Φοίβος Δεληβοριάς - «2 Πόντους Ψηλότεροι!»

Είμαι ακριβώς σε μια φάση λίγο πριν το καινούριο. Αισθάνομαι έτοιμος να απομονωθώ. Πάντα μετά από κάποιο δίσκο συνήθως αφήνω 2 χρόνια χωρίς να γράψω τίποτα. Μου αρέσει πολύ να ζω, να παίζω, να παρακολουθώ έντονα αυτά που συμβαίνουν και πιστεύω αυτό που είχε πει ο Ρίλκε σε έναν νεότερο του ποιητή «Αν πιστεύεις ότι δεν υπάρχουν αιτίες για να γράψεις, τότε μην ασχοληθείς με τη ποίηση». Υπάρχουν κάποια μικρά σημάδια όταν μπαίνω σε φάση γραψίματος: Τρώω πολύ τα νύχια μου, δεν ακούω πολύ καλά τι μου λένε όταν συζητάω, στην παρέα μου όταν γίνεται χαμός εγώ θέλω να πάω σε ένα διπλανό δωμάτιο και να κάτσω λίγο ήσυχος. Σε αυτές τις στιγμές που είμαι μόνος μου, με το χαρτί και την κιθάρα, έρχονται επίμονα γεγονότα που έζησα μέσα σε αυτό το διάλειμμα. Εμπνέομαι συνέχεια, από χωρισμούς, από υπαρξιακές, πολιτικές, κωμικές σκέψεις, από ιστορίες φίλων, από την οικογένεια μου. Οι ώρες γραφής όμως με επισκέπτονται όταν αυτές θέλουν.

Αυτό που μου έχει κάνει εντύπωση στα τραγούδια σου, είναι ότι η μουσική σου είναι χαρμόσυνη και οι στίχοι μελαγχολικοί. Αυτή είναι και η κοσμοθεωρία σου για τη ζωή;
Αυτό είναι το σώμα μου, ο εαυτός μου, αυτό από το οποίο δεν μπορώ να ξεφύγω και νομίζω ότι αυτή είναι η κοσμοθεωρία καθενός. Ο καθένας προτάσσει σαν κοσμοθεωρία κάτι που είναι. Είμαι ένας άνθρωπος που έχω μια μελαγχολική ροπή αλλά που στην πραγματικότητα θέλω να της πάω κόντρα. Χωρίς να υποκρίνομαι τον χαρούμενο αλλά ψάχνοντας να βρω ένα νόημα σε αυτή. Το τελευταίο καιρό με απασχολεί πολύ το ότι από τα 13 μου σταμάτησα να κλαίω. Μάλλον είναι κακό. Νομίζω οι άνθρωποι που δεν κλαίνε κάτι κρύβουν. Ίσως επειδή ξεκίνησα να γράφω τραγούδια στα 13 μου, το κλάμα μου να είναι τα τραγούδια μου. Οπότε για αυτό στη μουσική μου υπάρχει ένα υπόβαθρο πτώσης αλλά και μια αντίσταση σε αυτή.

Εκτός από την μουσική, τι άλλο σε έχει κερδίσει;
Θα ήθελα να ασχολούμαι με το σινεμά. Είναι κάτι που μου αρέσει πολύ από μικρός. Η αληθινή μου εμμονή είναι οι ταινίες, ο κινηματογράφος. Θα μπορούσα να γράφω μουσική για ταινίες ή να είμαι κριτικός κινηματογράφου ή να πληρώνομαι απλά για να βλέπω ταινίες. Πιστεύω ότι στα τραγούδια μου, η έμπνευση έρχεται πιο πολύ από το σινεμά. Τα τραγούδια μου, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «Μικρού μήκους», παρά τραγούδια με την παραδοσιακή έννοια. Έχει τύχει να γράψω μουσική σε 2 ταινιάκια μικρού μήκους και τώρα έχω και τις πρώτες μου προτάσεις για 2 μεγάλου μήκους ταινίες. Θα το έκανα πολύ ευχάριστα σαν κάτι συμπληρωματικό.

Πώς σου φαίνεται η σύγχρονη ελληνική μουσική σκηνή;
Τη δεκαετία του ‘90 ή του 2000 υπήρχε ένα μαζικά προβεβλημένο είδος τραγουδιού. Το έβλεπες στα τρόλεϊ ή στις διαφημίσεις των εταιριών κινητής τηλεφωνίας. Δεν υπήρχε καν η δυνατότητα προβολής αξιόλογων μουσικών προσωπικοτήτων με τον τρόπο που αρμόζει. Σε ποιο μέσο -και εστιάζω στην τηλεόραση- θα ένιωθες αυτό που νιώθεις όταν τους ακούς σε μια συναυλία; Σε ποια εκπομπή θα λέγανε και θα κάνανε όσα κάνουν στη σκηνή; Οι επιλογές ήταν δυο. Είτε θα ήσουν χαζοχαρουμενάκιας και θα έβγαινες σε εκπομπές που θα μίλαγες με μάγειρες και αστρολόγους και θα έπαιζες και ένα-δυο κομμάτια play back, ή θα ήσουν σε μια άλλη εκπομπή, η οποία αναγκαστικά, θα σε έβγαζε ένα μίζερο τύπο, ο οποίος παίζει με την κιθαρίτσα κανένα τραγούδι και μιλάει με την Μπήλιω γενικώς και αορίστως περί τέχνης.

Τα τελευταία 4 χρόνια ευτυχώς δεν γίνεται κάτι επιτυχία επειδή «το λέει η τηλεόραση».
Περιέργως, από τότε που άρχισε να διαφαίνεται η κρίση, ο επικείμενος φόβος έκανε καλό στην ελληνική καλλιτεχνική δραστηριότητα, στις θεατρικές ομάδες και στους νέους μουσικούς που αναδεικνύονται. Σιγά- σιγά μέσα από αναρτήσεις στο youtube και αργότερα μέσα από μικρά φεστιβάλ παρουσιαστήκαν πρόσωπα, καλλιτέχνες διαφόρων ειδών, που έφερναν κάτι καινούριο, πολύ ενδιαφέρον. Χωρίς να έχουν διαφημιστεί ένιωθες την ανάγκη να τους ακούσεις. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα τέτοιων ανθρώπων που τώρα πια είναι πολύ γνωστοί, ο Χαρούλης , η Μόνικα και άλλοι λιγότερο γνωστοί όπως οι Χατζηφραγκέτα. Αυτό για μένα είναι κάτι πολύ αισιόδοξο. Δεν ξέρουμε που θα πάει, αλλά πλέον υπάρχουν πολλές μουσικές επιλογές.

Η εμπειρία σου από τη συναυλία του «ΚΕΘΕΑ Στροφή»;
Πολύ ωραία. Ήμουν με πολλούς φίλους, ήταν πολύ ευχάριστα, είχε πλάκα με την Ματούλα, με την Νατάσσα, τον Θέμη, τον Στάθη και όλα τα παιδιά. Δεν ήταν μια απρόσωπη συναυλία που ήμασταν πολλοί χωρίς να γνωριζόμαστε. Έχοντας γνωρίσει τα παιδιά του ΚΕΘΕΑ, τις παρέες τους, τον τρόπο με τον οποίο μιλάνε, κάνοντας ακόμα και κάφρικα αστεία για την ίδια τους την εξάρτηση και όσα έχουν περάσει, ήξερα ότι πάω και τραγουδάω για έναν οργανισμό που είναι υγιής, που δεν έχει από πίσω ούτε πονηρούς σκοπούς, ούτε τίποτα που να φοβάμαι. Ευχαριστήθηκα πολύ, ήταν μια ωραία εμπειρία για μένα.

Η άποψη σου για την αποποινικοποίηση των ναρκωτικών;
Είμαι υπέρ. Πιστεύω ότι οτιδήποτε είναι απαγορευμένο, και το διαχειρίζονται πολύ συγκεκριμένοι έμποροι, είναι ελκυστικό για έναν άνθρωπο με προβλήματα. Για πολλούς το να πέσουν στα ναρκωτικά είναι η γοητεία του απαγορευμένου. Γενικά, ο άνθρωπος σε μια πόλη σαν αυτές που ζούμε που δεν έχουν ένα κεντρικό νόημα ούτε παράγουν κάτι το οποίο να σε ωθήσει σε μια δημιουργική διαδικασία της ζωής έχουν ανάγκη από συγκινήσεις από κάποια αιτία για να χυθεί η αδρεναλίνη, να βγει αυτό το μαύρο φώς που έχει ο καθένας μέσα του. Η εξάρτηση σε κάτι, είναι ο πιο εύκολος τρόπος να γίνει αυτό. Είναι γοητευτική ρουτίνα, το ότι μπαίνω σε κάτι που δίνει μια εικονική χαρά και ξέρω ότι τις επόμενες μέρες θα ξαναμπώ σε αυτό. Αυτό μπορεί να είναι από ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, μια μαζοχιστική ερωτική σχέση, το να πηγαίνεις σε κλαμπ μέχρι τα ναρκωτικά. Μια σύγχρονη πόλη θα σε ρίξει στην εξάρτηση. Μπορεί τα ναρκωτικά να είναι κάτι που σε χτυπάει αποτρόπαια -αντίθετα με τις άλλες εξαρτήσεις που ανέφερα- αλλά είναι μια από τις δυνατότητες. Αν υποκρίνεσαι και δια της απαγόρευσης θέλεις να βελτιώσεις ένα άτομο που είναι έτοιμο να εξαρτηθεί από οτιδήποτε, τότε το ευάλωτο άτομο θα εξαρτηθεί ακριβώς με αυτό που του απαγορεύεις.

Η κρίση σε ποιο βαθμό σε επηρεάζει;
Πολύ. Είμαστε μια μικρή χώρα και αυτό το οποίο συμβαίνει επηρεάζει όλους. Δεν γίνεται να ζήσει κανείς σε έναν εβένινο πύργο και να μη βλέπει τους άλλους. Η κρίση είναι δίπλα μας, στα αδέρφια μας, στους φίλους μας, τη βλέπεις παντού. Ζω μέσα σε αυτή και μιλάω για αυτή, αλλά στάση μου και το δικό μου προσωπείο παραμένει ίδιο. Τα χρόνια της λαμογιάς, μια κοινωνία απαίδευτη και αγενής η οποία σου μίλαγε μόνο για το πώς έκανε λεφτά, με τρομοκρατούσαν και ήθελα να τα ειρωνευτώ, να τα σατιρίσω. Είτε έγραφα ένα τραγούδι για το «Σκύλο στο Κολωνάκι», είτε ένα τραγούδι για την απουσία και το κενό νόημα των λέξεων. Από την άλλη, σήμερα ο απελπισμένος, μπερδεμένος άνθρωπος με απασχολεί εξίσου. Τα ερεθίσματα είναι και αρνητικά και θετικά. Από αγάπη για κάποιον που περνάει άσχημα και από σιχαμάρα για κάποιον που είναι στην κατάντια των ημερών χωρίς να ξέρει και ο ίδιος γιατί. Τυχαίνει να είμαι από τους ανθρώπους που είτε τη φαινομενική ευτυχία, το γκλάμουρ της περασμένης περιόδου, είτε την αγωνία και τον πανικό που υπάρχει τα τελευταία 2 χρόνια, είτε οτιδήποτε πρόκειται να έλθει – και ελπίζω αυτό που θα έρθει να μην είναι ένας διχασμός αλλά κάτι συλλογικό- τα φιλτράρω και προσπαθώ να τα εκφράσω αντιδραστικά, δημιουργικά.

Βιώνουμε μια κρίση αξιών;
Σίγουρα. Αυτό συμπίπτει με τις αρχές του 80. Άρχισε να υπάρχει ένα ρεύμα μικροαστικού βολέματος, εφησυχασμού και εκφασισμού. Αφενός υπήρξε αυτή η τρομερά χυδαία πολιτική του ΠΑΣΟΚ που έφτιαξε αποπνικτικές συνθήκες ζωής, γλέντια στο δημόσιο, υποβάθμισε την παιδεία, την ενημέρωση τα πάντα και την οποία ακολούθησαν και μετά τα υπόλοιπα κόμματα. Αφετέρου τα ΜΜΕ – με ελάχιστες εξαιρέσεις δημοσιογράφων που έκαναν όντως σωστά τη δουλεία τους- εκφάσισαν την κοινωνία. Την μαζοποίησαν, γεμίζοντας τη με φόβους, προκαταλήψεις και το στερεότυπα για την ιδανική ζωή του μικροαστού. Δημιούργησαν ένα είδος πολιτισμού που υπηρετούσαν τραγουδιστές, δημοσιογράφοι, σίριαλ και από το οποίο δεν μπορούσες να ξεφύγεις. Αισθανόσουν τρελός και γραφικός αν αντιδρούσες σε όλα αυτά. Ένα λαϊκό παιδάκι που μεγάλωσε στην κυψέλη και όλη του η ζωή ήταν μια μιζέρια είναι πάρα πολύ εύκολο να πετύχει έναν φασίστα και να του πει «Έλα αγόρι μου στην ομάδα, είμαστε δυνατοί. Τώρα δε, τα τελευταία χρόνια που ξυπνάνε κάποιοι άνθρωποι και προσπαθούν να σκεφτούν για αυτό που γίνεται, έχουν γίνει λυσσαλέοι. Κάνεις μια σκέψη και σου λένε «μην το σκέφτεσαι διότι είσαι ένοχος» . Είναι πολύ άδικο να έχεις αποβλακώσει τον κόσμο τόσα χρόνια και μόλις πάει να σκεφτεί, να του λες «Καλά ήσουν εκεί που ήσουν», «Είσαι αποβλακωμένος δεν πρέπει να σκέφτεσαι» είναι γελοίο. Η πολιτική είναι αυτή η οποία μπορεί να το αλλάξει αυτό. Εκείνη φτιάχνει πολίτες και τους οδηγεί σε κάποιο δρόμο. Το θέμα δεν είναι να φύγει ένα κόμμα από την εξουσία και να έρθει ένα άλλο. Είναι να ξανασυγκροτηθεί ένα είδος παιδείας, ενημέρωσης ελεύθερου και υψηλού επιπέδου. Αυτό θέλει πολλά χρόνια για να γίνει. Τουλάχιστον 10 χρόνια.

Το Φεβρουάριο του 2011 όπου είχες τραγουδήσει σε μια συναυλία αλληλεγγύης των 300 μεταναστών απεργών πείνας, είχες πει «Η μόνη περίπτωση να ξαναζήσει η χώρα τα παλιά της μεγαλεία είναι να βρει την ανθρωπιά της και τη δύναμη να κατανοεί τους άλλους».
Μα και μόνο η λέξη «Μεγαλείο», την οποία παρεμπιπτόντως τα εθνικιστικά κινήματα χειρίζονται με τόσο πάθος, έχει να κάνει και με το να φέρεσαι σωστά σε αυτόν που λόγω συνθηκών είναι πιο αδύναμος από εσένα. Ένας άνθρωπος είναι συνειδητοποιημένος και ικανός για κάποιο μεγαλείο, πρώτα - πρώτα όταν στα πράγματα στα οποία υπερέχει συγκριτικά με κάποιον εξαθλιωμένο, φέρεται όντως σαν «μεγάλος» και όχι σαν ένα ερπετό που θέλει να τσακίσει ένα μικρότερο ερπετό. Σημαντικό είναι να έχεις δημιουργικές διεξόδους στη ζωή σου και να ζεις σε μια κοινωνία που να στο προσφέρει αυτό. Τότε δύσκολα θα πέσεις στη γραφικότητα, στον τσαμπουκά, το φασισμό, το τρόλινγκ. Τέτοιου τύπου ιδεολογίες αγγίζουν δυστυχώς μεγάλο έδαφος στους ανθρώπους σήμερα και αυτό πρέπει να το αποτάξουμε χωρίς να γίνουμε και εμείς επιθετικοί. Πρέπει να το εξηγήσουμε και να το τραγουδήσουμε. Αυτού του τύπου λοιπόν οι συναυλίες αλληλεγγύης, που γίνανε πέρυσι για τους 300 για μένα ήταν κάτι σημαντικό, που δεν έπρεπε να λείπω. Ακριβώς επειδή η κοινωνία ήταν εναντίον του και το φοβόταν ιδιαίτερα. Υπάρχουν κοινωνικές φιλανθρωπικές συναυλίες που μπορείς να πας χωρίς να ρισκάρεις τίποτα. Να πας και να μην ενοχληθεί κανείς. Υπάρχουν και συναυλίες στις οποίες αν πας, ο μισός κόσμος θα ενοχληθεί. Συνήθως αυτές είναι οι σημαντικότερες, εκεί που πρέπει οπωσδήποτε να πας.

Έχεις σκεφτεί να φύγεις έξω;
Όχι θέλω να μείνω εδώ. Ο μόνος λόγος να έβγαινα κάποια στιγμή έξω είναι πραγματικά να επικρατούσε ένα φασιστικό καθεστώς που θα λογοκρίνει τα πάντα. Αν υπήρχε κάτι τέτοιο, μια καθαρή δικτατορία, θα πήγαινα έξω και θα προσπαθούσα μαζί με άλλους ανθρώπους να βρούμε ένα τρόπο να πέσει όλο αυτό. Αλλά σε αυτή την κατάσταση που τα πράγματα είναι κρίσιμα, προς το παρόν δε βρίσκω κάποιο λόγο να φύγω, θέλω να το ζήσω όλο αυτό. Σε όλες τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας υπάρχει ένας μικρός ήρωας που ο «κακός» είναι έτοιμος να κατασπαράξει. Ο μεγάλος εχθρός τελικά του ήρωα της ταινίας, αυτό που είναι έτοιμο να τον τσακίσει, δεν είναι το μεγάλο τέρας αλλά το μίσος του για το τέρας. Όσο υπακούει σε αυτό το μίσος γίνεται θύμα του τέρατος. Όλο αυτό το γκρέμισμα και η μιζέρια που ζούμε, αν μας οδηγήσει σε μια μίρλα, σε ένα φόβο, σε μια εύκολη απαισιοδοξία, δεν θα οδηγηθούμε πουθενά. Για μένα στόχος είναι ύστερα από κάθε τραγούδι που θα ακούσουμε, κάθε συναυλία που συγκεντρώνεται κόσμος, κάθε έργο από το οποίο φεύγουμε, να φεύγουμε 2 πόντους ψηλότεροι. Είναι μια μεγάλη νίκη, ένα κίνητρο. Τέτοια κίνητρα με ενδιαφέρει και να ζω ως δέκτης και να δημιουργώ ως πομπός. Αυτό είναι το νόημα του δικού μου ψυχισμού, δεν είχε διαφορετική ουσία ούτε στα χρόνια της φούσκας ούτε τώρα.