δε τα παίζουν τα τραγούδια. Παλαιότερα μας ακούγαν και μας ξέρανε. Μας ξέρανε δίχως να μας έχουν δει δηλαδή.
Η φωνή, η ερμηνεία, αλλάζει στο πέρασμα των χρόνων;
Γίνεται πιο μαγική. Ωριμάζει. Κάποτε κλείναμε τα μάτια. Τώρα τα ‘χω ανοιχτά, με κλειστά τα μάτια της ψυχής. Η ψυχή πονάει πιο πολύ.
Γράφετε και τώρα τραγούδια;
Η τροφή του καλλιτέχνη είναι αυτή…
Η σκηνή είναι το ίδιο θελκτική;
Δεν έχω ανάγκη, να «δουλέψω». Δεν είναι δουλειά για μένα το τραγούδι. Είναι ανάγκη καρδιάς. Και καμιά φορά και Γολγοθάς. Πάντα όμως έρχεται η Ανάσταση.
Τι σας φοβίζει;
Αγωνιώ για το μέλλον των παιδιών μου, των παιδιών τους. Εύχομαι να ζήσω λίγο παραπάνω για να μπορούν να καταλάβουν πως δεν έχουν ανάγκη απ’ την ομπρέλα μου.
Σας λείπουν τα «μεγάλα τραγούδια»;
Μεγάλα τραγούδια, υπήρχαν και υπάρχουν… Θυμάμαι με το Γιώργο Νταλάρα αναζητούσαμε και βρίσκαμε στη δεκαετία του ΄70 κάτι δημοτικά θεϊκά που τα ακούγαμε με δέος. Θησαυροί πραγματικοί που δεν τους είχαμε πάρει χαμπάρι και δεν τους είχαμε έως τότε ψάξει.
Αναφέρομαι σε νέες πρωτότυπες καταθέσεις.
Κοίταξε σε γενικές γραμμές το εισιτήριο φτάνει μέχρι τα Πετράλωνα.
Κάτω στα Πετράλωνα, που τραγουδούσατε κάποτε…
Θέλω να πω πως η εμβέλεια αυτών των τραγουδιών είναι μικρή. Απ’ την άλλη ο κόσμος βομβαρδίζετε από τα ΜΜΕ με άχρηστες και κάλπικες πληροφορίες. Δεν υπάρχει δηλαδή και έναυσμα για μεγαλύτερα ταξίδια. Αλλά κι αυτά που υπάρχουν περνούν δίπλα μας απαρατήρητα, δίχως να αντιληφθούμε την ομορφιά τους. Βαρύγδουπες καμπάνες σκιάζουν περίτεχνους, μελωδικούς ήχους. Έχει μεταλλαχτεί η ζωή μας. Πολλοί νέοι μας δεν ξέρουν να πουν «σ’ αγαπώ». Τους είναι πολύ πιο εύκολο να πουν «I love you». Για μένα είναι πολύ πιο ψυχρό το δεύτερο απ’ το πρώτο. Ο χρόνος όμως θα δικαιώσει όσα χάνονται.
Είστε λάτρης της μελωδίας;
Δε μου αρέσει ο θόρυβος. Αν θες να γαληνέψεις την ψυχή σου ή να κοιμήσεις ένα μωρό, τι θα του βάλεις να ακούσει. Ένα απαλό τραγούδισμα της Χαρούλας.
Μιλάτε συχνά για τους συνοδοιπόρους ερμηνευτές της γενιάς σας.
Μια παρέα ήμασταν, μια οικογένεια. Η Χαρούλα, ο Γιώργος, η Δήμητρα Γαλάνη, η Λίτσα Διαμάντη... ο Αντώνης Βαρδής που δεν είναι πια κοντά μας.
Η καθημερινότητα το καλοκαίρι στο νησί;
Καφεδάκι το πρωί, μετά για μπάνιο, ψάρεμα. Να πιάσω και να τηγανίσω κάνα σπαράκι, κάνα σαργουδάκι μαζί με σαλάτα από τον κήπο. Λίγο διάβασμα, να πιάσω την κιθάρα μου, να γράψω, να πιω ουζάκια με τα φιλαράκια.
Τι διαβάζετε;
Δεν θα σου πω τον Μαρξ… Αυτόν τον διάβασα στα 19 μου. Πάντως αν πέσει μια καλή ποιητική συλλογή στα χέρια μου, δεν την αφήνω.
Θα εμφανιστείτε για πρώτη φορά στο Κατράκειο. Προτιμάτε τους κλειστούς ατμοσφαιρικούς χώρους;
Ο χώρος δεν παίζει ρόλο. Την ατμόσφαιρα τη δημιουργεί ο καλλιτέχνης. Εγώ πρέπει να σε εμπνεύσω, να σε μαγέψω, να σου δώσω τις αφορμές για να κάνεις το ταξίδι σου. Εγώ πρέπει να σε πείσω για όσα σου τραγουδώ.
Είναι εύκολο να το κάνετε αυτό;
Κάνω ένα πρόσωπο μπροστά μου και εξομολογούμαι. Οι πέντε χιλιάδες γίνονται ένας και σε αυτόν απευθύνομαι.
Ο κόσμος και ο χρόνος σας έχουν δικαιώσει. Κάποιοι «κριτικοί» έχουν μιλήσει για αρκετές επιλογές κατώτερες των δυνατοτήτων σας. Τι γνώμη έχετε.
Δεν θα δεχτώ ποτέ να βγει κάποιος και να πει πως είμαι κακός τραγουδιστής. Το να πάρεις κάτι μικρό και να το κάνεις μεγάλο, δείχνει και το μέγεθος της αξίας σου. Αν παρουσιάσεις όμως με τον τρόπο σου το μεγάλο για μικρό, τότε εξευτελίζεσαι. Γιατί το μεγάλο είναι από μόνο του σπουδαίο, δεν έχει την ανάγκη σου να «μεγαλώσει». Πρέπει απλώς να το υπογραμμίσεις καταλλήλως, που κι αυτό θέλει την τέχνη του.
Μια ευχή;
Να ‘μαστε καλά. Ο Θεός να σώσει την Ελλάδα και τους Έλληνες.
